1 Текст диссертации в формате.rtf (zip-файл 190 KB). ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА РАБОТЫ… Часто используется образ птиц, особенно соловья.. лицам: Галиябану, Мђрфуга, Хатирђ, Рђйхан, Фирдђвескђй, Мђдинђкђй. Девушку сочинение на темы описание друга Залил: Enrique C. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 1.13 Mb Язык: Русский Формат:.zip Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 527). Образ города в поэзии серебряного века – сочинение. Теги: Сочинение на тему зачем составлял отчеты о работе своих подопечных, давая каждому небольшую характеристику… яркости музыкальных образов, глубине проникновения композитора в специфику… Архив rar, 767 Мб… появляются музыкальные произведения к драмам: «Галиябану» М. Файзи, «Башмагым» Размер файла: 1.34 Mb Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 308). Сочинение капитанская дочка образ гринева. Теги: сочинение на тему образ мастера трагедия катерины сочинение галиябану сочинение сочинение по укр мове; Хит дня; сочинение по драме на дне сочинение подражание к д ушинскому Залил: Juan F. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 1.98 Mb Язык: Русский Формат:.zip Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 734). Сочинение п п кончаловский на тему сирень в корзине. Теги: В м васнецов витязь на ноя Тип, Документы. источник, большинстве их созданы обобщённые типич. характеристики. Они… Файзи), Закир ( Несчастный юноша Г. Камала), Исмагил ( Галиябану Файзи). Один из крупнейших мастеров нац. сцены, создатель ряда героич. образов Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 658). Сочинение описание памятника есенину. Теги: Сочинение на тему байкал сочинение картина яблонского утро Залил: Jon D. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 1.59 Mb Язык: Русский Формат:.zip галиябану образы характеристика.rar Сочинение на тему тарас бульба – патриот русской земли» Сочинение на тему что такое честь» Капитанская дочка сочинение на тему образ гринева Сочинение 100 на татарском языке.rar в 17:32… пожалуйста дайте мне сочинение акьэби образы!зарание спасибо. Ответить. Альфия:-) Размер файла: 2.89 Mb Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 938). Сочинение на тему мой первый день в школе. Теги: Образ печорина сочинение» Сочинение на тему осени» Сочинение по капитанской дочке гринев и швабрин» Моя любимая игрушка сочинение Сочинение на тему образ помещиков в поэме мертвые души Сочинение как закалялась сталь Сочинение. Сочинение-характеристика мцыри сочинение сказки салтыкова щедрина Залил: Celia A. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 2.88 Mb Язык: Русский Формат:.zip Образ печорина сочинение Сочинение опять двойка ф.п.решетников. Сочинение на полковник на балу и после бала Галиябану сочинение Сравнительная характеристика жилина и костылина сочинение Сочинение новогоднее приключение Моя будущая профессия сочинение по Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 403). Сочинение истинные и мнимые ценности в изображение и.а.бунина. Теги: Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 405). Сочинение образ пугачёва в повести а с пушкина капитанская дочка. Теги: сравнительная характеристика печорина и грушницкого Женские образы в романом. лермонтова герой нашего времени – сочинение Сочинение на Сочинение что такое труд Образ софьи в комедии горе от ума сочинение Цветы и плоды хруцкий сочинение Сочинение на тему новые слова в ноя источник, Образы, созданные им, проникнуты юмором, и в то же время острой сатиричностью,… характеристики действ лиц оказываются сильнее идеалистич. воззрений автора.. Роли: Загид ( Жалкая Файзи), Халил ( Галиябану ) Закир ( Несчастный и.т.хруцкий цветы и плоды сочинение Залил: David D. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 2.86 Mb Язык: Русский Формат:.zip ноя Тип, Документы. источник, Галиябану Файзи); коллективы и солисты татарской филармонии,
2
3
Д?рес№11
Тема. М.Ф?йзи. “Галиябану” ?с?рен анализлау.
Максат. 1. “Галиябану” ?с?рен ?йр?н?не йомгаклау,?с?рг? анализ ясау.
2. Б?йл?нешле с?йл?м телен ?стер?.
3. М?х?бб?тне? байлыктан ?стен булуын т?шендер?.
?и?азлау.
Д?рес барышы.
I. Оештыру.
1.У?ай психологик хал?т тудыру.
2.Укучыларны? д?реск? ?зерлеген тикшер?.
II.Актуальл?штер?.
?й эшен тикшер?.
?с?рне? эчт?леге буенча сорауларга ?авап бир?.
а) “Галиябану” драмасындагы т?п конфликтны ачыклагыз. (байлык – м?х?бб?т)
?) М?х?бб?т –кешене к?т?р?, ?стер? торган хис дибез. Галиябану бел?н Х?лилг? карата бу фикерне? д?реслеген раслагыз.
б) Исм?гыйль Х?лилне яратамы?
В) Галиябану ??м Х?лил образларыны? берникад?р идеаллаштырып бирелг?нлеген сез нил?рд? к?р?сез?
г) Х?лилне? ?лемен? кемн?р ни д?р???д? гаепле?
Д) Драма иске гореф-гад?тл?рне? кайсы якларын кабул итм?? рухы бел?н сугарылган? Гасырлар буена кил? торган гаил? т?ртипл?рен кайсы образлар г??д?л?ндер??
Е) Драмада икенче планда торган геройларны, ягъни ярд?мче персонажларны билгел?гез, аларга характеристика бирегез.
III. Т?п ?леш.
М.Ф?йзи. “Галиябану” ?с?рен анализлау ??м образларга характеристика бир?.
Бу ?с?рен М.Ф?йзи “С?гад?тбану” исеме астында 1916 елны? к?зенд? язып т?мамлый, ?мма кат-кат т?з?т?, икенче елны да ?ле ?зг?решл?р керт?. ?с?рне? исемен д? алыштыра: м?х?бб?тене? ахыры ?кенечле бетк?н кызга “с?гад?т” (б?хет) с?зе, чыннан да, туры килми.
?с?рне? темасын билгелик. (м?х?бб?т)
Т?п конфликт н?рс?д?? (байлык-м?х?бб?т)
Идеясе (?йт?се килг?н фикере)
Проблемалар.
Образларга характеристика
Галиябану ? гади авыл кызы. Аны? и? зур тел?ге ? с?йг?н егетен? кия?г? чыгып, б?хетле булу. Аны? авылны? башка кызларыннан аермасы юк диярлек: алар кебек ?к киен?, эшен эшли, ?ил?кк? й?ри, к?янт?л?п су китер?, чиг? чиг?, шатлана, кайгыра, ?ти-?нисене? с?зенн?н чыкмый. Бераз аермасы да бар-барын. Галиябану ? ?з авылында гына т?гел, тир?-якта да чиб?рлеге бел?н дан казанган кыз. «Мен? кыз дис?? кыз, ч?чр?п тора, ? ди яучы карчык Б?дига. ? У?ган, ?итез. Ул т?с дис??, юлы?да башы?ны ?уярлык». Атасы Б?дри д? иск?рт? кызыны? т?сен, буен, акылын, белемен, ?итезлеген. Ярлы кызы булса да, авылны? зур бае, матурлыгына кызыгып, Галиябануга ?йл?нерг? й?ри. Авыл егетл?ре кызга к?з ?стенд? каш итеп карыйлар, а?а «сандугач» дип исем кушалар. ?лб?тт? инде, б?тен яктан килг?н кызны? б?хете булырга тиеш.
Галиябануны? с?йг?не ? авылны? ярлы егете Х?лил. Автор аны «урта х?лле» ди, киемн?ре д? ?йб?т кен?: «аягында ыспай итек, каплавыч яка, ит?кл?ре чигелг?н к?к сатин к?лм?ге ?стенн?н т?йм?л?ми ген? простойрак пиджак киг?н». Б?дига карчык аны? турында: «Хан кызын димл?с?? д?, оят китерм?слек егет»,? ди. Х?лилне? с?зл?ре, ?з-?зен тотышы, гад?т-холкы да яучыны? с?зл?рен раслап тора. Авылда ул беренче гармунчы. Шулай ук Галиябануны ?зелеп ярата.
Галиябануга ?йл?нерг? й?р?че икенче бер егет ? Исм?гыйль. Автор аны: «К?п ?ир бил??че бай егет»,? дип таныштыра. Исм?гыйль д? чиб?рлеге, ?орлыгы ягыннан кешед?н ким т?гел. ?зене? бай булуын, к?чле булуын туры килг?нд? иск? т?шерерг? ярата. «Минем исемем ишетелг?нд?,? ди Исм?гыйль ?зе турында, ? б?тен тир? халкы тетр?п торалар. Минем б?тен авыл халкын бармагымда уйнатырга кулымнан кил?». ?н? шушы кеше, Галиябануны ?зен? алырга тел?п, ике яшь й?р?кне? б?хетен? аркылы т?ш?.
Ой эше. «Галиябану ??м Х?лил ? иске гад?т-йола корбаннары» диг?н темага инша языгыз.
Инша / «Галиябану» драмасында м?х?бб?тк? табынган геройлар
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?.
Инша: Галиябану хэм Хэлио иске гореф-гадэт корбаннары темасына
Пожалуйста ТАТАР ТЕЛЕНДЭ
Ответы:
«Галиябану» драмасында м?х?бб?тк? табынган геройлар
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?.
сочинение на тему образ галиябану из драмы галиябану
На татарском, 50 баллов!!
Ответы:
Инша / «Галиябану» драмасында м?х?бб?тк? табынган геройлар
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?.
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?.
Татар теленд? 100 сочинение
(сочинениял?р ?ыентыгы)
А?лау тапмаган геройлар
(Ф. ?мирханны? балалар турында хик?ял?ре буенча)
Фатих ?мирханны? ??рберебез диярлек тормышта очраткан вакыйгаларны к??елд?н ?тк?рерлек, аерым бер кешел?рг?, кыерсытылганнарга, ятимн?рг? карата м?н?с?б?тебезне ?зг?рттерерлек итеп тасвирлаган кечкен? к?л?мле хик?ял?ре минем ??рвакыт исемд? тора.
Кайсы гына гаил?д? корбан чалмыйлар?! Мен? шушы тормышта еш очраган, гад?ти булып к?ренг?н дини бер йоланы сабыйны? кабул ит?е аша бир? язучы.
Бала бернич? б?ти арасыннан и? матурын, уйлавынча, ?нил?ре д? кызыкканын ?зен? сайлап ала. Хайванга ир-ат исеме бир?е ??м аны и? якын дусты дип атавы ук б?тине ?зен? ти?, х?тта ки кеше д?р???сенд? санавын а?лата булса кир?к. Ул Х?с?енг? ?ти-?нине? балаларга булган м?н?с?б?тен к?рс?т?: кечкен? гаепл?рен кичер?, т?рбияли, и? ?ылы хисл?рен б?л?к ит?.
Якын кешел?р арасында гына була ала торган бер-берсен а?лау башлана. Корбанга суячакларын тойган, инде сарыкка ?верелг?н дусты тавышын героебыз шунда ук «укый». Ни кызганыч, Х?с?ен баланы? икенче бер якын кешесе ?чен корбанга китерелг?н булып чыга. Сабый авыр х?лд?н чыгу юлын таба — Х?с?ен аны? бабасын берничек т? к?т?р? алмый! Бу фикер ис?пк? алынмый.
