Газ, расширяясь изобарно при давлении 2 • 105 Па, выполняет работу 0,2 кДж. Определите начальный объем газа, если его конечный объем 2,5 • 10-3 м3
He is sleeping now
Составить общий,специальный,разделительный и альтернативный вопрос
Составь из следующих предложений выражения со скобками и реши их.
Из числа 16 вычти сумму чисел 8 и 6.
Из числа 34 вычти сумму чисел 5и 8.
Сумму чисел 13и5 вычесть из числа39 .
Разность чисел 16 и3 прибавь к числу 36.
Разность чисел 48 и 28 прибавь к числу 16.
проектор полностью освещает экран А высотой 80 см,расположенный на расстоянии 250 см от проектора. На каком наименьшем расстоянии от проектора нужно расположить экран В высотой 160 см, чтобы он был полностью освещён,если настройки проектора остаются неизменными
Ярд?мл?шеп яш?? к??елле сочинение на татарском
(жить весело помагая друг другу)
Помогите пожалуйста))
Создайте благотворительную организацию.
План:
1) Выбор сферы благотворительной деятельности.,
2)Название организации и Ее эмблема.,
3)Предположительные источники финансирования.,
4)Предположительный состав волонтёрской группы.,
5) Основные формы деятельности.))
Для изготовления 5 одиннаковых скворечников потребовалось изготовить 20 прямоугольных и 10 квадратных дощечек сколько всего дощечек идет на 1 скворечник? ПОЖАЛУЙСТА ТАБЛИЦУ!!!!!!!!!!!!!! СРОЧНО!!!!!!!!!!
на какой вопрос отвечает страдательное причастие ?
Choose the right profession. John works in a hospital. He cures sick people. He is a _______.
а) doctor
б) driver
в) teacher
г) fireman
6-10 сыйныфлар ?чен “Без яшь, без с?л?тле… » II Республикак?л?м конференциясен? ф?нни проект-эзл?н?л?р эше
Секция: Татар теле ??м ?д?бияты
Тема: Г?лзад? ?хт?мова и?атында экология темасы
Кашапова Лилия,
Татарстан Республикасы
Алабуга муниципаль районы
“Россия Федерациясе Герое
А.Н.Епанешников исеменд?ге
3нче урта гомуми белем м?кт?бе”, 10 а сыйныфы.
Ф?нни ?ит?кче:
югары категорияле
татар теле ??м ?д?бияты
укытучысы Гыйльфанова
Г?лфинур ?сгать кызы.
Алабуга. 2013 ел.
Эчт?лек
I. Кереш
II. Т?п ?леш.
1. Г. ?хт?мованы? и?аты ??м тормыш юлына к?з?т?.
2. Г.?хт?мова и?атында экология темасы.
2.1. Язучы и?атында ?йл?н?-тир? мохитне саклау.
2.2. Табигатьт? дару ?л?нн?ре.
2.3. Табигатьт? кошлар.
2.4. Табигатьт? агачлар.
2.5. Йорт хайваннары.
2.6. ?йл?н?-тир? мохитне яклау.
2.7. ??мгыятьт? ма?аралы х?лл?р.
III. Йомгаклау.
IV. Кулланылган ?д?бият
V. .Кушымта
I. Кереш
2013 нче ел Татарстан Республикасында экологик культура ??м ?йл?н?-тир? мохитне саклау елы дип игълан ителде. Татарстан Республикасы Президенты Р?ст?м Нургали улы Ми?неханов 2012нче елны? 20нче октябренд? ?к, бу турыда Указ чыгарды ??м ?йл?н?-тир? мохитне саклау м?сь?л?л?рен? ??мгыятьне? игътибарын ??леп ит?, экологик культура формалаштыру ??м аны ?стер? максатларыннан чыгып карар бирде. ?леге карар бел?н мин бик килеш?м ??м табигатьне саклау ??р кешене? изге бурычы дип саныйм.
Минем ф?нни эшемне? максаты – экология темасын Г?лзад? ?хт?мова и?аты аша ачып бир?. Максатыма иреш? ?чен мин ?з алдыма шундый бурычлар куйдым:
-язучы Г?лзад? ?хт?мова и?аты ??м тормыш юлы бел?н танышырга;
-шагыйр?не? экология темасына багышланган шигырьл?рен табып, укып укырга ??м эзл?п тапкан м?гълуматларны аны? шигырьл?ре аша укучыларга ?иткерерг?;
-??мгыятьт? экологик культура формалаштыруда Г?лзад? ?хт?мова и?атыны? ???мияте барлыгын ачыкларга;
Мин эзл?н?л?ремне ?зебезне? музейдан башларга уйладым. Безне? 3 нче урта м?кт?пт? язучы Г?лзада ?хт?мовага багышланган музей бар. Анда Алабуга т?б?генд? яш?г?н к?ренекле ш?хесл?р турында м?гъл?матлар тупланыла. Безне? ме?ъеллык Алабуга каласында и?атларына сокланырлык, талантлы шагыйрь-шагыйр?л?р яши. Алар ??ркайсы ?зл?рене? и?ат ?имешл?ре бел?н безне шатландырып, рухландырып тора. Мин бу эшемне шуларны? берсе, 40 елдан артык гомерен балалар укытуга багышлаган, м?галлим-шагыйр? Г?лзад? ?хт?мова бел?н б?йл?рг? булдым. Ч?нки, ул туган ягын ??ръяклап яратучы ??м саклый бел?че и?ади ш?хес.
Мин аны?: “Табигать с?йл?нн?ре”, “Тылсым йорты”, “Б?л?к”, “Г?лч?ч?к”, “??йге кар” кебек к?п кен? китапларын укып чыктым. Бу китаплардагы табигатьне саклауга багышланган материаллар минд? экология темасын тагын да тир?нтенр?к ?йр?н? тел?ген уятты. Мин Г?лзад? апа бел?н якыннанрак танышып, аннан к?бр?к м?гъл?мат алырга уйладым. Эзл?н?л?р барышында “С?ембик?”, “М?йдан” журналлары, “Я?а Кама” ??м “Алабуга нуры” газеталарында басылып чыккан хезм?тл?ре бел?н д? таныштым. Алар барысы да ?йл?н?-тир? мохитне саклау ??м ??мгыятьт? экологик культураны ?стер? турында с?йли.
II. Т?п ?леш.
1. Г. ?хт?мованы? и?аты ??м тормыш юлына к?з?т?.
?хт?мова Г?лзад? Ха?и кызы 1941 елны? 17 ноябренд? Татарстанны? ?гер?е районы Ис?нбай авылында д?ньяга кил?. ?крен ген? агучы талгын сулы Биме буйлары, урманга, ?ил?к-?имешк? бай ??м экологик яктан и? чиста яклар.
