Эссе Син бит, шагыйрь, татар халкы ?чен Яш?? д?реслеге язган зат”. Тукай, Тукай, дибез. Габдулла Тукайны? туган к?нен билгелибез. ? т?пт?н уйлап карасак, без, чыннан да, гомер буе Тукай бел?н берг? яшибез. Кечкен?д?н б?л?к?й Апушны кызганабыз, Ш?риф? карчыкны явыз, дибез. Без ?ск?н саен Тукай ?с?, ул ?ск?н саен – без. Габдулла Тукаебыз ис? — татар шигърияте к?генд? янган якты йолдызларны? и? зурысы. Ул калдырган и?ат мирасы ??м рухи яктылык – безне? горурлыгыбыз ??м мактанычыбыз. ?аныбыз аны? шигырьл?ренн?н, ул тудырган га??еп д?ньядан аерыла алмый . Тел?с? кайсы милл?тне милл?т итк?н ике т?п н?рс? бар. Аларны? беренчесе – туган тел, икенчесе – милли к?й, милли мо?. Уйлап карагыз ?ле. Габдулла Тукай с?зл?рен? ?ырлана торган “Туган тел”, “Туган авыл”, “Б?йр?м б?ген”, “?лл?ки”, “Т?фтил??” ?ырларыннан башка татарны, аны? к??елен ??м рухын к?з алдына китереп буламы? Юк, ?лб?тт?. Д?ньяда яхшы ?ырдан да олырак с?нгать юктыр. Ни ?чен дис??, ?ырда туган телне? и? затлы, и? т?мле, и? хисле, и? мо?лы с?зл?ре берг? ?ыела. ? Тукаебызны? ?киятл?ре булмаса, г?з?л балачагыбыз булыр иде мик?н? Ул «Су анасы», «Ш?р?ле», «К??? бел?н Сарык» ?киятл?ре нинди ген? б?ек кешел?р т?рбиял?м?де ик?н! «Сабыйга», «Эшк? ?нд??», «Эш бетк?ч, уйнарга ярый» шигырьл?ре ис? нинди ген? h?н?р иял?ре ?стерм?де! Дим?к, без б?хетле, без Тукайлы халык. Тукай безне кеше итте, Тукай безне телле итте. Тукай безне эшк? ?йр?тте. Тукай безне д?ньяга танытты. Без Тукайга бурычлы. Без Тукайга р?хм?тле. Шушы изге бурычыбызны тормышка ашыру ?чен, бар к?чебезне куябыз. Туган телебез татар телен яратабыз, аны? бел?н горурланабыз. Халкыбызны? милли ?киятл?рен яратып укыйбыз, бер -беребезг? с?йлибез. Тукай абый, к??елем бел?н Б?ген сине? янга килешем. ?ир й?зенд? Кеше булуга Шигырьл?ре? аша ирештем. Р?хм?т си?а, телем бирде?, Яхшылыкка ?йр?тте?. Чит эшл?рг? тайпылсам да, hич какмады?, ?з итте?. А?латып телне? асылын, К?рс?тте? туры юлны. Моннан ары беркайчан да Югалтмабыз кыйбланы. Туган телебезд?н башка Яш??л?р ул юк ик?н. Матур илл?р к?п булса да, Туган тел бер?? ик?н. Тукай аша Тукай шигырьл?рен укыйм, Т?нн?рен ятлап ятам. ?лл? яшьт?ш булгангамы- Аны ?зелеп яратам. Шигырьл?ре – тел ачкычы, ??рбер с?зе- васыять. Тукай абый, телем ачтым “Туган тел”е?не с?йл?п. «Кышкы кич» л?рд? утырып, Башлы ?лгел?р чиктем. “?лл?ки”, “Т?фтил??” ты?лап, Т?нн?рен йоклап киттем. «Пар ат»лары?а утырып, Бардым сабантуйларга. «Кызыклы ш?керт»е? аша Oйр?ндем эш с?ярг?. Аккош к?ленн?н чыккан да, Су анасы ч?ч тарый. Тарагын ч?лм?сенн?р дип, Тир?-ягына карый. ? мен? Ш?р?ле абый: Авызын шундый ера. Кети-кети уйныйк диеп, Мине чакырып тора. «Бала» китапхан?сенд? Белдем «Кисекбашны»да. Тагын бер кат р?хм?тлемен Тукаебыз булганга.
НА РАЙОННЫЙ ТУР XXIРЕСПУБЛИКАНСКОГО ФЕСТИВАЛЯ ДЕТСКОЙ, ЮНОШЕСКОЙ И МОЛОДЕЖНОЙ ПРЕССЫ«ЗОЛОТОЕ ПЕРО» Габдулла Тукай – яраткан шагыйрем («Лучшая журналисткая работа” на татарском языке, посвящённая к 130-летию Габдуллы Тукая) Работу выполнила: ученица 2а класса МБОУ «Бетькинская средняя обще- образовательная школа» Ибрагимова Камиля Айратовна Руководитель: учитель начальных классов Мутагирова Гулия Наилевна 2016 год. Кечкен? ген? булсам да, ?нием укытучы булып эшл?г?нг? к?р?ме, гел Габдулла Тукай турында ишетерг? туры килде. Шулай итеп, Габдулла Тукайны? б?ек шагыйрь ик?нен мин к?пт?нн?н бел?м. Габдулла Тукай…. Бармы ик?н безне? арада бу олы шагыйрь турында ишетм?г?н, белм?г?н кеше? Тукайны? мо?лы ?ырларын ?ырламаган, тылсымлы ?киятл?рен ты?ламаган, шигырьл?рен яттан белм?г?н бала…? Юктыр… Тукай… ?леге исемне ишетк?ч, к??елд? т?рле хисл?р туа. Безне? м?кт?пт? ??р ел бу б?ек шагыйрьне иск? алалар,т?рле чаралар ?тк?р?л?р. Без аны? “Су анасы”н ?йр?неп, “Туган тел” шигырен ятлап,аны? тормышы бел?н таныштык. Аны? ” Ш?р?ле” поэмасын укыгач минд? Тукай и?атына соклану тагын да артты. Без укытучы апа бел?н аны? “Су анасы”, “Шур?ле”, “Бала бел?н к?б?л?к” ?с?рл?рен с?хн?л?штердек. Бик к?п ?с?рл?рен? р?семн?р ясадык. Б?ек Тукай безг? ?лм?с ?с?рл?р калдырган. Ул безне акыллы, тыйнак, гадел булырга ?йр?т?, табигатьне, анда булган бар тереклекне яратырга ?нди. Аны? ?д?плелекк?, б?еклекк?, т??фыйклыкка ?нд?г?н шигырьл?рен ?ич онытырга ярамый. Нинди ген? шигырьл?рен укыма, гади, а?лаешлы, х?терд? кала. ?йе, Габдулла Тукай и?аты – серле бакча кебек, мог?изалы ил. Ул ?зен? чакырып тора. Аны? ?с?рл?ре шулкад?р кызыклы, мавыктыргыч, х?тта аерылып булмый,укыган саен укыйсы килеп тора. Аны? и?аты чынлап та – м??гелек. Тукай татар милл?те, татар халкы к??еленд? б?ген д? яши ??м яш?яч?к! Аны? и?аты беркайчан да онытылмас, ч?нки ул – б?ек шагыйрь!Мин Габдулла Тукай и?атын бик яратып укыйм. ??р татарны? й?р?генд? ?з Тукае. Кемн?рдер а?а карап соклана, кемн?рдер ?рн?к итеп, аны б?генге к?нн?рд? д? ?з й?р?генд? й?рт?.И?ади эшемне т?б?нд?ге шигырь юллары бел?н т?мамлыйсым кил?: Татар теле – б?ек Тукай теле Туган телем – милли ?ырларым. М??ге яш?рсе? син, Апуш-Тукай, Я?гыратып й?р?к мо?нарын.
Минем яраткан язучым. Без беренче тапкыр м?кт?пк? кил?г?, ?лифба китабын ачуга: “И туган тел, и матур тел, ?тк?м, ?нк?мне? теле! Д?ньяда к?п н?рс? белдем Син туган тел аркылы” дип язылган шигырь юлларын укыйбыз. Бу шигырьне б?ек язучыбыз Габдулла Тукай язган. Шигырь кешене тормышны? б?тен чорларына алып кайта. Си?а гомер б?л?к итк?н ?ти – ?ние?не? теле аша, син д?ньяны таныйсы?. Башка телл?р ?зл?ренч? матур булса да, ?з теле?не? я?гырашы ук б?т?н. Туган теле? аша ?ирд?ге, кешед?ге матурлык б?тен тулылыгы бел?н а?лашыла. Татар теле ?тк?м – ?нк?м кебек ?к якын дип язуы ?чен, Габдулла Тукай минем яраткан язучым булып тора. Аны? к?п кен? ?киятл?рен ?нием ми?а кечкен?д?н укый иде. Габдулла Тукай аз гына вакыт эченд? бик к?п шигырьл?р, ?киятл?р язып калдырган. Аларны балалар гына т?гел, олылар да яратып укыйлар. Аны? ?с?рл?ре безг? ?гет – н?сыйх?т биреп тора. Габдулла Тукай к?п кен? балаларны? яраткан язучысына ?йл?нде. Аны? тормыш юлы бик авыр була. Ул ?зе 1886 нчы елны? 26 нчы апреленд? х?зерге Татарстан республикасы Арча районы Кушлавыч авылында М?х?мм?тгариф гаил?сенд? д?ньяга кил?.Тукайга алты ай булганда аны? ?тисе ?леп кит?, ? д?рт яшьт? – ?нисе д? ?леп кит?. Ул ятим кала. Аны бабасы т?рбияли. Бабасыны? ?зене? д? гаил?се зур булганлыктан ул ?ги ?бисен? артык бала гына булып тора. ??м аны бер ямщикка утыртып, Казанга озаталар. Анда ямщик аны”Асрарга бала бир?м, кем ала? ” дип саткан. Шуннан аны баласыз бер карт бел?н карчык алып, ике – ?ч ел т?рбиялил?р. Л?кин алар да авырып кит?л?р ??м аны я?адан бабасына кайтаралар. Мен? шундый авыр тормыш юлын Габдулла Тукай кечкен?д?н татып яши. Габдулла Тукайны? кайсы гына шигырен алсак та, анда туган телг? м?х?бб?т сур?тл?н?. Ул ?зене? и? кадерле кешел?ре – ?ти – ?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, алар рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерг?н: И туган тел! Синд? булган И? элек кыйлган догам: Ярлыкагыл, дип, ?зем ??м ?тк?м – ?нк?мне, Ходам! http://nsportal.ru/ap/library/drugoe/2014/12/22/sochinenie-minem-yaratkan-yazuchym
Тукай – минем яраткан шагыйрем. (инша) Халык м?х?бб?те – сине? исеме?, Халык гомере – сине? гомере?! ?г?р д? д?ньяда бик аз яш?п т?, к?п эшл?р эшл?п китк?н язучылар турында с?з бара ик?н, аны? берсе, ?ичшиксез, Г абдулла Тукай булыр. Уйлап караса?, кызганыч тормыш, ятимлек михн?тл?рен татыган, яшьли ?леп китк?н шагыйрь язмышы бигр?к аяныч. Габдулла Тукай…. Бармы ик?н безне? арада бу олы шагыйрь турында ишетм?г?н, белм?г?н кеше? Тукайны? мо?лы ?ырларын ?ырламаган, тылсымлы ?киятл?рен ты?ламаган, шигырьл?рен яттан белм?г?н бала…? Юктыр. Тукай… ?леге исемне ишетк?ч, к??елд? т?рле хисл?р туа. Б?л?к?й класста укыганда “Су анасы”н ?йр?неп, “Туган тел” шигырен ятлап, аны? тормышы бел?н танышкан идек. Аны? “Исемд? калганннар” ?с?рен, ” Ш?р?ле” поэмасын укыгач минд? Тукай и?атына соклану тагын да артты. Тукайны? ачы язмышы бел?н таныш булмаган, аны? и?атына, тормышына сокланмаган бала юктыр, минемч?. Язмышны? р?химсез ?илл?ре аны бик еш сагалап й?ри. ?йд?н – ?йг?, кулдан – кулга к?ч? Тукай. Ата – анасын яшьли югалта, ятим кала. “Артык кашык” булып й?рерг? кала а?а. Л?кин Тукай бернинди д? сынауларга бирешми, ?з юлыннан кире чигенми. Ул ?з тормышыннан бервакытта да зарланмый. Д?ньядан китеп барганда Тукайга нибары егерме ?иде яшь кен? булган. Шулай яшь булуына карамастан, шагыйрь безне? й?р?кк? м??гег? кереп калган. Б?ек Тукай безг? ?лм?с ?с?рл?р калдырган. Ул безне акыллы, тыйнак, гадел булырга ?йр?т?, табигатьне, анда булган бар тереклекне яратырга ?нди. Аны? ?д?плелекк?, б?еклекк?, т??фыйклыкка ?нд?г?н шигырьл?рен ?ич онытырга ярамый. Нинди ген? шигырьл?рен укыма, гади, а?лаешлы, х?терд? кала. ?йе, Габдулла Тукай и?аты – серле бакча кебек, мог?изалы ил. Ул ?зен? чакырып тора. Аны? ?с?рл?ре шулкад?р кызыклы, мавыктыргыч, х?тта аерылып булмый, укыган саен укыйсы килеп тора. Аны? и?аты чынлап та – м??гелек. Тукай татар милл?те, татар халкы к??еленд? б?ген д? яши ??м яш?яч?к! Аны? и?аты беркайчан да онытылмас, ч?нки ул – б?ек шагыйрь! ??р татарны? й?р?генд? ?з Тукае. Кемн?рдер а?а карап гыйбр?т ала, кемн?рдер соклана, кемн?рдер ?рн?к итеп, аны б?генге к?нн?рд? д? ?з й?р?генд? й?рт?. Татарны? ??р соравына ?з Тукае ?авап бир?. ??р татарны? й?р?генд? ?з Тукае шу?а к?р?. (Р. Харис) Мин д? татар булуым бел?н, Тукай кебек б?ек шагыйрь и?атын бел?ем бел?н горурланам. ??р апрель аен – Тукай аен олы х?рм?т бел?н к?теп алабыз. Сине? гомере? н?къ умырзая ч?ч?ге кебек кыска булды. ?мма и?ат итк?н ?с?рл?ре? – м??гелек! Сине? алды?да баш иябез, б?ек Тукай! http://nsportal.ru/ap/library/literaturnoe-tvorchestvo/2014/10/14/tukay-minem-yaratkan-shagyyrem-insha