Корбан чалу вакыйгасын ?з к?зе бел?н к?рг?н бала й?р?ген? гомерлек яра ала, ч?нки кешел?р кулыннан ?зене? кадерле «карач»ын югалта. Тормыш-чынбарлыкны? беренче ачысын татый.
«Ул ?ксез бала шул» ?с?ренд? инде язмыш болай да р?н?етк?н Нурины? ?з ипт?шл?ре, яшьт?шл?ре тарафыннан да кыерсытылуы тасвирлана. Ятим малайны? ярышта беренче кил?ен к?т?р? алмаган балалар аны? и? авырткан ?ирен? тиял?р: ятимлеген? т?рттер?л?р. Болай ?ч алуны Нури бик тир?н кичер?. «Мин ?ксез бала шул! ?ти-?нием булса, минем д? читек-к?вешем булыр иде»,— дип, кычкырып елап ?иб?р?. Шушы х?л балаларны уяткандай ит?. ??м хик?ял??че герой бик к?п н?ти??л?р чыгара. Шулар арасында хакыйкатьне? и? чынын чагылдырганы «?г?р ул ?ксез, ф?кыйрь бала булмаса, без аны болай мыскыл ит? алмас идек» диг?н ??мл?л?рг? салынган.
«Н??ип» хик?ясенд?ге шул исем бел?н й?ртелг?н герой да ?з х?лен? керерлек кеше тапмый. Аны? таныласы, яратыласы, н?рс? бел?ндер шаккатырасы кил?. ?лег? ??н?рсез малайда башкаларны? гаме д? юк шул. Ошау ?чен башкарылган ??рбер эше аркасында к?лкег? ген? кала ул. Абыйсын ?зенн?н артыграк яратуларын к?р?, олы санауларын сиз? аны б?тенл?й т?б?нсет?. Кеше хисабында й?рерг? тел?г?н бала и? куркыныч адымнарга бара. Т?рле акылсызлыклар эшл?п ташлый. Баланы? ?анын а?ламаган, ниг? б?рг?л?нг?нен белм?г?н кешел?р аны? к??ел яраларын тир?н?йт?л?р, ачу хисен арттыралар гына. ?ч итк?н шикелле, ??ркем аны абыйсы бел?н чагыштыра. Беркем д? абыйсыны? Н??ипт?н олырак ик?нлеген башына да китереп карамый. Яхшылык й?зенн?н эшл?г?н эшл?ре д? гел тиск?ре б?ял?м? ала. Малайга, ?сен? ?чен — ник бер ?ылы с?з!
Бары тик р?сем серл?рен? т?шенг?ч кен?, бала кешел?рне? ?зен? карата у?ай м?н?с?б?тен тоя, ?зен кеше итеп хис ит?.
?с?рне? ахыры ничек матур бетс? д?, башта зур к??ел газаплары кичерг?н Н??ип, бик кызганыч булып, к??елг? кереп кала.
Олылар арасында ?зл?рен? а?лау таба алмаган геройлар итеп ист? тотам мин бу образларны.
Д?нья — матур, мин — б?хетсез
Г. Ибра?имовны? «К?т?чел?р» ?с?рен дулкынланмыйча укып чыгу м?мкин т?гелдер. Без монда б?хетк? омтылган т?п геройны? фа?игале язмышы бел?н очрашабыз.
?с?р башына ?дип юкка гына: «Мин т?б?нн?н, тормышны? т?бенн?н к?т?релдем»,— дип язып куймаган. Бу ?с?р социаль урыны алдан билгел?нг?нлек аркасында, тормышны? б?тен ачысын-т?чесен татыган бала, со?рак — яш?смер хакында.
Хик?я башында Г. Ибра?имов геройдан ?киятк? охшаш ист?лекл?р бел?н уртаклаштыра. ?нисе хакындагы бу хыялда да (б?лки, чынбарлыкта?) без б?хетсез геройлар бел?н очрашабыз. Монда игътибарга алырга кир?кле бер деталь бар: малай ?зен алпавыт оныгы саный. Тормышта авырлыкта яш??че балаларны? ?зл?ре тудырган ?н? шундый ?киятл?рен сезне? д? ишетк?негез бардыр. Болар — ?зе?не башкалар бел?н ти? итеп к?р?се кил?д?н, б?хетк? ?метл?н? аркасында и?ат ителг?н хик?ятл?р.
Икенче б?лект?н без тегерм?нд?, табигать эченд? узган гомер турында укыйбыз. Балага х?ят ?зе д? тегерм?н булып а?лашыла. Аны? т?шл?ре — ?нг?, ?нн?ре т?шк? охшый. Агачлар шомы а?а кил?ч?к б?хетсезлекл?рд?н х?б?р бир? кебек. Ул ялгыз. Аны беркем а?ламый. Ул ?зелеп ?нисен сагына.
М?четк? якын булу ?чен, ?тисе бел?н тегерм?н янына к?чен?л?р. Ата баланы? ?зенн?н д? ялгызрак.
Еллар ?т?, малай чыбыркы ?стер?р яшьк? ?ит?. Дим?к, хыяллары инде бераз ?ирг? т?шк?н. Ул ?тисен? ярд?м ит? алуы, булдыклылыгы бел?н горурлана. Тора-бара к?т? аны? ?зен? ген? кала да. «Алпавыт оныгы» н?сел буенча тапшырылган ??н?рне кабул итеп ала. Кеше ?стенн?н яш??г? к?ч?л?р. Тору урыннары, начарлана бара торгач, б?тенл?й ?к калмый. ?тисе чиратта, ул — киб?нд?. Герой ?ч алу хыяллары бел?н саташа.
Егет шифахан?д? айный. Ф?решт? кебек фельдшерны кайчандыр ?з итк?н Сара дип к?рерг? тели. Аны? т?эсиренд? ?ч хисенн?н арына. Ул тагын таяныр нокта эзли. Гайс? ф?кыйрьл?рне яраткан ик?н. Сокланганы р?семд?ге п?йгамб?р булгач, без ?кренл?п егетне? христиан дине т?эсирен? эл?г? баруын да чамалыйбыз. ? бит аны? б?хетсезлекл?ре, ул, шул динд?ге кешел?рд?н качып, авылга килг?ч, башлана. Сараны? матурлыгы, галереяда к?рг?нн?р тормыш авырлыгын б?тенл?й оныттыра. Инде егет ?тисен д? намаз карты итеп к?з алдына китер? башлый. Героебыз ?кренл?п-?кренл?п урыс кызы йогынтысына к?ч?, аны? бел?н гаил? кора. Беренче еллары бала т?рбиял?? м?ш?катьл?ре бел?н уза. Кайчандыр ?зен м?кибб?н итгерг?н Гайс? сур?те тора-бара ?зг?р? торганга ?йл?н?: ?ле — ?тисе, ?ле — урыс. Дим?к, бу корган тормышы да чын б?хет т?гел. Ул барыбер ялгыз. Аны? ?тисе ялгыз. Бервакыт бичара карт ?л?, ??м ир-атка ?йл?нг?н герой кин?т б?тенл?й айный. Узганы, б?генгесе, ?тисе турында уйлана, бик ачы н?ти??л?рг? кил?.
Миллионлаган кешел?р бер м?гън?сезг? яши. Б?хетсезл?р, ачлар… Болай яш?? р?веше д?ресме? Кайсы юлдан барырга? Галимн?р, п?йгамб?рл?р кушканнанмы?
Р?ссамнар тудырган матурлыктан х?ерчелект?, ялгызлыкта ?лг?н кешел?рг? ни м?гън??
? бит д?нья матур, тик б?хетсез чакта аны? матурлыгы к?ренми ген?.
?с?рне? и? со?гы юлларына и? зур м?гън? салынган ик?н шул: д?нья шундый матур, без ник б?хетсез?
Кеше хыялы да табигатьне? ?зе кебек бай, тик ул тормыш чынбарлыгына б?релеп уала да бет? ик?н.
Контрастлы тасвирлар, табигать д?ньясын яш?еш кануннарына каршы кую ?с?рне? т?эсир к?чен бик арттыра, укучы т?п герой язмышын ?зе кичерг?нд?й була.
Ш?риф Камал и?атында кеше к??елен? аваздаш табигать тасвирлары
Ш?риф Камал кеше рухын ??рвакыт диярлек ?з?кк? куеп и?ат ит?. «Акчарлаклар» повестенда кеше кичерешл?ре, аны? к??ел д?ньясына игътибар зур.
Повесть ??й башындагы ди?гезне тасвирлаудан башлана. Монда эш бел?н м?шгуль кешел?р д?, йомшак ?ил, кубарылган вак дулкыннар сур?те д? бар. ??й башы диг?небез мартны? со?гы атнасы булып чыга. Н?къ мен? балык тоту эшен? х?зерлек барган чак. Ниндидер х?веф т?, дулкынлану да сизелми. Б?лек ахырында без ди?гез бел?н кабат очрашабыз:
«Тышта ай яктысы, к?нчыгыш ягыннан йомшак кына салкын ?ил ис? иде. Ерак-еракларга ??елеп китк?н газам?тле ди?гез, ай яктысында аклы-к?кле ялтырап, очсыз-кырыйсыз нур ??м к?л?г?л?р эченд? г?я к??елсез ген? к?лемсер?п ята иде…»; «Табигатьне? матур ??м а?гыра м?хлуклары — балыклар, ?ичн?рс?д?н х?б?рсез, бертуктамый айга каршы сикер?, уйный идел?р».
Кешел?р ?н? шул ди?гезд?н файдаланырга, балыкларны ?ыеп алырга килг?н, зур ?метл?р бел?н яшил?р. Ди?гез ?йтерсе? шуны сиз? ??м бу хыялларны? чынга ашачагына ышанмаганга к?лемсери.
Икенче б?лект? героебызны? табигать к?ренешл?ренн?н ?аны р?х?тл?н?: саф ??м л?зз?тле бер салкынлык тамырларына ??елг?н, акчарлаклар да шатлыклы к?л? кебек.
Табигать матурлыгы башка кешел?рне? хисл?рен? д? аваздаш. Гариф ипт?шл?рене? к??еле д? к?т?ренке.
Геройларыбыз ?метл?р бел?н яш?г?н к?нн?рд? без ?илне? я б?тенл?й булмавын, булса да, бик йомшак иск?нен к?р?без К?чле ?илл?р кузгалу начар х?б?рл?рне? башлангычы була. «…Берк?н т?ш алдында, беренче неводны чыгаргач, нык кына ?ил кузгалды»,— ди язучы. К?н ирт?д?н ?к болытлы ??м давыл в?гъд? ит?. Шулай булып чыга да. ?ил улый, сызгыра барган саен, ди?гез д? к?члер?к дулкынлана. Геройларыбыз к??еленд? д? хисл?р ?ерм?се, билгесезлек хакимлек ит?.
?ил, ди?гез бер-берсен? бик т? берекк?н. Ди?гезне? нинди булуы ?илд?н тора. Мен? ?ил улый, дулкыннар да г?жл?п кил?. Бу тавышлар Гарифны? эчен чымырдата, ч?чл?рен тырпайта.
Шушы ян?ш?лек ?с?рне? буеннан-буена д?вам ит?: «Ул барактан чыккач, ?ткен ?ил улавы арасыннан ди?гез г?рл??л?ре бел?н берг? неводчыларны? ?ай-?у тавышлары ишетелеп, аны? к??елен ?лл? нишл?теп, борчып ?иб?рдел?р».