?тисе, Ягъфаров Ха?и, заманына к?р? укымышлы кеше була. Элек муллалыкка укыса, совет заманында Ветеринарлар ??м механизаторлар ?зерл?? курсларында, с??д? техникумында укый. Сельпо ?ит?кчесе, сатучы, налог инспекциясе хезм?тк?ре кебек эшл?рд? эшли. ?нисе, ??дия ?хм?тн?би кызы, авылда бай гаил?д? ?с?. Яшь чагында китапхан?че булып, аннан т?рле эшл?рд? эшли.
Г?лзад? апа кече яшьт?н ?к шигырьл?р с?йл?рг? ярата. Концертларда бик еш катнаша, шигырь с?йли, бии, акробатик номерлар бел?н чыгыш ясый.
1969 елда Г?лзада апа Алабуга педагогия институтыны? филология факультетында укып, “Татар м?кт?пл?ренд? рус теле укытучысы” диг?н диплом ала. ?ченче курста укыганда тормышка чыга. Тормыш ипт?ше ?хт?мов Шамил инженер-геофизик булып эшли. Алар бер кыз ??м бер ир бала т?рбиял?п ?стер?л?р.
Институтны т?мамлагач, 1969-1975 елларда институт китапхан?сенд? библиограф булып эшли. Институтта язучылар т?г?р?ген? й?ри. 1963 елда “Я?а Кама” газетасында “Бала йоклый” диг?н беренче шигыре басылып чыга. Шулай итеп, аны? бер?м-бер?м шигырьл?ре басыла башлый.
1995 елда аны? беренче китаплары д?нья к?р?. “Борынгы Алабуга” китабын ул Алабуга типографиясенд? июнь аенда б?тен ?ыйган отпуск ??м башка акчаларына, ?з ис?бен? бастыра. Ул Алабуга татар тарихына багышланган. Шул ук елны Алабуга ш???р хакимияте ярд?ме бел?н Чаллыда КамАз типографиясенд? “Алабугам минем”, “ М?х?бб?тле иренн?р” китаплары басылып чыга.
1996 елда – “Б?л?к”, 2000 елда “Г?лч?ч?к”, “??йге кар”, “З??г?р хыял”, “Табигать балалары” исемле китаплары басыла.
2004 елны? апрель аенда Г?лзад? ?хт?мова Татарстан язучылар берлеген? кабул ителде. Шушы ук елда Казанда “Матбугат” н?шриятында “Й?р?гемд? яшен” исемле шигырь китабы басылып чыга. ?ыентыкка зурлар ??м балалар ?чен шигырьл?р керг?н.
2010 елда Г?лзад? ?хт?мова т?р?ем?сенд? Марина Цветаева шигырьл?ре татар теленд? “Х?кем итм? син ашыгып” исемле китап булып чыкты.
2011 нче елда, б?ек Тукайны? 125 еллыгы ??м Г?лзад? ?хт?мованы 70 яшьлек юбилее у?аеннан, Алабуга 3нче м?кт?п укучылары бел?н берлект? “Тукай эзе” китабы басылып чыкты.
2012 нче ел шагыйр? ?чен тагын да ист?леклер?к булды. Г?лзад? ?хт?мовага Са?ид? С?л?йманова исеменд?ге д??л?т премиясе тапшырылды.
Г?лзад? ?хт?мова б?ген д? и?ат эшен д?вам ит?.
2. Г.?хт?мова и?атында экология темасы.
2.1. Язучы и?атында ?йл?н?-тир? мохитне саклау.
?йл?н?-тир? мохитне саклау темасын Г?лзада ?хт?мованы? балалар ?чен язылган ??р китабында очратырга була. Ул тема аны? шигырьл?ренд?ме, ?киятл?ренд?ме, ма?аралы хик?ял?ренд?ме – к?ренмич? калмый. Язучы табигатьне тасвирлап, аны? матурлыгына соклану бел?н берр?тт?н, шул хал?тне сакларга да кир?клеген иск?ртеп куя. Укучы аны ?зенн?н-?зе а?лый, уйланырга м??б?р ител?. Кайвакыт Г?лзада апа бу хакта турыдан-туры ярып ?йтс?, к?пчелек очракта укучы ?зе шул н?ти??г? кил?. Мен? кемн?н ?рн?к алырга кир?клеген сизен?. М?с?л?н, гади ген? “Язгы сур?т” исемле шигыренд?, елгадагы язгы ташу к?ренешен тасвирлау бел?н берг?, анда адашкан каз б?бк?сен? карата булган м?рх?м?тлек хисе д? бар:
Сары ч?чле кызчык суга кил?,
Барын кызгана ул бу д?ньяда:
Сары ч?ч?к ?зми, каз б?бк?сен
С?еп ?ылыта ул куенында. (“Б?л?к”, 15 бит)
Г?лзада ?хт?мованы? балалар ?чен язылган бер шигырьл?р китабы 1998 елда Татарстан Кама т?б?гене? тир?-як мохитне ??м табигый байлыкларны саклау Д??л?т инспекциясе ?ит?кчесе Х?йриев Фарадис Газиз улыны? матди ярд?ме бел?н н?шер ителг?н. Китапны? беренче битенд? автор а?а ихлас р?хм?тен белдер?. Бу китап юкка гына “Табигать с?йл?нн?ре” исемен й?ртми. Аны? беренче битенд?ге шигыренд? ?к “Табигатьне кем с?я?” диг?н сорау куела. Балалар ?зара ярышалар:
Табигатьне бел?че,
Аны бик-бик с?юче
Зир?кл?р чыгар алга, – дип ышандыра автор.
Шагыйр?не? “Урман” исемле шигыренд? анда ?сеп утырган т?рле-т?рле агачларны к?р?без. Агачлар ?ырлашалар да, леперд?ш?л?р д?, дустан? х?б?рл?ш?л?р д? ик?н – аларны ты?лый гына, а?лый гына бел! ? и? м??име – мен? шул чыршы, нарат, усак, каен кебек агачлар ?ск?н:
Яшел урман ?аваларны
Сафландырып безг? бир?”- ик?н. Юкка гына бит урманны – табигатьне? ?пк?се, дип ?йтмил?р.
Г?лзада ?хт?мованы со?гы вакытларда бигр?к к?п калкып чыккан заводларны? торбалары чынлап торып борчый:”Соры т?тен, кара т?тен ?иб?реп бит торалар,” – ди. “Шифалымы, сих?тлеме безне? сулар, ?авалар?” – дип, бик бел?се кил? аны?.
Р?т-р?т басып тезелешк?н
Заводларны? торбасы.
Белс?? иде: була мик?н
Т?тенн?рне? чистасы? – диг?н сорау да куела бу “Торбалар” исемле шигырьд?.
