Сочинение на тему хто смяецца апошним кандрата крапивы
7 вариантов
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі — дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі — вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага — прыпужае, а з даверлівымі — прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца — заўсёды ёсць канец» . У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін — малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін — вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус — прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера — правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч — сакратар парткома. Ён — сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга — навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі — дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі — вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага — прыпужае, а з даверлівымі — прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца — заўсёды ёсць канец» . У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін — малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін — вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус — прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера — правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч — сакратар парткома. Ён — сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга — навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Твор Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» можна назваць сучасным, таму што падзеі, аб якіх мы даведваемся са старонак твора, вельмы падобныя на сённяшнія. У камедыі асуджаецца кар’ерызм, паклёпніцтва, невуцтва і падхалімства. Дзеянні, якія апісвае аўтар, адбываліся на тэрыторыі нашай краіны у трыццатых гадах мінулага стагоддзя. У тыя часы аднаго даносу на чалавека было дастаткова, каб пазбавіць яго працы, сям’і ці жыцця, а часам і ўсяго адразу. Гэтаму часткова знаходзіцца пацверджанне у тэксце…
Усіх герояў тэксту можна падзяліць на станоўчых і адмоўных.
Да станоўчых вобразаў камедыі можна аднесці Чарнавуса, Веру і Левановіча.
Аляксандр Пятровіч Чарнавус – прафесар інстытута геалогіі. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця. Гэта вельмі разумны, адукаваны чалавек. Яго слабасцю з’яўляецца яго даверлівасць і шчырасць. Калегі яго паважаюць, у цяжкую хвіліну яны яго падтрымліваюць. “Ён чалавек дарма што сур’ёзны, а калі разгаворыцца, дык люба слухаць. Раскажа, і дзе некалі мора было, і чаму яго цяпер там няма, і якія жывёлы былі мільёны год таму назад, і як яны елі адна другую. Моцна вучоны чалавек. Кніжкі друкуе свае, студэнтам лекцыі чытае, для піянераў у журнал піша. Напісаў, кажуць, нейкую кнігу важную, дык аж у Маскву паслаў. Гэта, брат, галава!” – так кажуць пра яго людзі.
Вера – правая рука Чарнавуса. Яна для яго амаль што дачка. Калі з’яўляюцца дрэнныя чуткі аб ім, і сумленнага вучонага пачынаюць зняважаць, Вера робіць усё магчымае, каб хутчэй зняць абвінавачванне.
Яна мяркуе аб людзях па іх учынках, не верачы плёткам.
Левановіч – сакратар парткома. Ён справядлівы і сумленны чалавек, які змог паверыць і Падтрымаць вучонага. Ён карыстаецца даверам у грамадстве, да яго звяртаюцца людзі, каб той дапамог Чарнавусу
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі – дырэктар інстытута геалогіі. Але да навуковай дзейнасці гэты чалавек не мае ніякага дачынення. Гэту пасаду яму дапамаглі атрымаць ягоныя сябры. Гарлахвацкі – вельмі хітры і знаходлівы чалавек, таму адчувае сябе вельмі вольна. Нават калі прыходзіць ліст, у якім трэці раз патрабуецца спіс яго прац, ён знаходзіць выйсце: “Зрабіць так, каб Туляга і нават сам Чарнавус былі тут у мяне на паслугах… на іх спінах у вялікія вучоныя ўехаць. Хрыбеціны ў іх моцныя, галовы разумныя,— няхай стараюцца, калі хочуць на свеце жыць…”. Ажыццяўляе свой намер Гарлахвацкі вельмі спрытна і прафесійна.
Зёлкін – малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны паклёпнік і падхалім. Ён заўсёды стараецца дагаджаць начальству, падхалімнічае, каб утрымаць свае месца, , а вось супрацоўнік з яго не вельмі ўдалы. Зелкін як вучоны амаль нічым не адрозніваецца ад свайго шэфа. Гэта асабліва праяўляецца ў сцэне, калі Гарлахвацкі абараняе “сваю” навуковую працу. Яны абодва не ведаюць, што гэта ніякая не навуковая праца. И Зёлкин пачынае расхваліваць свайго начальніка; «Павінен проста сказаць, таварышы, што ад даклада паважанага Аляксандра Пятровіча я ў вялікім захапленні. Які палёт думкі! Якое смелае пранікненне ў глыбіню сівых вякоў праз алювіі, дылювіі, пліяцэны, міяцэны і ўсякія іншыя напластаванні. Якая сіла канструктыўнага розуму…»
Тулягу нельга аднесці ні да станоўчых, ні да адмоўных вобразаў. Спачатку мы бачым яго баязлім, няўпэўненым. Гарлахвацкі, напалохаўшы, прымушае напісаць за яго навуковую працу – даклад па палеанталогіі: “Вы папішаце, а я прачытаю, праверу. Пасля мы яе зачытаем на савеце, апублікуем”. Але раптам у Тулягі прачнуліся рашучасць і мужнасць. Ён згадзіўся напісаць працу, але толькі дзеля таго, каб выкрыць невуцтва Гарлахвацкага. З яго дапамогай ўсе даведаліся праўду.
“У выніку гэтага даклада перад намі ва ўсёй прыгажосці ўстаў вобраз свінячага маманта. Гэта дапатопная жывёліна аказалася вельмі жывучай, і некаторыя яе экземпляры дажылі аж да нашага часу. Жывёліна гэта хоць і рэдкая ў нас, але надзвычай шкодная. Калі яе не ўзяць за жабры — добра, што якраз жабры ёсць у яе,— калі не ўзяць за гэтыя жабры, дык такі свінтус грандыёзус можа шмат шкоды нарабіць” – падводзіць вынік Левановіч.
Такім чынам К. Крапіва дапамог нам зразумець тое страшнае становішча, у якім апынуліся ўсе нашыя суайчыннікі ў трыццатыя гады, як лёгка было ў той час прынізіць чалавека, а то і ўвогуле – адняць у яго жыццё. І разам з тым вучыць нас быць сумленнымі перад сабой і людзьмі, выкрываць невуцтва, кар’ерызм і ўсе адмоўныя рысы чалавечага грамадства.
Прайшло нямала часу пасля таго, як была напісана камедыя “Хто смяецца алошнім”. Здаецца, сваёй актуальнасці яна не страціла і сёння.
“Свінячыя маманты могуць жыць толькі там, дзе ім спрыяе клімат, – у атмасферы баязлівасці, разгубленасці, падхалімства.., а там, дзе пануе мужнасць, чэснасць… яны жыць не могуць і хутка выдыхаюць”
Левановіч шукае Веру. Цёця Каця просіць сакратара парткома заступіцца за Чарнавуса. Вера таксама просіць заняцца справай Чарнавуса. Калі заходзіць вучоны, Левановіч вітаецца з ім за руку, просіць даць пачытаць рукапіс, распытвае пра яго адносіны з дырэктарам.
Незнаёмая жанчына хоча зайсці да дырэктара. Гарлахвацкі загадвае ёй пачакаць з паўгадзінкі, а сам запрашае Зіну Зёлкіну. Да дзвярэй кабінета падыходзіць Зёлкін, дзверы замкнутыя. Незнаёмая жанчына гаворыць, што дырэктар зачыніўся з сакратаркай і не скора, відаць, вызваліцца. Зёлкін хоча паглядзець у замочную шчыліну, што робіцца ў кабінеце, жанчына смяецца з яго.
Да дзвярэй кабінета накіроўваецца Анна Паўлаўна. Незнаёмая жанчына і ёй паведамляе, з кім там зачыніўся Гарлахвацкі. Анна Паўлаўна стукае кулакамі ў дзверы, патрабуе ключ.