Х?с?н Туфан и?атында мо?-сагыш, сагыну хисл?ре Ничек ис?н сине? й?р?к? — дис??, Ничек ик?н гомер к?нн?ре?? — Кулы?дагы китабымда, чордаш, Шигырьл?рд? минем й?р?гем. X. Туфан. Язларын шаулап, ярсып аккан елга суларын к?рг?ч, сокланмыйча калган кеше бар мик?н?! Табигатьне? ?н? шундый к?чле д?рт бел?н ташыган, шашкан чагы ??ркемне диярлек кызыксындыра, сокландыра. Тормышта ?н? шулай язгы ташуга, язгы сулар ярсуына охшап яш?г?н кешел?р бар. ?мма елгалардан аермалы буларак, андый кешел?рне? ??р к?не, гомерене? б?тен агышы, барча гомере к?чле ташу кебек була. ?ичкайчан с?релмич?, басынкыламыйча, ?зене? ки?леген югалтмыйча шаулап аккан бер язгы ташу була аларны? гомере. К??ел ки?леге ??м м??ге с?нм?с яш?? д?рте, к?нк?решне? вак-т?яген? исе китмич? гел ташып, тышка б?реп торган ?ылы хис, ихлас тойгылар дулкыны, олы оптимизм — мен? шундый сыйфатлар ул кешел?рне, чыннан да, табигатьне? язгы ташу хал?тен? охшата. Х?с?н Туфанны да шаулап аккан ?н? шундый язгы д?рья итеп к?з алдына китерерг? була. Туфан татар ?д?бияты тарихында ?зен? бер аерым урын алып тора. Х?с?н Туфан — минем и? яраткан шагыйрьл?ремне? берсе. ?ле д? булса х?теремд?, ?д?бият укытучыбыз аны? турында искиткеч соклану, ярату, горурлану бел?н с?йл?г?н иде. Шул к?нн?н башлап, бу га??еп талантлы шагыйрь минем д? к??елемне ?сир итте. ?зене? г?з?л шигырьл?ре бел?н ген? т?гел, сагышлы, к??ел кылларын сыкрата торган язмышы бел?н д?. ?йтерг? кир?к, Туфан — Сталин т?рм?л?рене? б?тен газабын кичерг?н, уналты ел гомерен туган ?иренн?н читт? ?тк?рг?н кеше. Шигъриятенд?ге мо?-сагыш, сагыну шу?а б?йл?нг?ндер д?. К?пме еллар буе с?йг?н хатыны Луиза Салиаскаровадан, яраткан кызларыннан аерылып читт? яш?г?нд? й?р?гене? ничек сыкравын ул ?зе ген? белг?ндер. Шушы хис, мо?лы шигырь булып, ак д?фт?р битем? к?чк?н. Агыла да болыт агыла Туган-?ск?н илл?р ягына, — дип яза ул «Агыла да болыт агыла» шигыренд?. Туган ?ир, туган ил к??елне ?зен? тарта, л?кин ?йг? кайту м?мкин т?гел. Шигырьл?ренд? Х?с?н Туфан й?р?генд?ге сары сагышын бушата. Сагышка да бит т?з?рг? кир?к. Шагыйрь язмышы ил язмышы бел?н б?йл?нг?н. Илне д? мо?сулык томаны яулап алган. Бу — «Г?лл?р инде яфрак яралар» шигыренд? ачык чагыла. Г?лл?р инде яфрак яралар Х?б?р итеп язлар ?ит?сен. Язлар ?итк?ч сагыш бет?сен К?теп утыра сабый балалар: Г?лл?р инде яфрак яралар! Беренче карашка шигырь сугыш ачысы турында кебек. ? чор бел?н б?йл?с??, анда сугышны? гына т?гел, илне? ?з эченд?ге аф?тен д? к?р?се?. Шул аф?т, миллионлаган гаепсезг? х?кем ителг?нн?р турында уйлана, сагышлана шагыйрь. Луиза Салиаскарова ире Х?с?н Туфанны уналты ел буена к?т?. Нич? тапкыр ?лемн?н саклап кала ул аны! Посылкалар бел?н ярд?м итте? — Без бит ?йд?… ?йд? бит, диде?… ? ул — каны? алыштырган Паеклары? ик?н бит сине?. Алдарсы? дип уйлый идеммени, ? син мине алдагансы? ич. ?зелер х?лг? ?итк?н гомеремне Каны? бел?н ялгагансы? ич, — дип яза ул. Шушы уналты ел буена ике й?р?кне яш?тк?н, алга барырга к?ч бирг?н м?х?бб?тне?, кызганычка каршы, азагы аянычлы. Я?адан к?решерг? насыйп булмый аларга. Авыр чакта эчт?н ген? еларга ?йр?нг?н Х?с?н Туфан бу юлы да к??еленн?н сызлана. — Кайт… — дип хатлар килдел?р… Юллар… озын идел?р… Кайттым. — Бусы — алкалары, Бусы — кабере… — дидел?р. ?йе, кайта Х?с?н. Тик ?зелеп с?йг?н хатыны, тер?ге, б?тен ышанычы булган Луизасы гына бу д?ньядан китеп барган. ?зг?л?н? шагыйрь, кат-кат к?з алдына китер?: З??г?р карны ера-ера, Вокзалларга килг?ндер. Б?лки табылыр, диг?ндер… Шушы шигырь юлларында Х?с?н бел?н Луиза м?х?бб?тене? к?че чагыла. Бик к?п шигырьл?р яза Х?с?н Туфан хатынына багышлап. «Ирт?л?р ?итте ис?», «?йтк?н иде?», «Си?а», «Ромашкалар»… Никад?р саф, чиста ярату хисе, тугрылык аларда! Яндырды? син с?ю, л?кин р?хм?т, Ваклыкларны азмы яндырды?. Яндырды? да хисне? х?ерсезен Кир?клесен ис?н калдырды?, — дип, ачыну аша м?х?бб?тк? м?дхия укый Х?с?н Туфан. Чыннан да, м?х?бб?т тормыш ваклыкларыннан ?стен булырга ?йр?т?. Туфан — гомере буе м?х?бб?тк? тугрылык саклаган кешел?рне? берсе. Ян?ш?сенд? ??рвакыт М?н?ия, Т?н?к? — Клара Булатова — кебек яхшы к??елле кешел?р була, тик Х?с?н Туфан я?адан беркайчан да ?йл?нми. Ул ??рвакыт ?зене? Луизасын сагынып яши, аны эзли. Д?нья мине ?зг?ртте. Еламаска ?йр?тте. К?лм?к ?и?ен ертасымы? — Б?йлисе бар й?р?кне. Тик к?лм?к ?и?ен ертып кына й?р?к ярасын д?валап буламы? Аны вакыт д?валар, л?кин ??р?х?те барыбер калачак. Кайсыгызны? кулы ?ылы? — Б?йлисе бар й?р?кне… ?йе, й?р?кне б?йл?р ?чен ?ылы куллы, ки? к??елле, зур й?р?кле кеше кир?к. Тик кем ул, кайда ул шул кеше? соравына ?авап эзли Х?с?н Туфан «Кайсыгызны? кулы ?ылы?» шигыренд?. Минемч?, Х?с?н Туфанны? м?х?бб?т лирикасы, туган ил турындагы шигырьл?ре ген? т?гел, тормыш, вакыт, кешелек язмышы турында уйланган ?с?рл?ре д? мо?сулык нурында коенган. М?с?л?н, «Битараф ай», горурлык а?кып торган «И татар», «Каплан-Кырда», «Халыклар капкасы янында» шигырьл?ре. Л?кин Туфан — м?х?бб?тне? олылыгына, тугрылыкка дан ?ырлаучы мо?, сагыш чишм?се. Мин аны мен? шушы беркемнекен д? кабатламаган, беркемнекен? д? охшамаган г?з?л м?х?бб?т шигырьл?ре ?чен яратам. Х?с?н Туфан язмышы турында уйланганда к??ел сыкрый. Элл? кызганып, ?лл? сокланып. М?гаен, сокланыптыр. ?зене? иксез-чиксез м?х?бб?те бел?н татар халкыны? яраткан шагыйрен саклап кала алган бер Артисткага, вакытсыз ч?чен? чал керг?н Шагыйрьг? соклана к??ел. Х?с?н Туфанны? портретларына к?з салса?, аны? м?лаем елмаюын сир?к к?рерсе?. И?аты кебек мо?су, изге ?анлы кеше ул. Сагыш, мо? аны? юлдашы булды. Л?кин алар к??елне ал?ыта торган сыктау т?гел, ? й?р?кне? и? т?ренн?н чыккан, халыкны? и? нечк? к??ел кылларын тибр?тк?н и? саф хисл?р. Шу?а к?р? Х?с?н Туфанны б?ген д? яраталар, укыйлар. Сибгат Х?ким ?йтк?нч?, шагыйрь гомере ч?чк?л?р гомерен? ти?. ?г?р ч?чк? булса, Х?с?н Туфан, ?ичшиксез, ак ч?чк? атар иде.
Роберт Ми?нуллин – балалар шагыйре. 1948 елны? 1 августында туган Роберт Ми?нуллин – ТР Д??л?т Советында даими эшл??че депутат. Татарстан законнарыны? ике теллелегене? т??г?ллеген т?эмин ит?че комиссияне? р?исе. Д??л?т т?зелеше ??м ?ирле ?зидар? комитетында ?гъза. Татар д?ньясында Роберт Ми?нуллин к?п кен? ?ыр с?зл?рене? авторы, искиткеч с?л?тле балалар шагыйре, нечк? лирик ??м кызу канлы публицист буларак таныш. Шу?а да аны к?пкырлы – талант иясе дип ?йтеп була. Л?кин Роберт Ми?нуллин беренче чиратта балалар шагыйре, ул безне? яраткан шагыйребез. Балалар ?чен и? ш?п язучы ул Резид? В?лиева, аннан со? Ш??к?т Галиев ??м Роберт Ми?нуллин. Роберт абый Ми?нуллинны? ??рбер шигыре гадилеге, н?фислеге, к??елг? ятышлыгы, юморга байлылыгы бел?н аерылып тора. Аны? шигырьл?ре бер сулышта укыла торган дип ?йтс?к т? була. Ул ?зенч?лекле шагыйрь. Шагыйрь к?ч?нми д?, тырышмый да, кемне д? булса д?вам да итми, ч?нки тумышы бел?н шагыйрь, тумышы бел?н ?к ?ыр чыганыгы. Ул сабыйлар ?чен икенче “?ти” г? ?верелде, ч?нки сабый к??елен а?лый ??м тоя бел?че, сабый а?ларлык “телд?” язучы -шагыйрьл?р бик сир?к. Шагыйрь ?зене? шигырьл?ренд? ??р балага махсус м?р???гать ит? кебек.Ул алар бел?н с?йл?ш?, серл?ш?, шаяра сыман. Мондый ?зенч?лекк? – Роберт Ми?нуллин гына хас. Роберт Ми?нуллинны, балалар ?д?биятында, якты юл к?рс?т?че “маяк” бел?н чагыштытырга була. Балалар ?д?биятын ?и?ел ?лк? дип ?йтеп булмас, бу ?лк?д? ?зе?? к?пмедер д?р???д? “бала” булырга кир?к. Роберт абый Ми?нуллинны? к??еленд? балага хас: беркатлылык, самимилык, гадилек, гаделлек сыйфатлар булгангадыр а?а бу ?лк? ?и?ел бирел?. Шагыйрь бар и?ат юлын балалар д?ньясына багышлый. Ул алар бел?н ?зе д? бала-чагына ?йл?неп кайта кебек. Роберт абый Ми?нуллин кебек ?ткен с?зле, гадел карашлы язучылар кил?ч?кт? тагын да к?бр?к булыр дип ?метл?н?се кил?, ч?нки безне? милл?тебезг? яшь буынга аек акыл бел?н юл к?рс?т?че, н?ни балаларга икенче “?ти” булырдай ш?хесл?р бик кир?к.
МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РТ МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОУЧРЕЖДЕНИЕ ОСНОВНАЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА с.САПЕЕВО АЗНАКАЕВСКОГО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА РТ На отборочный этап Республиканского конкурса сочинений о профессиях «Билет в будущее» СОЧИНЕНИЕ “Минем булачак ??н?рем” Работу выполнила: Латыпова Рамиля Рамилевна 19 августа 1999 года рождения; ученица 7 класса; домашний адрес: 423326, с.Сапеево,ул.Чапаева, дом 26, Азнакаевского района РТ; тел.5-59-17 Адрес школы:423326 с.Сапеево, ул.Школьная,53 Азнакаевского района РТ Директор школы: Хуснуллин Айрат Бариевич Учитель: Кашапова Фирюза Ф. 2012 год ?ир й?зенд? тормыш казаны ??рчак кайнап тора. Кайчак керфекл?рне к?т?р? ал-маслык кайгы басып, д?ньяны каплый, ул да булмый к??елл?рг? яш?? ?мете ?ст?п, куаныч челт?ре ?рел?. Тормышта т?рлесе була, л?кин ??рчак н?рс?г?дер т?шендер?-че, юл к?рс?т?че кир?к. Кешел?рг? м?гън?ле тормышны колачлар ?чен укытучы канат куя. Ул т?рбияли, укыта, ??ркемне кеше ит?рг? омтыла. Бу ??н?рне? б?екле-ген а?лаганга , ?нием д? балалар бакчасында педагог булып эшл?г?нг? к?р?, мин д? кил?ч?кт? укытучы булырга хыялланам. Укытучы эше ?и?ел т?гел. Алар бар белг?н белемн?рен балаларга бир?чел?р, укучыларны кызыксындырган барлык сорауларга ?авап табучылар, ??р к?нне к?з нурларын т?геп д?фт?р тикшер?чел?р д?. Д?реслект?н тыш, т?рле м?гъл?мат чыга-накларын, информацион технологиял?рне кулланып, кызыклы д?ресл?р ?тк?р?че укытучы булу ?чен бик к?п сыйфатларга ия булырга кир?к. Алар – белемле д?, акыллы да, сабыр –т?земле д?, г?з?л д?. Укытучы булу ?чен и? кир?кле сыйфат – балаларны ярату, аларны бертигез к?р?. Бу ??н?р зур сабырлык, т?землек, к?п-кырлы белем, зыялылык, балаларга карата олы м?х?бб?т ??м сайлаган эше?? чиксез бирелг?нлек тал?п ит?. М?галлим ул – белем таратучы, ул изге кешел?р р?тенд?. Заман к?злегенн?н ка-раганда, укытучы – с?яс?тче д?, икътисадчы да, эшм?к?р д? т?гел, ул – милл?тне таркалудан, тузгытудан саклап торучы, милл?тне? кил?ч?ген булдыручы. Укытучы кил?ч?кк? ?мет бел?н карамаса, яшь буында ?мет булмаячак. Укытучы безне уйларыбыз бел?н ?тк?н заманнарга с?ях?т иттер?, б?генге к?н бел?н таныштыра, кил?ч?к турында хыялланырга ?йр?т?. Алар безд? якты, матур тойгылыр т?рбиялил?р, кешел?рд?ге, тормыштагы матурлыкны к?рерг? ??м шуны? ?чен к?р?шерг? чакыралар. Безне? С?п?й м?кт?бенд? шундый укытучылар шактый. Мин ?земне укыткан барлык укытучыларымны х?рм?т ит?м ??м яратам. ? и? яратканнарым – ?зебезне? сыйныф ?ит?кчебез Г?р?ева Лилия Александр кызы ??м татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз, “?д?би туган як” т?г?р?ге ?ит?кчесе Фир?з? Ф?нилевна Кашапова. Фир?з? апа безг? татар теле ??м ?д?биятын, ? Лилия апа тарих, ??мгыять белеме ф?нн?рен укыта.Мин бу ф?нн?рне бик яратып укыйм.Ч?нки бу д?ресл?рд? ?зе?не кызыксындырган сорауларга ?авап табасы?. Фир?з? апабызны? сочинение-л?р ??м иншалар язу д?ресе ошый ми?а. Без аларны ашыкмыйча гына язабыз. Татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз к?п т?рле фактлардан, язарга тел?г?н фикерл?рд?н, тормышта булган вакыйгалардан и? кир?клел?рен ген? сайлап язарга куша. Мин ??рчак шул кагыйд?л?рд?н чыгып эш ит?рг? тырышам. ?д?бият д?ресл?ре ис? матурлык д?ньясына с?ях?тт?н гыйбар?т. Язучыларны? тормыш юлы, аларны? ?с?рл?ре бел?н танышкан саен – к??еле? байый. Кыскасы, Фир?з? Ф?нил кызы минд? ?д?биятка, туган телебезг? м?х?бб?т т?рбиял?де. Моны? ?чен мин а?а ме? р?хм?тле! Укытучым катлаулы ситуациял?рд? д? ?зе ?чен файдалы, у?айлы якларны эз-л?п таба бел?. ?зене? д?ресл?ренд? даими р?вешт? т?ртипк? ?йр?т?. ? т?ртип ул- физик матурлыкны? ??м ?хлакый т?рбияне? и? кир?кле шартларыннан берсе. Аны? ?йр?т?л?рен тормышымда куллана белс?м, сайлаган ??н?ремд? ялгышмам, дип уйлыйм. Ки? к??елле, ягымлы, олы ?анлы укытучым ??ркайсыбызга тормыш сабак-ларын се?дерерг? тырыша, асыл ки??шл?рен кызганмый. Ул безне ?з балаларыдай якын к?р?, хаталар булса, д?рес юл к?рс?т?, сабырлыгын ?уймый. Минем д?, а?а ошап, н?къ шундый сыйфатларга ия булган укытучы буласым кил?. М?кт?п тормышын ш?хси тормыштан ?стен куеп, бар гомерен яшь буынга белем бир?г? багышлаган олы ?анлы укытучым тыйнак кына изгелек орлыклары ч?ч?, гыйлем тарата. Безне? бел?н уртак тел табып, начарлыктан тыеп, яхшылыкка ?йр?т?е ?чен р?хм?т а?а. Укытучыбыз ки? к??елле, олы ?анлы.Ул – минем тормы-шымны? якты бер ?леше, аны? урыны к??елемне? т?ренд? т?гаенл?нг?н. Т?н йо-кыларын йокламыйча, укучыларым, дип ?зг?л?нг?н, т??лекне? ??р мизгелен безне уйлап ?тк?рг?н д? , яшь буынны? ?хлак – ?д?бе д? х?рм?тле остазым кулында. А?арда к?пме сабырлык! ?ти – ?ниемне д? алыштыра ул кайбер чакларда. Кир?к вакытта мактап, кир?к вакытта ?рл?п – ?зене? ?гет – н?сих?тл?рен ми?а се?дер?. Авыр мизгелл?рд? ярд?мче д?, хаталар ясаганда т?з?т?чем д? Ул. Укучылар бит алар ?ансыз т?гел. ?мма ??ркайсына гаять осталык бел?н юл табып, ?з ихтыярына буйсындыра бел? Фир?з? апа. Аны? каршы?да холкыбызга хас т?землек, ягым-лылык, м?лаемлык, шул ук вакытта тал?пч?нлек т? ?з урынын таба. К?зл?ре?д? очкын, ялкын, Й?р?кл?рг? учак якты?, Яраткан м?галлимем. К??ел т?р?з?л?рен какты?, Саф чишм?л?р булып акты?, Яраткан м?галлимем. Н?ни чагымда – кулдан тотып язарга ?йр?тк?н, ?с? т?шк?ч – максатларымны? ?илк?не булган яраткан укытучым! ?г?р мин кайчан да булса, башкаларны соклан-дырырлык кеше, аны? кебек мактаулы ??н?р иясе була алам ик?н, моны? нигезенд? укытучымны? башлап ?йтк?н и? гади с?зе торыр. Укытучы! Нинди изге исем, “?ни” с?зе кебек кадерле. ”Укытучы” с?зе чыннан да изге, матур исем. Укытучы хезм?те авыр да, ?аваплы да, кызыклы да. Бу ??н?рне сайлау тынгысызлык, эзл?н? юлын сайлау, ?з – ?зе?? искиткеч тал?пч?н булу, к?нд?лек тырыш, эзлекле хезм?т юлын сайлау диг?н с?з. Укытучы кешене? эш урыны – м?кт?п. М?кт?пт? бик к?п балалар укый, аларны? ??ркайсыны? характерлары т?рле була. Берсе шаян, берсе ?з эчен? йомык, ? берсе холыксыз булырга м?мкин. Шу?а да карамастан укытучы кеше балаларны а?ларга тырыша, ? моны? ?чен бик к?п сабырлык тал?п ител?. Х?зерге заманда укытучы хезм?тен? тугрылыклы калучылар к?нн?н – к?н кими. ? фидакарь укытучы ?зене? яраткан эшен? вакытын да, с?лам?тлеген д? кызган-мый. Сабыр ??м хыялый кешел?р шул алар! Шулай да аларны? да нервлары бар, й?р?кл?ре тиб?! К?з алдына китерик ?ле: нич?м? – нич? с?гатьл?р буе ?зерл?нг?н, калын китаплардан, интернет – ресурслардан, газета-журнал т?пл?м?л?ренн?н ?ый-ган мисаллар, ысуллар, алымнарны? ??рберсен кайчан, ничек куллануны т?г?л ?л-ч??г? сала да, д?ресне б?йр?м к?тк?нд?й к?теп ала. Безг? ниндидер я?алык ачасын, кыймм?тле фикер уятасын, тормышыбызда бик кир?к булачак белем бир?сен тоеп, коштай очып класска кер?. ??м …мен? си?а м?! Беребез альбом актарып утыра. Укытучыбызны к?рми д?, ишетми д?. Икенчебез, юри ?чекл?г?нд?й, тышка чыгып керерг? сорый, ?ченчебез… Аны? кычкырасы, класстан с?реп чыгарасы кил? андыйларны. ? укытучы т?з?рг?, сабыр булырга м??б?р була. Мин д? ?земд? х?зерд?н ?к шушы сыйфатларны булдырырга тиеш. Яшьт?шл?рем арасында укытучы яки т?рбияче булырга тел??чел?р бик сир?к, к?бесе: “Кеше баласы бел?н интег?ч?ксе?”,- дил?р. ? мин алай уйламыйм. Укытучы н?ни баланы? к??елен? яхшылык орлыгы ч?ч?, белем бир?, т?рбияли. ? бала ?сеп ?итк?ч, алган белемен, т?рбиясен кулланып, халкына хезм?т ит?. Укытучыдан башка беркем д? ??н?рг? ?йр?н? алмый. Укытучы – барлык ??н?рл?рг? юл ачучы кеше ул, минемч?. Очучы батырлыгы, разведчик кыюлыгы – боларны кем ген? а?ламый! Ут с?нде-р?чел?рне? фидакарьлеге, авыруларга кан бир?чел?рне? олы ?анлылыгы да ??ркем-г? м?гъл?м. ? кы?гырау бел?н кереп, кы?гырау бел?н чыгып, шул ике кы?гырау арасындагы 45 минутны? ??р секундында укытучы эшли торган батырлыкны кем ?лч?п караган да, кем бу хакта с?йл?г?н ??м язган! Мин сайлаячак укытучы ??н?рен гомере буена озата кил?че тормыш батырлыгы бит бу!