“К?ренм?с булса, балык” диг?н шигыренд? ис? шагыйр?не елгаларыбызда елдан-ел кими барган балыкларыбызны? язмышы борчый. Су ?стенд? ?лг?н балыкларны? к?б?юе – браконьер абыйларны? шартлаткыч алып килг?нн?н со? була ик?н. Уылдык ч?ч?рг? ?лгерм?г?н к?пме балыкны? гомере ?зел?. Балыклар кармактан гына качып котылырлар иде ?ле, ? мен? явызлыкны? башка ысуллары да бар шул. Шагыйр? бик кайгыра:
? берк?н ис? суларда
К?ренм?с булса балык,
?кенм?с мик?н мохитне
Саклый алмаган халык?
Бу китапта Г?лзада ?хт?мова т?рле хайваннар, кош-кортлар, дару ?л?нн?ре турында яза. Анда “Керпе” д? ?з эшен бик белеп башкара:
Керпе тир?-юньне исн?п,
Ауга чыгадыр кичен.
Еланнар, тычкан, ко?гызлар,
Яу кил? сезне? ?чен!
Шагыйр? шулай ук к?рт яраткан к?ртлекл?рг?, ш?ф?къ кызыллыгында тагы да кызара т?шк?н кызылт?шл?р турында язып сокландыра.
2.2. Табигатьт? дару ?л?нн?ре.
? мен? табигатьт? к?пме дару ?л?нн?ре бар ик?н! Халкыбыз гомер-гомерг? дару ?л?нн?ре бел?н д?валанган, аны? серл?рен буыннан-буынга ?йтеп калдырган. Г?лзада апа ис? аларны т?рле китаплардан, с?злекл?рд?н укып ?йр?н?. ? аннан со? безг? аларны? серл?рен шигъри юллар бел?н ача: сукыр кычыткан – тынычландыручы, ябышкак (эт тиг?н?ге) – т?рле тире авыруларыннан ярд?м ит?, бака яфрагы – яраларны, киселг?н, б?релг?нне д?валый ик?н. Сырганак ис? – нурланыштан, пеш?л?рд?н саклый. ? мен? хуш исле м?тр?шк?не безне? ?бил?р бик к?пт?нн?н белг?нн?р.
?с? урман аланында,
Болыннарны ярата.
Тир?-якка бик-бик т?мле
Хуш исл?рен тарата, -дип яза Г?лзад? апа м?тр?шк?л?р турында (“М?тр?шк?л?р” шигыре). Салкын тиг?нд? и? беренче м?тр?шк?ле с?тле ч?й ярд?мг? килг?н. Х?зер д? ул шулай, тик аны онытмаска гына кир?к. Витаминлы г?л?имеш т? ?ст?лл?рд?н т?шм?сен иде! Г?лзада апа бу хакта да яза. Гом?м?н, бу китап табигатьне а?ларга, яратырга ярд?м ит?.
2.3. Табигатьт? кошлар.
Табигать темасы аны? башка китапларында да х?тсез ген?. М?с?л?н, “??йге кар” исемле китапта без к?ке бел?н танышабыз. ?илб?з?к т?, х?йл?к?р д?, м?керле д? – ?з йомыркаларын башка кош ояларына урнаштырырга яраткан бу кош та – ихтирамга лаек ик?н. ??й буе ?з балаларын туендыру м?ш?кате бел?н й?рм?с? д?, ул башка кошлар ашый алмаган йонлач, каты кортларны бетер? ик?н:
Корткыч б???кне кыра ул
Бар кортлардан атыграк.
Шу?а к?р? без к?кене
Биг?к ташламыйк хурлап, – ди шагыйр?.(”??йге кар”, 11 бит)
Шул ук китапны? 4 нче битенд? “Яз х?б?ре” алып килг?н кара каргалар бел?н д? очрашабыз. Кара карга:
? мин – кап-кара карга,
Курыкмагыз, мин барда
Корткыч б???кл?р ?ирд?
?рчи алмаслар бер д?, – дип, ?зене? файдалы кош ик?нлеген белдер?.
“Табигать с?йл?нн?ре” исемле китапта “Тукран”диг?н шигырь бар. “Урман санитары диеп, юкка гына ?йтмил?р” – дип, шагыйр? тукраннарны? бик зыянлы корткыч-б???кл?рне ч?пл?п торулары турында яза:
Коткара алар агачны
Х?лсезл?н?, киб?д?н.
Яш?реп кит?дер урман
Корткыч б???к ким?д?н.
2.4. Табигатьт? агачлар.
? мен? “Тылсым йорты” исемле китабында Г?лзада ?хт?мова ул бу хакта ?кият аша а?лата. “Агачлар ник корый башлаганнар?” ?киятенд?ге тукран бел?н балалар якыннанрак танышалар. Ул “озын телл?рен? ябыштырып, ?лл? кайларда яшеренг?н кайры кортларын, ко?гызларын, эчертм?нн?рен тартып чыгара”. Берк?нне ис? тукранны, авыр с?з ?йтеп кимсетк?ч, ул куркып эшл?ми башлагач, урман чыннан да юкка чыга, ч?нки агачлар корый. Бу ?кият балаларга гади ген? тукран исемле кошны? табигатьк? нинди зур файда китер?ен а?ларга ярд?м ит?.
2.5. Йорт хайваннары.
Г?лзада ?хт?мованы? “Г?лч?ч?к” исемле китабында т?рле йорт хайваннары бел?н танышабыз. Сиренн?р, г?лч?ч?кл?р, умырзаялар турында укып сокланабыз. Озын муенлы жирафны? х?лен? кер?без. Т?рле ялтыравык ?йберл?р яраткан, аларны алып качкан саесканны к??елд?н шелт?либез. “К?з т?се”, “??й т?се” исемле шигырьл?р ис? уйландыра. Т?рле-т?рле т?сл?р бел?н биз?нг?н купшы ??й:
Каян ала ул буяулар,
Кем бир? а?а барын? – диг?н сорауга ?авап эзл?т?.
2.6. ?йл?н?-тир? мохитне яклау.
Г?лзада ?хт?мова балалар исеменн?н ?йл?н?-тир? якны яклау турында ант та иттер?:”Мин сине к?з нурым кебек гел саклармын!” (“Ант”) Олы, калын урманга да яклаучы кир?клеген ?йт?, ч?нки:
Бер?? агачларын кис?,
К?пл?р ?ссен, дис? д?.
Кемдер ч?п китереп т?г?,
Ярамасын белс? д?. (“Чыбыркысыз урман”)
“??йге урманда” исемле шигыренд? урманны? искиткеч г?з?ллеген тасвирлый, аны? кешел?рне туендыручы булуын да иск?ртеп уза. Шагыйр? мен? шул урманны? кадерен белерг? кир?клеген балаларны? ?зл?ренн?н ?йттер?:
Сак й?рибез: бер ?л?н д?,
Бер агач та сынмасын.
Урманнар безд?н со? елап,
Яшь агызып калмасын.