Пачуўшы жончын лямант, Гарлахвацкі праз акно вылазіць на вуліцу, а Тулягу прымушае залезці ў пакой і быць там.
Адчыняюцца дзверы — усе вельмі здзіўлены. Зёлкін хоча ўдарыць Тулягу. Уваходзіць з партфелем Гарлахвацкі, пытаецца, што здарылася, ушчувае Тулягу.
Калі ўсе пакідаюць кабінет, з’яўляецца Левановіч. Размова ідзе пра Чарнавуса. Гарачае заступніцтва Веры за вучонага Гарлахвацкі тлумачыць тым, што яна жыве з Чарнавусам. Левановіч здзіўлены пачутым («Натыкается на сюрпрызы, дзе іх зусім не чакаеш»). Дырэктар запрашае сакратара прыйсці паслухаць яго даклад. Лічыць, што даклад будзе пробным камнем для Чарнавуса («Магчыма, што ён паспрабуе зганьбіць маю працу і скампраментаваць мяне як вучонага. Тады мы яго і выкрыем»). Левановіч абяцае прыйсці.
Карціна першая
Вера паказвае Чарнавусу артыкул «Об ошибках парторганизаций при исключении коммунистов из партии. », які з’ явіўся ў «Правде». Падкрадваецца Зёлкін. Вера заўважае і прапаноўвае пачытаць, што ў газеце напісана пра яго. Зёлкін моршчыцца.
Гарлахвацкі віншуе супрацоўнікаў з выдатным дакументам, у якім «проста пальцам паказваюць на ворагаў, двурушнікаў, здраднікаў, усялякіх прахвостаў. Нам астаецца толькі руку працягнуць і за каўнер схапіць». Адвёўшы ўбок Чарнавуса, пытаецца, як настрой, абяцае пасля даклада заняцца яго справай.
Чарнавус верыць у шчырасць дырэктара, называе яго цудоўным чалавекам. Вера з нейкага часу пачала сумнявацца ў гэтым. Пытаецца ў Тулягі, што за чалавек дырэктар, які ён вучоны. Туляга з роспаччу гаворыць: «Лепш бы я памёр на той час, калі будзе чытацца гэты даклад». Чарнавус і Вера нічога не разумеюць. Дзяўчына гаворыць, што не паверыла ў сувязь Тулягі з Зіначкай. Туляга расчулены, дзякуе Веры «за чыстыя думкі».
Вера збіраецца ехаць у Маскву да прафесара Анікеева. З газетай у руках усхваляваны Туляга шукае Веру. Сутыкаецца з Левановічам. Рашаецца расказаць сакратару парткома пра Гарлахвацкага, пра тое, як дырэктар прымусіў пісаць яму даклад. Левановіч паверыў Тулягу, вырашыў сам праверыць «некаторыя факты». Туляга просіць Нічыпара знайсці якую-небудзь костку, толькі вялікую і не вельмі свежую.
Гарлахвацкі чытае даклад. Нічыпар просіць дазволу паслухаць.
Пасля заканчэння дакладу Нічыпар просіць паглядзець костку, на аснове якой дырэктар адкрыў новы від выкапня-жывёліны — мамантаву свінню. Чарнавус пытаецца, да якога перыяду адносіцца знаходка. Гарлахвацкі не ведае нават перыядаў у геалогіі. Чарнавус выкрывае невуцтва Гарлахвацкага. Дырэктар згадвае водзыў аб працы «ўсім вядомага прафесара Анікеева». Левановіч іранізуе над практычным значэннем працы Гарлахвацкага.
Зёлкін у захапленні ад даклада. Просіць слова Нічыпар і здзіўляецца вучонасці дырэктара: «Гэта ж узяць тую звычайную костку, што пад нагамі валяецца, паглядзець на яе і ўгадаць, якія свінні былі мільёны год назад!» Гаворыць, што таго дырэктаравага знаёмага, які прынёс костку, і ён ведае, бо гэта. сабака Цюлік. Гарлахвацкі накідваецца на дворніка, што ён п’яны. Просіць выказацца Тулягу. Туляга называе даклад «вельмі, вельмі арыгінальным». Левановіч ставіць пытанне, як называецца адкрыты Гарлахвацкім від па-латыні.
Пачуўшы лацінскую назву «свінтус грандыёзус», Чарнавус называе дырэктара прайдзісветам і авантурыстам. Гарлахвацкі характарызуе выступленне Чарнавуса, як варожую дзейнасць.
З’яўляецца Вера. Яна выкрывае жульніцтва Гарлахвацкага з пісьмом прафесара з Масквы. Гарлахвацкі хоча пазваніць, каб Чарнавуса і Веру «зараз жа прыбралі». Левановіч не дае яму гэтага зрабіць, выступае з заключным словам: «Няхай жа веДаюць усе свінні — мамантавыя і немамантавыя: калі каторая з іх паспрабуе пакасціць у нашай савецкай навуцы, будзем біць проста па пятачку».
Гарлахвацкі раптам пачынае рагатаць і заяўляе, што ён разыграў калег, бо чытаў даклад не свой, а Тулягі. Левановіч кажа, што ён у курсе, хто з’яўляецца аўтарам «адкрыцця». Заяўляе, што ведае пра шкодніцкую дзейнасць Гарлахвацкага на Украіне.
Нічыпар кліча Цюліка і выкідае праз фортку костку. Мастацкія асаблівасці Сатырычная камедыя «Хто смяецца апошнім» з’явілася ў 1939 г. і прынесла Кандрату Крапіву шырокую вядомасць. Драматург стварыў запамінальныя і яркія характары-тыпы — Гарлахвацкага, Зёлкіна, Тулягі, звярнуўся да падзей і канфліктаў рэчаіснасці 30-х гадоў.
П’еса пранізана гуманістычным пафасам. Аўтар заклікае верыць чалавеку, ствараць атмасферу добразычлівасці і павагі. У вырашэнні гэтай праблемы істотная роля належыць Тулягу. Калі б не разуменне з боку Веры, Чарнавуса, Левановіча, калі б не артыкулу «Правде», як выяўленне даверу партыйнага кіраўніцтва да чалавека, наўрад ці перамог бы свой страх Туляга і аказаўся здольным на мужны грамадзянскі ўчынак.
Асобнымі, але вельмі трапнымі штрыхамі пісьменнік перадаў грамадска-палітычную атмасферу ў краіне. Так, страх Тулягі, што яго прымаюць за дзянікінскага палкоўніка, зусім не беспадстаўны. Тут выявілася не толькі рыса характару персанажа, але пошук так званых класавых ворагаў, падазронасць, недавер, што панавалі ў грамадстве. Туляга баіцца, што не дакажа, кім быў у Варонежы ў гады грамадзянскай вайны — настаўнікам ці палкоўнікам, бо адпаведных дакументаў не мае. Пра тое, што справа можа павярнуцца такім чынам, сведчыць іншая сцэна ў творы. Зёлкін без ніякіх падстаў, нават не чытаўшы яе, называе навуковую працу Чарнавуса шкодніцкай. Доказаў гэтага ў яго не пытаюцца, адваротнае павінен даказваць аўтар кнігі.
Каб зрабіць ворагам Чарнавуса, хапіла таго, што ва ўстанову зайшоў чалавек у форме НКВД. Зразумела, п’еса «Хто смяецца апошнім» — твор камедыйнага жанру, дзе гіпербала— перабольшанне — з’яўляецца частым прыёмам. Аднак тое, што адбываецца вакол вучонага — «Учора лёг спаць як чэсны савецкі грамадзянін, а сягоння ўстаў, бачу — нешта няладнае. Некаторыя знаёмыя не пазнаюць мяне, на другі бок вуліцы пераходзяць, калі сустрэнуцца», — узята пісьменнікам з рэчаіснасці 30-х гадоў.