?ил бел?н без барак янында да еш очрашабыз. Ул ватылган т?р?з? к?зенн?н эчк? ?релерг?, ыжгырырга ярата. Баракка ди?гез тавышын алып кил?.
Давыл тынганнан со?, я?адан матур к?нн?р башлана. ?ава да саф, к?к й?зе д? аяз, карал?ым ди?гез д? йомшак кына тирб?неп ята. Й?зл?р к?л?. Мен?-мен? б?хет басар кебек.
Апрель башларында ди?гез артындагы таулар, таулар янындагы болынлыклар, таллар кешел?рне ?лл? кайларга чакыра… ?ле кил?ч?кт? акча эшл??г?, башка ?ирл?рд? баерга ?мет юк т?гел.
Мен? акча б?леш? ирт?се. Аяз, ?мма шактый салкын ??м ?илле ирт?. Кешел?р к?йсез, борчулы. ?метл?рне с?релдерг?н ирт? бу. Гарифны? хыялларын ?зг?ртк?н ирт?.
Мен? ул, с?йг?н кызы бел?н хушлашып, башка якларга юл тота. Икесене? д? к??еленд? л?зз?т бел?н каты сагыш, ?рн?. Кояш та «и?г?н я и?м?г?н!»
Без кабат ди?гез тасвирына юлыгабыз. Аны? ?стенд? сир?к-мир?к кен? акчарлаклар. ?лл? к?л?л?р, ?лл? елыйлар.
Газиз? аларга карамый: аны? к?зе канатсыз акчарлакларга т?б?лг?н.
?с?р мен? шулай эчпошыргыч ди?гез ??м шу?а охшаш хал?тт?ге геройлар сур?те бел?н бет?.
Табигать тасвирлары ?н? шулай кешене? к??ел д?ньясына аваздаш итеп бирел?.
Яшь гомерне н?рс?г? багышларга? (Гафур Кол?хм?тов пьесалары буенча)
Пролетариат ?д?биятыны? бер в?киле буларак танылган Гафур Кол?хм?тов яшь буынны т?рбиял?? м?сь?л?сен? игътибар бирмич? кала алмый иде. Марксистик т?гълиматны пропагандалаучы ?дип, кеше б?хетле тормышны ?з куллары бел?н булдырырга, аны? ?чен к?р?шерг? тиеш, фикерен ??рвакыт алга с?рде.
«Ике фикер» драмасында ук ?с?рне? т?п герое Давыт яш?? р?веше турында уйлана ??м каршылыклы фикерл?ре арасыннан гадел к?ренг?нен сайлап ала.
Драма яшьл?рне? буш уеннарга багышланган кич?сен к?рс?т?д?н башланып кит?. М?гън?сез м?з?кл?р, бер-берсе турында гайб?т с?йл?ш?чел?р арасында ?лег? Давыт юк. Ипт?шл?ре аны? Галияне «с?яме, ?лл? гыйшык ук тотамы» ик?нлеген тикшер?. К?р?сез, монда м?х?бб?т гыйшык с?зене? м?гън?сен? ти?л?штерелс? д?, с?ю с?зе ?з ит?не ген? белдер?. Без с?ю-с?ел?г? бирелг?н тормыш турында ?с?р дип уйлап кына бетермибез, эчт?лек б?тенл?й башка т?рле ачыла. «Фикер ?ыючылар» ?зл?рене? ??мгыятьт?ге урыннарын а?лау ноктасыннан Давытка караганда т?б?нд? тора булып чыга. Алар — уйсызлар, буш фикерлел?р, дип ?йтс?к т? ярый. Давытны кара фикере д? алардан ?стенр?к ит?: ул болай яш?? р?вешен б?нд?челекк? бирел?, м??гелекк? х?зерл?нм?? дип б?яли. Булганга риза булып, аскетларча яш?рг? ?нди. Кызыл фикер ис?, китаплар укып, к?пне а?лап, ипт?шл?р табып, ??мгыятьк? файдалы эшл?р башкарырга чакыра. Минем юлым шаулы, кайгы-х?ср?тле, канлы, ди ул. Дим?к, бу — к?чле рухлы к?р?шчел?р юлы.
Тора-бара Давыт марксистик эчт?лекле китаплар фикере бел?н килеш?, «тарихны — сыйныфлар к?р?шене? к?згесе» дип саный башлый. ??м ул ?зе сайлаган к?р?ш юлында беренче ипт?ше итеп Галияне к?р?.
«Яшь гомер» драмасыны? исеме ?к ?с?р к?т?рг?н ?леге д? баягы, яшь гомер н?рс?г? багышланырга тиеш, проблемасын ?лешч? чагылдыра ??м алдагы пьесада уздырылган карашларны пропагандалауны тагын да д?вам ит?.
Пьеса башында рус кызлары тарафыннан татар халкына бик т?б?н б?ял?м? бирел?: наданнар, кабах?тл?р… Х?ер, аерым к?ренешл?р бу милл?т эченд? бозыклыкларны? ки? таралган булуы турында с?йли д?.
Шунысы бик кызык: ?с?р башында да без, т?п героебыз Гали З?л?йханы с?я ген?ме, ?лл? гыйшык ук тотамы, кебегр?к сорауга ?авап турында уйланабыз. Гали ?лег?: «Гыйшык тотмыйм, ?мма с?ям… Шул гына»,— ди. Шулай да ?ч нокта икел?н?ен к?рс?т?. Башка н?рс?л?рг? карата Галине? ?з фикере инде нык. Монда «Ике фикер»д?гене? киресе: кыз н?рс? уйларга белми азаплана, югыйс? ?ле язда гына, ?зен башка кеше сораса, Галиг? барачакмын, дип ?йтк?н.
Драмада яшьл?р т?рле социаль т?ркемн?рг? б?ленг?н. Кемдер — интеллигент. Язучы аларны эшчел?рне? фикерл?рен ачу, юл к?рс?теп тору ?чен кир?к саный. Дим?к, яшьлекл?ре пропаганда эшен? багышланырга тиеш.
Гали, З?л?йханы коткару ?чен, файдалы гам?лл?р башкарырга ашыкмый. Бу, ?лешч?, ?з-?зен? ышанмаудан да кил? бугай. К??еленд? с?ю хисл?ре ген? булмыйча, «гыйшык» ик?нлеген а?лагач, ул х?литкеч адымнарга бара. Со?га калганлыктан, н?ти??се булмаса да, м?х?бб?те ?чен к?р?ш?. Бу тартышу Галине башка к?р?шл?рг? д? рухландырачак, ныгытачак Пьеса ахырында геройлар б?хетк? ирешми, ?мма аларны? ?зл?ре тел?г?нч? яш?рг? тырышулары к??елне с?ендер?. Язучы ??р кешене ??мгыять язмышы ?чен к?р?ш?че итеп к?рерг? тел?с? д?, тормыш чынбарлыгыннан кит? алмый, б?тен геройлары да барыбер ш?хси б?хетне икенче планга куймый. Бер караганда, шул ук Гали д? н?къ мен? З?л?йха артыннан й?рг?нг? кулга алына бит.
Яшь гомер к?р?шт? узарга тиеш — язучы чыгарган фикер ?н? шул.
Безне? ш???рне? серл?ре
Г. Камал и?аты — фаш ит?че и?ат. «Безне? ш???рне? серл?ре» пьесасыны? исеме ?к язучыны? тормышта тир?нг?р?к яшерелг?н н?рс?л?рне ачып к?рс?т?, буяулар астында ни барын белдер? ик?нлеген? ишар?ли булса кир?к.
Чорга гомуми б?ял?м? бир? ген? д? ?итми, ??мгыятьне гомумир?к тасвирлау да кан?гатьл?ндерми язучыны, ??рбер «социаль катламны?, ??р оешып килг?н т?ркемне? кем ик?нлеген т?фсилл?п а?латып бир? ул, шул с?б?пле пьесаны да бернич? б?лект?н оештыра ??м тамашачыны ??рт?рле ??мгыятьл?рне? эчен? алып кер?.
Без башта ярд?м ??мгыятен оештыручылар бел?н танышабыз. Устав юк. ?ыелышка кил?че юк. Килс?л?р д?, вакытны м?гън?сез с?з с?йл?п уздыралар. ??р ?гъза — ялганчы, ?хлакый череп бара. Бу ??мгыять бел?н танышкан арада ш???рне? башка серл?ре д? ачыла тора. Кешел?ре бик ф?кыйрь ик?н, ш???рд? телефон станциясене? эше юньл?п оештырылмаган ??м башкалар. Яшьл?рг? эшл?р ?чен юл ябык, аны н?къ мен? шушындый ярд?м ??мгыятьл?ре яба.
Ресторанга да бер ?к кешел?р й?ри ик?н. ?енн?н кир?кле эшне сылтау итеп качучылар урыны бу. ?зл?рен бик диндар итеп к?рс?тк?н м?селманнар ф?хешлект?н, аракыдан ?ич т? чирканмый булып чыга.
Клуб та ш???рне? х?лл?рен ш?пт?н к?рс?тми. Монда музыка, лото ??м домино гына бар, ир-ат ис? бары тик акчалы уеннар бел?н ген? м?шгуль.
Базар чатын без гайб?тл?р оясы итеп к?з алдына китер?без. И?тимагый проблемаларны с?йл?шк?н булсалар да, буш с?з ик?нлеге бик ачык.
?д?бият кич?се д? ??н?ал оясы булып кына ист? кала. Монда да хатын-кызларга р?т юк. «Хатыннар х?ррияте» диг?н шигырь укучылар хатын-кызны араларына алмыйлар!
Г. Камал т?рле ??мгыятьл?рне ген? тасвирламый, ?з чорыны? к?пчелек социаль т?ркемн?рен д? сур?тли. Без монда айларны да, шкафчыларны да, официантларны да, артистларны да, м?ритл?рне д? очратабыз. ?зара к?р?ш алып барган кадимче ??м ??дитчел?р д? ?ит?рлек. Персонажларны? с?йл?г?нн?ренн?н хыялларын, яш?? р?вешл?рен к?заллау кыен т?гел.
?йл?н? сылтавы бел?н шуларны к?з?теп й?рг?н Себер баен да га??пк? калдырырлык х?лл?р бар бу ш???рд?.
Тиск?ре сыйфатларга ия геройларны? бернич?се бик ныклап ист? кала. ?рсез, надан, ялганчы, ялкау ?хм?т?ан абзый — ?н? шундыйлардан. Башка геройларны? кайберл?ре тип д?р???сен? к?т?релм?г?н. Бик детальл?штерелеп сур?тл?нм?г?нг?, икенче образлар бирелеше аркылы аларны? тасвирын без к??елебезд?н тулыландырабыз.
Г. Камалны? замандашлары ?с?рг? салынган тормыш материалыны? Казаннан алынганлыгын а?лаган. Безг? арттыру булып к?ренс? д?, сур?тл?нг?н вакыйгаларда, б?лки, к?перт?г? урын к?п бирелм?г?ндер. Тукайны? «Безне? ш???рне? серл?ре» хакында язган м?кал?сенн?н шул а?лашыла. Казанны? нинди ик?нлеген бел? ?чен, ?леге ?с?рне укысыннар, ди ул.
«Галиябану» драмасында м?х?бб?тк? табынган геройлар
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?.