“Балконымда” исемле шигыренд? ?бисе бел?н кечкен? кыз г?л ч?лм?ген? салган к?г?рчен йомыркаларын к?рг?ч, тимил?р – ч?нки гона?тан куркалар. Балконны ул ??йне к?г?рченн?рг? биреп торалар. Тизд?н йомырканы тишеп к?г?рчен баласы чыга ??м ?сеп ?итк?нче балконда яши. Кир?кс?-кир?км?с? д? т?рле ч?ч?кл?рне, ?рекм?н яфракларын, каен ботакларын ?зеп алып, шунда ук ташлый барган Вил исемле малай”кычыткан сабагы” ала.Ч?нки ул уйламый-нитми кычытканга да ?рел?, ? ул ис? аны ?ттереп чагып ала:
Си?а сабак укытам:
Безне ?зеп уйнама,
Башка болай кыланма!
Шулай итеп, Г?лзада апа бик к?п шигырьл?ренд? экологик м?сь?л?не к?т?реп чыга.
2.7. ??мгыятьт? ма?аралы х?лл?р.
Г?лзада ?хт?мова яш?смерл?р ?чен язган “С?ер очрашулар яки ?ст?гел?рг? тапшырыгыз” исемле ма?аралы хик?ясенд? д? табигатьне саклау – экология темасын читл?теп узмый. Ма?аралы р?вешт? ?бисе бел?н Юлия исемле кыз Иван Иванович Шишкинны? рухы бел?н ?ир астында очрашып с?йл?ш?л?р. Р?ссам ?ст?гел?рг? мен? нил?р тапшырырга куша: “Алабуга табигатен сакласыннар, чишм?л?рен, елгаларын шакшы сулар бел?н пычратмасыннар, агачларын кисм?сенн?р. Юкса, Алабуга урманнарыны? г?з?ллеге минем р?семн?рд? ген? калачак!..
Шулчак Юлия ?зл?рене? сыйныфы бел?н елына нич? тапкыр Танай урманына барып, аны х?зерге заман кешел?ре ташлаган м??ге череми торган т?рле пакетлардан, шеш?л?рд?н чистартуы турында исен? т?шерде. ?ле м?кт?пл?ре янындагы балалар паркын ??м тир?-якта утыртылган агачларны? да язмышларын кайгыртучыларны? берсе булуын уйлап, бу изге эшт? ?зене? д? ?леше барлыгына куанды.” (“М?йдан”, 2012, № 4, 97 бит)
III. Йомгаклау.
Г?лзада ?хт?мова туган якны? табигатен? сокланып яши, аны ?зене? ?с?рл?ренд? чагылдыра. Шул ук вакытта ул а?а карата к??елл?рд? м?х?бб?т уята, мо?а кад?р битараф булганнарны уйландыра, шул г?з?ллекне сакларга кир?клеген а?ларга ярд?м ит?. Шагыйр? ??р ?семлеккк?, кош-кортларга, хайваннарга а?лы ?ан иясен? караган кебек карый, аларны с?йл?штер?, ?нг?м? кора, ?зе ген? тойган шул ысул бел?н балаларны? игътибарын ??леп ит?. Без аны? китапларын бик яратып укыйбыз. Аннан табигатьне, тир?-як мохитне сакларга ?йр?н?без.
Ф?нни эшемне башкарып мин шундый н?ти?? ясадым:
язучы Г?лзад? ?хт?мованы? и?аты ??м тормыш юлы бел?н таныштым.;
шагыйр?не? туган якны саклауга багышланган утызлап шигырен табып укып чыгып, анда экологик т?рбия зур урын алуын а?ладым;
табигатьне ярату ??м ?йл?н?-тир? мохитне саклауны? м?гън?сен? т?шендем;
??мгыятьт? экологик культура формалаштыруда Г?лзад? ?хт?мова и?атыны? ???мияте зур булуын ачыкладым.
Экология турында эзл?п тапкан м?гълуматларны Г.?хт?мова шигырьл?ре аша укучыларга ?иткер? ?чен мин ф?нни эшем бел?н м?кт?пт? уздырылган китап укучылар конференциясенд? чыгыш ясадым. Бу эшемне “Алабуга нуры” г??ите редакциясен? ??м м?кт?п сайтына урнаштырдым.
Гом?м?н, Г?лзада ?хт?мова и?аты туып-?ск?н калабызга сакчыл караш ??м м?х?бб?т хисл?ре уята. ?йл?н?-тир? мохитне саклау ??м яклау буенча изге бурычыбызны ?т?рг? ?йр?т?.
Г?лзада ?хт?мовага шундый т?рбияви к?чк? ия булган и?аты ?чен без бик р?хм?тле!
IV. Кулланылган ?д?бият
1. Татарстан Республикасы Президенты Указы /Указ//М?гариф-2012, №12.
2. Г?лзад? ?хт?мова. “Б?л?к”: шигырьл?р. –Чаллы: КАМАЗ газета-китап н?шр.,1996, 15 б.
3. Г?лзад? ?хт?мова. “Табигать с?йл?нн?ре”: шигырьл?р. – Чаллы: КАМАЗ газета-китап н?шр.,1998, 3 – 23 б.
4. Г?лзад? ?хт?мова. “??йге кар”: шигырьл?р. – Чаллы: КАМАЗ газета-китап н?шр.,2000, 11 б.
5. Г?лзад? ?хт?мова. “Тылсым йорты”: шигырьл?р ??м ?киятл?р. – Чаллы: КАМАЗ газета-китап н?шр.,2005, 19 – 20 б.
6. Г?лзад? ?хт?мова. “Г?лч?ч?к”: шигырьл?р. – Чаллы: КАМАЗ газета-китап н?шр.,2000, 7 – 16 б.
7. Г?лзад? ?хт?мова, “И яш?еш, син бик серле!”: /Шигырьл?р/ // М?йдан. – 2012. – № 4, 82 – 87 битл?р.
8. Г?лзад? ?хт?мова, “Алабуга – ак кала”: / М?кал? //С?ембик?- 2007, № 8.
9. Г?лзад? ?хт?мова, “Без табигать балалары”: / М?кал? / Адабуга нуры- 2007, май.
10. Г?лзад? ?хт?мова, “Март ае”: / шигырь //Алабуга нуры -1998. 2апрель.
11. Г?лзад? ?хт?мова, “Кичерегез мине усаклар”: / н?сер//Яжа Кама -1988. 20 октябрь.
12. Г?лзад? ?хт?мова, “Инешем”: / н?сер//Яжа Кама -1988. 20 август.
V. Кушымта
1. Г.?хт?мова портреты ??м Язучылар берлеген? кабул ител?е турындагы таныклыгы.
2. Г.?хт?мова “Туган ягым” шигыре.
3. Г.?хт?мова “Ант” шигыре.
4. Г.?хт?мова “Балконымда” шигыре.