З вышыні нашага часу кідаецца пэўная спрошчанасць вырашэння канфлікту ў творы: сумленныя прынцыповыя людзі (Левановіч, Вера, Чарнавус, да іх далучаецца і Туляга) выводзяць на чыстую ваду Гарлахвацкага. Пры гэтым значна перабольшаны магчымасці сакратара парткома, які можа «з свайго боку праверыць некаторыя факты», дакопваецца да «кіеўскага следу» Гарлахвацкага і выступае ў заключнай сцэне ў якасці грамадскага абвінаваўцы.
Кандрат Крапіва вымушаны быў аддаць даніну часу, паказаўшы Гарлахвацкага не проста прайдзісветам і авантурыстам, а шкоднікам (ён спрабаваў «разлажыць на Украіне адзін наркамат»). У сувязі з гэтым канфлікт п’есы аказаўся прывязаным да афіцыйнай ідэалогіі свайго часу: паколькі ўсюды могуць дзейнічаць замаскіраваныя ворагі, трэба класавая пільнасць.
Разам з тым нельга не заўважыць, што «варожая дзейнасць» Гарлахвацкага абмінаецца, не яна цікавіць пісьменніка. Гарлахвацкі выкрываецца ў творы як прайдзісвет, прыстасаванец, а не як злосны вораг савецкай улады. На падставе навуковых распрацовак Чарнавуса дзяржплан праекціруе будаўніцтва новых заводаў. Скампраментаваўшы вучонага, абвінаваціўшы яго ў шкодніцтве, Гарлахвацкі тым самым тармазіў развіццё эканомікі рэспублікі. Аднак пра гэта «вораг» нават не згадвае, яму трэба «прыбраць да рук» ці хоць бы нейтралізаваць Чарнавуса, каб той не раскрытыкаваў яго даклад.
П’еса заканчваецца не арыштам Гарлахвацкага, а яго маральным крахам. Усе разыходзяцца. Гарлахвацкі застаецца ў кабінеце, «стаіць. утаропіўшыся ў злашчасную костку». Нічыпар кідае костку праз фортку сабаку са словамі: «На табе тваё дабро назад. Праз цябе толькі непрыемнасці чалавеку! (Хітра падміргвае цёці Каці, і абое выходзяць.)»
Гарлахвацкі лоўка прыстасоўваецца да грамадска-палітычных абставін часу, прымушае іх працаваць на сябе. Ахвярамі яго круцельства становяцца сапраўдныя вучоныя, сумленныя людзі. Чарнавус таксама ахвяра, ён, як і Туляга, не можа супрацьстаяць Гарлахвацкаму, бо «гэта ж трэба кінуць працу і заняцца гэтымі бруднымі плёткамі, траціць час, трапаць нервы». Варта адзначыць, што, «прыручаючы Чарнавуса», Гарлахвацкі дзейнічае больш тонка. Калі ў дачыненні да Тулягі ім выкарыстоўваецца грубы шантаж, то гэтага вучонага ён імкнецца скампраментаваць у вачах іншых, сам жа да апошняй хвіліны разыгрывае перад Чарнавусам ролю клапатлівага кіраўніка і заступніка.
«Зблытаць карты, што свой свайго не пазнае», Гарлахвацкаму дапамагае Зёлкін. Гэта яго багатая фантазія плеткара і паклёпніка нараджае «справу» Чарнавуса. Гарлахвацкі шырока карыстаецца «паслугамі» Зёлкіна, і пры гэтым зусім не паважае малодшага навуковага супрацоўніка, не хаваючы ад яго сваіх адносін:
Зёлкін (уваходзіць). Аляксандр Пятровіч, навіна!
Гарлахвацкі. Плётка ці праўда — прызнавайцеся.
Зёлкін. За каго вы мяне лічыце ?
Гарлахвацкі. За Зёлкіна.
Зёлкін. Мне гэта нават крыўдна.
Кандрат Крапіва па-майстэрску выкарыстаў прыёмы і сродкі сатырычнага ўзнаўлення жыцця. Драматург шырока звяртаўся да падтэксту (ён прысутнічае ў рэпліках і заключным слове Левановіча ў другой карціне трэцяга акта; згадваючы мамантавую свінню і свінтуса грандыёзуса, партыйны сакратар гаворыць пра Гарлахвацкага), да іроніі, напрыклад, ацэнка Тулягам Гарлахвацкага ў першай карціне трэцяга акта, рэпліка Нічыпара ў заключнай сцэне і інш), да самахарактарыстык герояў (самараскрываецца ў п’есе Гарлахвацкі), да сітуацыі-непаразумення (выступленне Нічыпара пры абмеркаванні даклада) і г. д.
Внимание, только СЕГОДНЯ!
7. Установіть відповідність між поняттями та прикладами.
1. Пряма мова;
2. діалог;
3. непряма мова;
4. цитата.А) Мати через пліт запитала сина, куди він зібрався (М. Стельмах).
Б) М. Рильський говорив, що «слово «вчитель» з дав…
Составьте предложения со словами(с каждым словом отдельное предложение):бачок,бочок,заколи,закали,гребной,грибной,завелась,завилась,частота,чистота.Очень нужно!Помогите!
сочинение на тему “моё настроение во время грозы”
Например, “ледяное сердце”, “железные нервы”, “глаз-алмаз”, “заяц” (о безбилетном пассажире), “у меня глаза выпали!”.
В общем все те случаи, когда мы свойства одного предмета или явления переносим на другой. В первом примере – …
по какому признаку мы узнаем мораль.почему ее называют общечеловеческой ценностью
Лапин, глава администрации г. N., был привлечен к уголовной ответственности за получение взятки (ч.3 ст. 290 УК РФ ). Его обвиняли в том, что он за определенную сумму выдавал разрешения на установку торговых палаток, гаражей и …
Масштаб карты 1:5000000
Расстояние между Москвой и ригой 900 км. Чему равно это расстояние на карте?
Желательно решить методом пропорции.
Обчислить периметр ривностороньго трикутника ABC якщо:1)AB=201см;2)AC=4м6см;3)AB=8м30см
На земном шаре есть немало обширных территорий, испытывающих как дефицит, так и избыток влаги. С помощью климатических карт укажите, где они расположены. Какую роль они играют в жизни человека?
запишите в виде десятичной дроби, приведя к знаменателю 10,100 или 1000: а)4/5, б) 2/5, в) 13/25, г) 17/50,д) 5/8, е)11/20, з) 133/500.
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі – дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі – вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага – прыпужае, а з даверлівымі – прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца – заўсёды ёсць канец». У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін – малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін – вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус – прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера – правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч – сакратар парткома. Ён – сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга – навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Кандрат Крапіва закончыў п’есу «Брама неўміручасці» ў 1972 годзе. Аўтарскае вызначэнне жанру – «фантастычная камедыя». Мы называць твор фантастычным не сталі б, бо праблемы тут пастаўлены самыя рэальныя. Ды і ўсе людзі, што насяляюць «Браму неўміручасці» , таксама рэальныя, што ні на ёсць зямныя.
У п’есе ўзнята шмат праблем.
