переведите изложение: Тола ай
В семье охотника Сартана и его жены Айсулу родился мальчик. Он родился с золотым хохолком, и все поняли что это и есть батыр. Он рос не по дням, а по часам и через некоторое время он стал сильным, красивым юношей. Что-бы не сглазить, его начали называть придуманным именем-Толагай. В один год перестали идти дожди, земля высохла. Толагай обратился к старцу по имени Дана. Дана ему ответил: “Толагай, мы живём в открытой местности где нет гор, около которых-бы останавливались тучи. ” А Толагай в ответ: “А если я принесу на спине гору? Можно так сделать? ” Дана ответил: “Ты думаешь о своей земле, как о народе. Нелегко принести на спине гору. На юге есть огромные горы Алатау, там есть свой старец. Сходи, спроси разрешения. ” Дана благословил Толагая, пожелав доброго пути. Отправился Толагай к горам Алатау, дошёл но них. Рассказал горам о своей просьбе. Горы выслушали его, и положили ему на плечи самую молодую гору. И вот понёс Толагай гору, сначала ему было легко, потом стало трудно её нести. Прошло много времени пока он нёс гору, почти дошёл до родной земли, как упал и заснул. А эта гора так и придавила его.
Табигать тарафыннан салынган с?л?тл?р ??р кешед? берд?й булмый. Кайбер??л?р, инде м?кт?пт? укыганда ук, р?семг? осталыгы, артистлар д?р???сенд? ?ырлавы-биюе, шагыйрьл?р игътибарын алырлык шигырьл?р язуы бел?н шаккатыра. Еллар уза. Шундыйларны? берсе чын талант иясе буларак б?ял?н?, икенчесен илд? д? белмил?р, авылда да оныталар. Шул ук вакытта ?лл? ни к?зг? д? чалынмаган ?ченче бер??, к?телм?г?н яклары бел?н ачылып китеп, хезм?тенд? таныла ??м зур д?р???л?рг? иреш?.
С?б?п н?рс?д?? Минем уйлавымча, кешел?рг? табигатьт?н бирелг?н с?л?т кен? ?итмидер. ?г?р тиешле тырышлык куймаса?, шул с?л?те?не ачу юн?лешенд? к?ч т?км?с??, син барыбер м?мкинлекл?ре? зурлыгында ?зе?не к?рс?т? алмаячаксы?.
? бит ?ле, булдырып та, ил файдасына бернинди хезм?т башкармаучылар бар. Андыйлар да халык к??елен? кереп урнашмый.
Кайвакыт м?кт?бебезд? т?рле б?йгел?р уздыралар. Бик тел?п катнашам мин аларда. Р?сем укытучысы, сине? сынлы с?нгатьк? ма?ирлыгы? бар, шул юлдан кит?рг? тиешсе?, ди. Б?лки, ул хаклыдыр. Мин ясаган р?семн?р ?н? шул ярышларда гел беренче урыннарны ала. С?енечемне тышка чыгармасам да, эчт?н ген? бик шатланам ?зем. Мен? бит, тырышсам, чыннан да, булдырам, башкаларныкыннан аерылып торырлык р?семн?р ясыйм, дим.
?ле к?пт?н т?гел ген? «Я?а гасыр кил?» дип исемл?нг?н конкурс булып узган иде. К?пл?р кил?ч?к гасырны ф?н-техника гасыры итеп тасвирлаган. ? мин тоттым да ?зебезне? авыл яныннан аккан елга буен ясадым. Андагы куе таллыкларны б?генгед?й сакланган итеп т?шердем. Суында каз-?рд?кл?р й?з?, балалар коена. Тек? яр ?стенд? ч?ч?кл?р ?сеп утыра. Б?генге елга буеннан да матуррак булгандыр ?ле ул! Мен? шушы р?семг? беренче урын бирг?нн?р бит! Б?тен кеше аптырады да калды инде. Начар ясалмаган ул ясалуын, тик башкаларныкына охшамаган. Апа, ?н? шуны? ?чен д? жюри яратты ?зен, ди.
Мин конкурска дип и?ат итк?н р?семемне? аскы ?лешен?: «Я?а гасыр! Син бу матурлыкларны алып китм?!»— дип язып куйган идем. Шул ?тенеч аларны? к??елен? д? ?теп керг?н ??м р?семне бик м?гън?ле к?рс?тк?н ик?н.
Б?йге н?ти??л?рен ясаганда, ми?а кеп-кечкен? аю баласы б?л?к иттел?р. ?зе матур, ?зе йомшак. С?енг?немне белс?гез! Аюны кулыма тоттырганда, директор да к?л?. «Г?лфия, мин я?а гасырда безне? урманнарда аюлар да яши башлаячагына ышанам»,— ди. Имеш, мен? шушы аюы?а ?ан ?реп, син аны Тауяк урманга кертеп ?иб?рерсе?. Шаяртып ?йтелг?н кебек булса да, хак с?зл?р. Анда аюлар калмаган шул инде. ?зем д? шулкад?р с?ендем! Минем р?семем никад?р кешед?, без табигатьне сакларга, тагын да баетырга тиеш, диг?н фикер уяткан.