5. Г.?хт?мова “??йге уртманда” ??м “Колорад ко?гызы” шигырьл?ре.
6. Г.?хт?мова “Кы?гырау ч?ч?ге” шигыре.
7. Г.?хт?мова “Чыбыркысыз урман” шигыре.
8. Г.?хт?мова “Язгы сур?т” ??м “ Табигатьне кем с?я?” шигырьл?ре.
9. Г.?хт?мова “Тукран” ??м “Торбалар” шигырьл?ре.
10. Г.?хт?мова “К?ренм?с булса балык” ??м “Керпе” шигырьл?ре.
11. Г.?хт?мова “Чебен г?мб?се” ??м “Кышкы бакчада” шигырьл?ре.
12. Г.?хт?мова “Кычыткан сабагы” шигыре.
13. Г.?хт?мова “ К?ке” ??м “Яз х?б?ре” шигырьл?ре.
14. Алабуга муниципаль районыны? 3нче номерлы урта м?кт?бе р?семе.
15. Г?лзад? ?хт?мова исеменд?ге музейда укучыны? шагыйр? ??м ф?нни ?ит?кче бел?н ф?нни эшк? ?зерл?н? вакыты.
16. М?кт?пт? китап укучылар конференциясенд? укучыны? экология темасына чыгыш ясау вакыты.
17. “Алабуга нуры” газетасында басылган укучы язмасы.
Инша темасы: “Экология”01 гыйнвар 0001Инша темасы: “Экология”
Экология-ул ф?н хакында яклау ??м саклау, ?йл?н?-тир? мохит.Ф?н ?йр?н? йогынтысы кешел?рне? окружающюю ч?рш?мбе.Ярд?м ит? ярд?менд? азык-цепочек а?лау,кайда н?рс? ?итми.?ле ул ярд?м ит?”, – дип а?ларга кир?к, табигатьне сакларга.Экология безг? ген? т?гел, кир?к,ул безг? бик кир?к!Бу-безне? йорт!?г?р сез ?з фатирында т?гел булачаксыз прибираться ??м наводить чисталык-дип, аны? бел?н булачак вакытлар?шул ук х?л бел?н экологией… инде х?зер буенча чаралар к?релг?н саклау, хайваннар ??м ?семлекл?р д?ньясы, бар тыюлыклар.Яхшыра ??м качаство азык-т?лек ?итештер? буенча кеше ?чен.Булдырыла тулы бер ссообщества ?йл?н?-тир? мохитны саклау буенча д?нья.Ч?нки тыш, безне беркем д? кайгыртырга гына, саклап кала алабыз ??м коткарып безне? планетасы!Заманча м?гън?г? ия т?шенч? экология ия артык ки? м?гън?г? ия бел?н чагыштырганда, беренче ун елда ?сешене? ?леге ф?н.Безне? заманда бу т?шенч?се булды, бер менде бел?н понятием “тормыш”. Без х?зер XXI гасырда яшибез. Ул безг? ?авап бир?? Н?рс? була, аны? да к?т?рг?? Кайтабыз ” к?пт?н т?гел ?тк?не. Иск? т?шерик экологик тарихы, ХХ гасыр. Нинди экологик проблемалар озатып й?рде бу й?з ел. Беренчед?н алыйк Беренче Д?нья сугышын. Бу бик жестокая война барлык выходящими нче бирег? н?ти??л?ре. Ничек ??м тел?с? нинди сугыш, ул сопровождалась негативными экологик н?ти??л?ре. Иде нанесен зур зыян д?нья табигатьк?. Зыян миллионнарча гектар яшеллек, нык зыян к?рг?н видовой составы хайваннар. Икенче зур сынау ?чен безне? планетаны? булды, Икенче Б?тенд?нья сугышы. Моннан тыш, диг?н иде уничтожена зур ?леш фауна иде гаять зур, демография, атмосфера ?авасын пычратуга. ?мма пычрануы турында атмосфера ?авасын, литосферы, шулай ук гидросферы ди ??м башка факт – ??лак?т. ?леге д?ньяк?л?м экологик ??лак?тен? булды авария Чернобыль АЭС, произошедшая т?нд? бел?н 25, 26 апрель, 1986 ел. Бу авария китерде невиданному загрязнению биосфера, радиоактивному облучению ме? кешел?рне?, к появлению Украина территориясенд? 30-киллометровой “зона отчуждения”, мондый к?п к?л?мд?ге к?рс?ткечл?рне ?ыярга к?чер? халкыны? и? пычранган ?ирл?рне башка т?б?кл?рг?. Безне? фикеребезч?, бу авария булган и? зур экологик ??лак?тен? д?ньяда кешелек тарихында. ??м шундый, мондый ??лак?т к?бр?к гади юл куярга ярамый. Мондый фа?ига, ? ул, ?леге беспечностью, безразличием кеше, – бу гади издевательство ?стенд? безне? планетой.Кайтабыз заманда. ?йл?н? тир? безне д?ньяны буларак, беркайчан да урнашкан экологик куркыныч. Т?п экологик проблемалары х?зер булып торалар:1. Атмосфера ?авасын пычратуга.2. Климат ?зг?р?.3. Д?р???сен к?т?р?, д?нья океан.4. Истощение озон катламын.5. Опустынивание.6. Проблема пресной су.7. Хушлашуы плодородных ?ирл?рне.8. Пычрату азык-т?лек продуктлары.9. Проблема кислотных явым-т?шем10. Пычрату Д?ньяк?л?м океан.11. Кыскарту видового составы.12. Демографик проблемалар.