Першая – сама праблема жыцця на зямлі. Прафесар Дабрыян, гаворачы пра тое, што ўсё ў прыродзе смяротнае – «ад хларэлы да секвоі, ад чарвяка да акадэміка», шукае адказу на пытанні: «А ці ж сапраўды смерць з’яўляецца непазбежным канцом нашага існавання? Ад чаго паміраюць людзі? Ад халеры, ад сухот, ад воспы, ад тыфусу. З гэтымі хваробамі медыцына справілася, і яны не перашкода для неўміручасці. Яшчэ – ад інфаркту, ад інсульту, ад раку. А хто памірае ад гэтых хвароб? Як правіла, гэтыя хваробы апаноўваюць арганізм падношаны, аслаблены, як апенькі – трухлявы пень. Глебу ім падрыхтоўвае старэнне арганізма». I таму Дабрыян ставіць задачу «разгадаць механізм старэння і авалодаць ім».
Другая праблема, якая ўзнімаецца ў камедыі, – што здарылася б, калі б сапраўды быў адкрыты сакрэт неўміручасці? Каб абмеркаваць гэта ўсебакова, драматург выводзіць на падмосткі прадстаўнікоў розных навук: генетыка Абадоўскага, эканаміста Бабровіча, медыка Кудрыцкую, фізіка Змітрука, гуманітарніка Вараксу.
Вось аргументы некаторых персанажаў.
Пункт гледжання генетыка Абадоўскага: «Калі індывідуум будзе жыць вечна, то як будзе абстаяць справа з эвалюцыяи віду? Як будзе абнаўляцца род чалавечы?.. З аднаго боку, будуць нараджацца новыя пакаленні, а з другога – не будуць паміраць старыя.
У адным грамадстве побач з людзьмі новай генерацыі будуць жыць старыя малпы… са сваімі старымі поглядамі, звычкамі, забабонамі, ды яшчэ будуць пладзіць падобных да сябе».
Развагі фізіка: «Дараваць неўміручасць бюракрату, дармаеду, злодзею, бандыту – хіба вы дзеля іх здзяйснялі свой подзвіг?»
А гуманітарнік Варакса сказаў: «Мы хочам жыць вечна і таму адмаўляемся даваць жыццё падобным да сябе. А можа, тыя, што не народзяцца па нашай віне, былі б у шмат разоў больш таленавітыя за нас». – Удзельнікі дыскусіі ўрэпіце пагадзіліся, што не ўсе маюць права на неўміручасць і што давядзецца ўводзіць на яе цвёрдыя ліміты.
Вось тут вылучаецца трэцяя праблема – маральнага плана, і асабліва востра паўстала яна пасля таго, як пра адкрыццё Дабрыяна даведалася шырокае кола людзей. Падзеі пераносяцца на кватэру галоўнага героя. Дабрыян не спаў амаль усю ноч – ледзь не разрываўся ад званкоў тэлефон. Усе дамагаюцца, патрабуюць неўміручасці.
Дабрыян сустракаецца з самымі рознымі людзьмі. I ён у сваю чаргу да кожнага ставіцца таксама неаднолькава: з разумением і нават са спачуваннем да прадстаўнікоў прафсаюзнай арганізацыі; са знешняй сумленнасцю і непрыязнасцю ў душы да Скараспея; з высокай годнасцю чалавека, непадкупнасцю – да амерыканскага карэспандэнта Болдвіна; з вялікай увагай і лёгкім гумарам – да калгасніцы Алены Максімаўны. Час прыёму, аднак, скончыўся. Зноў сабраліся навукоўцы, каб прадоўжыць нараду і падвесці вынікі абмеркавання пытанняў, звязаных з чалавечай неўміручасцю. Праблем выявілася яшчэ больш, чым раней. Бар’ер брамы падзяліў людзей на лепшых і горшых, прытым без перспектыў на змену становішча. Гэты бар’ер прайшоў па гарадах, вёсках, па калектывах, сям’ях, лёг непераадольным каменем паміж бацькамі і дзецьмі, сябрамі і каханымі. Урэшце, дыспутанты прыходзяць да высновы: «Смерць – гэта неабходная ўмова вечнага абнаўлення. Не забівайце смерць. Няхай яна жыве».
Дыскусія яўна зайшла ў тупік, але тут здарылася непрадбачанае. Навуковы супрацоўнік Наташа прыносіць здохлага пацука. Маўляў, і іншы раз здыхалі, але яна падмяняла іх новымі. Хтосьці ў недаўменні ці разгубленасці, у паніцы ці роспачы. А хтосьці і рад такому павароту падзей: «Фу! Гара з плеч. А я ўсе вылічальныя машыны ў пот увагнаў, падлічваючы».
Калі ж засталіся Дабрыян і Наташа, яна паведаміла: неўміруючы пацук жыве, а здох другі. Наташа падстроіла сітуацыю спецыяльна, каб выратаваць вучонага ад нечуванага націску людзей і даць яму магчымасць працягваць дослед. А на запытанне, што цяпер усе будуць гаварыць, адказала: «Людзі няхай тым часам падумаюць, што рабіць з неўміручасцю».
Усе папярэднія творы Кандрата Крапівы тычыліся канкрэтнага часу, а іх персанажы прыпісваліся да пэўнага гістарычнага перыяду. У п’есе «Брама неўміручасці» такога няма. Праблемы ў ей узняты агульначалавечыя, глабальныя. I не для аднаго перыяду жыцця.
Станоўчыя і адмоўныя героі камедыі Кандрата Крапівы “Хто смяецца апошнім” Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі — дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі — вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага — прыпужае, а з даверлівымі — прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца — заўсёды ёсць канец». У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін — малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін — вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус — прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера — правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч — сакратар парткома. Ён — сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга — навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі — дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі — вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага — прыпужае, а з даверлівымі — прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца — заўсёды ёсць канец» . У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін — малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін — вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус — прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера — правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч — сакратар парткома. Ён — сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга — навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі — дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі — вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага — прыпужае, а з даверлівымі — прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца — заўсёды ёсць канец» . У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін — малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін — вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус — прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера — правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч — сакратар парткома. Ён — сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга — навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Твор Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» можна назваць сучасным, таму што падзеі, аб якіх мы даведваемся са старонак твора, вельмы падобныя на сённяшнія. У камедыі асуджаецца кар’ерызм, паклёпніцтва, невуцтва і падхалімства. Дзеянні, якія апісвае аўтар, адбываліся на тэрыторыі нашай краіны у трыццатых гадах мінулага стагоддзя. У тыя часы аднаго даносу на чалавека было дастаткова, каб пазбавіць яго працы, сям’і ці жыцця, а часам і ўсяго адразу. Гэтаму часткова знаходзіцца пацверджанне у тэксце…
Усіх герояў тэксту можна падзяліць на станоўчых і адмоўных.
Да станоўчых вобразаў камедыі можна аднесці Чарнавуса, Веру і Левановіча.
Аляксандр Пятровіч Чарнавус – прафесар інстытута геалогіі. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця. Гэта вельмі разумны, адукаваны чалавек. Яго слабасцю з’яўляецца яго даверлівасць і шчырасць. Калегі яго паважаюць, у цяжкую хвіліну яны яго падтрымліваюць. “Ён чалавек дарма што сур’ёзны, а калі разгаворыцца, дык люба слухаць. Раскажа, і дзе некалі мора было, і чаму яго цяпер там няма, і якія жывёлы былі мільёны год таму назад, і як яны елі адна другую. Моцна вучоны чалавек. Кніжкі друкуе свае, студэнтам лекцыі чытае, для піянераў у журнал піша. Напісаў, кажуць, нейкую кнігу важную, дык аж у Маскву паслаў. Гэта, брат, галава!” – так кажуць пра яго людзі.
Вера – правая рука Чарнавуса. Яна для яго амаль што дачка. Калі з’яўляюцца дрэнныя чуткі аб ім, і сумленнага вучонага пачынаюць зняважаць, Вера робіць усё магчымае, каб хутчэй зняць абвінавачванне.