Хезм?тне? тире — ачы, ?имеше — татлы, дип ?йт?л?ре юкка т?гелдер. К?п к?ч куеп ясаган пейзаж ?н? нинди шатлык хисл?ре алып килде.
Бу конкурс минд? зур хыяллар уятты. ?ск?ч, аермачык р?ссам булам. Кешел?рне с?ендерерлек картиналар и?ат ит?рмен. Безне? авылдан да мен? нинди р?ссам чыкты бит, дип горурлансыннар ?ле. http://www.insha.ru/text/192 http://www.insha.ru/section/1
Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се.
Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер.
И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем.
Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген.
М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый.
??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?.
Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар.
Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н.
Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер.
?ир й?зенд? булган б?тен н?рс?
Б?лг?н саен кими, кечер?я.
Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те
Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да, авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге турында ?йтеп калдырган матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?.
Татар телен Такташ с?йде,
Тукай ?зелеп мактады.
Урам теле т?гел диеп,
Насыйри да яклады.
??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н.
– Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре.
Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез.
Сии – минем тере тарихым,
Син – минем кил?ч?гем,
Тик синд?, газиз туган тел,
Б?хетк? ?ит?ч?гем.
И телем, синд? н?фислек
Чишм?се киб?ме со??!
Гасырлар си?а тим?де,
Д?верл?р тияме со??!
Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын! Шарафутдинова Айгель
Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе
?ыр кешене? юлдашы.
??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта. Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тта, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикалыраны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала. Татарстан республикасында татар м?селман ??м рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н. Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши. Татарстанда буыннан-буынга к?чеп килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?чу т?мамлануга багышлана. Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?. Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган. Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигырьяте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез. http://znanija.com/task/13139593
Пояснение.15.1 Тире—знак очень широкого употребления. Оно означает всевозможные пропуски: пропуск связки в сказуемом, пропуск членов предложения в неполных и эллиптических предложениях, пропуск противительных союзов. Но наряду с этим Н. С. Валгина, известный специалист по пунктуации и синтаксису, писала о том, что тире может быть и показателем «неожиданности» — смысловой, композиционной, интонационной; в таких случаях знак передает эмоциональную напряженность речи. Обратим внимание на то, сколько раз встречается этот знак в рассказе Т. Толстой. Много, непривычно много для текста, в котором нет диалога. Для чего же автору нужен этот знак? Обратимся к части предложения 3: «…Скажи, Лаура, который год тебе?» — и грузная тётенька гавкнула в ответ: «Осьмнадцать лет!», — ужасное смятение и стыд смяли меня…» и попробуем увидеть особую роль тире в этом предложении. Неожиданный эффект от слов Лауры, мгновенность возникших ощущений переданы не только «резкими» словами «гавкнула», «смяли», но и при помощи тире. Попробуем мысленно заменить тире на запятые или точки—и эта напряжённость пропадает. В предложении 16 (Стрекотание проектора, удар луча — и всё, понеслось) динамичность момента ещё более заметна. Ведь кино для автора всегда начинается стремительно, молниеносно, поэтому здесь нет места простой паузе-запятой, и нужно только тире—знак неожиданности, напряжённости и переполняющей душу радости. Слово «понеслось» только усиливает этот эффект, и мы, читатели, как будто сами оказались в кинотеатре и замерли перед экраном. Знаки препинания часто связаны с авторским осмыслением написанного, обычно они передают эмоциональный строй речи и входят в понятие «слога писателя». Пунктуация выдающихся мастеров художественного слова—свидетельство богатства ее стилистических возможностей. И мы видим, как мастерски Т.Толстая использует тире, подтверждая правоту высказывания о том, что «при помощи тире передаётся высокая эмоциональная нагрузка, психологическая напряжённость».
15.2 Не одну сотню лет радует зрителей, и воспитывает, и бередит душу театр. Театр принято считать храмом искусства. Сравнительно недавно появился такой вид искусства, как кино, которое погружает нас в мир желаемый, заманчивый и привлекательный. Об этих различиях театра и кино говорит Татьяна Толстая.Несмотря на то что «в театре было тепло, в зале приятно и сложно пахло, в фойе гуляли нарядные люди, окна были укутаны шторами из парашютного шёлка» (предложение номер 4), героиня не любит театр, что-то в нём для неё обманчиво, неестественно, противоречиво. Именно поэтому театр — не её храм.Другое дело— кино. Кино героиня любит, потому что понятнее, ближе. От кино она, как и тысячи других зрителей, ждёт «полного преображения, окончательного обмана — «чтоб не думать зачем, чтоб не помнить когда» (предложение номер 21).Сегодня человек уже не может представить себе жизнь без прочитанного романа, без нового кинофильма, без премьеры в театре, без модного шлягера и любимой музыкальной группы, без художественных выставок… Невозможно сказать наверняка, какой из видов искусства сильнее действует на человека, какой приносит большее удовольствие. Каждый может выбрать то, что ему ближе, привлекательнее.