Хусаинова Инзиля Загировна МОУООШ с. Сапеево Азнакаевского района Республики Татарстан Российской Федерации ученица 4-го класса преподаватель Харисова Э.А. МИНЕМ ЯРАТКАН УКЫТУЧЫМ. “Укытучы! Нинди изге исем! “?ни” с?зе кебек кадерле.” Ишет?сезме?! Нинди матур, к??елг? якын тавыш ишетел?. Сабый елый. Бу баланы? д?ньяга беренче аваз салуы. Ул к?зен ача ??м тир?-якка сорау тулы карашы бел?н т?б?л?. Тир?-юньд? таныш булмаган кешел?р, предметлар, гомум?н, б?тен н?рс? ят а?а. Мен? шушы минуттан башлана инде баланы? яш?еше. Шу?а да бит кешене? и? матур ист?лекл?ре, и? изге хыяллары, и? беренче шатлык-куанычлары аны? балачагы яки ?смер чоры бел?н б?йл?нг?н була. Мен? шушы матур ист?лекл?р арасында шактый зур урынны м?кт?п, балачак дуслары ??м, ?лб?тт? инде, укытучылар алып тора. “ Укытучы”… “М?кт?п”! – Бу ике с?з К??елемд? яши ян?ш?. “Укытучым” дип телем ?йтк?н чакта, “М?кт?бем” дип й?р?к энд?ш?. И? беренче м?кт?п бусагасын атлап керг?н к?нн?н алып, зур тормышка озатып, со?гы кы?гырау чы?лаган к?нг? кад?р, бала бел?н ??рчак ян?ш?д? аны? укытучысы атлый. Ул аны белем д?ньясына алып кер?, яхшыны яманнан аерырга, хезм?т ??м и?ат шатлыгын тоярга ?йр?т?, фикерл?? с?л?тен ?стер?, д?ньяга карашын формалаштыра, а?ардан ш??ес т?рбиял??г? б?тен к?чен бир?. Ил карты да а?а, башын иеп, “М?галлим”, дип, зурлап энд?ш?… Укытучы хезм?те авыр да, ?аваплы да, кызыклы да. Ул зур сабырлык, т?землек, к?пкырлы белем, зыялылык, балаларга карата олы м?х?бб?т ??м сайлаган ??н?рг? чиксез бирелг?нлек тал?п ит?. Галим д?, т?з?че д?, шагыйрь д?, табиб та укытучыдан башлана. ??ркем укытучысын й?р?к т?ренд? й?рт?, и? ?ылы хисл?р бел?н иск? ала. “Х?терлим мин ?ле б?генгед?й…” диг?н ?ырны белм??чел?р юктыр. ??ркем д? ?зене? т??ге тапкыр м?кт?пк? аяк басуын, шаян классташларын, ягымлы, тал?пч?н укытучыларын онытмыйдыр ул. Мин д? ?земне? беренче м?рт?б? матур к?лм?к, ак алъяпкыч киеп, ч?чл?рем? олы ак бантиклар тагып, ч?ч?к б?йл?ме тотып, м?кт?п баскычыннан атлавымны х?терлим. Беренче тапкыр безне н?ни кулларыбыздан тотып, укытучыбыз Х?мидуллина Айг?л Р?сил кызы матур, якты класс б?лм?сен? алып керде. Беренче д?рес ты?лавым, к?нд?легемд?ге беренче билгел?р б?генгед?й х?теремд?. Беренче тапкыр такта алдында ?авап бир?л?р, каушап, белг?не?не д? онытулар – барысы да ист?. И? ист? калганы: парталар артына малайларны кызлар бел?н аралаштырып утырту. ?й, шул вакыттагы дулкынланулар. Бигр?к т? кызларны? тарткалашуларын к?рс?гез иде. ? со?рак, бераз ч?ч тартышулар, т?ртеш?л?р булгалап алса да, бер-беребезг? иял?неп беттек. Беренче укытучым Х?мидуллина Айг?л Р?сил кызы 1982 нче елны? 5нче августында Урманай авылында туа. Башлангыч белемне шунда ала. ?смер чактан ук укытучы булу тел?ге аны Б?гелм? педагогия училищесына алып кит?. Аны яхшы гына т?мамлаганнан со?, ул Яр Чаллы педагогия институтына читт?н торып уку б?леген? укырга кер?. Башта ул ?с?й м?кт?бенд?, аннары К?кре Елга м?кт?бенд? башлангыч сыйныф ?ит?кчесе булып эшли. Безне? б?хетт?ндер ме, мин укырга кер?се елны, Айг?л Р?сил кызы С?п?й м?кт?бен? укытырга кил?. ?ле б?генгед?й к?з алдымда. Без, беренче сыйныфка баручылар ??м ?лк?н сыйныф укучылары, “Белем б?йр?мен?” репетицияг? ?ыелдык. Шунда зифа гына буйлы, ко?гырт кара ч?чле, матур гына киенг?н бер укытучы килеп керде. Ул безне? кулларны матурлап, башларны тигезл?п куйды. Шуннан со? к?лемсер?п кен? “Шушы мыни минем булачак укучыларым?!”- дип безне? турыда сорады. Шул вакытта мин эчемн?н ген? “???! Бу безне? булачак укытучы апабыз,”- дип куанып куйдым. Шул к?нн?н бирле Айг?л апа укучыларны? кадерле укытучысы, хезм?тт?шл?рене? ки??шчесе, ярд?мчесе булды. Ул безне т??ге к?нн?н ?к ?зен? гашыйк итте. Беренче тапкыр укырга бара башлаган к?нн?н алып, мин ?ти бел?н ?нид?н д? алдарак м?кт?пк? чыгып кит?м. Д?реср?ге, чабам. К?н саен шулай. Ч?нки м?кт?бемне бик яратам. Сыйныфташларымны, укытучыларымны к?рг?ч, ми?а бик р?х?т була. ?земне аны? янында к?чле итеп, бар н?рс?д?н якланган итеп сиз?м. Укытучым елмаеп караса, ул к?нне шатлыгым эчем? сыймый. Ул безг?, ?нил?рд?й к??ел ?ылысын биреп, укырга, язарга ?йр?тте. Игътибарлы, ихтирамлы, кече к??елле булу серл?рен? т?шендерде. Сыйныфтагы барлык балаларны берг? туплады, бер гаил? кешел?рен? ?йл?ндерде. Т?ртипле, акыллы, ?хлаклы, кешел?рг? ярд?мчел булырга ?йр?тте. Безне? сыйныф укуда да, д?рест?н тыш ?тк?релг?н чараларда да алдынгылыкны беркемг? д? бирми. ?земне? ??м укытучымны? тырышлыгы н?ти??сенд? мин инде д?ртенче ел р?тт?н бишле билгел?рен? ген? укып барам. Без сыйныфта 11 укучы. ??ркайсыбызны? ?зене? соравы, борчуы. Л?кин укытучы апамны? барыбызга да акыллы ки??шл?ре, тулы ?аваплары ??рвакыт ?зер иде. Балаларны? теле кы?гырау, Бер чы?гылдый, ява ме? сорау. Барсына да ?авап бирг?нсез, Сез и? сабыр кеше ик?нсез. Серд?шчебез, ки??шчебез, икенче ?нк?без булган Айг?л апаны беркайчан да онытмабыз. Аны? исеме й?р?к т?ренд?. Барысы ?чен д? р?хм?т Сезг?, беренче укытучым, ме? р?хм?т! Р?хм?т Сезг?, беренче укытучым! Рухыбызга иман салдыгыз. Барыбызны тигез, якын к?реп, Балагыздай каршы алдыгыз. Укытучым минем, с?нм?с назым, Якты язым – балачакларым, Мин гомерг?, ?нк?м бел?н берг?, К??елемд? Сезне саклармын. Халык шагыйре Ф?нис абый Яруллинны? “Сез и? г?з?л кеше ик?нсез” шигыре ?ырга ?йл?неп, укытучыларга багышлап язылган к?п ?ырларны? берсе булса да, р?сми р?вешт? кабул ителм?с? д?, басылып чыгуга ук укукытучы ??н?рене? гимнына ?йл?нде шикелле. Килг?н чакта башка авырлык, ?итми калса, к?ч ??м сабырлык, Сиздермич? ярд?м итк?нсез, Сез и? г?з?л кеше ик?нсез…” Бу ?ырда укытучыга булган х?рм?т, м?х?бб?т, аны зурлау, аны кадерл?? ачык чагыла. Мо?арчы шагыйрьл?р и?атында, укучылар бел?н ата-аналар к??еленд? булган укытучыга х?рм?т ??м зурлау, ни?аять, быел и? биек трибуналардан я?гырап, “Укытучы елы” булып ?верелде. К?н саен сине м?кт?пт? елмаеп каршы алган, укырга-язарга, санарга гына т?гел, си?а тормыш нигезл?рен ?йр?тк?н кешелекле кешене зурлау елы. Яратасы?мы син укытучы?ны? Сине мактаганда гына т?гел, ачуланганда да, эш тал?п итк?нд? д?, кис?тк?нд? д? х?рм?т ит?се?ме? Ул бит боларны? барысын да сине? ?чен эшли. Сине? эше? барып чыкмаганда, ул борчылмыйдыр, дисе?ме? Сине? у?ышлары?а с?енмидер, дисе?ме?.. Кешелекне? кил?ч?ге – укытучылар кулында. Алар балалар к??елен? нинди орлык сала алса, хезм?тл?рене? д? ?имешл?ре шундый булачак. Укытучы ?зене? Укытучы булуыннан оялмасын, ? горурлансын, ч?нки ул ??мгыятьне? и? х?рм?тле ??н?р иясе. Х?рм?тле укытучыларым! Армый-талмый эшл?вегез, тынгысыз, ки? к??елле ??м риясыз булуыгыз сезг? карата бетм?с-т?к?нм?с ихтирам уята. Б?ген никад?р ген? авыр булмасын, сезне? й?р?кл?регезд? балаларга , кешелекк? карата м?х?бб?т кимеми. ??р кешег? кир?кле, игелекле хезм?тегез ?чен р?хм?т сезг?. Гаил?л?регезг? татулык, тынычлык ??м муллык юлдаш булсын! С?лам?тлек ??м эшегезд? у?ышлар! ?ир й?зенд? и?-и? матур тел?кл?рне, Сорасалар, багышларга кемг?, диеп. ?сир итк?н ?зен? бик к?п й?р?кл?рне Укытучыма, дияр идем, башым иеп.” Список литературы: Мансуров З. ?ырлап ачыла к??ел, Казан, 1993. “Маяк” газетасы, 28 июнь, 2006. “Х?зин?” газетасы, 26 май, 2010 . Яруллин Ф. Шигырьл?р ?ыентыгы, 2003.
?нием! «?ни» диеп язып куйдым Я?а яуган ак карга. Таптамагыз, ?ич ярамый «?ни» с?зен таптарга. ?земне? язмамны шушы шигырь юлларыннан башлап ?иб?р?сем кил?. ?ни – ?ирд? и? газиз, якын кеше. Ул сине тудырган, к?йл?п бишект? тирб?тк?н, сине? беренче елмаюы?ны, беренче ?йтк?н с?зл?ре?не ишетеп с?енг?н,т?пи атлап кит?е?не к?реп шатланган.Ул безне туган телебезне яратырга ?йр?тк?н. Без ?зебезне? тормышыбызны алардан башка к?з алдына да китер? алмыйбыз. Алар – безне? д?ньябызны? яме, шатлыгы. ??ркемг? ?з ?нисе д?ньядагы и? кадерле кеше булган кебек, ми?а да ?з ?нием бик кадерле. Барлык балаларныкы кебек, минем д? телем”?нн?”, “?ни” с?зе бел?н ачылган. ?нием минем бик сабыр, тыйнак кеше. ?ниемне? исеме ?лфия. Бу исем гар?п теленн?н килеп керг?н. Ул: “Ме? яш?р кыз” диг?нне а?лата. ?ниемне? йомшак куллары, ягымлы тавышы ми?а шатлык китер?. Мин ?нием? кулымнан килг?нч? булышырга, аны борчымаска тырышам. ?нием ми?а д?ресл?ремне эшл?рг? д? булыша: а?ламаган сорауларыма да сабыр гына ?авап таба, файдалы ки??шл?рен д? бир?. Мин м?кт?пт?н кайтуга, ?йд? т?мле ис таралган була. ?нием инде т?мле-т?мле ризыклар пешереп куярга д? ?лгерг?н! Без аны? бел?н т?мл?п ч?й эч?без, серл?ребез бел?н уртаклашабыз. Ял к?нн?ренд? без саф ?авада й?рерг? яратабыз. ?нием мине ??р кичне назлап йоклата, ? ирт?н “кызым” диеп с?еп уята. Нинди зур б?хет! Ярый ?ле, ?нием, ян?ш?мд? син бар! ?нием, мин сине бик яратам! Си?а и? изге тел?кл?ремне ген? телим. Зарипова Регина, Карабаш икенче урта м?кт?бене? 5”Б” сыйныф укучысы