III б?лек Инкыйлабтан со?гы татар ?д?бияты буенча язма эшл?р
?д?биятыбыз к?нн?н-к?н байый, ?с? бара. Шушы кечкен? бер китапта аны и?л?п чыгу м?мкин т?гел. Кил?ч?кт? китапны? д?вамы булыр, телг? алынмаган ?с?рл?р хакында да язарбыз, дип уйлаганны ?йтк?н идек инде.
Без III б?лект? д? бер ?к автор и?аты буенча икеш?р язма эш т? башкардык. Бу — и?атчыны? т?рле яктан ачу м?мкинлекл?рен арттыру ??м бер ?к белеме?не т?рлеч? кулланып булганлыгын к?рс?т? ?чен кир?к иде. Кайбер язучыларны? программага кертелг?н бер ген? ?с?рен? д? тукталмадык, ч?нки алар буенча ?ст?м? ?д?бият шактый к?п, башкаларга зуррак урын бир? кир?к, дип санадык. Укырга керг?нд?, абитуриентны? гомум?н татар ?д?биятын к?заллавын да ачыкларга тырышалар. ?с?р исемн?ре аталмаган сочинение темалары бир?л?р, и?атны сайлау м?мкинлеге калдыралар. Мондый очракта ?ст?м? укылган китаплар ярд?мг? кил?. Аннан со? программада каралмаган роман яис? повесть буенча без т?къдим итк?н хезм?т д?реслекк? керг?н шундый тип эчт?лекле икенче ?с?рне ачуга к?рс?ткеч була ала. Шуларны к?зд? тотып, анализлау ?чен, со?гы елларда басылган, т?нкыйтьчел?р тарафыннан у?ай б?я алган бернич? ?ст?м? ?с?р д? алынды.
Сугыш чоры, аннан со?гы ?д?бият буенча галимн?р шактый к?п язды инде. ? мен? ?зг?ртеп кору елларында чыккан китаплар буенча ?д?би т?нкыйть материаллары юк д?р???сенд?, шунлыктан чагыштырмача я?арак ?с?рл?рг? к?бр?к урын бирдек.
Б?тен кешене? кал?мг? осталыгы берд?й булмый. Бу б?лект?ге сочинениел?р д? т?рле зурлыкта, т?рле катлаулылыкта. Шунысы хак: автор аларны, теле матур ??м камил булса иде, диг?н тел?к бел?н язды.
?ади Такташны? «Урман кызы» поэмасында ?мин? образыны? бирелеше
Мин романтик рухлы Такташка, аны? шул рухлы ?с?рл?рен? улеп гашыйкмын, ч?нки ?леге шигырьл?ренд? яшь ир-егетне? и?атчы буларак ни д?р???д? ?лгерг?нлеге аеруча ачык к?рен?. Шагыйрьне? «Урман кызы» поэмасы камиллеге, т?эсирлеге, серлелеге бел?н та? калдыра.
Без башта ?мин? исемле яшь кыз бел?н танышабыз. Исеме булса да, аны, урманда ч?ч?кт?н муенсалар тагып, г?лд?н г?лг? к?чеп й?р?че итеп тасвирланганга, гади бер татар кызы дип кен? а?ламыйбыз. ?итм?с?, шагыйрьд?н шигырьл?р яздырта алырлык чиб?рлеге, й?зенн?н ташып торган б?хете, озын толымнарыны? ?илд? уйнавы, ?зене? шаян холкы к?з алдына кил?. Шагыйрь аны укучыны? су кызы дип кабул ит?ен тели. ? бит ?мин?, чыннан да, су кызыдай: к?зл?ре т?псез, ш??л?л?ре к?лд? уйный. Юк, ул Матильдага якынрак бугай. Х?ер, Матильда ?зе д? су кызына бераз охшаган ич! Таралып т?шк?н ч?чл?рг? ?йл?н? д? кайта шагыйрь, ?йл?н? д? кайта.
?мин? — Х?ятны? ?зе. Ул шаян, ул оялчан, ул матур, ул серле… И? га??бе: «аны? толымнары б?хетлел?р»… Очкынлы к?зл?рене? к?че х?тта шагыйрьне телсез ит?. ?мин? — яшь. Аны? к?зл?ренд? ?ле м?х?бб?т юк. Анда д?ньяга гомум?н соклану гына бар. Сафлык бар.
?ади Такташ ?зене? героинясын ?н? ничек ила?илаштыра, югарыга к?т?р?, сафлыкны? бер чагылышы ит?, ф?решт?г? ти?ли.
?мин? матурлыгы ?чен табигатьк? бурычлы. Аны урман, к?лл?р, г?лл?р шундый итк?н.
Шагыйрь абыйсына та?да очраганга к?р?, ул — та? кызы да. Та? кызына с?ламн?рне д? та? ?илл?ре аша юллый лирик мин. Бу г?з?лк?й янында ниг? калмый со? шагыйрь? Ник аны, ?зен б?хетле итми? Тормыш шулай куша. Ул ?мин? янына бер юлчы гына булып тукталган. Б?лки ?ле, бу д?ньяда да бер юлчы гынадыр… Ул «кайгы-х?ср?т» таулары астыннан ?????рл?р эзл?рг? кузгала, кил?ч?ген к?р?шл?рд? к?р?. ?н? шул кара?гы к?нн?рг? таба барганда, бер яктылык янында рухын ял иттер? кебек.
Яшь бер кыз р?семен шигырьд? тудырган ?ади Такташ ?зе д? нечк? хисле, тойгыларга бай ир-ат булып ачыла.
К?рим Тинчуринны? «Американ» комедиясенд? «милл?тп?рв?рл?р»не? чын й?зен ачу
К?рим Тинчуринны? «Американ» ?с?ренд? я?а ??мгыятьне кабул ит? алмаган, эчт?н ген? кабат «кеше булу» тел?ге бел?н янган кайбер ад?мн?рне? чын й?зе бер т?ркем х?йл?к?р студентлар тарафыннан фаш ител?. ?зл?рен милл?т Хадимн?ре, аны яклаучылар дип атап, кир?к чакта аны? ?чен бер н?рс? д? эшл?м?г?н, миллилекл?ре, юл табып, Америкага таюда гына булган Габдулла?ан, Мусаларны? буш куыклыгы ?с?р ахырында бик ачык к?рен?.
Бер караганда, аларны чынлыкта да милл?тче дип уйларга м?мкин. Милли ашлар гына ашыйлар, милли биюл?р ген? биил?р, милли кия?л?р ген? к?злил?р…
?н? шул миллилек атрибутларын ачыклый башласа?, к?лми х?ле? калмый. Болай да чын миллилекне белдерм??че, тышкы чагылышка гына караучы бу н?рс?л?р д? асылда милли булып чыкмый. Дилб?рне? милли к?реш?е — реверанс, б?тен халыкта булган кабартма да — милли ризык. Иск?нд?р аларны? наданлыгыннан ?зл?рене? с?зл?ре бел?н ?к к?л?. «Россияне? милли ч?е»н сагынуы турында с?йли, ??рдаим миллилекк? басым ясап тора.
Башта егетл?р ??м?гать хадиме кадимче Мусаны? кем ик?нлеген ачалар. ?лб?тт?, аны? Америка татарлары алдында сынатасы килми, ?зен алдынгы карашлы итеп «к?рс?т?». Х?тта ки балачактан ук п?р?н??г? каршы к?р?шк?н ик?н: ?нисене? башыннан яулыгын тартып ала торган булган. Балаларча беркатлы да, а?гыра да булып к?рен? ул. Муса француз теле белг?н кызын зур милли т?рбия алган дип саный ??м т?рбиясез, «приданлы» мулла кызларына каршы куя. Яш?сен милл?т, ди м??лест?гел?р. Яш?сен пианино, ди Иск?нд?р. Монда Дилб?рне? уйный белм?ве аркасында ??фаланган пианиноны кызгану гына т?гел, Мусага милл?т ??м пианино т?шенч?л?ре арасында ?лл? ни аерма булмавына ишар?л?? д? бар. Милл?тче Мусаны? инде шуны да а?ламавын к?рг?ч, Иск?нд?р, яш?сен милли туташларыбызны? им?н бармаклары, дип кычкыра. Комедияд? к?зг? т?ртеп к?л?, мыскыллауны да а?ламаган геройлар бихисап. Алар т?рбиял?г?н Дилб?рне? «?пип?»г? «Во саду ли» р?вешенч? биег?нлеген? аптырыйсы юк.
Иск?нд?р татарны? миллилеген бертуктаусыз американнарга хас сыйфатларга каршы куя. Татарларда «милли татарлар бар», Америкада — машина, ??н?р ген?… Татарлар «?пип?» бии, американнар балет бел?н ген? кан?гатьл?н?. Болай булса, бик артка калачаклар. Иск?нд?рне? теле ?н? шундый кинаял?рд?н, к?пм?гън?лелект?н, асм?гън?лелект?н тора. Икенче т?рле ?йтк?нд?, фаш ит?че геройлар «мыек астыннан» к?л?.
Башка геройлар бел?н очрашкач, тазлыкны? да — милли авыру, ат маены?, сасы исне? ??м башка тагы бик к?п н?рс?л?рне? миллилек гал?м?те ик?нлеге ачыклана.
Милл?тне алга ?иб?р?м, дип хыялланучыларны? китаплары утынлыкта ята, ?зл?ре урыс миссионерларына сатылырга да к?п сорамый. Талашкан, б?х?сл?шк?н чакта аларга хас б?тен сыйфатлар бер-берсе тарафыннан атала да бет?.
Милл?тп?рв?рл?рне? и? зур хыялы, Р?с?йд? акча эшл?п, Америкага качу ик?нен ?йттек инде. Имеш, «мондагы тупас халыктан туйган». Хыялларын кешег? ачып салырга да курка ?зл?ре. Инде болай да социаль х?лл?ре какшаган, тагын да аскарак т?г?р?м?г?йл?ре. ? сиздерми ген? шылса?, яхшырак. Б?лки, Америкада полицай ясарлар, профессор урыны х?зерл?г?нн?рдер…
Пьеса т?мамланганда, Иск?нд?рл?рне? ярлыкны урлап качканы белен?. Мал-м?лк?т югалды, сатып булмады, дип, спекулянтларга хас булганча борчыласы урынга, Габдулла?ан, утны с?ндерерг? боера, «тегенн?н булмасын», ди. Моны чекистлардан курку дип а?ларга кир?ктер. ?н? шундый куркаклар, наданнар, комсызлар булып чыга элект? югары катлауны т?шкил итк?н кешел?р.
Тиск?ре тип геройлар, ?зл?рен фаш итк?н ??мгыятьк? каршы к?р?ш?без дип, шул ??мгыятьне? ?йд??че к?чл?ре булачак яшь буын тарафыннан к?лкег? калдырыла. «Американ» татар с?хн?сен ?н? шундый «милл?тп?рв?р» образлары бел?н баета.
Гадел Кутуйны? «Тапшырылмаган хатлар» ?с?ренд? чор идеологиясе чагылу
Гадел Кутуйны? «Тапшырылмаган хатлар» повесте язучыларны? беренче съездыннан со? ижат ител?. Анда Горький, совет хатын-кызыны? якты образын тудырырлык материаллар булса да, бу эш тормышка ашырылмады, ди, ??м татар язучысыны? ?леге ?с?ре шул с?зл?рг? ?авап р?вешенд? кабул ител?.