15.3 Сегодня человек уже не может представить себе жизнь без прочитанного романа, без нового кинофильма, без премьеры в театре, без модного шлягера и любимой музыкальной группы, без художественных выставок… В искусстве человек находит и новые знания, и ответы на жизненно важные вопросы, и успокоение от повседневной суеты, и наслаждение. Настоящее произведение искусства всегда созвучно мыслям и думам читателей, зрителей, слушателей.В тексте Татьяны Толстой размышления героини о кино. Кино — один из видов искусства. Кино любят многие, потому что оно понятнее, ближе. От кино она, как и тысячи других зрителей, ждёт «полного преображения, окончательного обмана — «чтоб не думать зачем, чтоб не помнить когда».Большое влияние на умы и души людей в современном мире имеет музыка. Трудно себе представить, что музыка вдруг возьмёт и исчезнет из нашей жизни. Если грустно, звучит музыка. Если есть повод для радости, опять мы слушаем музыку. К сожалению, такая потребность стала поводом для засилья низкопробной музыки, а это противоречит назначению искусства — заставлять думать, побуждать чувства, звать к действию.Невозможно сказать наверняка, какой из видов искусства сильнее действует на человека, какой приносит большее удовольствие. Каждый может выбрать то, что ему ближе, привлекательнее.
Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се.
Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер.
И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем.
Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген.
М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый.
??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?.
Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар.
Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н.
Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер.
?ир й?зенд? булган б?тен н?рс?
Б?лг?н саен кими, кечер?я.
Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те
Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да, авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге турында ?йтеп калдырган матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?.
Татар телен Такташ с?йде,
Тукай ?зелеп мактады.
Урам теле т?гел диеп,
Насыйри да яклады.
??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н.
– Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре.
Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез.
Сии – минем тере тарихым,
Син – минем кил?ч?гем,
Тик синд?, газиз туган тел,
Б?хетк? ?ит?ч?гем.
И телем, синд? н?фислек
Чишм?се киб?ме со??!
Гасырлар си?а тим?де,
Д?верл?р тияме со??!
Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын! Шарафутдинова Айгель
Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе
Табигать тарафыннан салынган с?л?тл?р ??р кешед? берд?й булмый. Кайбер??л?р, инде м?кт?пт? укыганда ук, р?семг? осталыгы, артистлар д?р???сенд? ?ырлавы-биюе, шагыйрьл?р игътибарын алырлык шигырьл?р язуы бел?н шаккатыра. Еллар уза. Шундыйларны? берсе чын талант иясе буларак б?ял?н?, икенчесен илд? д? белмил?р, авылда да оныталар. Шул ук вакытта ?лл? ни к?зг? д? чалынмаган ?ченче бер??, к?телм?г?н яклары бел?н ачылып китеп, хезм?тенд? таныла ??м зур д?р???л?рг? иреш?.
С?б?п н?рс?д?? Минем уйлавымча, кешел?рг? табигатьт?н бирелг?н с?л?т кен? ?итмидер. ?г?р тиешле тырышлык куймаса?, шул с?л?те?не ачу юн?лешенд? к?ч т?км?с??, син барыбер м?мкинлекл?ре? зурлыгында ?зе?не к?рс?т? алмаячаксы?.
? бит ?ле, булдырып та, ил файдасына бернинди хезм?т башкармаучылар бар. Андыйлар да халык к??елен? кереп урнашмый.
Кайвакыт м?кт?бебезд? т?рле б?йгел?р уздыралар. Бик тел?п катнашам мин аларда. Р?сем укытучысы, сине? сынлы с?нгатьк? ма?ирлыгы? бар, шул юлдан кит?рг? тиешсе?, ди. Б?лки, ул хаклыдыр. Мин ясаган р?семн?р ?н? шул ярышларда гел беренче урыннарны ала. С?енечемне тышка чыгармасам да, эчт?н ген? бик шатланам ?зем. Мен? бит, тырышсам, чыннан да, булдырам, башкаларныкыннан аерылып торырлык р?семн?р ясыйм, дим.
?ле к?пт?н т?гел ген? «Я?а гасыр кил?» дип исемл?нг?н конкурс булып узган иде. К?пл?р кил?ч?к гасырны ф?н-техника гасыры итеп тасвирлаган. ? мин тоттым да ?зебезне? авыл яныннан аккан елга буен ясадым. Андагы куе таллыкларны б?генгед?й сакланган итеп т?шердем. Суында каз-?рд?кл?р й?з?, балалар коена. Тек? яр ?стенд? ч?ч?кл?р ?сеп утыра. Б?генге елга буеннан да матуррак булгандыр ?ле ул! Мен? шушы р?семг? беренче урын бирг?нн?р бит! Б?тен кеше аптырады да калды инде. Начар ясалмаган ул ясалуын, тик башкаларныкына охшамаган. Апа, ?н? шуны? ?чен д? жюри яратты ?зен, ди.