Помогите написать сочинение на татарском языке на тему “экология”
Ответы:
Инша темасы: “Экология”01 гыйнвар 0001Инша темасы: “Экология”
Экология-ул ф?н хакында яклау ??м саклау, ?йл?н?-тир? мохит.Ф?н ?йр?н? йогынтысы кешел?рне? окружающюю ч?рш?мбе.Ярд?м ит? ярд?менд? азык-цепочек а?лау,кайда н?рс? ?итми.?ле ул ярд?м ит?”, – дип а?ларга кир?к, табигатьне сакларга.Экология безг? ген? т?гел, кир?к,ул безг? бик кир?к!Бу-безне? йорт!?г?р сез ?з фатирында т?гел булачаксыз прибираться ??м наводить чисталык-дип, аны? бел?н булачак вакытлар?шул ук х?л бел?н экологией… инде х?зер буенча чаралар к?релг?н саклау, хайваннар ??м ?семлекл?р д?ньясы, бар тыюлыклар.Яхшыра ??м качаство азык-т?лек ?итештер? буенча кеше ?чен.Булдырыла тулы бер ссообщества ?йл?н?-тир? мохитны саклау буенча д?нья.Ч?нки тыш, безне беркем д? кайгыртырга гына, саклап кала алабыз ??м коткарып безне? планетасы!Заманча м?гън?г? ия т?шенч? экология ия артык ки? м?гън?г? ия бел?н чагыштырганда, беренче ун елда ?сешене? ?леге ф?н.Безне? заманда бу т?шенч?се булды, бер менде бел?н понятием “тормыш”. Без х?зер XXI гасырда яшибез. Ул безг? ?авап бир?? Н?рс? була, аны? да к?т?рг?? Кайтабыз ” к?пт?н т?гел ?тк?не. Иск? т?шерик экологик тарихы, ХХ гасыр. Нинди экологик проблемалар озатып й?рде бу й?з ел. Беренчед?н алыйк Беренче Д?нья сугышын. Бу бик жестокая война барлык выходящими нче бирег? н?ти??л?ре. Ничек ??м тел?с? нинди сугыш, ул сопровождалась негативными экологик н?ти??л?ре. Иде нанесен зур зыян д?нья табигатьк?. Зыян миллионнарча гектар яшеллек, нык зыян к?рг?н видовой составы хайваннар. Икенче зур сынау ?чен безне? планетаны? булды, Икенче Б?тенд?нья сугышы. Моннан тыш, диг?н иде уничтожена зур ?леш фауна иде гаять зур, демография, атмосфера ?авасын пычратуга. ?мма пычрануы турында атмосфера ?авасын, литосферы, шулай ук гидросферы ди ??м башка факт – ??лак?т. ?леге д?ньяк?л?м экологик ??лак?тен? булды авария Чернобыль АЭС, произошедшая т?нд? бел?н 25, 26 апрель, 1986 ел. Бу авария китерде невиданному загрязнению биосфера, радиоактивному облучению ме? кешел?рне?, к появлению Украина территориясенд? 30-киллометровой “зона отчуждения”, мондый к?п к?л?мд?ге к?рс?ткечл?рне ?ыярга к?чер? халкыны? и? пычранган ?ирл?рне башка т?б?кл?рг?. Безне? фикеребезч?, бу авария булган и? зур экологик ??лак?тен? д?ньяда кешелек тарихында. ??м шундый, мондый ??лак?т к?бр?к гади юл куярга ярамый. Мондый фа?ига, ? ул, ?леге беспечностью, безразличием кеше, – бу гади издевательство ?стенд? безне? планетой.Кайтабыз заманда. ?йл?н? тир? безне д?ньяны буларак, беркайчан да урнашкан экологик куркыныч. Т?п экологик проблемалары х?зер булып торалар:1. Атмосфера ?авасын пычратуга.2. Климат ?зг?р?.3. Д?р???сен к?т?р?, д?нья океан.4. Истощение озон катламын.5. Опустынивание.6. Проблема пресной су.7. Хушлашуы плодородных ?ирл?рне.8. Пычрату азык-т?лек продуктлары.9. Проблема кислотных явым-т?шем10. Пычрату Д?ньяк?л?м океан.11. Кыскарту видового составы.12. Демографик проблемалар.
Инша темасы: “экология”01 гыйнвар 0001инша темасы: “экология” экология-ул ф?н хакында яклау ??м саклау, ?йл?н?-тир? мохит.ф?н ?йр?н? йогынтысы кешел?рне? окружающюю ч?рш?мбе.ярд?м ит? ярд?менд? азык-цепочек а?лау,кайда н?рс? ?итми.?ле ул ярд?м ит?”, – дип а?ларга кир?к, табигатьне сакларга.экология безг? ген? т?гел, кир?к,ул безг? бик кир?к! бу-безне? йорт! ?г?р сез ?з фатирында т?гел булачаксыз прибираться ??м наводить чисталык-дип, аны? бел?н булачак вакытлар? шул ук х?л бел?н инде х?зер буенча чаралар к?релг?н саклау, хайваннар ??м ?семлекл?р д?ньясы, бар тыюлыклар.яхшыра ??м качаство азык-т?лек ?итештер? буенча кеше ?чен.булдырыла тулы бер ссообщества ?йл?н?-тир? мохитны саклау буенча д?нья.ч?нки тыш, безне беркем д? кайгыртырга гына, саклап кала алабыз ??м коткарып безне? планетасы! заманча м?гън?г? ия т?шенч? экология ия артык ки? м?гън?г? ия бел?н чагыштырганда, беренче ун елда ?сешене? ?леге ф?н.безне? заманда бу т?шенч?се булды, бер менде бел?н понятием “тормыш”. без х?зер xxi гасырда яшибез. ул безг? ?авап бир?? н?рс? була, аны? да к?т?рг?? кайтабыз ” к?пт?н т?гел ?тк?не. иск? т?шерик экологик тарихы, хх гасыр. нинди экологик проблемалар озатып й?рде бу й?з ел. беренчед?н алыйк беренче д?нья сугышын. бу бик жестокая война барлык выходящими нче бирег? н?ти??л?ре. ничек ??м тел?с? нинди сугыш, ул сопровождалась негативными экологик н?ти??л?ре. иде нанесен зур зыян д?нья табигатьк?. зыян миллионнарча гектар яшеллек, нык зыян к?рг?н видовой составы хайваннар. икенче зур сынау ?чен безне? планетаны? булды, икенче б?тенд?нья сугышы. моннан тыш, диг?н иде уничтожена зур ?леш фауна иде гаять зур, демография, атмосфера ?авасын пычратуга. ?мма пычрануы турында атмосфера ?авасын, литосферы, шулай ук гидросферы ди ??м башка факт – ??лак?т. ?леге д?ньяк?л?м экологик ??лак?тен? булды авария чернобыль аэс, произошедшая т?нд? бел?н 25, 26 апрель, 1986 ел. бу авария китерде невиданному загрязнению биосфера, радиоактивному облучению ме? кешел?рне?, к появлению украина территориясенд? 30-киллометровой “зона отчуждения”, мондый к?п к?л?мд?ге к?рс?ткечл?рне ?ыярга к?чер? халкыны? и? пычранган ?ирл?рне башка т?б?кл?рг?. безне? фикеребезч?, бу авария булган и? зур экологик ??лак?тен? д?ньяда кешелек тарихында. ??м шундый, мондый ??лак?т к?бр?к гади юл куярга ярамый. мондый фа?ига, ? ул, ?леге беспечностью, безразличием кеше, – бу гади издевательство ?стенд? безне? планетой.кайтабыз заманда. ?йл?н? тир? безне д?ньяны буларак, беркайчан да урнашкан экологик куркыныч. т?п экологик проблемалары х?зер булып торалар: 1. атмосфера ?авасын пычратуга.2. климат ?зг?р?.3. д?р???сен к?т?р?, д?нья океан.4. истощение озон катламын.5. опустынивание.6. проблема пресной су.7. хушлашуы плодородных ?ирл?рне.8. пычрату азык-т?лек продуктлары.9. проблема кислотных явым-т?шем10. пычрату д?ньяк?л?м океан.11. кыскарту видового составы.12. демографик проблемалар.