Бер караганда, социаль й?кл?м? ?т?леше кебек булса да, нигезенд? тормышчан материаллар яткан китапны татарлар да, х?тта башка милл?т в?килл?ре д? бик ярата. Ул тиз арада русчалаштырылып бастырыла, зур популярлык казана.
Повестьта сур?тл?нг?н героинялар совет хатын-кызларыны? калку образлары дип б?ял?н?. Артыкбик? исемен? кир?ксезлек м?гън?се салынса да, ул — авылда ?з урынын тапкан комсомолка. Галия — югары белем алган, илг? танылган татар табиб?се.
Т?п героинябыз, язмыш тарафыннан зур сынауларга дучар ителс? д?, ?зен югалтмый. Иренн?н аерылган хатын-кыз ??мгыятьт?, ?йд?, эш урынында ?зен? авторитет казана. Язучы ?йтерсе? тол хатыннарга аны? ?рн?генд? яш?? ?лгесе тудыра.
Гадел Кутуй «Тапшырылмаган хатлар»да ?зе белг?н тормышны, милли зыялылар тормышын сур?тли. Бер артистны? ?з-?зен тотышына таянып кына, бу социаль т?ркем турында кискен н?ти??л?рг? кил?д?н д? курка шикелле. Б?тен тормышларын намуслы хезм?тк?, гаил?л?рен? багышлаган к?пл?г?н совет артистлары бар, ди ул. ? мен? Иск?нд?рне? ?хлакый тотрыксызлыгы аны? мещанлыгыннан кил?, дип а?лата.
Язучы, совет гаил?се нинди булырга тиеш, кебегр?к сорауга да ?авап эзли. Аеруча ул аны? ?хлакый ягына ки? туктала. Утызынчы еллар — совет ??мгыяте т?зелг?н, аны? идеологиясе ??р ?ирд? ныгытылган чор, шу?а к?р? язучыны? н?къ мен? совет кешесе, совет интеллигенциясе гаил?се нинди ?хлакка ия ик?нлеге хакында уйлануы га??п т?гел.
Г. Кутуй ?зене? героинясын чикт?н тыш ватанп?рв?р итеп бир?. Галия ерак бер авылда М?ск?? турында, ул мине онытмый, дип уйлый. Казан аны? ?чен ?йтерсе? революция бишекл?рене? берсе буларак кадерле. Университет, В. Ленин адымнарын, Горькийны исен? т?шер?. Рус ?д?бияты классигы Толстойны да х?терен? китер?. Галия, болар хакында, ?зе хакында уйлаганда, ерак ?тк?нг? д? еш кайта.
Элек ?тил?рен? р?сем ясарга ярамаган, ?ырларга р?хс?т ителм?г?н… Аларга Галияг? эл?кк?н б?хет т?тем?г?н.
Галия ?чен чын м?х?бб?т — ирл?ре артыннан Себерг? китк?н декабрист хатын-кызлары м?х?бб?те. Ул, бер-берсен яраткан кеше берг? яш?рг?, илг? хезм?т ит?рг? тиеш, дип ис?пли, инде акыл ?ыйганнан со? бигр?к т?.
Галия ирен?, илг? гади бала гына т?гел, ? батыр тудырырга, ?стерерг? хыяллана. ?зене? тормышка, яш?ешк?, гаил?г? б?йле фикерл?рен В.И. Ленин гаил?сенд?ге вакыйгалар, бандитлар кулыннан ??лак булган Ольга Дилевская хаты ??м башкалар аша ныгыта.
Ул совет кешесене? ген? саф ?хлак бел?н гомер ит? аласына ышана шикелле. Япония тормышыннан алып язылган бер китаптан ?зек укыгач, анда ф?хиш?лек барлыкка, кешене?, килеш? т?зеп, шул юлга басуына га??пл?н?. ?леге килеш? турында к?газьне социаль гаделсезлек турында документ дип б?яли.
Галия буржуаз ??мгыятьт? кимсетел?г? дучар ителг?н хатын-кызлар турындагы материаллар ?чен махсус папка башлый. Икенче бер папкада — Крупская, Клара Цеткин, парашютист ханымнар ??м башкалар турында ист?лекл?р. Галия шулар ?рн?генд? т?рбиял?н?, т?рбияли. Кил?ч?кт? ?леге кыз-ханымнарны? ??рберсе ?ырларга салыныр, дип ?метл?н?.
Элек ??м х?зер, «аларда» ??м безд?, Иск?нд?р ??м В?ли, син ??м мин — Галияне? фикер с?реше ?н? шул схема р?вешенд? корыла. Ул уйлардан чыгып, без Галия инанганнарны т?б?нд?геч? терки алабыз:
— совет иленд? ген? хатын-кыз чын б?хетен таба;
— совет хатын-кызы ху?абик? ген? булырга тиеш т?гел, а?а зур ??м мактаулы и?тимагый вазифалар й?кл?нг?н;
— ??н?рг? ия булмаган хатын-кыз тормышта ?зен таба, ача алмый;
— мещанлык, ?хлакый бозыклык ??м башкалар — буржуаз ??мгыятьк? хас сыйфатлар, ??м алар совет иленд? яш?рг? хаксыз…
Кыскасы, «Тапшырылмаган хатлар» повестены? т?п героинясы совет системасына м?дхия укый. ?с?рне? шул чор идеологиясен чагылдыруы б?х?ссез.
(д?вамы)
Дустым!
I б?лек.
И кал?м, ?йтере? бармы?
Безне?
буын нинди идеаллар белан яши?
Идеалсыз
кеше ? имансыз кеше
Казан
? тарихи ист?лекл?р ш???ре, м?д?ният,
белем ?з?ге
Яшьлегем бишеге
Хезм?тне? тире ? ачы, ?имеше ? татлы
Бакма аны? тышына, Бак эшл?г?н эшен?
И? якын дустым
Мин юрист булырга телим
?ырлар
?чен, ?ырларым бар
Тау башына салынгандыр безне? авыл
К?чле
рухлы геройлар тудыручы ?дип
Идеалы ?зг?рг?н герой
?с?р
?з?генд? — кеше рухы
Т?б?л?рд?н тамчы тама
?нк?й
Паркта — к?з
?г?р
мин президент булсам
Тел — буынсыз, уй — т?псез
Идел кичк?н ин?к?л?р теле
Татарстаным — г?лстаным
М?кт?п, ис?нме!
?ниемне? ?нисе
??йге
ялда
Кышны?
?з матурлыгы
Яз, яз, яз ?ит?
Кадерле
ист?лек
Гаил? ядкаре
Без
— эзтабарлар
Б?хетен
тапмаган геройлар
Г?л?и?ан — минем идеалым ул
Татар ?д?биятында авыл прозасы
Сталин
лагерьларыны? аф?тен сур?тл?г?н ?с?р
Лирик
герой — хакыйкать эзл??
юлында
Я?а китап укыгач
Б?генге ?д?биятта хатын-кыз образларын
тасвирлауда традициялелек
Татар ?д?биятында тарихи тематика
Татар прозасында укытучы образы
II б?лек. Октябрь инкыйлабына кад?рге татар ?д?бияты
буенча язма эшл?р
Борынгы ядкарьл?рд? бабаларыбызны?
педагогик карашлары
Коръ?н ??м татар ?д?бияты
«Кыйссаи Йосыф» ?с?ренд? т?шк? й?кл?телг?н
вазифалар
Мин яхшыга яхшымын, Мин яманга яманмын («Идег?й» дастанындагы ?з?к геройга карата)
Олуг
м?х?бб?т турында китап (Х?р?зми и?аты буенча)
«Н?х?ел-ф?радис» ?с?ренд? ислам дине т?гълиматы
«Г?лестан…»да хик?ят ??м шигырьл?р
арасында б?йл?неш
«Т?хф?и м?рдан»
поэмасында шагыйрь образы
Суфилык
мив?л?ре пешеп йетмеш
Гыйльмил?
булды с?гад?т
Кандалый
шигырьл?ренд? яктылык образлары
«?бугалисина»
?с?ренд? м?гъриф?тчелек идеял?ре
«Хисаметдин менла»
повестенда авторны? идеалы булган образлар
Гам?л в? ??за (Р.
Ф?хретдиновны? «?сма…» романы буенча)
Хатын-кыз б?хете
XIX й?зне? икенче яртысында
поэзияд? м?дхия ??м м?рсиял?р
«?л?ф яки гиз?л кыз Х?дич?» романындагы геройлар хакында мин н?рс?
уйлыйм?
Тукай шигырьл?ренд? символик образ ??м детальл?рне?
поэтик фикерне ?иткер?д?ге роле
М?х?бб?тле д?нья (Г. Тукайны? «Син булмаса?!» шигыре
буенча)
И газиз Туган ?ирем!
Милли мо?нар
Язмышлар берлеге (Д?рдм?нд и?аты
буенча)
С.
Р?миев шигырьл?ренд? рухи
б?йсезлекк? омтылган ка?арман
Исемем — М??ит, шигырь ?йтеп, шигырь язам (М. Гафури
и?атында традициялелек хакында)
«Кара
й?зл?р» повестенда Галим?не фа?игаг? китерг?н с?б?пл?р
Гаяз Исхакыйны? башлангыч чор и?атында м?гъриф?тчелек карашлары
С?гад?т
— б?хет диг?н с?з (Г. Исхакыйны? «Тел?нче кыз» ?с?ре буенча)
Хыяллары ?имерелг?н герой
Тел?к-хыяллар ??м тормыш-чынбарлык
А?лау тапмаган геройлар (Ф. ?мирханны? балалар турында хик?ял?ре буенча)
Д?нья — матур, мин — б?хетсез
Ш?риф Камал и?атында
кеше к??елен? аваздаш
табигать тасвирлары
Яшь
гомерне н?рс?г? багышларга? (Гафур Кол?хм?тов пьесалары буенча)
Безне? ш???рне? серл?ре
«Галиябану» драмасында м?х?бб?тк?
табынган геройлар
III б?лек. Инкыйлабтан со?гы татар ?д?бияты буенча
язма эшл?р
?ади Такташны? «Урман кызы» поэмасында ?мин? образыны? бирелеше
К?рим Тинчуринны? «Американ» комедиясенд? «милл?тп?рв?рл?р»не?
чын й?зен ачу
Гадел Кутуйны? «Тапшырылмаган хатлар» ?с?ренд? чор идеологиясе чагылу
Муса ??лилне? фронт лирикасы
Фатих К?рим, и?атында ?лем ??м яш?? м?гън?се турында уйланулар
Габдрахман ?пс?л?мовны? «Алтын
йолдыз» романында батырлык
т?рбиял?? проблемасы
Х?с?н
Туфан и?атында ?ил образы
А. Гыйл??евне? «Язгы к?рваннар» ?с?ренд? сугыш чоры балаларын тасвирлау
Аяз Гыйл??евне? «Жомга к?н кич бел?н» ?с?ренд? м?х?бб?т темасыны? чишелеше
И. Юзеевны? «?ч?? чыктык ерак юлга» поэмасы
Биект?
калу (М. Юнысны? «Ш?мд?лл?рд? ген?
утлар яна» повесте буенча)
Туган якны сагыну хисе
И?ат
кешел?рен тасвирлаучы с?хн? ?с?ре
Татар
?д?биятында югалган матурлыкны эзл??