Мин конкурска дип и?ат итк?н р?семемне? аскы ?лешен?: «Я?а гасыр! Син бу матурлыкларны алып китм?!»— дип язып куйган идем. Шул ?тенеч аларны? к??елен? д? ?теп керг?н ??м р?семне бик м?гън?ле к?рс?тк?н ик?н.
Б?йге н?ти??л?рен ясаганда, ми?а кеп-кечкен? аю баласы б?л?к иттел?р. ?зе матур, ?зе йомшак. С?енг?немне белс?гез! Аюны кулыма тоттырганда, директор да к?л?. «Г?лфия, мин я?а гасырда безне? урманнарда аюлар да яши башлаячагына ышанам»,— ди. Имеш, мен? шушы аюы?а ?ан ?реп, син аны Тауяк урманга кертеп ?иб?рерсе?. Шаяртып ?йтелг?н кебек булса да, хак с?зл?р. Анда аюлар калмаган шул инде. ?зем д? шулкад?р с?ендем! Минем р?семем никад?р кешед?, без табигатьне сакларга, тагын да баетырга тиеш, диг?н фикер уяткан.
Хезм?тне? тире — ачы, ?имеше — татлы, дип ?йт?л?ре юкка т?гелдер. К?п к?ч куеп ясаган пейзаж ?н? нинди шатлык хисл?ре алып килде.
Бу конкурс минд? зур хыяллар уятты. ?ск?ч, аермачык р?ссам булам. Кешел?рне с?ендерерлек картиналар и?ат ит?рмен. Безне? авылдан да мен? нинди р?ссам чыкты бит, дип горурлансыннар ?ле. http://www.insha.ru/text/192 http://www.insha.ru/section/1
?ыр кешене? юлдашы.
??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта. Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тта, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикалыраны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала. Татарстан республикасында татар м?селман ??м рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н. Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши. Татарстанда буыннан-буынга к?чеп килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?чу т?мамлануга багышлана. Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?. Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган. Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигырьяте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез. http://znanija.com/task/13139593
переведите изложение: Тола ай
В семье охотника Сартана и его жены Айсулу родился мальчик. Он родился с золотым хохолком, и все поняли что это и есть батыр. Он рос не по дням, а по часам и через некоторое время он стал сильным, красивым юношей. Что-бы не сглазить, его начали называть придуманным именем-Толагай. В один год перестали идти дожди, земля высохла. Толагай обратился к старцу по имени Дана. Дана ему ответил: “Толагай, мы живём в открытой местности где нет гор, около которых-бы останавливались тучи. ” А Толагай в ответ: “А если я принесу на спине гору? Можно так сделать? ” Дана ответил: “Ты думаешь о своей земле, как о народе. Нелегко принести на спине гору. На юге есть огромные горы Алатау, там есть свой старец. Сходи, спроси разрешения. ” Дана благословил Толагая, пожелав доброго пути. Отправился Толагай к горам Алатау, дошёл но них. Рассказал горам о своей просьбе. Горы выслушали его, и положили ему на плечи самую молодую гору. И вот понёс Толагай гору, сначала ему было легко, потом стало трудно её нести. Прошло много времени пока он нёс гору, почти дошёл до родной земли, как упал и заснул. А эта гора так и придавила его.
Сочинение язу методикасы ( 2014 елгы китаптан)
С2 ?лешенд? бирелг?н тексттан алынган ?зекне? м?гън?сен а?латып, и?ади эш башкарыла. Монда, беренче чиратта, сочинение язу осталыгы тал?п ител?.
Ист? тотыгыз!!! Язма эшегез текстны? эчт?леген с?йл??г? ген? кайтып калмасын! Сочинение к?л?ме 70 с?зд?н д? ким булмаска тиеш.
Сочинение т?б?нд?ге к?рс?ткечл?р буенча б?ял?н?:
текстны? м?гън?сен а?лау;
тексттан алынган мисаллар булу;
м?гън? б?тенлеге, б?йл?нешле с?йл?м ??м аны? эзлеклелеге саклану;
эшне? композицион яктан т?зек булуы.
Сочинение язуны? эзлеклелеге.
Текстны игътибар бел?н укыгыз.
Сорау-биремне? м?гън?се турында уйлагыз ??м тексттан ?йтелг?н фикерне ачыкларга ярд?м ит? торган с?зл?рне табыгыз.
Куелган сорауга ?авап бирерг? ярд?м ит? торган м?гън?ви кис?кл?рне табыгыз.
Сорауны? эчт?леге буенча ?зегезне? тезисыгызны формалаштырыгыз (1-2 ??мл? ?ит?).
Тексттан фикерегезне? д?реслеген раслый торган 2 д?лил китерегез. Мисалларны ?земт? (цитата) р?вешенд? бирегез яки ??мл?не? т?ртип номерын к?рс?тегез.
Д?лилл?рне? тезиска туры кил?-килм?вен тикшерегез.
Н?ти??г? к?чегез (н?ти?? ?чен бер ??мл? д? ?ит?).