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №2 с.Киргиз-Мияки муниципального района Миякинский район Республики Башкортостан Конкурс «Пою мою республику» Сочинение на тему: «Мин б?хетле туган ?иремд?» Выполнила: ученица 6б класса Ахметшина Алсу Руководитель: Рахматуллина З.Х. Киргиз-Мияки – 2014 Мин б?хетле туган ?иремд? …Шул туфракта туып-?с? ?зе бер б?хет инде. (Мостай К?рим) ??ркемне? й?р?ген? якын, к??елен? тынычлык бир? торган урыннары буладыр. Минем ?чен ул – г?з?л Башкортстаныбызны? и? ямьле районнарыны? берсе – Мияк? районы. Районыбыздан нинди ген? к?ренекле ш?хесл?р чыкмаган! «Мияк? ?ире – ?дипл?р иле» диг?нне ишетк?негез бардыр ?ле сезне?. Бу чыннан да шулай, минем туган районым – ?ч милл?тне? яраткан шагыйре Мифтахетдин Акмулланы? туган ?ире. Тагын да бик к?п язучылар, шагыйрьл?рне бирг?н безне? туган ягыбыз: Гариф Гом?р, Т?хв?т Ян?би, Сафуан Яхшыголов, Гали Рафиков, Азат Магазов, Марс ?хм?тшин, Х?ким?ан Зарипов ??м башкалар. Шулай ук с?нгать ?лк?сенд? дан алган якташларыбыз да байтак: РСФСР-ны? атказанган артисткасы Нурия Ирсаева, Башкортстанны? ??м Татарстанны? халык артисты Айдар Галимов, Башкортстанны? атказанган артисты Равил? М?с?лимова, Башкортстанны? халык артисты Венер Камалов. Шундый ??ркемг? диярлек таныш якташлары? бел?н ничек инде горурланмыйсы?? Горурланам, бик урынлы горурланам мин! Туган ягымны? табигате д? искиткеч г?з?л. Районыбызда яшел урманнар бел?н биз?лг?н таулар да, алтын иген ?с? торган ки? басулар да бар. Монда к?меш сулы чылтырап аккан чишм?л?рг? кушылып, кошлар мо?лы ?ырларын суза. Х?тф? болыннарында, урман акланнарында ?ир ?ил?кл?ре кызарып пеш?. Дим буендагы тугайлыкларда ?ск?н баллы шомыртлар ?имешл?ре бел?н сыйлый. К?зен кып-кызыл баланнар, мил?шл?р, г?л?имешл?р ?лгер?. Туган ?иремне? ?авалары да шифалы, ?илл?ре д? йомшак. Монда кояш та ягымлы елмая, ныграк ?ылыта, ирк?ли, с?я. ?ырларда да бит болай дип ?ырлана: 2 Исем китми читт? ?ск?н Кипариска, бананга, ?че булса да, гашыйк мин Мил?ш бел?н баланга. ?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?г?н, имеш. Ышанам, туган якны? табигате авыру т?нг? андый шифа бирерг? д? с?л?тледер ул. Районыбызны? ?з?ге Кыргыз-Мияк? авылы – минем туган авылым. Авылыбыз к?нн?н-к?н ?с?, матурлана. Урамнар чиста, таза. Я?адан-я?а йортлар, биналар т?зел?. ?ле я?а гына т?зелг?н Мияк? спорт комплексы бел?н мактанмый булдыралмыйм. Бу комплекс ш???рнекенн?н бер д? ким т?гел: зур бассейны, тренажер залы, фитнес залы, зур спорт залы бар, кышын хоккей тартмачыгы булдырылды. Яше д?, карты да шатланып шунда й?ри. Тир?-як авыллар да кил?. Авылыбызда ике зур м?кт?п, алар икесе д? заманча ?и?азландырылган, безг? – балаларга барлык унайлыклар да булдырылган. Тыныч тормышта, ягымлы, ихлас кешел?р яш?г?н, искиткеч г?з?л табигате булган туган ?иремд? яш?? б?хет т?гелмени инде? Минемч?, бу – и? зур б?хет. К??елем? ?ыр юллары кил?: Туган ягым-Дим буйлары, Туган ягым – Мияк?, Мияк?не? ал та?нары М??ге балкыр й?р?кт?! Туган ?ирем, якташларым, мин яратам сезне! Туган ?иремд?, сезне? арагызда яш?г?нг? к?р?, мин чиксез б?хетле! 3
Минем яраткан укытучым. Кайгы килг?нд? д?, егет бул, дип Шул остазлар безне ?йр?тк?н. «Укытучы» бел?н «?нк?й» с?зе, Берг? саркып чыга й?р?кт?н. К?ренекле шагыйрь Ф?ннур Сафин катлаулы, ?мма мактаулы ??н?р иял?рен? ?н? шундый югары б?я бир?. ?йе, чыннан да, м?галлим?л?рне без – икенче ?нил?ребезг?, укытучы абыйларны ис?, т?пле с?зе, нигезле ки??шл?ре хакына ?тил?ребезг? ти?л?п карарга гад?тл?нг?н. И? игелекле ??н?р нинди дис?л?р, ?ич т? шикл?нмич?, укытучы дип ?йт? тиешледер. Д?ньяны танып бел?, укырга- язарга ?йр?т?д?н тыш, акны – карадан, яхшыны яманнан аеру, изгелекне ?стен к?р?, нинди ген? кыен х?лд?н д? чыгу юлларын табу, ад?мчелек бел?н гомер ит? хикм?тл?рен безг? остазларыбыз т?шендер?. Остаз, м?галлим, м?д?ррис дип олылаган аларны халкыбыз, ягъни ?хлак нигезл?рен? т?шендер?че, б?нд?не кеше д?р???сен? к?т?р?че.Кешелек ??мгыяте ??р д?верд? д? укытучыларга таянган. М?галлимн?н тел?с? нинди ??н?р иясе ?зерл?рг? м?мкин. ? мен? тел?с? кайсы ??н?р кешесен укытучы ит? алмыйсы?, диг?нн?рен ишетк?н бар. Бик хак с?зл?р. Д?ньяда ?ч т?рле изге ??н?р бар, дил?р: кешел?рне туендыручылар, д?валаучылар ??м аларны белемле ит?чел?р.Укытучы ??н?ре – м??гелек, изге ??н?р! Укытучы! Кем ген? бу исемне зур х?рм?т бел?н телг? алмый ик?н? ??ркайсыбызны? и? матур х?тир?л?ре, шатлык-борчулары, беренче дулкынланулары н?къ мен? м?кт?п ??м укытучы бел?н б?йле. Беренче тапкыр м?кт?п бусагасын атлап керг?н к?нн?н алып, бала бел?н ян?ш?д? аны? укытучысы атлый. Б?ген галим д?, ташчы да , иген ?стер?че д? аны? олы исеме алдында баш ия, ч?нки тел?с? нинди ??н?рг? юл башы укытучыны? фидакарь хезм?те н?ти??сенд? салына . Ул д?ньядагы барлык матур сыйфатларны ?зен? туплаган. Ки? к??еллелек, тырышлык, балаларга чиксез м?х?бб?т, намуслылык… Андагы сабырлык- аналар сабырлыгына ти?. Шу?а да аларга кадер-х?рм?т к?рс?тик, ис?нн?рен? шалтыратып, х?лл?рен белик, б?л?кл?р бирик, и? к?рк?м ч?ч?кл?рг? к?мик. Д?ньядан китк?нн?рен изге с?з бел?н телг? алыйк, дога кылыйк. Укытучылар – минем тормышымда м??им роль уйнаган ш?хесл?р алар. Шу?а к?р? аларны? фидакарь хезм?тл?рен беркайчан да х?теремн?н чыгармыйм, ?земне укыткан м?галлимн?ремне онытмыйм. Укучылар алдында да, ата-аналар алдында да зур абруйга ия булган, тир?н белемле, зир?к акыллы, замана бел?н берг? атлаучы, ??ркем бел?н уртак тел таба алучы затлар бит алар. Минем укытучы ??н?рен сайлавымда да беренче укытучым ?лфия апаны? да ?леше зур. «Х?терлим мин ?ле б?генгед?й…» диг?н ?ырны белм??чел?р юктыр. ??ркем д? ?зене? т??ге тапкыр м?кт?пк? аяк басуын, шаян сыйныфташларын, ягымлы, тал?пч?н укытучыларын онытмыйдыр ул. Мин д? ?земне? беренче м?рт?б? матур к?лм?к, ак алъяпкыч киеп, ч?чл?рем? олы ак бантиклар тагып, ч?ч?к б?йл?ме тотып, м?кт?п баскычыннан атлавымны х?терлим. Беренче тапкыр безне н?ни кулларыбыздан тотып, укытучыбыз ?лфия апа матур, якты сыйныф б?лм?сен? алып керде. Беренче д?рес ты?лавым, к?нд?легемд?ге беренче билгел?р б?генгед?й х?теремд?. Беренче тапкыр такта алдында ?авап бир?л?р, каушап, белг?не?не д? онытулар – барысы да ист?. И? ист? калганы: 4нче сыйныфны гел бишле билгел?рен? ген? т?мамлап,5нче сыйныфка к?чк?нд? ,ми?а беренче укытучым болай диде:”Син ?ичшиксез тырышып укырга,кил?ч?кт? укытучы булырга тиешсе? .Укытучы бирелеп, намус бел?н, чын к??елд?н балаларны яратып эшл?с? ген? д?р???г? иреш?ч?к, ихтирамга лаек булачак,шуны онытма.”- диде. Мин шушы к?нн?н башлап башка ??н?рл?р турында уйламадым да. Бары тик укытучы булырга хыялландым. ??м хыялым тормышка ашты. Мин инде 20 ел м?кт?пт? балаларга белем бир?м. Беренче укытучым инде к?пт?н ак яулыклы ?би. Шулай булуга да карамастан, ул- минем к??елемд? ??рвакыт яшь, к?л?ч й?зле ,туры с?зле , якты юл к?рс?т?че ?рн?к остазым…Мин а?а ме?-ме? р?хм?тлемен. ?ир й?зенд? и?-и? матур тел?кл?рне, Сорасалар, багышларга кемг?, диеп. ?сир итк?н ?зен? бик к?п й?р?кл?рне “ Укытучыма,” дияр идем, башым иеп. ГББУ“2нче Аксубай урта м?кт?бе”не? татар теле ??м ?д?бияты укытучысы Яруллина Г?лшат Мин?сх?т кызы.
Эссе
Син бит, шагыйрь, татар халкы ?чен
Яш?? д?реслеге язган зат”.
Тукай, Тукай, дибез. Габдулла Тукайны? туган к?нен билгелибез. ? т?пт?н уйлап карасак, без, чыннан да, гомер буе Тукай бел?н берг? яшибез. Кечкен?д?н б?л?к?й Апушны кызганабыз, Ш?риф? карчыкны явыз, дибез. Без ?ск?н саен Тукай ?с?, ул ?ск?н саен – без.
Габдулла Тукаебыз ис? — татар шигърияте к?генд? янган якты йолдызларны? и? зурысы. Ул калдырган и?ат мирасы ??м рухи яктылык – безне? горурлыгыбыз ??м мактанычыбыз. ?аныбыз аны? шигырьл?ренн?н, ул тудырган га??еп д?ньядан аерыла алмый .
Тел?с? кайсы милл?тне милл?т итк?н ике т?п н?рс? бар. Аларны? беренчесе – туган тел, икенчесе – милли к?й, милли мо?. Уйлап карагыз ?ле. Габдулла Тукай с?зл?рен? ?ырлана торган “Туган тел”, “Туган авыл”, “Б?йр?м б?ген”, “?лл?ки”, “Т?фтил??” ?ырларыннан башка татарны, аны? к??елен ??м рухын к?з алдына китереп буламы? Юк, ?лб?тт?. Д?ньяда яхшы ?ырдан да олырак с?нгать юктыр. Ни ?чен дис??, ?ырда туган телне? и? затлы, и? т?мле, и? хисле, и? мо?лы с?зл?ре берг? ?ыела.
? Тукаебызны? ?киятл?ре булмаса, г?з?л балачагыбыз булыр иде мик?н? Ул «Су анасы», «Ш?р?ле», «К??? бел?н Сарык» ?киятл?ре нинди ген? б?ек кешел?р т?рбиял?м?де ик?н! «Сабыйга», «Эшк? ?нд??», «Эш бетк?ч, уйнарга ярый» шигырьл?ре ис? нинди ген? h?н?р иял?ре ?стерм?де! Дим?к, без б?хетле, без Тукайлы халык. Тукай безне кеше итте, Тукай безне телле итте. Тукай безне эшк? ?йр?тте. Тукай безне д?ньяга танытты. Без Тукайга бурычлы. Без Тукайга р?хм?тле. Шушы изге бурычыбызны тормышка ашыру ?чен, бар к?чебезне куябыз. Туган телебез татар телен яратабыз, аны? бел?н горурланабыз. Халкыбызны? милли ?киятл?рен яратып укыйбыз, бер -беребезг? с?йлибез.
Тукай абый, к??елем бел?н
Б?ген сине? янга килешем.
?ир й?зенд? Кеше булуга
Шигырьл?ре? аша ирештем.
Р?хм?т си?а, телем бирде?,
Яхшылыкка ?йр?тте?.
Чит эшл?рг? тайпылсам да,
hич какмады?, ?з итте?.
А?латып телне? асылын,
К?рс?тте? туры юлны.
Моннан ары беркайчан да
Югалтмабыз кыйбланы.
Туган телебезд?н башка
Яш??л?р ул юк ик?н.
Матур илл?р к?п булса да,
Туган тел бер?? ик?н.
Тукай аша
Тукай шигырьл?рен укыйм,
Т?нн?рен ятлап ятам.
?лл? яшьт?ш булгангамы-
Аны ?зелеп яратам.
Шигырьл?ре – тел ачкычы,
??рбер с?зе- васыять.
Тукай абый, телем ачтым
“Туган тел”е?не с?йл?п.
«Кышкы кич» л?рд? утырып,
Башлы ?лгел?р чиктем.
“?лл?ки”, “Т?фтил??” ты?лап,
Т?нн?рен йоклап киттем.
«Пар ат»лары?а утырып,
Бардым сабантуйларга.
«Кызыклы ш?керт»е? аша
Oйр?ндем эш с?ярг?.
Аккош к?ленн?н чыккан да,
Су анасы ч?ч тарый.
Тарагын ч?лм?сенн?р дип,
Тир?-ягына карый.
? мен? Ш?р?ле абый:
Авызын шундый ера.
Кети-кети уйныйк диеп,
Мине чакырып тора.
«Бала» китапхан?сенд?
Белдем «Кисекбашны»да.
Тагын бер кат р?хм?тлемен
Тукаебыз булганга.