Яна мяркуе аб людзях па іх учынках, не верачы плёткам.
Левановіч – сакратар парткома. Ён справядлівы і сумленны чалавек, які змог паверыць і Падтрымаць вучонага. Ён карыстаецца даверам у грамадстве, да яго звяртаюцца людзі, каб той дапамог Чарнавусу
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі – дырэктар інстытута геалогіі. Але да навуковай дзейнасці гэты чалавек не мае ніякага дачынення. Гэту пасаду яму дапамаглі атрымаць ягоныя сябры. Гарлахвацкі – вельмі хітры і знаходлівы чалавек, таму адчувае сябе вельмі вольна. Нават калі прыходзіць ліст, у якім трэці раз патрабуецца спіс яго прац, ён знаходзіць выйсце: “Зрабіць так, каб Туляга і нават сам Чарнавус былі тут у мяне на паслугах… на іх спінах у вялікія вучоныя ўехаць. Хрыбеціны ў іх моцныя, галовы разумныя,— няхай стараюцца, калі хочуць на свеце жыць…”. Ажыццяўляе свой намер Гарлахвацкі вельмі спрытна і прафесійна.
Зёлкін – малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны паклёпнік і падхалім. Ён заўсёды стараецца дагаджаць начальству, падхалімнічае, каб утрымаць свае месца, , а вось супрацоўнік з яго не вельмі ўдалы. Зелкін як вучоны амаль нічым не адрозніваецца ад свайго шэфа. Гэта асабліва праяўляецца ў сцэне, калі Гарлахвацкі абараняе “сваю” навуковую працу. Яны абодва не ведаюць, што гэта ніякая не навуковая праца. И Зёлкин пачынае расхваліваць свайго начальніка; «Павінен проста сказаць, таварышы, што ад даклада паважанага Аляксандра Пятровіча я ў вялікім захапленні. Які палёт думкі! Якое смелае пранікненне ў глыбіню сівых вякоў праз алювіі, дылювіі, пліяцэны, міяцэны і ўсякія іншыя напластаванні. Якая сіла канструктыўнага розуму…»
Тулягу нельга аднесці ні да станоўчых, ні да адмоўных вобразаў. Спачатку мы бачым яго баязлім, няўпэўненым. Гарлахвацкі, напалохаўшы, прымушае напісаць за яго навуковую працу – даклад па палеанталогіі: “Вы папішаце, а я прачытаю, праверу. Пасля мы яе зачытаем на савеце, апублікуем”. Але раптам у Тулягі прачнуліся рашучасць і мужнасць. Ён згадзіўся напісаць працу, але толькі дзеля таго, каб выкрыць невуцтва Гарлахвацкага. З яго дапамогай ўсе даведаліся праўду.
“У выніку гэтага даклада перад намі ва ўсёй прыгажосці ўстаў вобраз свінячага маманта. Гэта дапатопная жывёліна аказалася вельмі жывучай, і некаторыя яе экземпляры дажылі аж да нашага часу. Жывёліна гэта хоць і рэдкая ў нас, але надзвычай шкодная. Калі яе не ўзяць за жабры — добра, што якраз жабры ёсць у яе,— калі не ўзяць за гэтыя жабры, дык такі свінтус грандыёзус можа шмат шкоды нарабіць” – падводзіць вынік Левановіч.
Такім чынам К. Крапіва дапамог нам зразумець тое страшнае становішча, у якім апынуліся ўсе нашыя суайчыннікі ў трыццатыя гады, як лёгка было ў той час прынізіць чалавека, а то і ўвогуле – адняць у яго жыццё. І разам з тым вучыць нас быць сумленнымі перад сабой і людзьмі, выкрываць невуцтва, кар’ерызм і ўсе адмоўныя рысы чалавечага грамадства.
Прайшло нямала часу пасля таго, як была напісана камедыя “Хто смяецца алошнім”. Здаецца, сваёй актуальнасці яна не страціла і сёння.
“Свінячыя маманты могуць жыць толькі там, дзе ім спрыяе клімат, – у атмасферы баязлівасці, разгубленасці, падхалімства.., а там, дзе пануе мужнасць, чэснасць… яны жыць не могуць і хутка выдыхаюць”
Левановіч шукае Веру. Цёця Каця просіць сакратара парткома заступіцца за Чарнавуса. Вера таксама просіць заняцца справай Чарнавуса. Калі заходзіць вучоны, Левановіч вітаецца з ім за руку, просіць даць пачытаць рукапіс, распытвае пра яго адносіны з дырэктарам.
Незнаёмая жанчына хоча зайсці да дырэктара. Гарлахвацкі загадвае ёй пачакаць з паўгадзінкі, а сам запрашае Зіну Зёлкіну. Да дзвярэй кабінета падыходзіць Зёлкін, дзверы замкнутыя. Незнаёмая жанчына гаворыць, што дырэктар зачыніўся з сакратаркай і не скора, відаць, вызваліцца. Зёлкін хоча паглядзець у замочную шчыліну, што робіцца ў кабінеце, жанчына смяецца з яго.
Да дзвярэй кабінета накіроўваецца Анна Паўлаўна. Незнаёмая жанчына і ёй паведамляе, з кім там зачыніўся Гарлахвацкі. Анна Паўлаўна стукае кулакамі ў дзверы, патрабуе ключ.
Пачуўшы жончын лямант, Гарлахвацкі праз акно вылазіць на вуліцу, а Тулягу прымушае залезці ў пакой і быць там.
Адчыняюцца дзверы — усе вельмі здзіўлены. Зёлкін хоча ўдарыць Тулягу. Уваходзіць з партфелем Гарлахвацкі, пытаецца, што здарылася, ушчувае Тулягу.
Калі ўсе пакідаюць кабінет, з’яўляецца Левановіч. Размова ідзе пра Чарнавуса. Гарачае заступніцтва Веры за вучонага Гарлахвацкі тлумачыць тым, што яна жыве з Чарнавусам. Левановіч здзіўлены пачутым («Натыкается на сюрпрызы, дзе іх зусім не чакаеш»). Дырэктар запрашае сакратара прыйсці паслухаць яго даклад. Лічыць, што даклад будзе пробным камнем для Чарнавуса («Магчыма, што ён паспрабуе зганьбіць маю працу і скампраментаваць мяне як вучонага. Тады мы яго і выкрыем»). Левановіч абяцае прыйсці.
Карціна першая
Вера паказвае Чарнавусу артыкул «Об ошибках парторганизаций при исключении коммунистов из партии. », які з’ явіўся ў «Правде». Падкрадваецца Зёлкін. Вера заўважае і прапаноўвае пачытаць, што ў газеце напісана пра яго. Зёлкін моршчыцца.
Гарлахвацкі віншуе супрацоўнікаў з выдатным дакументам, у якім «проста пальцам паказваюць на ворагаў, двурушнікаў, здраднікаў, усялякіх прахвостаў. Нам астаецца толькі руку працягнуць і за каўнер схапіць». Адвёўшы ўбок Чарнавуса, пытаецца, як настрой, абяцае пасля даклада заняцца яго справай.
Чарнавус верыць у шчырасць дырэктара, называе яго цудоўным чалавекам. Вера з нейкага часу пачала сумнявацца ў гэтым. Пытаецца ў Тулягі, што за чалавек дырэктар, які ён вучоны. Туляга з роспаччу гаворыць: «Лепш бы я памёр на той час, калі будзе чытацца гэты даклад». Чарнавус і Вера нічога не разумеюць. Дзяўчына гаворыць, што не паверыла ў сувязь Тулягі з Зіначкай. Туляга расчулены, дзякуе Веры «за чыстыя думкі».