Композицияне тикшерегез: сочинение текстыны? тезисы, д?лил ??м н?ти?? ?лешл?рене? булуы, абзацларга б?лен?, ?лешл?р арасында б?йл?неш булу ?.б.
Фикерегезне? автор позициясе бел?н туры кил?-килм?вен ачыклагыз.
10. Сочинениегезне бернич? тапкыр укыгыз. Язмагызны? грамоталылыгына
(с?йл?м ??м грамматик нормаларны? ?т?леше, орфография ??м пунктуация) игътибар
итегез.
Сочинениене у?ышлы язар ?чен, алгоритмга салынган модельне а?ларга ??м шуны? нигезенд? эшл?рг? т?къдим ител?.
нче адым. Тезисны формалаштырабыз. Тезисны тексттан алырга яки, автор фикере бел?н аваздаш булырлык итеп, ?зе?? формалаштырырга м?мкин. М?с?л?н: Батырлык нинди була? К?рг?небезч?, тезисны сорау формасында бир? яхшырак, ч?нки мондый тезис уйландыра ??м ?леге м?сь?л?г? ??ркемне? субъектив фикере булуын тал?п ит?.
нче адым. Тексттан тезисны ачарга м?мкинлек бир? торган д?лилл?рне сайлыйбыз.
нче д?лил: ?нв?рне? д?? апасы автобуста х?ле авырайган абзыйга ашыгыч ярд?м к?рс?т? башлаган. Автор ?леге очракны т?къдим итеп, укучыны? ?зен? уйланырга м?мкинлек бир?. Бу текстта автор позициясе бик тир?нг? яшеренг?н, «кычкырып» тормый, шунлыктан беренче д?лилне? батырлык булу-булмавын укучы ?зе билгели.
нче д?лил: малайлар, агып торган нефтьне к?рг?нн?н со?, эшчел?р янына «элдерт?л?р» ??м х?б?р бир?л?р. ?леге очрак батырлыкмы, ?лл? гад?ти х?лме?
нче адым. Н?ти??не формалаштырабыз. Дим?к, батырлык ул – ?зе? турында уйламыйча, кемг? яис? н?рс?г? д? булса чын к??елд?н ярд?м ит?.
?леге модельд?н файдаланып, сочинение язып карагыз.
?рн?к ?чен укучыларны? бер сочинение вариантын т?къдим ит?без.
«Батырлык шундый була димени?!» с?зл?ре безне тыныч тормыштагы батырлык турында уйланырга м??б?р итте. Чынлап та, нинди була со? ул батырлык?
Тормышта т?рле катлаулы вакыйгаларга юлыгасы?. Шул вакытта югалып калмау, намус кушканча эшл?? кир?к. Л.Гыймадиева ?леге ?зект? геройлар бел?н булган ике вакыйганы батырлыкка ти?ли. Беренчесе автобуста булган х?л бел?н б?йле. Пассажирларны? берсе – т?п геройны? апасы – кис?к х?ле авырайган кешег? ашыгыч ярд?м к?рс?т?. Бу батырлыкмы? Минемч?, шундый х?лд?, югалып калмыйча, кешег? ярд?м кулы сузу, аны? тормышын, с?лам?тлеген саклап калу-зур батырлык. ?леге фикер ?нв?р тарафыннан да ассызыклана: «Син, д?? апа, чын батырлык эшл?де?.»
Икенче вакыйга кечкен? ?нв?рне? батырлыгын к?рс?т?. Аны?, очраклы р?вешт? агып торган нефтьне к?реп алып, тиз арада эшчел?рг? х?б?р ит?ен д? батырлык буларак б?ял?рг? м?мкин. Икенче д?лил ЗОнчы ??мл?д? ачык чагылган. Кече яшьт?н ?к табигатьне саклау, аны? чисталыгы турында кайгырту б?генге к?нд? аеруча м?ним.
Дим?к, батырлык ул – ?зе? турында уйламыйча, чын к??елд?н ярд?м ит?, дип н?ти?? ясарга була. Кешел?р битараф булмаса, тормышта ??рчак т?рле батырлыклар ?чен урын булуын онытмаска кир?ктер.
Табигать тарафыннан салынган с?л?тл?р ??р кешед? берд?й булмый. Кайбер??л?р, инде м?кт?пт? укыганда ук, р?семг? осталыгы, артистлар д?р???сенд? ?ырлавы-биюе, шагыйрьл?р игътибарын алырлык шигырьл?р язуы бел?н шаккатыра. Еллар уза. Шундыйларны? берсе чын талант иясе буларак б?ял?н?, икенчесен илд? д? белмил?р, авылда да оныталар. Шул ук вакытта ?лл? ни к?зг? д? чалынмаган ?ченче бер??, к?телм?г?н яклары бел?н ачылып китеп, хезм?тенд? таныла ??м зур д?р???л?рг? иреш?.