НА РАЙОННЫЙ ТУР XXIРЕСПУБЛИКАНСКОГО ФЕСТИВАЛЯ ДЕТСКОЙ, ЮНОШЕСКОЙ И МОЛОДЕЖНОЙ ПРЕССЫ«ЗОЛОТОЕ ПЕРО»
Габдулла Тукай – яраткан шагыйрем
(«Лучшая журналисткая работа” на татарском языке, посвящённая к 130-летию Габдуллы Тукая)
Работу выполнила: ученица 2а класса
МБОУ «Бетькинская средняя обще-
образовательная школа»
Ибрагимова Камиля Айратовна
Руководитель: учитель начальных классов
Мутагирова Гулия Наилевна
2016 год.
Кечкен? ген? булсам да, ?нием укытучы булып эшл?г?нг? к?р?ме, гел Габдулла Тукай турында ишетерг? туры килде. Шулай итеп, Габдулла Тукайны? б?ек шагыйрь ик?нен мин к?пт?нн?н бел?м.
Габдулла Тукай…. Бармы ик?н безне? арада бу олы шагыйрь турында ишетм?г?н, белм?г?н кеше? Тукайны? мо?лы ?ырларын ?ырламаган, тылсымлы ?киятл?рен ты?ламаган, шигырьл?рен яттан белм?г?н бала…? Юктыр…
Тукай… ?леге исемне ишетк?ч, к??елд? т?рле хисл?р туа. Безне? м?кт?пт? ??р ел бу б?ек шагыйрьне иск? алалар,т?рле чаралар ?тк?р?л?р. Без аны? “Су анасы”н ?йр?неп, “Туган тел” шигырен ятлап,аны? тормышы бел?н таныштык. Аны? ” Ш?р?ле” поэмасын укыгач минд? Тукай и?атына соклану тагын да артты. Без укытучы апа бел?н аны? “Су анасы”, “Шур?ле”, “Бала бел?н к?б?л?к” ?с?рл?рен с?хн?л?штердек. Бик к?п ?с?рл?рен? р?семн?р ясадык.
Б?ек Тукай безг? ?лм?с ?с?рл?р калдырган. Ул безне акыллы, тыйнак, гадел булырга ?йр?т?, табигатьне, анда булган бар тереклекне яратырга ?нди. Аны? ?д?плелекк?, б?еклекк?, т??фыйклыкка ?нд?г?н шигырьл?рен ?ич онытырга ярамый. Нинди ген? шигырьл?рен укыма, гади, а?лаешлы, х?терд? кала.
?йе, Габдулла Тукай и?аты – серле бакча кебек, мог?изалы ил. Ул ?зен? чакырып тора. Аны? ?с?рл?ре шулкад?р кызыклы, мавыктыргыч, х?тта аерылып булмый,укыган саен укыйсы килеп тора. Аны? и?аты чынлап та – м??гелек. Тукай татар милл?те, татар халкы к??еленд? б?ген д? яши ??м яш?яч?к! Аны? и?аты беркайчан да онытылмас, ч?нки ул – б?ек шагыйрь!Мин Габдулла Тукай и?атын бик яратып укыйм. ??р татарны? й?р?генд? ?з Тукае. Кемн?рдер а?а карап соклана, кемн?рдер ?рн?к итеп, аны б?генге к?нн?рд? д? ?з й?р?генд? й?рт?.И?ади эшемне т?б?нд?ге шигырь юллары бел?н т?мамлыйсым кил?:
Татар теле – б?ек Тукай теле
Туган телем – милли ?ырларым.
М??ге яш?рсе? син, Апуш-Тукай,
Я?гыратып й?р?к мо?нарын.
Минем яраткан язучым.
Без беренче тапкыр м?кт?пк? кил?г?, ?лифба китабын ачуга:
“И туган тел, и матур тел,
?тк?м, ?нк?мне? теле!
Д?ньяда к?п н?рс? белдем
Син туган тел аркылы” дип язылган шигырь юлларын укыйбыз. Бу шигырьне б?ек язучыбыз Габдулла Тукай язган. Шигырь кешене тормышны? б?тен чорларына алып кайта. Си?а гомер б?л?к итк?н ?ти – ?ние?не? теле аша, син д?ньяны таныйсы?. Башка телл?р ?зл?ренч? матур булса да, ?з теле?не? я?гырашы ук б?т?н. Туган теле? аша ?ирд?ге, кешед?ге матурлык б?тен тулылыгы бел?н а?лашыла. Татар теле ?тк?м – ?нк?м кебек ?к якын дип язуы ?чен, Габдулла Тукай минем яраткан язучым булып тора. Аны? к?п кен? ?киятл?рен ?нием ми?а кечкен?д?н укый иде. Габдулла Тукай аз гына вакыт эченд? бик к?п шигырьл?р, ?киятл?р язып калдырган. Аларны балалар гына т?гел, олылар да яратып укыйлар. Аны? ?с?рл?ре безг? ?гет – н?сыйх?т биреп тора. Габдулла Тукай к?п кен? балаларны? яраткан язучысына ?йл?нде. Аны? тормыш юлы бик авыр була.
Ул ?зе 1886 нчы елны? 26 нчы апреленд? х?зерге Татарстан республикасы Арча районы Кушлавыч авылында М?х?мм?тгариф гаил?сенд? д?ньяга кил?.Тукайга алты ай булганда аны? ?тисе ?леп кит?, ? д?рт яшьт? – ?нисе д? ?леп кит?. Ул ятим кала. Аны бабасы т?рбияли. Бабасыны? ?зене? д? гаил?се зур булганлыктан ул ?ги ?бисен? артык бала гына булып тора. ??м аны бер ямщикка утыртып, Казанга озаталар. Анда ямщик аны”Асрарга бала бир?м, кем ала? ” дип саткан. Шуннан аны баласыз бер карт бел?н карчык алып, ике – ?ч ел т?рбиялил?р. Л?кин алар да авырып кит?л?р ??м аны я?адан бабасына кайтаралар. Мен? шундый авыр тормыш юлын Габдулла Тукай кечкен?д?н татып яши.
Габдулла Тукайны? кайсы гына шигырен алсак та, анда туган телг? м?х?бб?т сур?тл?н?. Ул ?зене? и? кадерле кешел?ре – ?ти – ?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, алар рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерг?н:
И туган тел! Синд? булган
И? элек кыйлган догам:
Ярлыкагыл, дип, ?зем ??м
?тк?м – ?нк?мне, Ходам!
http://nsportal.ru/ap/library/drugoe/2014/12/22/sochinenie-minem-yaratkan-yazuchym
Тукай – минем яраткан шагыйрем.
(инша)
Халык м?х?бб?те – сине? исеме?,
Халык гомере – сине? гомере?!
?г?р д? д?ньяда бик аз яш?п т?, к?п эшл?р эшл?п китк?н язучылар турында с?з бара ик?н, аны? берсе, ?ичшиксез, Г абдулла Тукай булыр. Уйлап караса?, кызганыч тормыш, ятимлек михн?тл?рен татыган, яшьли ?леп китк?н шагыйрь язмышы бигр?к аяныч.
Габдулла Тукай…. Бармы ик?н безне? арада бу олы шагыйрь турында ишетм?г?н, белм?г?н кеше? Тукайны? мо?лы ?ырларын ?ырламаган, тылсымлы ?киятл?рен ты?ламаган, шигырьл?рен яттан белм?г?н бала…? Юктыр.
Тукай… ?леге исемне ишетк?ч, к??елд? т?рле хисл?р туа. Б?л?к?й класста укыганда “Су анасы”н ?йр?неп, “Туган тел” шигырен ятлап, аны? тормышы бел?н танышкан идек. Аны? “Исемд? калганннар” ?с?рен, ” Ш?р?ле” поэмасын укыгач минд? Тукай и?атына соклану тагын да артты. Тукайны? ачы язмышы бел?н таныш булмаган, аны? и?атына, тормышына сокланмаган бала юктыр, минемч?. Язмышны? р?химсез ?илл?ре аны бик еш сагалап й?ри. ?йд?н – ?йг?, кулдан – кулга к?ч? Тукай. Ата – анасын яшьли югалта, ятим кала. “Артык кашык” булып й?рерг? кала а?а. Л?кин Тукай бернинди д? сынауларга бирешми, ?з юлыннан кире чигенми. Ул ?з тормышыннан бервакытта да зарланмый.
Д?ньядан китеп барганда Тукайга нибары егерме ?иде яшь кен? булган. Шулай яшь булуына карамастан, шагыйрь безне? й?р?кк? м??гег? кереп калган. Б?ек Тукай безг? ?лм?с ?с?рл?р калдырган. Ул безне акыллы, тыйнак, гадел булырга ?йр?т?, табигатьне, анда булган бар тереклекне яратырга ?нди. Аны? ?д?плелекк?, б?еклекк?, т??фыйклыкка ?нд?г?н шигырьл?рен ?ич онытырга ярамый. Нинди ген? шигырьл?рен укыма, гади, а?лаешлы, х?терд? кала.
?йе, Габдулла Тукай и?аты – серле бакча кебек, мог?изалы ил. Ул ?зен? чакырып тора. Аны? ?с?рл?ре шулкад?р кызыклы, мавыктыргыч, х?тта аерылып булмый, укыган саен укыйсы килеп тора. Аны? и?аты чынлап та – м??гелек. Тукай татар милл?те, татар халкы к??еленд? б?ген д? яши ??м яш?яч?к! Аны? и?аты беркайчан да онытылмас, ч?нки ул – б?ек шагыйрь!
??р татарны? й?р?генд? ?з Тукае. Кемн?рдер а?а карап гыйбр?т ала, кемн?рдер соклана, кемн?рдер ?рн?к итеп, аны б?генге к?нн?рд? д? ?з й?р?генд? й?рт?.
Татарны? ??р соравына
?з Тукае ?авап бир?.
??р татарны? й?р?генд?
?з Тукае шу?а к?р?.
(Р. Харис)
Мин д? татар булуым бел?н, Тукай кебек б?ек шагыйрь и?атын бел?ем бел?н горурланам.
??р апрель аен – Тукай аен олы х?рм?т бел?н к?теп алабыз. Сине? гомере? н?къ умырзая ч?ч?ге кебек кыска булды. ?мма и?ат итк?н ?с?рл?ре? – м??гелек!
Сине? алды?да баш иябез, б?ек Тукай!
http://nsportal.ru/ap/library/literaturnoe-tvorchestvo/2014/10/14/tukay-minem-yaratkan-shagyyrem-insha
Х?с?н Туфан и?атында мо?-сагыш, сагыну хисл?ре
Ничек ис?н сине? й?р?к? — дис??,
Ничек ик?н гомер к?нн?ре?? —
Кулы?дагы китабымда, чордаш,
Шигырьл?рд? минем й?р?гем.
X. Туфан.
Язларын шаулап, ярсып аккан елга суларын к?рг?ч, сокланмыйча калган кеше бар мик?н?! Табигатьне? ?н? шундый к?чле д?рт бел?н ташыган, шашкан чагы ??ркемне диярлек кызыксындыра, сокландыра.
Тормышта ?н? шулай язгы ташуга, язгы сулар ярсуына охшап яш?г?н кешел?р бар. ?мма елгалардан аермалы буларак, андый кешел?рне? ??р к?не, гомерене? б?тен агышы, барча гомере к?чле ташу кебек була. ?ичкайчан с?релмич?, басынкыламыйча, ?зене? ки?леген югалтмыйча шаулап аккан бер язгы ташу була аларны? гомере.
К??ел ки?леге ??м м??ге с?нм?с яш?? д?рте, к?нк?решне? вак-т?яген? исе китмич? гел ташып, тышка б?реп торган ?ылы хис, ихлас тойгылар дулкыны, олы оптимизм — мен? шундый сыйфатлар ул кешел?рне, чыннан да, табигатьне? язгы ташу хал?тен? охшата.
Х?с?н Туфанны да шаулап аккан ?н? шундый язгы д?рья итеп к?з алдына китерерг? була. Туфан татар ?д?бияты тарихында ?зен? бер аерым урын алып тора.
Х?с?н Туфан — минем и? яраткан шагыйрьл?ремне? берсе. ?ле д? булса х?теремд?, ?д?бият укытучыбыз аны? турында искиткеч соклану, ярату, горурлану бел?н с?йл?г?н иде. Шул к?нн?н башлап, бу га??еп талантлы шагыйрь минем д? к??елемне ?сир итте. ?зене? г?з?л шигырьл?ре бел?н ген? т?гел, сагышлы, к??ел кылларын сыкрата торган язмышы бел?н д?.
?йтерг? кир?к, Туфан — Сталин т?рм?л?рене? б?тен газабын кичерг?н, уналты ел гомерен туган ?иренн?н читт? ?тк?рг?н кеше. Шигъриятенд?ге мо?-сагыш, сагыну шу?а б?йл?нг?ндер д?. К?пме еллар буе с?йг?н хатыны Луиза Салиаскаровадан, яраткан кызларыннан аерылып читт? яш?г?нд? й?р?гене? ничек сыкравын ул ?зе ген? белг?ндер. Шушы хис, мо?лы шигырь булып, ак д?фт?р битем? к?чк?н.