Вера збіраецца ехаць у Маскву да прафесара Анікеева. З газетай у руках усхваляваны Туляга шукае Веру. Сутыкаецца з Левановічам. Рашаецца расказаць сакратару парткома пра Гарлахвацкага, пра тое, як дырэктар прымусіў пісаць яму даклад. Левановіч паверыў Тулягу, вырашыў сам праверыць «некаторыя факты». Туляга просіць Нічыпара знайсці якую-небудзь костку, толькі вялікую і не вельмі свежую.
Гарлахвацкі чытае даклад. Нічыпар просіць дазволу паслухаць.
Пасля заканчэння дакладу Нічыпар просіць паглядзець костку, на аснове якой дырэктар адкрыў новы від выкапня-жывёліны — мамантаву свінню. Чарнавус пытаецца, да якога перыяду адносіцца знаходка. Гарлахвацкі не ведае нават перыядаў у геалогіі. Чарнавус выкрывае невуцтва Гарлахвацкага. Дырэктар згадвае водзыў аб працы «ўсім вядомага прафесара Анікеева». Левановіч іранізуе над практычным значэннем працы Гарлахвацкага.
Зёлкін у захапленні ад даклада. Просіць слова Нічыпар і здзіўляецца вучонасці дырэктара: «Гэта ж узяць тую звычайную костку, што пад нагамі валяецца, паглядзець на яе і ўгадаць, якія свінні былі мільёны год назад!» Гаворыць, што таго дырэктаравага знаёмага, які прынёс костку, і ён ведае, бо гэта. сабака Цюлік. Гарлахвацкі накідваецца на дворніка, што ён п’яны. Просіць выказацца Тулягу. Туляга называе даклад «вельмі, вельмі арыгінальным». Левановіч ставіць пытанне, як называецца адкрыты Гарлахвацкім від па-латыні.
Пачуўшы лацінскую назву «свінтус грандыёзус», Чарнавус называе дырэктара прайдзісветам і авантурыстам. Гарлахвацкі характарызуе выступленне Чарнавуса, як варожую дзейнасць.
З’яўляецца Вера. Яна выкрывае жульніцтва Гарлахвацкага з пісьмом прафесара з Масквы. Гарлахвацкі хоча пазваніць, каб Чарнавуса і Веру «зараз жа прыбралі». Левановіч не дае яму гэтага зрабіць, выступае з заключным словам: «Няхай жа веДаюць усе свінні — мамантавыя і немамантавыя: калі каторая з іх паспрабуе пакасціць у нашай савецкай навуцы, будзем біць проста па пятачку».
Гарлахвацкі раптам пачынае рагатаць і заяўляе, што ён разыграў калег, бо чытаў даклад не свой, а Тулягі. Левановіч кажа, што ён у курсе, хто з’яўляецца аўтарам «адкрыцця». Заяўляе, што ведае пра шкодніцкую дзейнасць Гарлахвацкага на Украіне.
Нічыпар кліча Цюліка і выкідае праз фортку костку.
Мастацкія асаблівасці Сатырычная камедыя «Хто смяецца апошнім» з’явілася ў 1939 г. і прынесла Кандрату Крапіву шырокую вядомасць. Драматург стварыў запамінальныя і яркія характары-тыпы — Гарлахвацкага, Зёлкіна, Тулягі, звярнуўся да падзей і канфліктаў рэчаіснасці 30-х гадоў.
П’еса пранізана гуманістычным пафасам. Аўтар заклікае верыць чалавеку, ствараць атмасферу добразычлівасці і павагі. У вырашэнні гэтай праблемы істотная роля належыць Тулягу. Калі б не разуменне з боку Веры, Чарнавуса, Левановіча, калі б не артыкулу «Правде», як выяўленне даверу партыйнага кіраўніцтва да чалавека, наўрад ці перамог бы свой страх Туляга і аказаўся здольным на мужны грамадзянскі ўчынак.
Асобнымі, але вельмі трапнымі штрыхамі пісьменнік перадаў грамадска-палітычную атмасферу ў краіне. Так, страх Тулягі, што яго прымаюць за дзянікінскага палкоўніка, зусім не беспадстаўны. Тут выявілася не толькі рыса характару персанажа, але пошук так званых класавых ворагаў, падазронасць, недавер, што панавалі ў грамадстве. Туляга баіцца, што не дакажа, кім быў у Варонежы ў гады грамадзянскай вайны — настаўнікам ці палкоўнікам, бо адпаведных дакументаў не мае. Пра тое, што справа можа павярнуцца такім чынам, сведчыць іншая сцэна ў творы. Зёлкін без ніякіх падстаў, нават не чытаўшы яе, называе навуковую працу Чарнавуса шкодніцкай. Доказаў гэтага ў яго не пытаюцца, адваротнае павінен даказваць аўтар кнігі.
Каб зрабіць ворагам Чарнавуса, хапіла таго, што ва ўстанову зайшоў чалавек у форме НКВД. Зразумела, п’еса «Хто смяецца апошнім» — твор камедыйнага жанру, дзе гіпербала— перабольшанне — з’яўляецца частым прыёмам. Аднак тое, што адбываецца вакол вучонага — «Учора лёг спаць як чэсны савецкі грамадзянін, а сягоння ўстаў, бачу — нешта няладнае. Некаторыя знаёмыя не пазнаюць мяне, на другі бок вуліцы пераходзяць, калі сустрэнуцца», — узята пісьменнікам з рэчаіснасці 30-х гадоў.
З вышыні нашага часу кідаецца пэўная спрошчанасць вырашэння канфлікту ў творы: сумленныя прынцыповыя людзі (Левановіч, Вера, Чарнавус, да іх далучаецца і Туляга) выводзяць на чыстую ваду Гарлахвацкага. Пры гэтым значна перабольшаны магчымасці сакратара парткома, які можа «з свайго боку праверыць некаторыя факты», дакопваецца да «кіеўскага следу» Гарлахвацкага і выступае ў заключнай сцэне ў якасці грамадскага абвінаваўцы.
Кандрат Крапіва вымушаны быў аддаць даніну часу, паказаўшы Гарлахвацкага не проста прайдзісветам і авантурыстам, а шкоднікам (ён спрабаваў «разлажыць на Украіне адзін наркамат»). У сувязі з гэтым канфлікт п’есы аказаўся прывязаным да афіцыйнай ідэалогіі свайго часу: паколькі ўсюды могуць дзейнічаць замаскіраваныя ворагі, трэба класавая пільнасць.
Разам з тым нельга не заўважыць, што «варожая дзейнасць» Гарлахвацкага абмінаецца, не яна цікавіць пісьменніка. Гарлахвацкі выкрываецца ў творы як прайдзісвет, прыстасаванец, а не як злосны вораг савецкай улады. На падставе навуковых распрацовак Чарнавуса дзяржплан праекціруе будаўніцтва новых заводаў. Скампраментаваўшы вучонага, абвінаваціўшы яго ў шкодніцтве, Гарлахвацкі тым самым тармазіў развіццё эканомікі рэспублікі. Аднак пра гэта «вораг» нават не згадвае, яму трэба «прыбраць да рук» ці хоць бы нейтралізаваць Чарнавуса, каб той не раскрытыкаваў яго даклад.
П’еса заканчваецца не арыштам Гарлахвацкага, а яго маральным крахам. Усе разыходзяцца. Гарлахвацкі застаецца ў кабінеце, «стаіць. утаропіўшыся ў злашчасную костку». Нічыпар кідае костку праз фортку сабаку са словамі: «На табе тваё дабро назад. Праз цябе толькі непрыемнасці чалавеку! (Хітра падміргвае цёці Каці, і абое выходзяць.)»