С?б?п н?рс?д?? Минем уйлавымча, кешел?рг? табигатьт?н бирелг?н с?л?т кен? ?итмидер. ?г?р тиешле тырышлык куймаса?, шул с?л?те?не ачу юн?лешенд? к?ч т?км?с??, син барыбер м?мкинлекл?ре? зурлыгында ?зе?не к?рс?т? алмаячаксы?.
? бит ?ле, булдырып та, ил файдасына бернинди хезм?т башкармаучылар бар. Андыйлар да халык к??елен? кереп урнашмый.
Кайвакыт м?кт?бебезд? т?рле б?йгел?р уздыралар. Бик тел?п катнашам мин аларда. Р?сем укытучысы, сине? сынлы с?нгатьк? ма?ирлыгы? бар, шул юлдан кит?рг? тиешсе?, ди. Б?лки, ул хаклыдыр. Мин ясаган р?семн?р ?н? шул ярышларда гел беренче урыннарны ала. С?енечемне тышка чыгармасам да, эчт?н ген? бик шатланам ?зем. Мен? бит, тырышсам, чыннан да, булдырам, башкаларныкыннан аерылып торырлык р?семн?р ясыйм, дим.
?ле к?пт?н т?гел ген? «Я?а гасыр кил?» дип исемл?нг?н конкурс булып узган иде. К?пл?р кил?ч?к гасырны ф?н-техника гасыры итеп тасвирлаган. ? мин тоттым да ?зебезне? авыл яныннан аккан елга буен ясадым. Андагы куе таллыкларны б?генгед?й сакланган итеп т?шердем. Суында каз-?рд?кл?р й?з?, балалар коена. Тек? яр ?стенд? ч?ч?кл?р ?сеп утыра. Б?генге елга буеннан да матуррак булгандыр ?ле ул! Мен? шушы р?семг? беренче урын бирг?нн?р бит! Б?тен кеше аптырады да калды инде. Начар ясалмаган ул ясалуын, тик башкаларныкына охшамаган. Апа, ?н? шуны? ?чен д? жюри яратты ?зен, ди.
Мин конкурска дип и?ат итк?н р?семемне? аскы ?лешен?: «Я?а гасыр! Син бу матурлыкларны алып китм?!»— дип язып куйган идем. Шул ?тенеч аларны? к??елен? д? ?теп керг?н ??м р?семне бик м?гън?ле к?рс?тк?н ик?н.
Б?йге н?ти??л?рен ясаганда, ми?а кеп-кечкен? аю баласы б?л?к иттел?р. ?зе матур, ?зе йомшак. С?енг?немне белс?гез! Аюны кулыма тоттырганда, директор да к?л?. «Г?лфия, мин я?а гасырда безне? урманнарда аюлар да яши башлаячагына ышанам»,— ди. Имеш, мен? шушы аюы?а ?ан ?реп, син аны Тауяк урманга кертеп ?иб?рерсе?. Шаяртып ?йтелг?н кебек булса да, хак с?зл?р. Анда аюлар калмаган шул инде. ?зем д? шулкад?р с?ендем! Минем р?семем никад?р кешед?, без табигатьне сакларга, тагын да баетырга тиеш, диг?н фикер уяткан.
Хезм?тне? тире — ачы, ?имеше — татлы, дип ?йт?л?ре юкка т?гелдер. К?п к?ч куеп ясаган пейзаж ?н? нинди шатлык хисл?ре алып килде.
Бу конкурс минд? зур хыяллар уятты. ?ск?ч, аермачык р?ссам булам. Кешел?рне с?ендерерлек картиналар и?ат ит?рмен. Безне? авылдан да мен? нинди р?ссам чыкты бит, дип горурлансыннар ?ле.
http://www.insha.ru/text/192
http://www.insha.ru/section/1
Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се.
Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер.
И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем.
Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген.
М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый.
??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?.
Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар.
Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н.
Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер.
?ир й?зенд? булган б?тен н?рс?
Б?лг?н саен кими, кечер?я.
Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те
Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да, авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге турында ?йтеп калдырган матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?.
Татар телен Такташ с?йде,
Тукай ?зелеп мактады.
Урам теле т?гел диеп,
Насыйри да яклады.
??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н.
– Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре.
Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез.
Сии – минем тере тарихым,
Син – минем кил?ч?гем,
Тик синд?, газиз туган тел,
Б?хетк? ?ит?ч?гем.
И телем, синд? н?фислек
Чишм?се киб?ме со??!
Гасырлар си?а тим?де,
Д?верл?р тияме со??!
Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын! Шарафутдинова Айгель
Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе
?ыр кешене? юлдашы.