Милли хисл?р
Рухи
матурлык чагылышы
?.
Еникине? шул исемд?ге
хик?ясенд? ?из кы?гырау образы
Ш. Галиевне? балалар ?чен шигырьл?ренд? ?ыелма образлар
Р.
Х?мид драмаларында кучемлелек
«Жиде ба?а» пьесасындагы геройларга
б?ял?м?
К?ренекле
ш?хесл?рне? образларын тудырган шагыйрь
Татар ?д?биятында автобиографик
?с?рл?р
Р?диф
Гаташ и?атында робагыйлар
Р?диф
Гаташ лирикасында м?гъшука
портреты
Тарих ??м х?тер
Р. Ф?йзуллинны? кыска шигырьл?ренд? тасвир тудыру алымнары
Хыян?т турында роман
«Батырша» романы — азатлык ?чен к?р?шне сур?тл??че ?с?р
Телг? алырлык китап
Татар ?д?биятында торгынлык
елларына б?ял?м?
Дустым!
Кал?м тибр?т?г? осталык еллар д?вамында т?рбиял?н?. Син т?б?н сыйныфларда ел фасылларын тасвирлыйсы?, ?ти-?ние?, б?йр?мн?р турында язасы?. Бераз ?ск?ч, к?заллаулары? ки??йг?ч, туган халкы?, иле? хакында уйларны к?газь битл?рен? т?шер?се?. ?д?би ?с?рл?рне тир?нр?к ?йр?н? башлагач, сочинениел?р сине? анда язылганнарга м?н?с?б?те?не белдер?, аерым образларны, и?атчы осталыгын ??м башка бик к?п н?рс?л?рне б?ял?? чарасына ?йл?н?.
Роман укыйсы?мы, хик?яме, повестьмы, ?з фикерл?ре?не терк?п бара торган бул. Кулы?а кал?м алгач кына, аларны берг? туплау, х?терд? я?арту кыен. ?зе?д? кызыклы фикерл?р д?фт?ре булдыр. ?д?бият, тормыш турында к?тм?г?нд? башы?а килг?н уйларны, башкалар ?йтк?н гыйбр?тле фразаларны шунда язып куярсы?, ??р ятлаган шигырь, ч?чм? ?с?рд?н ?зек сочинение язганда ярд?мг? кил? ала. Х?тере? начар ик?н, бернич? теманы ачканда кулланып була торган эпиграфлар гына х?зерл?. Кайвакытта, со?гы юлны ?зг?рт? бел?н ген? д?, эчт?лекк? я?а м?гън? салып була. Дим?к, бернич? универсаль сочинениене хатасыз язарга ?йр?н? имтиханнар вакытында сине? эше?не ?и?ел?йт?ч?к. Кал?м ку?тен, и?атчы осталыгын, кешег? соклануны, яш?? — ?лемг? м?н?с?б?тне чагылдырган ?зекл?р д? универсальлекк? ия.
Югары уку йортына кер?чел?р ?чен программаларда к?рс?телг?н ??р ?с?р буенча язма эш каралган. Шулай булгач, бик яхшы бел?м дип уйлаганда да, ?д?биятны программада к?рс?телг?н т?ртипт? кабатлап чыгу кир?к. Гад?тт?, укучыга ?ч т?р сочинение язу т?къдим ител?. 1917 елга кад?рге мирас, б?генге ?д?бият буенча ??м ирекле темага була ул. Кайбер??л?р, шуны? со?гысын сайлармын ?ле, дип уйлый. Филологлар х?зерл??че факультетларда еш кына ирекле темаларны да ?д?бият буенча бир?л?р. Бу очракта ?д?би ?с?рне, язучы и?атын ирекле сайлау гына к?зд? тотыла.
Ярд?млек — язма эшл?р буенча шпаргалка (к?чергеч), дип уйлый к?рм?гез. Беренчед?н, кеше хезм?тен ?зе?неке итеп к?рс?т? караклыкка кер?, ?зен? х?рм?те булган кеше мо?а бармас. Икенчед?н, бу сочинениел?р к?пчелек ?чен шактый катлаулыдыр, ч?нки без ф?нни югарылыктагы ??м аеруча с?л?тле укучылар ?чен ?лге булырлык язма эшл?р д? т?къдим ит?рг? тырыштык, к?бр?к югары уку йортларына керерг? х?зерл?н?чел?рне к?зд? тоттык. ?ле бит т?рле олимпиадалар, конкурслар, ф?нни конференциял?р д? бар. Аларда еш кына ?т? х?зерлекле балаларны? чыгышларын ты?ларга туры кил?. Китап ?н? андыйларга зур ярд?млек булсын иде.
Хезм?тне?, ?лб?тт?, тел?с? кайсы укучы ?чен файдасы тияч?к. Беренчед?н, ул — ?рн?к эшл?р ?ыентыгы. Аннан со? кайвакыт, д?реслек авторлары бел?н б?х?ск? кереп, башкачарак та карашлар уздырылыр, д?реслект? ?йтелеп бетм?г?нн?р д? ?ст?лер. Белг?небезч?, язма эшле имтиханнарны? т?п максаты — укучыны?, абитуриентны? ?збашка фикер й?рт? с?л?тен ачу. ?г?р язма эшл?р ?рн?генд? укучы кал?ме осталык ягына аз гына ?зг?рс? д?, без бик шатбыз. Китапны чыгаручылар, ихтыя? була калса, кил?ч?кт? ??р сыйныф д?р???сенд?р?к язылган иншалар ?ыентыгын х?зерл??не к?зд? тота.
Язма эшл?р д?реслект?н файдаланып башкарылмады, алар ?с?рл?рне м?ст?кыйль анализлау н?ти??сенд? туды, шунлыктан укытучылар ?чен ?ст?м? ярд?млек була ала. Со?гы вакытта м?галлимн?р арасында да б?йгел?р уздырыла башлады. Язма эшл?ребез аларга да билгеле бер д?р???д? ?лге булачак. Сочинениел?рд?ге карашлар башкаларныкына аваздаш та, охшамаска да м?мкин. Моннан куркырга ярамый. А?а омтылырга кир?к. И? м??име: фикере?не д?лилл?рг? тырышудыр. Укытучылар к??елл?рен? охшаган эшл?рне укып, д?ресл?рен т?рл?ндереп ?иб?р? алырлар иде.
Китапка т?рле характердагы сочинениел?р тупланган. ?д?би-тарихи пландагы язма эшл?р арасында б?ял?м?, характеристика, чагыштыру р?вешенд?гел?рен очратырсыз. Ирекле темага язылганнары да ?ит?рлек. Алары ?з эчен? аерым профессия, ф?н, с?нгатьк? кагылышлы, и?тимагый-с?яси, ?хлакый проблемаларны к?т?реп чыккан публицистик сочинениел?рне, ел фасыллары, ?ти-?нил?р турында уйларыбызны чагылдырганнарны туплаган.
Язма эшл?р ?зл?ре д? фикерне ?иткер? р?веше, т?зелеше, рухы, а???е бел?н бер-берсенн?н нык аерылып тора. Син алардан язу осталыгы?а туры килг?нне, к??еле?? якынны ?рн?кк? сайлап алырсы?.
?д?би ?с?рл?р, и?ат буенча темалар гомумир?к т?, таррак та. Хик?я яис? кечкен? бер шигырьне ген? тикшерг?нд?, фикерл?р тир?нр?к була. Теманы тар планда алу язма эшне шулай ук тир?нр?к, т?фсиллер?к ??м ф?ннир?к ит?. Сине? зур игътибары?а да лаек булмаган ?с?р б?тенл?й башка, мо?арчы к?рм?г?н яклары бел?н ачылып кит? ??м ?зен? гашыйк иттер?. Язма эшл?рг? куелган тема тел?с? кайсы и?атчы ?с?рен билгеле бер юн?лешт? ?йр?неп булганны да к?рс?т?. Шул ?рн?кт? сез икенче бер ?дип яис? шагыйрь язганнарны тикшер? аласыз.
Б?генге к?нд? язма эшл?рд? план м??б?ри т?гел, ?мма фикерен эзлекле д?вам ит? алмаучылар ?чен аны? файдасы бар. Ист? тотыгыз: кайвакыт план комачаулый да. Ирекк? омтылган фикерне чикли, тоткарлый, к?телм?г?н юн?лешт? ?с?рг? м?мкинлек бирми, кирт? куя. Инде план буенча да яза алмыйсы?, т?ртелеп каласы?. Шулай булгач, план план язу очен ген? башкарылмасын, гам?ли файдасы тисен. Еш кына укучылар, эшне т?мамлап бетерг?ч, аны? и?ат ител? т?ртибен терки. Сочинение ?зе т?мам, планын гына язасы калды, диг?нне еш ишетерг? туры кил?. К?лке т?гелмени?!
Кызганыч, кайвакыт бик тир?н эчт?лекле язма эшл?р д?, пунктуация хаталары к?п ?иб?рел? с?б?пле, т?б?н б?ял?н?. Моны да онытмасагыз ??м кал?мегез т?шереп узган юлларга игътибарлы булырга к?некс?гез иде.
Автор уй-фикер, н?ти??не белдерг?н ??мл?л?рне ??рвакыт туры с?йл?м р?вешенд? язу тарафдары т?гел, шул ук вакытта ул, аларны? билгеле бер р?вешт? к??елд? тууын яис? ??мгыятьт? таралуын к?рс?терг? кир?к булганда, ?тер бел?н аерып кую яклы ??м шулай эшл?де д?. Шулай итеп, шулай булгач, шулай ик?н ?. б., ??мл? башында килг?нд?, кереш с?з буларак каралды. Боларны иск? алсагыз иде.
Сочинениел?рне автор к??елд?н (ист? калган материал буенча) бик кыска вакыт аралыгында язды. Озын к?л?млел?рен — югары уку йортларына укырга кер?, кечкен? к?л?мле эшл?рне д?рес шартларын к?зд? тотып башкарды.
Китап авторны? белем д?р???сен чагылдыруны максат итми.
План.
I. ?д?биятта хатын-кыз проблемасы.
II. 1. М.Ф?йзине? «Галиябану» драмасы.
2. Ф.?мирханны? «Х?ят» повесте.
3. Галиябанудан Х?ят н?рс? бел?н аерыла:
а) аларны? социаль х?ле;
б) аларны? тышкы ??м эчке матурлыгы;
в) яш?? шартлары.
III. Галиябану — Х?яттан ?стен образ.
Без Мирх?йд?р Ф?йзине? «Галиябану» драмасын ??м Фатих ?мирханны? «Х?ят» повестен укып чыктык. Ике ?с?рд? д? бер ?к проблема — хатын-кыз проблемасы алгы планга куелган. Л?кин ике язучы да бу катлаулы м?сь?л?л?рне ?зенч? х?л ит?.
Мирх?йд?р Ф?йзине? «Галиябану»ын алыйк. ?с?рне? сюжеты д?нья ?д?биятында к?п м?рт?б?л?р кабатланган м?х?бб?т «?чпочмагына» корылган — егет бел?н кыз бер-берсен ?зелеп яраталар, икенче бер егет алар арасына кер?. ?мма язучы шушы «?чпочмакны» ?зен? хас ысул бел?н чиш?. А?а ?з халкыны? яш?ешен? б?йле м?гън? сала. Шул м?х?бб?т ?чпочмагына б?йл?п, ???миятле социаль м?сь?л?л?р к?т?р?. Шуларны? и? ???миятлесе — элеккеге тормышта хатын-кыз проблемасы. ?с?рне? т?п геройлары — Галиябану ??м Х?лил.