Гарлахвацкі лоўка прыстасоўваецца да грамадска-палітычных абставін часу, прымушае іх працаваць на сябе. Ахвярамі яго круцельства становяцца сапраўдныя вучоныя, сумленныя людзі. Чарнавус таксама ахвяра, ён, як і Туляга, не можа супрацьстаяць Гарлахвацкаму, бо «гэта ж трэба кінуць працу і заняцца гэтымі бруднымі плёткамі, траціць час, трапаць нервы». Варта адзначыць, што, «прыручаючы Чарнавуса», Гарлахвацкі дзейнічае больш тонка. Калі ў дачыненні да Тулягі ім выкарыстоўваецца грубы шантаж, то гэтага вучонага ён імкнецца скампраментаваць у вачах іншых, сам жа да апошняй хвіліны разыгрывае перад Чарнавусам ролю клапатлівага кіраўніка і заступніка.
«Зблытаць карты, што свой свайго не пазнае», Гарлахвацкаму дапамагае Зёлкін. Гэта яго багатая фантазія плеткара і паклёпніка нараджае «справу» Чарнавуса. Гарлахвацкі шырока карыстаецца «паслугамі» Зёлкіна, і пры гэтым зусім не паважае малодшага навуковага супрацоўніка, не хаваючы ад яго сваіх адносін:
Зёлкін (уваходзіць). Аляксандр Пятровіч, навіна!
Гарлахвацкі. Плётка ці праўда — прызнавайцеся.
Зёлкін. За каго вы мяне лічыце ?
Гарлахвацкі. За Зёлкіна.
Зёлкін. Мне гэта нават крыўдна.
Кандрат Крапіва па-майстэрску выкарыстаў прыёмы і сродкі сатырычнага ўзнаўлення жыцця. Драматург шырока звяртаўся да падтэксту (ён прысутнічае ў рэпліках і заключным слове Левановіча ў другой карціне трэцяга акта; згадваючы мамантавую свінню і свінтуса грандыёзуса, партыйны сакратар гаворыць пра Гарлахвацкага), да іроніі, напрыклад, ацэнка Тулягам Гарлахвацкага ў першай карціне трэцяга акта, рэпліка Нічыпара ў заключнай сцэне і інш), да самахарактарыстык герояў (самараскрываецца ў п’есе Гарлахвацкі), да сітуацыі-непаразумення (выступленне Нічыпара пры абмеркаванні даклада) і г. д.
Внимание, только СЕГОДНЯ!
7. Установіть відповідність між поняттями та прикладами.
1. Пряма мова;
2. діалог;
3. непряма мова;
4. цитата.А) Мати через пліт запитала сина, куди він зібрався (М. Стельмах).
Б) М. Рильський говорив, що «слово «вчитель» з дав…
Составьте предложения со словами(с каждым словом отдельное предложение):бачок,бочок,заколи,закали,гребной,грибной,завелась,завилась,частота,чистота.Очень нужно!Помогите!
сочинение на тему “моё настроение во время грозы”
Например, “ледяное сердце”, “железные нервы”, “глаз-алмаз”, “заяц” (о безбилетном пассажире), “у меня глаза выпали!”.
В общем все те случаи, когда мы свойства одного предмета или явления переносим на другой. В первом примере – …
по какому признаку мы узнаем мораль.почему ее называют общечеловеческой ценностью
Лапин, глава администрации г. N., был привлечен к уголовной ответственности за получение взятки (ч.3 ст. 290 УК РФ ). Его обвиняли в том, что он за определенную сумму выдавал разрешения на установку торговых палаток, гаражей и …
Масштаб карты 1:5000000
Расстояние между Москвой и ригой 900 км. Чему равно это расстояние на карте?
Желательно решить методом пропорции.
Обчислить периметр ривностороньго трикутника ABC якщо:1)AB=201см;2)AC=4м6см;3)AB=8м30см
На земном шаре есть немало обширных территорий, испытывающих как дефицит, так и избыток влаги. С помощью климатических карт укажите, где они расположены. Какую роль они играют в жизни человека?
запишите в виде десятичной дроби, приведя к знаменателю 10,100 или 1000: а)4/5, б) 2/5, в) 13/25, г) 17/50,д) 5/8, е)11/20, з) 133/500.
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі – дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі – вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага – прыпужае, а з даверлівымі – прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца – заўсёды ёсць канец». У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін – малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін – вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус – прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера – правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч – сакратар парткома. Ён – сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга – навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.
Кандрат Крапіва закончыў п’есу «Брама неўміручасці» ў 1972 годзе. Аўтарскае вызначэнне жанру – «фантастычная камедыя». Мы называць твор фантастычным не сталі б, бо праблемы тут пастаўлены самыя рэальныя. Ды і ўсе людзі, што насяляюць «Браму неўміручасці» , таксама рэальныя, што ні на ёсць зямныя.
У п’есе ўзнята шмат праблем.
Першая – сама праблема жыцця на зямлі. Прафесар Дабрыян, гаворачы пра тое, што ўсё ў прыродзе смяротнае – «ад хларэлы да секвоі, ад чарвяка да акадэміка», шукае адказу на пытанні: «А ці ж сапраўды смерць з’яўляецца непазбежным канцом нашага існавання? Ад чаго паміраюць людзі? Ад халеры, ад сухот, ад воспы, ад тыфусу. З гэтымі хваробамі медыцына справілася, і яны не перашкода для неўміручасці. Яшчэ – ад інфаркту, ад інсульту, ад раку. А хто памірае ад гэтых хвароб? Як правіла, гэтыя хваробы апаноўваюць арганізм падношаны, аслаблены, як апенькі – трухлявы пень. Глебу ім падрыхтоўвае старэнне арганізма». I таму Дабрыян ставіць задачу «разгадаць механізм старэння і авалодаць ім».
Другая праблема, якая ўзнімаецца ў камедыі, – што здарылася б, калі б сапраўды быў адкрыты сакрэт неўміручасці? Каб абмеркаваць гэта ўсебакова, драматург выводзіць на падмосткі прадстаўнікоў розных навук: генетыка Абадоўскага, эканаміста Бабровіча, медыка Кудрыцкую, фізіка Змітрука, гуманітарніка Вараксу.
Вось аргументы некаторых персанажаў.
Пункт гледжання генетыка Абадоўскага: «Калі індывідуум будзе жыць вечна, то як будзе абстаяць справа з эвалюцыяи віду? Як будзе абнаўляцца род чалавечы?.. З аднаго боку, будуць нараджацца новыя пакаленні, а з другога – не будуць паміраць старыя.
У адным грамадстве побач з людзьмі новай генерацыі будуць жыць старыя малпы… са сваімі старымі поглядамі, звычкамі, забабонамі, ды яшчэ будуць пладзіць падобных да сябе».
Развагі фізіка: «Дараваць неўміручасць бюракрату, дармаеду, злодзею, бандыту – хіба вы дзеля іх здзяйснялі свой подзвіг?»
А гуманітарнік Варакса сказаў: «Мы хочам жыць вечна і таму адмаўляемся даваць жыццё падобным да сябе. А можа, тыя, што не народзяцца па нашай віне, былі б у шмат разоў больш таленавітыя за нас». – Удзельнікі дыскусіі ўрэпіце пагадзіліся, што не ўсе маюць права на неўміручасць і што давядзецца ўводзіць на яе цвёрдыя ліміты.
Вось тут вылучаецца трэцяя праблема – маральнага плана, і асабліва востра паўстала яна пасля таго, як пра адкрыццё Дабрыяна даведалася шырокае кола людзей. Падзеі пераносяцца на кватэру галоўнага героя. Дабрыян не спаў амаль усю ноч – ледзь не разрываўся ад званкоў тэлефон. Усе дамагаюцца, патрабуюць неўміручасці.