??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта. Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тта, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикалыраны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала. Татарстан республикасында татар м?селман ??м рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н. Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши. Татарстанда буыннан-буынга к?чеп килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?чу т?мамлануга багышлана. Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?. Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган. Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигырьяте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез. http://znanija.com/task/13139593
Пояснение.15.1 Тире—знак очень широкого употребления. Оно означает всевозможные пропуски: пропуск связки в сказуемом, пропуск членов предложения в неполных и эллиптических предложениях, пропуск противительных союзов. Но наряду с этим Н. С. Валгина, известный специалист по пунктуации и синтаксису, писала о том, что тире может быть и показателем «неожиданности» — смысловой, композиционной, интонационной; в таких случаях знак передает эмоциональную напряженность речи. Обратим внимание на то, сколько раз встречается этот знак в рассказе Т. Толстой. Много, непривычно много для текста, в котором нет диалога. Для чего же автору нужен этот знак? Обратимся к части предложения 3: «…Скажи, Лаура, который год тебе?» — и грузная тётенька гавкнула в ответ: «Осьмнадцать лет!», — ужасное смятение и стыд смяли меня…» и попробуем увидеть особую роль тире в этом предложении. Неожиданный эффект от слов Лауры, мгновенность возникших ощущений переданы не только «резкими» словами «гавкнула», «смяли», но и при помощи тире. Попробуем мысленно заменить тире на запятые или точки—и эта напряжённость пропадает. В предложении 16 (Стрекотание проектора, удар луча — и всё, понеслось) динамичность момента ещё более заметна. Ведь кино для автора всегда начинается стремительно, молниеносно, поэтому здесь нет места простой паузе-запятой, и нужно только тире—знак неожиданности, напряжённости и переполняющей душу радости. Слово «понеслось» только усиливает этот эффект, и мы, читатели, как будто сами оказались в кинотеатре и замерли перед экраном. Знаки препинания часто связаны с авторским осмыслением написанного, обычно они передают эмоциональный строй речи и входят в понятие «слога писателя». Пунктуация выдающихся мастеров художественного слова—свидетельство богатства ее стилистических возможностей. И мы видим, как мастерски Т.Толстая использует тире, подтверждая правоту высказывания о том, что «при помощи тире передаётся высокая эмоциональная нагрузка, психологическая напряжённость».
15.2 Не одну сотню лет радует зрителей, и воспитывает, и бередит душу театр. Театр принято считать храмом искусства. Сравнительно недавно появился такой вид искусства, как кино, которое погружает нас в мир желаемый, заманчивый и привлекательный. Об этих различиях театра и кино говорит Татьяна Толстая.Несмотря на то что «в театре было тепло, в зале приятно и сложно пахло, в фойе гуляли нарядные люди, окна были укутаны шторами из парашютного шёлка» (предложение номер 4), героиня не любит театр, что-то в нём для неё обманчиво, неестественно, противоречиво. Именно поэтому театр — не её храм.Другое дело— кино. Кино героиня любит, потому что понятнее, ближе. От кино она, как и тысячи других зрителей, ждёт «полного преображения, окончательного обмана — «чтоб не думать зачем, чтоб не помнить когда» (предложение номер 21).Сегодня человек уже не может представить себе жизнь без прочитанного романа, без нового кинофильма, без премьеры в театре, без модного шлягера и любимой музыкальной группы, без художественных выставок… Невозможно сказать наверняка, какой из видов искусства сильнее действует на человека, какой приносит большее удовольствие. Каждый может выбрать то, что ему ближе, привлекательнее.
15.3 Сегодня человек уже не может представить себе жизнь без прочитанного романа, без нового кинофильма, без премьеры в театре, без модного шлягера и любимой музыкальной группы, без художественных выставок… В искусстве человек находит и новые знания, и ответы на жизненно важные вопросы, и успокоение от повседневной суеты, и наслаждение. Настоящее произведение искусства всегда созвучно мыслям и думам читателей, зрителей, слушателей.В тексте Татьяны Толстой размышления героини о кино. Кино — один из видов искусства. Кино любят многие, потому что оно понятнее, ближе. От кино она, как и тысячи других зрителей, ждёт «полного преображения, окончательного обмана — «чтоб не думать зачем, чтоб не помнить когда».Большое влияние на умы и души людей в современном мире имеет музыка. Трудно себе представить, что музыка вдруг возьмёт и исчезнет из нашей жизни. Если грустно, звучит музыка. Если есть повод для радости, опять мы слушаем музыку. К сожалению, такая потребность стала поводом для засилья низкопробной музыки, а это противоречит назначению искусства — заставлять думать, побуждать чувства, звать к действию.Невозможно сказать наверняка, какой из видов искусства сильнее действует на человека, какой приносит большее удовольствие. Каждый может выбрать то, что ему ближе, привлекательнее.
Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се.
Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер.
И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем.
Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген.
М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый.
??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?.
Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар.
Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н.
Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер.
?ир й?зенд? булган б?тен н?рс?
Б?лг?н саен кими, кечер?я.
Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те
Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да, авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге турында ?йтеп калдырган матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?.
Татар телен Такташ с?йде,
Тукай ?зелеп мактады.
Урам теле т?гел диеп,
Насыйри да яклады.
??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н.
– Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре.
Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез.
Сии – минем тере тарихым,
Син – минем кил?ч?гем,
Тик синд?, газиз туган тел,
Б?хетк? ?ит?ч?гем.