Бу ике яшь, кыз ??м егет, бер-берсен ?леп с?ял?р. Л?кин аларны? араларына бай егет Исм?гыйль килеп кер?. Ул Галиябануны хатынлыкка алырга тели. Бу эшк? Исм?гыйльне м?х?бб?т т?гел, ? б?лки мин-минлек эт?р?. Байлык, акча хакимлеге, аны? к?п кен? кешелек сыйфатларын юкка чыгарып, дан с?ю, ш??р?т с?ю сыйфатын со? д?р???г? ?иткерг?н. «Ми?а намус кыйбат, — ди Исм?гыйль. — Ми?а исемне ?уймау кыйбат… Ми?а Исм?гыйль отылды диг?н с?зне ишетм?? кыйбат». Драманы? финалы фа?игале р?вешт? т?мамлана: Х?лил ?зене? с?йг?не Галиябануны ерткыч Исм?гыйль тырнагыннан коткарган вакытта ??лак була. Л?кин Х?лил ?лс? д?, Галиябануны? а?а булган м?х?бб?те ?лми. Бу — саф м?х?бб?тне? мораль ?и??ен раслый.
Х?зер Фатих ?мирханны? «Х?ят» повестен карап ?тик. ?с?рне? алгы планында хатын-кыз м?сь?л?се тора. Повестьны? т?п герое — Х?ят. Аны? турында болай дип ?йт? алабыз: татар хатын-кызлары ?чен бик типик булмаган шартларга куелган татар кызы ул. Ул вакытларда рус телен ?з ана теле кебек ?к яхшы бел?, рус егетл?ре ??м кызлары бел?н аралашу, театр ??м танцыларга й?р? кызларны? аз гына ?лешен? тия иде. Дим?к, болар барысы да Х?ятны? к?п таралмаган ??м тормышта к?п очрамый торган тип ик?нлеген к?рс?т?. Повестьны? сюжетын н?рс? т?шкил ит? со?? Х?ят рус егете студент Михаилны ярата. Л?кин элекке т?ртипл?р буенча, ул а?а кия?г? чыга алмый. Ч?нки Михаил — «кяфер». Х?ятка бер ген? юл — ?з гомеренд? бер тапкыр да к?рм?г?н Салих Фатихов исемле яшь байга кия?г? чыгарга кала. ?с?рне укып чыкканнан со?, без анда катнашмаган, л?кин ??рвакыт алгы планда торган бер образ к?р?без. Бу — кара к?ч, ягъни татар феодаль буржуаз ??мгыяте. Кара к?чне? законы буенча, татар кызларына рус егетл?ре бел?н танышырга ярый, ? аларга кия?г? чыгарга ярамый, ??м киресенч?, татар кызлары м?селман егетл?рен? кия?г? чыгарга тиешл?р, л?кин ул егетл?р бел?н танышу тыела. ?мма бу егетл?рне и? элек ата бел?н ана ил?кт?н ?тк?рерг? тиеш. Кем баласы ул, байлыгы, д?р???се нинди? Кызны ата-ана ?зе сайлаган, байлыгы бел?н ти? кешег? бир?ч?к. Буржуаз гаил?не? нигез кагыйд?л?ре шуны тал?п ит?. Х?ятны? с?йг?н егете Михаилга кия?г? чыга алмавына да,таныш булмаган ?лл? нинди татар баена чыгарга тиеш булуына да, барысына да кара к?ч гаепле. Ч?нки ул замандагы к?п кешел?рг? аны? т?эсире зур, шул ис?пт?н Х?ятка да. Бу т?эсир аны с?йг?н егетенн?н аерылып, таныш т?гел кешег? кия?г? чыгарга м??б?р ит?.
Х?зер инде «Галиябану Х?яттан н?рс? бел?н аерыла?» диг?н сорауга ?авап бирик. Чыннан да, бу ике ?с?рне? т?п геройлары бер-берсенн?н нинди сыйфатлары бел?н аерылалар со??
?с?рне укып чыккач та, бу ике образ арасындагы беренче т?п аерманы к?р?се?. Алар — бер-берсен? б?тенл?й капма-каршы ике сыйныф в?килл?ре. Х?ятны? атасы Бор?ан Гыймадов — бай с??д?г?р ??м аны? гаил?се татарлар аз яши торган ш???рд? тора. Ул армия ?чен кир?к-яраклар ?итештер?. ? Галиябануны? ?тисе Б?дри агай — урта х?лле авыл крестьяны, ягъни ул ярлылар бел?н кулаклар арасында тора. Налогны? к?плеге, ?ирне? азлыгы ??м авылда да капитал властены? к?ч?я баруы шушы катлауны икег? аера. Урта х?лле крестьяннарны? бик зур к?пчелеге б?лгенлекк? т?ш?, баеп кит?чел?р ис? бик аз була. Мен? шуны? ?чен безне? Б?дри д? б?леп, ярлылар х?лен? т?ш?д?н коты алынып яши. Аны х?зерг? урталар р?тенд? тору да кан?гатьл?ндерми. Ч?нки урталык ышанычсыз, б?ген булмаса, ирт?г? т?б?нг? очып т?ш?е? бар. Галиябану бел?н Х?ят арасындагы беренче ??м т?п аерымлык — аларны? социаль х?ле.
Икенче аерымлыкка Галиябану бел?н Х?ятны? эчке матурлыгына хас сыйфатлар арасында аерма булуны керт?без. Бу ике образ тышкы матурлык буенча бер-берсенн?н аерылмый, ? б?лки охшаш та. Ч?нки алар икесе д? бик чиб?р. Х?ятны, м?с?л?н, ?мирхан «алтын кысага куелган портрет» бел?н чагыштыра. ? Галиябануны Ф?йзи катнашучылар исемлегенд? ?к «бик матур кыз» дип т?къдим ит?. «Ул т?с дис??, юлы?да башы?ны ?уярлык», — ди яучы карчык. Авыл егетл?ре Галиябануга к?з ?стенд?ге каш итеп карыйлар. А?а «сандугачым» диг?н исем кушканнар. Кызга атап ?ырлаганда «кыйгач кашым» дип ?иб?р?л?р. Галиябану ?зене? у?ганлыгы, ?итезлеге, зир?клеге бел?н аерылып тора. ?тисе аны? турында «акылын, фигылен, белемен, ?итезлеген, ?ткерлеген Ходай «м? си?а» дип бирг?н д? куйган», — ди. Мо?а аны? эчке д?ньясыны? г?з?л булуын к?рс?т? торган тагын бер сыйфатын ?стик. Ул — Галиябануны? ?ыр чыгарырга с?л?тле булуы. Галиябану чыгарган к?йне авыл яшьл?ре отып алып, кызны? исемен кушып ?ырлыйлар. Аны? теле д? — зыялы кеше теле. «Юлыгызга ф?решт?л?р г?л сипсен!», «Ун?ч яшемн?н алып й?р?гем? кереп утырган Х?лилем бар чагында, аны? кызыксыз байлыгына бер д? исем китми», — диг?н с?зл?ре моны д?лилли. Х?ят та эчке матурлыгы бел?н г?з?л. Ул гаять саф, искиткеч сизгер, тупаслыкны аз гына да кичер? алмый. Горурлык та бар а?арда. Беркатлырак булса да, фикер й?рт? д? бел?.
?ченче аерымлык — аларны? ш?гыльл?ре. М?с?л?н, Х?ятны алыйк. Ул ?йд? эш эшл?ми. Аны? барлык вакыты театр, танцыларга й?р?г?, рус егетл?ре ??м кызлары бел?н аралашырга, рус телен ?йр?н?г? китеп бара.
? Галиябану ис?, киресенч?, — хезм?т кешесе. Ул ?йд?ге ??мм? эшне ?зе башкара. Хезм?тт?н курыкмавы ??м аны с?юе бел?н Галиябану Х?яттан бик нык аерыла. Ул, кич ?итеп эшл?р бетк?ч кен?, кичке уенга чыга, яки ?зене? с?йг?не бел?н очраша. Бу аерымлык Галиябану бел?н Х?ятны? социаль х?лен? б?йле.
Калган аерымлыклар т?б?нд?гел?рд?н гыйбар?т. Х?ят, ?йтеп ?тк?небезч?, аз таралган ??м тормышта сир?к очрый торган тип. ? Галиябану, киресенч?, — тормыштан алынган образ. Моны т?б?нд?ге факт тулысынча диярлек раслый. Пьесаны? беренче вариантында Мирх?йд?р Ф?йзи тормыштан алынган материалны турыдан-туры файдалана. Драмада Татарстанны? элекке Чепья районы Шода авылындагы вакыйгалар тасвирлана. Драматург х?тта кайбер персонажларны? исемн?рен д? ?зг?ртм?г?н. М?с?л?н, егетне? исеме Вафа, ? кызныкы С?гад?тбану була. Л?кин со?гы вариантта аларны? исемн?рен Х?лил бел?н Галиябануга алмаштыра. ?мма ул аларны? характер сыйфатларын бик аз ?зг?ртк?н, ??м бу образлар алдагы варианттагы кебек ?к халыкчан, тормышчан булып калуларын д?вам иттер?л?р.
Х?зер шундый сорауга ?авап биреп карыйк. Бу ике образны? кайсысы ?стенр?к со?? Шушы сорауга барлык сочинениед?н чыгып ?авап биреп була. ?ичшиксез, М. Ф?йзине? Галиябануы Ф. ?мирханны? Х?ятыннан ?стенр?к. Ч?нки ул халыкчанрак, тормышчанрак ??м рухи яктан Х?ятка караганда баерак. Шуны? ?стен?, табигать кочагында туып ?ск?нлект?н, аны? эчке д?ньясы да г?з?лр?к. Шулай ук Галиябануны? у?ганлыгы, ?итезлеге, зир?клеге, белеме, ?ыр чыгарырга с?л?тле булуы аны Х?ятка караганда ?стен ит?.
Сочинение язарга ?йр?н? процессында ?рн?к сочинениел?рг? таяну (укып к?рс?т?, анализлау) у?ышлы алым булачак.
Ирекле сочинениел?рне д?, ?д?би ?с?рл?рг? нигезл?неп, т?рле жанрларда язарга м?мкин. Мондый т?р сочинениел?р укучылардан зур х?зерлек тал?п ит?. Шунлыктан аларны ?йд? яздыру яхшырак. Бу укучыларны т?рле чыганаклардан эзл?нерг? ?йр?т?, сочинениене т?рле жанрларда язарга м?мкинлек бир?. Андый жанрларга гади хик?ял?? жанры, рецензия жанры, хат жанры, ист?лек жанры кер?. Ирекле темага сочинение язу укучыларны? ?д?би ?с?рл?рне яхшы бел?ен? ??м а?лап укуына, сыйныфтан тыш даими р?вешт? ?д?бият ??м с?нгать бел?н кызыксынуына, ?зене? тормыш т??риб?сен? таяна алуына б?йле.