Дабрыян сустракаецца з самымі рознымі людзьмі. I ён у сваю чаргу да кожнага ставіцца таксама неаднолькава: з разумением і нават са спачуваннем да прадстаўнікоў прафсаюзнай арганізацыі; са знешняй сумленнасцю і непрыязнасцю ў душы да Скараспея; з высокай годнасцю чалавека, непадкупнасцю – да амерыканскага карэспандэнта Болдвіна; з вялікай увагай і лёгкім гумарам – да калгасніцы Алены Максімаўны. Час прыёму, аднак, скончыўся. Зноў сабраліся навукоўцы, каб прадоўжыць нараду і падвесці вынікі абмеркавання пытанняў, звязаных з чалавечай неўміручасцю. Праблем выявілася яшчэ больш, чым раней. Бар’ер брамы падзяліў людзей на лепшых і горшых, прытым без перспектыў на змену становішча. Гэты бар’ер прайшоў па гарадах, вёсках, па калектывах, сям’ях, лёг непераадольным каменем паміж бацькамі і дзецьмі, сябрамі і каханымі. Урэшце, дыспутанты прыходзяць да высновы: «Смерць – гэта неабходная ўмова вечнага абнаўлення. Не забівайце смерць. Няхай яна жыве».
Дыскусія яўна зайшла ў тупік, але тут здарылася непрадбачанае. Навуковы супрацоўнік Наташа прыносіць здохлага пацука. Маўляў, і іншы раз здыхалі, але яна падмяняла іх новымі. Хтосьці ў недаўменні ці разгубленасці, у паніцы ці роспачы. А хтосьці і рад такому павароту падзей: «Фу! Гара з плеч. А я ўсе вылічальныя машыны ў пот увагнаў, падлічваючы».
Калі ж засталіся Дабрыян і Наташа, яна паведаміла: неўміруючы пацук жыве, а здох другі. Наташа падстроіла сітуацыю спецыяльна, каб выратаваць вучонага ад нечуванага націску людзей і даць яму магчымасць працягваць дослед. А на запытанне, што цяпер усе будуць гаварыць, адказала: «Людзі няхай тым часам падумаюць, што рабіць з неўміручасцю».
Усе папярэднія творы Кандрата Крапівы тычыліся канкрэтнага часу, а іх персанажы прыпісваліся да пэўнага гістарычнага перыяду. У п’есе «Брама неўміручасці» такога няма. Праблемы ў ей узняты агульначалавечыя, глабальныя. I не для аднаго перыяду жыцця.
Станоўчыя і адмоўныя героі камедыі Кандрата Крапівы “Хто смяецца апошнім”
Камедыя Кандрата Крапівы «Хто смяецца апошнім» хаця і была напісана ў тысяча дзевяцьсот трыццаць дзевятым годзе, але яе можна назваць сучаснай. Бо дзеянні, якія адбываюцца ў інстытуце геалогіі, вельмі нагадваюць сённяпінія стасункі паміж людзьмі амаль ва ўсіх дзяржаўных установах. Кандрат Крапіва ў камедыі выкрыў несправядлівасць, парушэнне прынцыпаў жыцця. Ён асуджае кар’ерызм, прыстасавальніцтва. Але ў той жа час драматург услаўляе вучоных, якія сваей працай прыносяць вялікую карысць дзяржаве.
Большасць герояў камедыі можна падзяліць на станоўчых і адмоўных. Але ёсць і такія персанажы, якіх нельга аднесці ні да першых, ні да другіх.
Адмоўнымі ў п’есе з’яўляюцца вобразы Аляксандра Пятровіча Гарлахвацкага, Зёлкіна і яго жонкі.
Гарлахвацкі — дырэктар інстытута геалогіі. Пасаду дырэктара інстытута ён займае не за свае навуковыя дасягненні, а па пратэкцыі таварышаў. На самай справе ў прафесіі палеантолага ён нічога не разумев. Гарлахвацкі — вельмі небяспечны чалавек, бо выдае сябе не за таго, кім з’яўляецца на самай справе. Ён вельмі хітры і вынаходлівы. З рознымі людзьмі паводзіць сябе па-рознаму. Палахлівага — прыпужае, а з даверлівымі — прыкідваецца шчырым сябрам. Але «колькі вяровачцы ні віцца — заўсёды ёсць канец». У рэшце рэшт усе ўбачылі, што за чалавек Гарлахвацкі, які ён невук.
Зёлкін — малодшы навуковы супрацоўнік. Гэта сапраўдны падхалім. А падхалімства, як вядома, заўсёды выклікала гнеў у Кандрата Крапівы. Хаця навуковы супрацоўнік з яго не вельмі удалы, затое Зёлкін — вельмі здольны паклёпнік. Наколькі ён тупы ў навуцы, настолькі багатая яго фантазія ў выдумванні плётак. Такія разуменні, як дружба, давер між людзьмі, Зёлкіну не даступны. Ён умее бачыць у людзях толькі адмоўнае.
Станоўчымі вобразамі ў камедыі з’яўляюцца Чарнавус, Вера і Левановіч.
Чарнавус — прафесар інстытута геалогіі. Аўтар з сімпатыяй малюе гэтага вучонага. Шчыра спачувае яму, даведаўшыся пра непрыемнасці, якія наваліліся на беднага прафесара. Вось гэта справядлівасць і сумленнасць часам перашкаджаюць вучонаму бачыць з’явы ў сапраўдным святле. Чарнавус непатрабавальны і сціплы. Яго вельмі любяць калегі. Ён увесь час адчувае іх маральную падтрымку. Калі што-небудзь не ладзіцца, ён непакоіцца, каб з-за яго не было непрыемнасцяў у калег. Інтарэсы навукі для Аляксандра Пятровіча даражэй за ўсё. Без навукі ён не ўяўляе свайго жыцця.
Вера — правая рука Чарнавуса, малодшы навуковы супрацоўнік. Яна чалавек прынцыповы, мяркуе аб людзях не па чутках, а па іх учынках. У цяжкія хвіліны яна стараецца падтрымаць Чарнавуса і дапамагчы яму. Менавіта яна садзейнічае нічаслівай развязцы ў камедыі. Сваей энергічнасцю, адкрытасцю натуры Вера выклікае нашы сімпатыі.
Левановіч — сакратар парткома. Ён — сумленны і прынцыповы камуніст. Левановіч умее выслухаць чалавека, паверыць яму і дапамагчы калі трэба. Раней, чым хто, ён зразумеў сапраўдную абстаноўку ў інстытуце, і не без яго дапамогі выкрылі Гарлахвацкага.
Туляга — навуковы супрацоўнік. Страх з’яўляецца галоўнай перашкодаи да мэты на працягу ўсяго жыцця. Але ён змог пераадолець самога сябе і расказачь аб усім Левановічу. Такія людзі, як Туляга, вельмі небяспечныя, бо яны жывуць пад уплывам каго-небудзь. Калі такі чалавек будзе браць прыклад з дрэннага чалавека, то і сам стане дрэнным. Туляга пакутуе ад сваей палахлівасці, горка прызнаецца, што праз тэту рысу характару не паважае самога сябе.
Камедыя «Хто смяецца апошнім» напісана з вялікім сатырычным майстэрствам. Дзеянні тут адбываюцца, а аўтарскіх высноў няма. Напрыклад, калі Гарлахвацкі робіць даклад пра выкапнёвую жывёліну, а па сутнасці малюе свой уласны партрэт. Тое, што мы робім выснову самі, развівае мысленне, фантазію. Таму камедыя не толькі цікавая, але і карысная.