И телем, синд? н?фислек
Чишм?се киб?ме со??!
Гасырлар си?а тим?де,
Д?верл?р тияме со??!
Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын! Шарафутдинова Айгель
Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе
Табигать тарафыннан салынган с?л?тл?р ??р кешед? берд?й булмый. Кайбер??л?р, инде м?кт?пт? укыганда ук, р?семг? осталыгы, артистлар д?р???сенд? ?ырлавы-биюе, шагыйрьл?р игътибарын алырлык шигырьл?р язуы бел?н шаккатыра. Еллар уза. Шундыйларны? берсе чын талант иясе буларак б?ял?н?, икенчесен илд? д? белмил?р, авылда да оныталар. Шул ук вакытта ?лл? ни к?зг? д? чалынмаган ?ченче бер??, к?телм?г?н яклары бел?н ачылып китеп, хезм?тенд? таныла ??м зур д?р???л?рг? иреш?.
С?б?п н?рс?д?? Минем уйлавымча, кешел?рг? табигатьт?н бирелг?н с?л?т кен? ?итмидер. ?г?р тиешле тырышлык куймаса?, шул с?л?те?не ачу юн?лешенд? к?ч т?км?с??, син барыбер м?мкинлекл?ре? зурлыгында ?зе?не к?рс?т? алмаячаксы?.
? бит ?ле, булдырып та, ил файдасына бернинди хезм?т башкармаучылар бар. Андыйлар да халык к??елен? кереп урнашмый.
Кайвакыт м?кт?бебезд? т?рле б?йгел?р уздыралар. Бик тел?п катнашам мин аларда. Р?сем укытучысы, сине? сынлы с?нгатьк? ма?ирлыгы? бар, шул юлдан кит?рг? тиешсе?, ди. Б?лки, ул хаклыдыр. Мин ясаган р?семн?р ?н? шул ярышларда гел беренче урыннарны ала. С?енечемне тышка чыгармасам да, эчт?н ген? бик шатланам ?зем. Мен? бит, тырышсам, чыннан да, булдырам, башкаларныкыннан аерылып торырлык р?семн?р ясыйм, дим.
?ле к?пт?н т?гел ген? «Я?а гасыр кил?» дип исемл?нг?н конкурс булып узган иде. К?пл?р кил?ч?к гасырны ф?н-техника гасыры итеп тасвирлаган. ? мин тоттым да ?зебезне? авыл яныннан аккан елга буен ясадым. Андагы куе таллыкларны б?генгед?й сакланган итеп т?шердем. Суында каз-?рд?кл?р й?з?, балалар коена. Тек? яр ?стенд? ч?ч?кл?р ?сеп утыра. Б?генге елга буеннан да матуррак булгандыр ?ле ул! Мен? шушы р?семг? беренче урын бирг?нн?р бит! Б?тен кеше аптырады да калды инде. Начар ясалмаган ул ясалуын, тик башкаларныкына охшамаган. Апа, ?н? шуны? ?чен д? жюри яратты ?зен, ди.
Мин конкурска дип и?ат итк?н р?семемне? аскы ?лешен?: «Я?а гасыр! Син бу матурлыкларны алып китм?!»— дип язып куйган идем. Шул ?тенеч аларны? к??елен? д? ?теп керг?н ??м р?семне бик м?гън?ле к?рс?тк?н ик?н.
Б?йге н?ти??л?рен ясаганда, ми?а кеп-кечкен? аю баласы б?л?к иттел?р. ?зе матур, ?зе йомшак. С?енг?немне белс?гез! Аюны кулыма тоттырганда, директор да к?л?. «Г?лфия, мин я?а гасырда безне? урманнарда аюлар да яши башлаячагына ышанам»,— ди. Имеш, мен? шушы аюы?а ?ан ?реп, син аны Тауяк урманга кертеп ?иб?рерсе?. Шаяртып ?йтелг?н кебек булса да, хак с?зл?р. Анда аюлар калмаган шул инде. ?зем д? шулкад?р с?ендем! Минем р?семем никад?р кешед?, без табигатьне сакларга, тагын да баетырга тиеш, диг?н фикер уяткан.
Хезм?тне? тире — ачы, ?имеше — татлы, дип ?йт?л?ре юкка т?гелдер. К?п к?ч куеп ясаган пейзаж ?н? нинди шатлык хисл?ре алып килде.
Бу конкурс минд? зур хыяллар уятты. ?ск?ч, аермачык р?ссам булам. Кешел?рне с?ендерерлек картиналар и?ат ит?рмен. Безне? авылдан да мен? нинди р?ссам чыкты бит, дип горурлансыннар ?ле.
http://www.insha.ru/text/192
http://www.insha.ru/section/1
?ыр кешене? юлдашы.
??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта. Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тта, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикалыраны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала. Татарстан республикасында татар м?селман ??м рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н. Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши. Татарстанда буыннан-буынга к?чеп килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?чу т?мамлануга багышлана. Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?. Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган. Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигырьяте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез. http://znanija.com/task/13139593