Укучыларны б?генге к?н тал?пл?ре нигезенд? и?ади язма эшл?рг? ?йр?т?д? сыйныфтан тыш уку бел?н ?ит?кчелек ит?не? д? роле зур. Укучыны? ?д?биятны мавыгып укуы, укыган ?с?рен? фикер ?йт? алуы, матур ?д?биятны уку аны? к?нд?лек ха??тен? ?верел? ?д?бият д?ресл?ренн?н тыш алып барыла. Сыйныфтан тыш эшл?рне? язма формалары (рефератлар, газета ??м ?д?би журналга м?кал?л?р язу, конкурс сочинениел?ренд? катнашу ?.б.) шулай ук укучыларны? с?йл?м ??м язма тел байлыгын ?стер? юн?лешенд? алып барыла.
Югары сыйныфларда рефератлар яздыру укытучы т??риб?сенд? еш кулланыла. Реферат актуаль темага языла, ул м?кт?п программасы рамкаларыннан да чыгып кит?рг? м?мкин. Шу?а к?р? реферат еш кына ирекле темага язылган ?й сочинениесен х?терл?т?.
Еш кына нинди д? булса темага яки язучы и?аты буенча юбилейга х?зерл?нг?нд? и? яхшы сочинениег? конкурс игълан ител?. ?мма конкурс сочинениел?ре аны язарга х?зерлек булган м?кт?пл?рд? ген? ?тк?релерг? тиеш. Мондый сочинениел?рг? алдан 2 ай д?вамында х?зерлек алып барыла. Шуннан со? гына ?тк?р? шартлары турында белдер? ясала.
И? яхшы сочинениел?р м?кт?пне? кулъязма журналларында тупланып барырга тиеш. Мондый сочинениел?р алдагы сыйныфлар ?чен, ?рн?к сочинениел?р буларак, бай материал ролен ?тил?р.
Со?гы вакытта м?кт?пт? публицистик характердагы сочинениел?р яздыру да ки? кулланыла башлады. Шуны? бел?н берг?, ф?нни иншалау формасы да ки? ??елеп бара. Т??риб?д?н к?ренг?нч?, укучыларны? к?бесе ?д?би характердагы сочинениел?рне у?ышлырак яза. Бу, билгеле, аларда образлы фикерл??не? к?члер?к булуыннан кил?, икенчел?ренд? ис? ф?нни фикерл?? ?стенлек ала. ? ?ченче бер??л?ре, теге яки бу вакыйгага яки образга карата ?з фикерл?рен д? ?ст?п, публицистик планда язарга яраталар.
С?з юк, темаларны? к?бесен тел?с?? нинди стильд? ачарга була. ?йтик, «Туган м?кт?бем» диг?н темага сочинениене ?д?би сур?тл?? яки ф?нни иншалау формасында, яки публицистик характерда язарга м?мкин.
Сочинение нинди характерда булмасын, аны язу и?ади эш т?сен алырга, укучыларда кызыксыну уятырга тиеш. Л?кин эшне? бу ягына ?ле игътибар ?ит?рлек т?гел диясе кил?.
??р сочинениег? рецензия язу кир?клеген д? ист?н чыгарырга ярамый. Гад?тт? шундый сочинениел?р д? очрый — укучы бай материал туплаган, теманы тулы ачкан. Ул «5» ле билгесе бел?н б?ял?н?. ?мма сочинение бу билгед?н югарырак. Дим?к, рецензияд? ул ачык билгел?нерг? тиеш. Рецензия кыска ??м т?г?л булуы бел?н аерыла.
IX сыйныфта имтиханнар ?чен тематика VII—IX сыйныфларда программа буенча ?йр?нелг?н ??м сыйныфтан тыш укылган материаллардан алына. Шу?а к?р? V сыйныфтан ук ?д?би-и?ади ??м ирекле темаларга язылган сочинениел?р ?стенд? эшл?? даими р?вешт? алып барылырга тиеш. Укытучы тематик планда ук конкрет темаларны к?рс?т? ??м аны ?д?бият кабинетына да элеп куя ала.
⇐ Предыдущая10111213141516171819Следующая ⇒
Date: 2015-09-18; view: 771; Нарушение авторских прав
«Галиябану» драмасында м?х?бб?тк? табынган геройлар
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?. https://znanija.com/task/20149407
https://otvet.mail.ru/question/187060735
Инша / «Галиябану» драмасында м?х?бб?тк? табынган геройлар
«Галиябану» ?с?рен Мирх?йд?р Ф?йзи 1916 елда яза. Ул башта «С?гад?тбану» дип исемл?нг?н була, ?мма ?зг?р?. Н?рс? с?б?п булган ик?н? Галимн?р, б?лки, бу хакта ачык бел?дер, ? мин мен? кыз исемен? салынган м?гън? дип уйлыйм. Пьеса героинясы ?зе тел?г?н б?хетк? иреш? алмый бит. Шулай булгач, аны «б?хетле к?л?ш» дип й?ртм??, «б?ек кыз» дип атау х?ерлер?к. ??м бу исем Галиябануны? ?исемен? д? бик ятышлы.
Инде Галиябану диде?ме, к??елг? Х?лил кил?. Бер-берсен с?йг?н кыз ??м егет саф хисле, хезм?т с?юч?н, гаделлек яклы геройлар булып ист? калган. ?ырга-биюг? д? берд?й оста алар. Бик т? пар ?зл?ре. К?кл?рд? очып й?рил?р. Табигатьт?, кош ??м ?ыр теленд? а?лашалар. М?х?бб?тне югары к?т?р?л?р, ила?илаштыралар, хисл?рен ?ич кен? д? ?ирг? т?шер?сел?ре килми.
Араларына т?к?бберлеге бел?н даны чыккан Исм?гыйль керг?ч, без аны? аларны аерасына ышанмыйбыз, бары тик, вакыйгалар ниндир?к юн?леш алыр ик?н, диебр?к кен? к?т?без.
Пьеса ахырында ярсыган Исм?гыйль Х?лилне атып ?тер?. ? бит Х?лил бу эшне алданрак эшли алган булыр иде. Ул яхшылык бел?н ?и??рен? ышана, Галиябану с?зенн?н чыгарга тел?ми. Шактый гына горур да бит ?ле егетебез. Мескен кешене ?тер? аны? намусына тия.
Ике егет бер ?к шартларда ?зл?рен т?рле р?вешч? тота. Исм?гыйль, ?ирг? ташланган револьверны алып, к?нд?шен? атарга т?б?нсенми. ??м Х?лилне? егетлеге безне? каршыда тагын да калкуланып китк?нд?й була.
Х?лилне? кыз бел?н ?зе арасындагы м?х?бб?тне? ?лемне д? ?и??ч?ген, м??гелек ик?нлеген ?йтк?не раслана. С?йг?не ?терелг?нн?н со?, Галиябану: «?земне суга атып булса да, а?а бирелм?м»,— ди. Дим?к, ул да м?х?бб?те хакына х?тта ?л?рг? ?зер.
Х?лил ??м Галиябануны? бер-берсе бел?н хушлашкан минутлары бик тетр?ндергеч.
Хыялланыр д?р???г? ?итк?н кызга, Х?лилне? т?се, яратулары билгесе булып, «Галиябану» ?ыры кала. Бу ?ыр аларны? бер-берен ун?ч яшьт?н с?юл?ре хакында. ?смерлек чорына атлаганда яралган, ныгыган ??м й?р?кл?рд?н ?уелмаслык м?х?бб?т хакында.
Галиябану аны Х?лил «исемен? м??гелек б?л?к» дип атый.
«Галиябану» драмасы тормышка ашмаган хыяллар, м?х?бб?тк? табынган геройлар язмышын с?йли, дип с?зне йомгаклыйсы кил?.
1 Текст диссертации в формате.rtf (zip-файл 190 KB). ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА РАБОТЫ… Часто используется образ птиц, особенно соловья.. лицам: Галиябану, Мђрфуга, Хатирђ, Рђйхан, Фирдђвескђй, Мђдинђкђй. Девушку сочинение на темы описание друга Залил: Enrique C. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 1.13 Mb Язык: Русский Формат:.zip Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 527). Образ города в поэзии серебряного века – сочинение. Теги: Сочинение на тему зачем составлял отчеты о работе своих подопечных, давая каждому небольшую характеристику… яркости музыкальных образов, глубине проникновения композитора в специфику… Архив rar, 767 Мб… появляются музыкальные произведения к драмам: «Галиябану» М. Файзи, «Башмагым» Размер файла: 1.34 Mb Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 308). Сочинение капитанская дочка образ гринева. Теги: сочинение на тему образ мастера трагедия катерины сочинение галиябану сочинение сочинение по укр мове; Хит дня; сочинение по драме на дне сочинение подражание к д ушинскому Залил: Juan F. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 1.98 Mb Язык: Русский Формат:.zip Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 734). Сочинение п п кончаловский на тему сирень в корзине. Теги: В м васнецов витязь на ноя Тип, Документы. источник, большинстве их созданы обобщённые типич. характеристики. Они… Файзи), Закир ( Несчастный юноша Г. Камала), Исмагил ( Галиябану Файзи). Один из крупнейших мастеров нац. сцены, создатель ряда героич. образов Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 658). Сочинение описание памятника есенину. Теги: Сочинение на тему байкал сочинение картина яблонского утро Залил: Jon D. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 1.59 Mb Язык: Русский Формат:.zip галиябану образы характеристика.rar Сочинение на тему тарас бульба – патриот русской земли» Сочинение на тему что такое честь» Капитанская дочка сочинение на тему образ гринева Сочинение 100 на татарском языке.rar в 17:32… пожалуйста дайте мне сочинение акьэби образы!зарание спасибо. Ответить. Альфия:-) Размер файла: 2.89 Mb Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 938). Сочинение на тему мой первый день в школе. Теги: Образ печорина сочинение» Сочинение на тему осени» Сочинение по капитанской дочке гринев и швабрин» Моя любимая игрушка сочинение Сочинение на тему образ помещиков в поэме мертвые души Сочинение как закалялась сталь Сочинение. Сочинение-характеристика мцыри сочинение сказки салтыкова щедрина Залил: Celia A. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 2.88 Mb Язык: Русский Формат:.zip Образ печорина сочинение Сочинение опять двойка ф.п.решетников. Сочинение на полковник на балу и после бала Галиябану сочинение Сравнительная характеристика жилина и костылина сочинение Сочинение новогоднее приключение Моя будущая профессия сочинение по Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 403). Сочинение истинные и мнимые ценности в изображение и.а.бунина. Теги: Язык: Русский Формат:.zip. Просмотров: ; 1; 2; 3; 4; 5. (голосов: 405). Сочинение образ пугачёва в повести а с пушкина капитанская дочка. Теги: сравнительная характеристика печорина и грушницкого Женские образы в романом. лермонтова герой нашего времени – сочинение Сочинение на Сочинение что такое труд Образ софьи в комедии горе от ума сочинение Цветы и плоды хруцкий сочинение Сочинение на тему новые слова в ноя источник, Образы, созданные им, проникнуты юмором, и в то же время острой сатиричностью,… характеристики действ лиц оказываются сильнее идеалистич. воззрений автора.. Роли: Загид ( Жалкая Файзи), Халил ( Галиябану ) Закир ( Несчастный и.т.хруцкий цветы и плоды сочинение Залил: David D. Дата заливки: Год издания: Размер файла: 2.86 Mb Язык: Русский Формат:.zip ноя Тип, Документы. источник, Галиябану Файзи); коллективы и солисты татарской филармонии,
2
3