Табигать – туган йортыбыз. Табигать ул – безне? ?йл?н? – тир?без. Кояш, болыт, су, таш, ?семлекл?р, хайваннар – барысы да безне чолгап алган тир?лек – табигать дип атала. ??р ?ир й?зенд? гомер итк?н кеше ?зен? кир?кле ?йберл?рне табигатьт?н ала. Кеше иген, яшелч?, ?ил?к – ?имеш ?стер?, терлек, кош – корт ?рчет?. ?зен? яш?? ?чен у?айлы шартлар тудыра. Елга – к?лл?рд?н балык тота, урманнардагы ?ил?к – ?имешен, агачын файдалана. ?зл?рен? азык туплый. Табигатьебез аллы – г?лле ч?ч?кл?рг? к?мелеп утыручы болын – кырлары, чишм?л?рд?н челтер?п аккан саф, чиста сулары, к?мешт?й саф сулы к?лл?ре, кечкен? ген? инешт?н башлап, зур елгага таба ыргылучы елгачыклары бел?н бай. Табигать – ул безне яш?т?че д?, терелт?че д?, д?ньяны танырга ?йр?т?че д?. Без табигатьне? ??р ел фасылына сокланып, саклап, кадерл?п, яшеллекк? ??м матур ч?ч?кл?рг? к?меп, зыян китермич? ?з туган йортыбыз итеп кадерл?п яш?терг? тиешбез. Табигать матурлыгы – ул безне? матурлык. Кызганычка каршы, б?генге кешелек табигатьне? кадерен белеп бетерми. Табигатьебезне? чиста сулы елга – к?лл?рен пычрату, очсыз – кырыйсыз урманнарын бер м?гън?сез кисеп бетер?, химия заводларны? агулы газлары бел?н чиста ?авабызны бозу, урамнардагы ч?п – чарларны? ??елеп ятуы к??елл?рне тетр?ндер?. Моны булдырмау – ул безне? изге бурычыбыз. Мен? ямьле яз ?итте. Кыя таулардан ташулар ага башлады, урамнарда ташланып калынган ч?п – чарлар кар астыннан калкый башладылар. Берк?нне безне укытучыбыз, м?кт?п тир?сен ч?п – чардан арындыру максаты бел?н, урамга алып чыкты. Чыккан идек, анда н?рс? ген? юк? ! Анда к?газь калдыклары, т?м?ке ч?пл?ре, шеш? савытлары ??м башкалар. Шушы ташландык ?йберл?рне к?реп га??пл?неп т? куйдым. Шуны? х?тле кешене? т?ртипсезлеге, ?ыйнаксызлыгы, ?д?псезлеге борчый мине. М?кт?п тир?сен ч?п – чарлардан арындыргач, укытучыбыз бел?н сыйныфка кереп, табигатьне? кадерен бел?, аны чиса тоту турында кызыклы ??м кир?кле м?гъл?матлар тупладык. Бернич? кис?т? бел?н язылган фикеремне д? ?йтеп ?т?сем кил?: Урман, болын, сулык, к?лл?рне пычратма, ч?п ташлама, тел?с? кайда учак якма! Агачларны р?хс?тсез кисм?, ботакларын сындырма, ?л?нн?рне тамыры бел?н йолкыма! Табигать байлыкларын кир?генн?н артык кулланма! Табигатьебезг? зыян салучыларга юл куймыйк. Аны ?з туган йортыбыз итеп саклыйк, яклыйк ??м матурлыгына, иркен саф ?авасына, елга – к?лл?рен? игътибарсыз калмыйк. Табигать ул – безне ашата, эчерт?, киендер?, с?лам?тлекне саклый. ?зебезне? кылган эшл?ребез ?чен х?зер д?, кил?ч?к буыннар алдында да ?аваплы ик?нлегебезне тоеп яшик.
Газ, расширяясь изобарно при давлении 2 • 105 Па, выполняет работу 0,2 кДж. Определите начальный объем газа, если его конечный объем 2,5 • 10-3 м3
He is sleeping now
Составить общий,специальный,разделительный и альтернативный вопрос
Составь из следующих предложений выражения со скобками и реши их.
Из числа 16 вычти сумму чисел 8 и 6.
Из числа 34 вычти сумму чисел 5и 8.
Сумму чисел 13и5 вычесть из числа39 .
Разность чисел 16 и3 прибавь к числу 36.
Разность чисел 48 и 28 прибавь к числу 16.
проектор полностью освещает экран А высотой 80 см,расположенный на расстоянии 250 см от проектора. На каком наименьшем расстоянии от проектора нужно расположить экран В высотой 160 см, чтобы он был полностью освещён,если настройки проектора остаются неизменными
Ярд?мл?шеп яш?? к??елле сочинение на татарском
(жить весело помагая друг другу)
Помогите пожалуйста))
Создайте благотворительную организацию.
План:
1) Выбор сферы благотворительной деятельности.,
2)Название организации и Ее эмблема.,
3)Предположительные источники финансирования.,
4)Предположительный состав волонтёрской группы.,
5) Основные формы деятельности.))
Для изготовления 5 одиннаковых скворечников потребовалось изготовить 20 прямоугольных и 10 квадратных дощечек сколько всего дощечек идет на 1 скворечник? ПОЖАЛУЙСТА ТАБЛИЦУ!!!!!!!!!!!!!! СРОЧНО!!!!!!!!!!
на какой вопрос отвечает страдательное причастие ?
Choose the right profession. John works in a hospital. He cures sick people. He is a _______.
а) doctor
б) driver
в) teacher
г) fireman
Визначте тему та головну думку вірша “Каменярі”.