Агыла да болыт агыла
Туган-?ск?н илл?р ягына, —
дип яза ул «Агыла да болыт агыла» шигыренд?. Туган ?ир, туган ил к??елне ?зен? тарта, л?кин ?йг? кайту м?мкин т?гел. Шигырьл?ренд? Х?с?н Туфан й?р?генд?ге сары сагышын бушата. Сагышка да бит т?з?рг? кир?к. Шагыйрь язмышы ил язмышы бел?н б?йл?нг?н. Илне д? мо?сулык томаны яулап алган. Бу — «Г?лл?р инде яфрак яралар» шигыренд? ачык чагыла.
Г?лл?р инде яфрак яралар
Х?б?р итеп язлар ?ит?сен.
Язлар ?итк?ч сагыш бет?сен
К?теп утыра сабый балалар:
Г?лл?р инде яфрак яралар!
Беренче карашка шигырь сугыш ачысы турында кебек. ? чор бел?н б?йл?с??, анда сугышны? гына т?гел, илне? ?з эченд?ге аф?тен д? к?р?се?. Шул аф?т, миллионлаган гаепсезг? х?кем ителг?нн?р турында уйлана, сагышлана шагыйрь.
Луиза Салиаскарова ире Х?с?н Туфанны уналты ел буена к?т?. Нич? тапкыр ?лемн?н саклап кала ул аны!
Посылкалар бел?н ярд?м итте? —
Без бит ?йд?… ?йд? бит, диде?…
? ул — каны? алыштырган
Паеклары? ик?н бит сине?.
Алдарсы? дип уйлый идеммени,
? син мине алдагансы? ич.
?зелер х?лг? ?итк?н гомеремне
Каны? бел?н ялгагансы? ич, —
дип яза ул. Шушы уналты ел буена ике й?р?кне яш?тк?н, алга барырга к?ч бирг?н м?х?бб?тне?, кызганычка каршы, азагы аянычлы. Я?адан к?решерг? насыйп булмый аларга. Авыр чакта эчт?н ген? еларга ?йр?нг?н Х?с?н Туфан бу юлы да к??еленн?н сызлана.
— Кайт… — дип хатлар килдел?р…
Юллар… озын идел?р… Кайттым.
— Бусы — алкалары,
Бусы — кабере… — дидел?р.
?йе, кайта Х?с?н. Тик ?зелеп с?йг?н хатыны, тер?ге, б?тен ышанычы булган Луизасы гына бу д?ньядан китеп барган. ?зг?л?н? шагыйрь, кат-кат к?з алдына китер?:
З??г?р карны ера-ера,
Вокзалларга килг?ндер.
Б?лки табылыр, диг?ндер…
Шушы шигырь юлларында Х?с?н бел?н Луиза м?х?бб?тене? к?че чагыла. Бик к?п шигырьл?р яза Х?с?н Туфан хатынына багышлап. «Ирт?л?р ?итте ис?», «?йтк?н иде?», «Си?а», «Ромашкалар»… Никад?р саф, чиста ярату хисе, тугрылык аларда!
Яндырды? син с?ю, л?кин р?хм?т,
Ваклыкларны азмы яндырды?.
Яндырды? да хисне? х?ерсезен
Кир?клесен ис?н калдырды?, —
дип, ачыну аша м?х?бб?тк? м?дхия укый Х?с?н Туфан. Чыннан да, м?х?бб?т тормыш ваклыкларыннан ?стен булырга ?йр?т?.
Туфан — гомере буе м?х?бб?тк? тугрылык саклаган кешел?рне? берсе. Ян?ш?сенд? ??рвакыт М?н?ия, Т?н?к? — Клара Булатова — кебек яхшы к??елле кешел?р була, тик Х?с?н Туфан я?адан беркайчан да ?йл?нми. Ул ??рвакыт ?зене? Луизасын сагынып яши, аны эзли.
Д?нья мине ?зг?ртте.
Еламаска ?йр?тте.
К?лм?к ?и?ен ертасымы? —
Б?йлисе бар й?р?кне.
Тик к?лм?к ?и?ен ертып кына й?р?к ярасын д?валап буламы? Аны вакыт д?валар, л?кин ??р?х?те барыбер калачак.
Кайсыгызны? кулы ?ылы? —
Б?йлисе бар й?р?кне…
?йе, й?р?кне б?йл?р ?чен ?ылы куллы, ки? к??елле, зур й?р?кле кеше кир?к. Тик кем ул, кайда ул шул кеше? соравына ?авап эзли Х?с?н Туфан «Кайсыгызны? кулы ?ылы?» шигыренд?.
Минемч?, Х?с?н Туфанны? м?х?бб?т лирикасы, туган ил турындагы шигырьл?ре ген? т?гел, тормыш, вакыт, кешелек язмышы турында уйланган ?с?рл?ре д? мо?сулык нурында коенган. М?с?л?н, «Битараф ай», горурлык а?кып торган «И татар», «Каплан-Кырда», «Халыклар капкасы янында» шигырьл?ре. Л?кин Туфан — м?х?бб?тне? олылыгына, тугрылыкка дан ?ырлаучы мо?, сагыш чишм?се. Мин аны мен? шушы беркемнекен д? кабатламаган, беркемнекен? д? охшамаган г?з?л м?х?бб?т шигырьл?ре ?чен яратам.
Х?с?н Туфан язмышы турында уйланганда к??ел сыкрый. Элл? кызганып, ?лл? сокланып. М?гаен, сокланыптыр. ?зене? иксез-чиксез м?х?бб?те бел?н татар халкыны? яраткан шагыйрен саклап кала алган бер Артисткага, вакытсыз ч?чен? чал керг?н Шагыйрьг? соклана к??ел. Х?с?н Туфанны? портретларына к?з салса?, аны? м?лаем елмаюын сир?к к?рерсе?. И?аты кебек мо?су, изге ?анлы кеше ул. Сагыш, мо? аны? юлдашы булды. Л?кин алар к??елне ал?ыта торган сыктау т?гел, ? й?р?кне? и? т?ренн?н чыккан, халыкны? и? нечк? к??ел кылларын тибр?тк?н и? саф хисл?р. Шу?а к?р? Х?с?н Туфанны б?ген д? яраталар, укыйлар. Сибгат Х?ким ?йтк?нч?, шагыйрь гомере ч?чк?л?р гомерен? ти?. ?г?р ч?чк? булса, Х?с?н Туфан, ?ичшиксез, ак ч?чк? атар иде.
Роберт Ми?нуллин – балалар шагыйре.
1948 елны? 1 августында туган Роберт Ми?нуллин – ТР Д??л?т Советында даими эшл??че депутат. Татарстан законнарыны? ике теллелегене? т??г?ллеген т?эмин ит?че комиссияне? р?исе. Д??л?т т?зелеше ??м ?ирле ?зидар? комитетында ?гъза.
Татар д?ньясында Роберт Ми?нуллин к?п кен? ?ыр с?зл?рене? авторы, искиткеч с?л?тле балалар шагыйре, нечк? лирик ??м кызу канлы публицист буларак таныш. Шу?а да аны к?пкырлы – талант иясе дип ?йтеп була. Л?кин Роберт Ми?нуллин беренче чиратта балалар шагыйре, ул безне? яраткан шагыйребез.
Балалар ?чен и? ш?п язучы ул Резид? В?лиева, аннан со? Ш??к?т Галиев ??м Роберт Ми?нуллин.
Роберт абый Ми?нуллинны? ??рбер шигыре гадилеге, н?фислеге, к??елг? ятышлыгы, юморга байлылыгы бел?н аерылып тора.
Аны? шигырьл?ре бер сулышта укыла торган дип ?йтс?к т? була. Ул ?зенч?лекле шагыйрь. Шагыйрь к?ч?нми д?, тырышмый да, кемне д? булса д?вам да итми, ч?нки тумышы бел?н шагыйрь, тумышы бел?н ?к ?ыр чыганыгы. Ул сабыйлар ?чен икенче “?ти” г? ?верелде, ч?нки сабый к??елен а?лый ??м тоя бел?че, сабый а?ларлык “телд?” язучы -шагыйрьл?р бик сир?к.
Шагыйрь ?зене? шигырьл?ренд? ??р балага махсус м?р???гать ит? кебек.Ул алар бел?н с?йл?ш?, серл?ш?, шаяра сыман. Мондый ?зенч?лекк? – Роберт Ми?нуллин гына хас.
Роберт Ми?нуллинны, балалар ?д?биятында, якты юл к?рс?т?че “маяк” бел?н чагыштытырга була. Балалар ?д?биятын ?и?ел ?лк? дип ?йтеп булмас, бу ?лк?д? ?зе?? к?пмедер д?р???д? “бала” булырга кир?к. Роберт абый Ми?нуллинны? к??еленд? балага хас: беркатлылык, самимилык, гадилек, гаделлек сыйфатлар булгангадыр а?а бу ?лк? ?и?ел бирел?.
Шагыйрь бар и?ат юлын балалар д?ньясына багышлый. Ул алар бел?н ?зе д? бала-чагына ?йл?неп кайта кебек.
Роберт абый Ми?нуллин кебек ?ткен с?зле, гадел карашлы язучылар кил?ч?кт? тагын да к?бр?к булыр дип ?метл?н?се кил?, ч?нки безне? милл?тебезг? яшь буынга аек акыл бел?н юл к?рс?т?че, н?ни балаларга икенче “?ти” булырдай ш?хесл?р бик кир?к.
МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РТ
МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОУЧРЕЖДЕНИЕ
ОСНОВНАЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА
с.САПЕЕВО АЗНАКАЕВСКОГО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА РТ
На отборочный этап
Республиканского конкурса
сочинений о профессиях
«Билет в будущее»
СОЧИНЕНИЕ
“Минем булачак ??н?рем”
Работу выполнила:
Латыпова Рамиля Рамилевна
19 августа 1999 года рождения;
ученица 7 класса;
домашний адрес: 423326,
с.Сапеево,ул.Чапаева, дом 26,
Азнакаевского района РТ;
тел.5-59-17
Адрес школы:423326
с.Сапеево, ул.Школьная,53
Азнакаевского района РТ
Директор школы:
Хуснуллин Айрат Бариевич
Учитель: Кашапова Фирюза Ф.
2012 год
?ир й?зенд? тормыш казаны ??рчак кайнап тора. Кайчак керфекл?рне к?т?р? ал-маслык кайгы басып, д?ньяны каплый, ул да булмый к??елл?рг? яш?? ?мете ?ст?п, куаныч челт?ре ?рел?. Тормышта т?рлесе була, л?кин ??рчак н?рс?г?дер т?шендер?-че, юл к?рс?т?че кир?к. Кешел?рг? м?гън?ле тормышны колачлар ?чен укытучы канат куя. Ул т?рбияли, укыта, ??ркемне кеше ит?рг? омтыла. Бу ??н?рне? б?екле-ген а?лаганга , ?нием д? балалар бакчасында педагог булып эшл?г?нг? к?р?, мин д? кил?ч?кт? укытучы булырга хыялланам.
Укытучы эше ?и?ел т?гел. Алар бар белг?н белемн?рен балаларга бир?чел?р, укучыларны кызыксындырган барлык сорауларга ?авап табучылар, ??р к?нне к?з нурларын т?геп д?фт?р тикшер?чел?р д?. Д?реслект?н тыш, т?рле м?гъл?мат чыга-накларын, информацион технологиял?рне кулланып, кызыклы д?ресл?р ?тк?р?че укытучы булу ?чен бик к?п сыйфатларга ия булырга кир?к. Алар – белемле д?, акыллы да, сабыр –т?земле д?, г?з?л д?. Укытучы булу ?чен и? кир?кле сыйфат – балаларны ярату, аларны бертигез к?р?. Бу ??н?р зур сабырлык, т?землек, к?п-кырлы белем, зыялылык, балаларга карата олы м?х?бб?т ??м сайлаган эше?? чиксез бирелг?нлек тал?п ит?.
М?галлим ул – белем таратучы, ул изге кешел?р р?тенд?. Заман к?злегенн?н ка-раганда, укытучы – с?яс?тче д?, икътисадчы да, эшм?к?р д? т?гел, ул – милл?тне таркалудан, тузгытудан саклап торучы, милл?тне? кил?ч?ген булдыручы. Укытучы кил?ч?кк? ?мет бел?н карамаса, яшь буында ?мет булмаячак.
Укытучы безне уйларыбыз бел?н ?тк?н заманнарга с?ях?т иттер?, б?генге к?н бел?н таныштыра, кил?ч?к турында хыялланырга ?йр?т?. Алар безд? якты, матур тойгылыр т?рбиялил?р, кешел?рд?ге, тормыштагы матурлыкны к?рерг? ??м шуны? ?чен к?р?шерг? чакыралар. Безне? С?п?й м?кт?бенд? шундый укытучылар шактый. Мин ?земне укыткан барлык укытучыларымны х?рм?т ит?м ??м яратам. ? и? яратканнарым – ?зебезне? сыйныф ?ит?кчебез Г?р?ева Лилия Александр кызы ??м татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз, “?д?би туган як” т?г?р?ге ?ит?кчесе Фир?з? Ф?нилевна Кашапова.