Инша темасы: “Экология”01 гыйнвар 0001Инша темасы: “Экология”
Экология-ул ф?н хакында яклау ??м саклау, ?йл?н?-тир? мохит.Ф?н ?йр?н? йогынтысы кешел?рне? окружающюю ч?рш?мбе.Ярд?м ит? ярд?менд? азык-цепочек а?лау,кайда н?рс? ?итми.?ле ул ярд?м ит?”, – дип а?ларга кир?к, табигатьне сакларга.Экология безг? ген? т?гел, кир?к,ул безг? бик кир?к!Бу-безне? йорт!?г?р сез ?з фатирында т?гел булачаксыз прибираться ??м наводить чисталык-дип, аны? бел?н булачак вакытлар?шул ук х?л бел?н экологией… инде х?зер буенча чаралар к?релг?н саклау, хайваннар ??м ?семлекл?р д?ньясы, бар тыюлыклар.Яхшыра ??м качаство азык-т?лек ?итештер? буенча кеше ?чен.Булдырыла тулы бер ссообщества ?йл?н?-тир? мохитны саклау буенча д?нья.Ч?нки тыш, безне беркем д? кайгыртырга гына, саклап кала алабыз ??м коткарып безне? планетасы!Заманча м?гън?г? ия т?шенч? экология ия артык ки? м?гън?г? ия бел?н чагыштырганда, беренче ун елда ?сешене? ?леге ф?н.Безне? заманда бу т?шенч?се булды, бер менде бел?н понятием “тормыш”. Без х?зер XXI гасырда яшибез. Ул безг? ?авап бир?? Н?рс? була, аны? да к?т?рг?? Кайтабыз ” к?пт?н т?гел ?тк?не. Иск? т?шерик экологик тарихы, ХХ гасыр. Нинди экологик проблемалар озатып й?рде бу й?з ел. Беренчед?н алыйк Беренче Д?нья сугышын. Бу бик жестокая война барлык выходящими нче бирег? н?ти??л?ре. Ничек ??м тел?с? нинди сугыш, ул сопровождалась негативными экологик н?ти??л?ре. Иде нанесен зур зыян д?нья табигатьк?. Зыян миллионнарча гектар яшеллек, нык зыян к?рг?н видовой составы хайваннар. Икенче зур сынау ?чен безне? планетаны? булды, Икенче Б?тенд?нья сугышы. Моннан тыш, диг?н иде уничтожена зур ?леш фауна иде гаять зур, демография, атмосфера ?авасын пычратуга. ?мма пычрануы турында атмосфера ?авасын, литосферы, шулай ук гидросферы ди ??м башка факт – ??лак?т. ?леге д?ньяк?л?м экологик ??лак?тен? булды авария Чернобыль АЭС, произошедшая т?нд? бел?н 25, 26 апрель, 1986 ел. Бу авария китерде невиданному загрязнению биосфера, радиоактивному облучению ме? кешел?рне?, к появлению Украина территориясенд? 30-киллометровой “зона отчуждения”, мондый к?п к?л?мд?ге к?рс?ткечл?рне ?ыярга к?чер? халкыны? и? пычранган ?ирл?рне башка т?б?кл?рг?. Безне? фикеребезч?, бу авария булган и? зур экологик ??лак?тен? д?ньяда кешелек тарихында. ??м шундый, мондый ??лак?т к?бр?к гади юл куярга ярамый. Мондый фа?ига, ? ул, ?леге беспечностью, безразличием кеше, – бу гади издевательство ?стенд? безне? планетой.Кайтабыз заманда. ?йл?н? тир? безне д?ньяны буларак, беркайчан да урнашкан экологик куркыныч. Т?п экологик проблемалары х?зер булып торалар:1. Атмосфера ?авасын пычратуга.2. Климат ?зг?р?.3. Д?р???сен к?т?р?, д?нья океан.4. Истощение озон катламын.5. Опустынивание.6. Проблема пресной су.7. Хушлашуы плодородных ?ирл?рне.8. Пычрату азык-т?лек продуктлары.9. Проблема кислотных явым-т?шем10. Пычрату Д?ньяк?л?м океан.11. Кыскарту видового составы.12. Демографик проблемалар.
Табигать – туган йортыбыз. Табигать ул – безне? ?йл?н? – тир?без. Кояш, болыт, су, таш, ?семлекл?р, хайваннар – барысы да безне чолгап алган тир?лек – табигать дип атала. ??р ?ир й?зенд? гомер итк?н кеше ?зен? кир?кле ?йберл?рне табигатьт?н ала. Кеше иген, яшелч?, ?ил?к – ?имеш ?стер?, терлек, кош – корт ?рчет?. ?зен? яш?? ?чен у?айлы шартлар тудыра. Елга – к?лл?рд?н балык тота, урманнардагы ?ил?к – ?имешен, агачын файдалана. ?зл?рен? азык туплый. Табигатьебез аллы – г?лле ч?ч?кл?рг? к?мелеп утыручы болын – кырлары, чишм?л?рд?н челтер?п аккан саф, чиста сулары, к?мешт?й саф сулы к?лл?ре, кечкен? ген? инешт?н башлап, зур елгага таба ыргылучы елгачыклары бел?н бай. Табигать – ул безне яш?т?че д?, терелт?че д?, д?ньяны танырга ?йр?т?че д?. Без табигатьне? ??р ел фасылына сокланып, саклап, кадерл?п, яшеллекк? ??м матур ч?ч?кл?рг? к?меп, зыян китермич? ?з туган йортыбыз итеп кадерл?п яш?терг? тиешбез. Табигать матурлыгы – ул безне? матурлык. Кызганычка каршы, б?генге кешелек табигатьне? кадерен белеп бетерми. Табигатьебезне? чиста сулы елга – к?лл?рен пычрату, очсыз – кырыйсыз урманнарын бер м?гън?сез кисеп бетер?, химия заводларны? агулы газлары бел?н чиста ?авабызны бозу, урамнардагы ч?п – чарларны? ??елеп ятуы к??елл?рне тетр?ндер?. Моны булдырмау – ул безне? изге бурычыбыз. Мен? ямьле яз ?итте. Кыя таулардан ташулар ага башлады, урамнарда ташланып калынган ч?п – чарлар кар астыннан калкый башладылар. Берк?нне безне укытучыбыз, м?кт?п тир?сен ч?п – чардан арындыру максаты бел?н, урамга алып чыкты. Чыккан идек, анда н?рс? ген? юк? ! Анда к?газь калдыклары, т?м?ке ч?пл?ре, шеш? савытлары ??м башкалар. Шушы ташландык ?йберл?рне к?реп га??пл?неп т? куйдым. Шуны? х?тле кешене? т?ртипсезлеге, ?ыйнаксызлыгы, ?д?псезлеге борчый мине. М?кт?п тир?сен ч?п – чарлардан арындыргач, укытучыбыз бел?н сыйныфка кереп, табигатьне? кадерен бел?, аны чиса тоту турында кызыклы ??м кир?кле м?гъл?матлар тупладык. Бернич? кис?т? бел?н язылган фикеремне д? ?йтеп ?т?сем кил?: Урман, болын, сулык, к?лл?рне пычратма, ч?п ташлама, тел?с? кайда учак якма! Агачларны р?хс?тсез кисм?, ботакларын сындырма, ?л?нн?рне тамыры бел?н йолкыма! Табигать байлыкларын кир?генн?н артык кулланма! Табигатьебезг? зыян салучыларга юл куймыйк. Аны ?з туган йортыбыз итеп саклыйк, яклыйк ??м матурлыгына, иркен саф ?авасына, елга – к?лл?рен? игътибарсыз калмыйк. Табигать ул – безне ашата, эчерт?, киендер?, с?лам?тлекне саклый. ?зебезне? кылган эшл?ребез ?чен х?зер д?, кил?ч?к буыннар алдында да ?аваплы ик?нлегебезне тоеп яшик.