Фир?з? апа безг? татар теле ??м ?д?биятын, ? Лилия апа тарих, ??мгыять белеме ф?нн?рен укыта.Мин бу ф?нн?рне бик яратып укыйм.Ч?нки бу д?ресл?рд? ?зе?не кызыксындырган сорауларга ?авап табасы?. Фир?з? апабызны? сочинение-л?р ??м иншалар язу д?ресе ошый ми?а. Без аларны ашыкмыйча гына язабыз. Татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз к?п т?рле фактлардан, язарга тел?г?н фикерл?рд?н, тормышта булган вакыйгалардан и? кир?клел?рен ген? сайлап язарга куша. Мин ??рчак шул кагыйд?л?рд?н чыгып эш ит?рг? тырышам.
?д?бият д?ресл?ре ис? матурлык д?ньясына с?ях?тт?н гыйбар?т. Язучыларны? тормыш юлы, аларны? ?с?рл?ре бел?н танышкан саен – к??еле? байый. Кыскасы, Фир?з? Ф?нил кызы минд? ?д?биятка, туган телебезг? м?х?бб?т т?рбиял?де. Моны? ?чен мин а?а ме? р?хм?тле!
Укытучым катлаулы ситуациял?рд? д? ?зе ?чен файдалы, у?айлы якларны эз-л?п таба бел?. ?зене? д?ресл?ренд? даими р?вешт? т?ртипк? ?йр?т?. ? т?ртип ул- физик матурлыкны? ??м ?хлакый т?рбияне? и? кир?кле шартларыннан берсе. Аны? ?йр?т?л?рен тормышымда куллана белс?м, сайлаган ??н?ремд? ялгышмам, дип уйлыйм.
Ки? к??елле, ягымлы, олы ?анлы укытучым ??ркайсыбызга тормыш сабак-ларын се?дерерг? тырыша, асыл ки??шл?рен кызганмый. Ул безне ?з балаларыдай якын к?р?, хаталар булса, д?рес юл к?рс?т?, сабырлыгын ?уймый. Минем д?, а?а ошап, н?къ шундый сыйфатларга ия булган укытучы буласым кил?.
М?кт?п тормышын ш?хси тормыштан ?стен куеп, бар гомерен яшь буынга белем бир?г? багышлаган олы ?анлы укытучым тыйнак кына изгелек орлыклары ч?ч?, гыйлем тарата. Безне? бел?н уртак тел табып, начарлыктан тыеп, яхшылыкка ?йр?т?е ?чен р?хм?т а?а. Укытучыбыз ки? к??елле, олы ?анлы.Ул – минем тормы-шымны? якты бер ?леше, аны? урыны к??елемне? т?ренд? т?гаенл?нг?н. Т?н йо-кыларын йокламыйча, укучыларым, дип ?зг?л?нг?н, т??лекне? ??р мизгелен безне уйлап ?тк?рг?н д? , яшь буынны? ?хлак – ?д?бе д? х?рм?тле остазым кулында. А?арда к?пме сабырлык! ?ти – ?ниемне д? алыштыра ул кайбер чакларда. Кир?к вакытта мактап, кир?к вакытта ?рл?п – ?зене? ?гет – н?сих?тл?рен ми?а се?дер?. Авыр мизгелл?рд? ярд?мче д?, хаталар ясаганда т?з?т?чем д? Ул. Укучылар бит алар ?ансыз т?гел. ?мма ??ркайсына гаять осталык бел?н юл табып, ?з ихтыярына буйсындыра бел? Фир?з? апа. Аны? каршы?да холкыбызга хас т?землек, ягым-лылык, м?лаемлык, шул ук вакытта тал?пч?нлек т? ?з урынын таба.
К?зл?ре?д? очкын, ялкын,
Й?р?кл?рг? учак якты?,
Яраткан м?галлимем.
К??ел т?р?з?л?рен какты?,
Саф чишм?л?р булып акты?,
Яраткан м?галлимем.
Н?ни чагымда – кулдан тотып язарга ?йр?тк?н, ?с? т?шк?ч – максатларымны? ?илк?не булган яраткан укытучым! ?г?р мин кайчан да булса, башкаларны соклан-дырырлык кеше, аны? кебек мактаулы ??н?р иясе була алам ик?н, моны? нигезенд? укытучымны? башлап ?йтк?н и? гади с?зе торыр.
Укытучы! Нинди изге исем,
“?ни” с?зе кебек кадерле.
”Укытучы” с?зе чыннан да изге, матур исем. Укытучы хезм?те авыр да, ?аваплы да, кызыклы да. Бу ??н?рне сайлау тынгысызлык, эзл?н? юлын сайлау, ?з – ?зе?? искиткеч тал?пч?н булу, к?нд?лек тырыш, эзлекле хезм?т юлын сайлау диг?н с?з. Укытучы кешене? эш урыны – м?кт?п. М?кт?пт? бик к?п балалар укый, аларны? ??ркайсыны? характерлары т?рле була. Берсе шаян, берсе ?з эчен? йомык, ? берсе холыксыз булырга м?мкин. Шу?а да карамастан укытучы кеше балаларны а?ларга тырыша, ? моны? ?чен бик к?п сабырлык тал?п ител?.
Х?зерге заманда укытучы хезм?тен? тугрылыклы калучылар к?нн?н – к?н кими. ? фидакарь укытучы ?зене? яраткан эшен? вакытын да, с?лам?тлеген д? кызган-мый. Сабыр ??м хыялый кешел?р шул алар! Шулай да аларны? да нервлары бар, й?р?кл?ре тиб?! К?з алдына китерик ?ле: нич?м? – нич? с?гатьл?р буе ?зерл?нг?н, калын китаплардан, интернет – ресурслардан, газета-журнал т?пл?м?л?ренн?н ?ый-ган мисаллар, ысуллар, алымнарны? ??рберсен кайчан, ничек куллануны т?г?л ?л-ч??г? сала да, д?ресне б?йр?м к?тк?нд?й к?теп ала. Безг? ниндидер я?алык ачасын, кыймм?тле фикер уятасын, тормышыбызда бик кир?к булачак белем бир?сен тоеп, коштай очып класска кер?. ??м …мен? си?а м?! Беребез альбом актарып утыра. Укытучыбызны к?рми д?, ишетми д?. Икенчебез, юри ?чекл?г?нд?й, тышка чыгып керерг? сорый, ?ченчебез… Аны? кычкырасы, класстан с?реп чыгарасы кил? андыйларны. ? укытучы т?з?рг?, сабыр булырга м??б?р була. Мин д? ?земд? х?зерд?н ?к шушы сыйфатларны булдырырга тиеш. Яшьт?шл?рем арасында укытучы яки т?рбияче булырга тел??чел?р бик сир?к, к?бесе: “Кеше баласы бел?н интег?ч?ксе?”,- дил?р. ? мин алай уйламыйм. Укытучы н?ни баланы? к??елен? яхшылык орлыгы ч?ч?, белем бир?, т?рбияли. ? бала ?сеп ?итк?ч, алган белемен, т?рбиясен кулланып, халкына хезм?т ит?. Укытучыдан башка беркем д? ??н?рг? ?йр?н? алмый. Укытучы – барлык ??н?рл?рг? юл ачучы кеше ул, минемч?.
Очучы батырлыгы, разведчик кыюлыгы – боларны кем ген? а?ламый! Ут с?нде-р?чел?рне? фидакарьлеге, авыруларга кан бир?чел?рне? олы ?анлылыгы да ??ркем-г? м?гъл?м. ? кы?гырау бел?н кереп, кы?гырау бел?н чыгып, шул ике кы?гырау арасындагы 45 минутны? ??р секундында укытучы эшли торган батырлыкны кем ?лч?п караган да, кем бу хакта с?йл?г?н ??м язган! Мин сайлаячак укытучы ??н?рен гомере буена озата кил?че тормыш батырлыгы бит бу!
Хусаинова Инзиля Загировна
МОУООШ с. Сапеево
Азнакаевского района
Республики Татарстан
Российской Федерации
ученица 4-го класса
преподаватель Харисова Э.А.
МИНЕМ ЯРАТКАН УКЫТУЧЫМ.
“Укытучы! Нинди изге исем!
“?ни” с?зе кебек кадерле.”
Ишет?сезме?! Нинди матур, к??елг? якын тавыш ишетел?. Сабый елый. Бу баланы? д?ньяга беренче аваз салуы. Ул к?зен ача ??м тир?-якка сорау тулы карашы бел?н т?б?л?. Тир?-юньд? таныш булмаган кешел?р, предметлар, гомум?н, б?тен н?рс? ят а?а. Мен? шушы минуттан башлана инде баланы? яш?еше. Шу?а да бит кешене? и? матур ист?лекл?ре, и? изге хыяллары, и? беренче шатлык-куанычлары аны? балачагы яки ?смер чоры бел?н б?йл?нг?н була. Мен? шушы матур ист?лекл?р арасында шактый зур урынны м?кт?п, балачак дуслары ??м, ?лб?тт? инде, укытучылар алып тора.
“ Укытучы”… “М?кт?п”! – Бу ике с?з
К??елемд? яши ян?ш?.
“Укытучым” дип телем ?йтк?н чакта,
“М?кт?бем” дип й?р?к энд?ш?.
И? беренче м?кт?п бусагасын атлап керг?н к?нн?н алып, зур тормышка озатып, со?гы кы?гырау чы?лаган к?нг? кад?р, бала бел?н ??рчак ян?ш?д? аны? укытучысы атлый. Ул аны белем д?ньясына алып кер?, яхшыны яманнан аерырга, хезм?т ??м и?ат шатлыгын тоярга ?йр?т?, фикерл?? с?л?тен ?стер?, д?ньяга карашын формалаштыра, а?ардан ш??ес т?рбиял??г? б?тен к?чен бир?.
Ил карты да а?а, башын иеп,
“М?галлим”, дип, зурлап энд?ш?…
Укытучы хезм?те авыр да, ?аваплы да, кызыклы да. Ул зур сабырлык, т?землек, к?пкырлы белем, зыялылык, балаларга карата олы м?х?бб?т ??м сайлаган ??н?рг? чиксез бирелг?нлек тал?п ит?. Галим д?, т?з?че д?, шагыйрь д?, табиб та укытучыдан башлана. ??ркем укытучысын й?р?к т?ренд? й?рт?, и? ?ылы хисл?р бел?н иск? ала.
“Х?терлим мин ?ле б?генгед?й…” диг?н ?ырны белм??чел?р юктыр. ??ркем д? ?зене? т??ге тапкыр м?кт?пк? аяк басуын, шаян классташларын, ягымлы, тал?пч?н укытучыларын онытмыйдыр ул. Мин д? ?земне? беренче м?рт?б? матур к?лм?к, ак алъяпкыч киеп, ч?чл?рем? олы ак бантиклар тагып, ч?ч?к б?йл?ме тотып, м?кт?п баскычыннан атлавымны х?терлим. Беренче тапкыр безне н?ни кулларыбыздан тотып, укытучыбыз Х?мидуллина Айг?л Р?сил кызы матур, якты класс б?лм?сен? алып керде. Беренче д?рес ты?лавым, к?нд?легемд?ге беренче билгел?р б?генгед?й х?теремд?. Беренче тапкыр такта алдында ?авап бир?л?р, каушап, белг?не?не д? онытулар – барысы да ист?. И? ист? калганы: парталар артына малайларны кызлар бел?н аралаштырып утырту. ?й, шул вакыттагы дулкынланулар. Бигр?к т? кызларны? тарткалашуларын к?рс?гез иде. ? со?рак, бераз ч?ч тартышулар, т?ртеш?л?р булгалап алса да, бер-беребезг? иял?неп беттек.
Беренче укытучым Х?мидуллина Айг?л Р?сил кызы 1982 нче елны? 5нче августында Урманай авылында туа. Башлангыч белемне шунда ала. ?смер чактан ук укытучы булу тел?ге аны Б?гелм? педагогия училищесына алып кит?. Аны яхшы гына т?мамлаганнан со?, ул Яр Чаллы педагогия институтына читт?н торып уку б?леген? укырга кер?. Башта ул ?с?й м?кт?бенд?, аннары К?кре Елга м?кт?бенд? башлангыч сыйныф ?ит?кчесе булып эшли. Безне? б?хетт?ндер ме, мин укырга кер?се елны, Айг?л Р?сил кызы С?п?й м?кт?бен? укытырга кил?.
?ле б?генгед?й к?з алдымда. Без, беренче сыйныфка баручылар ??м ?лк?н сыйныф укучылары, “Белем б?йр?мен?” репетицияг? ?ыелдык. Шунда зифа гына буйлы, ко?гырт кара ч?чле, матур гына киенг?н бер укытучы килеп керде. Ул безне? кулларны матурлап, башларны тигезл?п куйды. Шуннан со? к?лемсер?п кен? “Шушы мыни минем булачак укучыларым?!”- дип безне? турыда сорады. Шул вакытта мин эчемн?н ген? “???! Бу безне? булачак укытучы апабыз,”- дип куанып куйдым.
Шул к?нн?н бирле Айг?л апа укучыларны? кадерле укытучысы, хезм?тт?шл?рене? ки??шчесе, ярд?мчесе булды. Ул безне т??ге к?нн?н ?к ?зен? гашыйк итте.
Беренче тапкыр укырга бара башлаган к?нн?н алып, мин ?ти бел?н ?нид?н д? алдарак м?кт?пк? чыгып кит?м. Д?реср?ге, чабам. К?н саен шулай. Ч?нки м?кт?бемне бик яратам. Сыйныфташларымны, укытучыларымны к?рг?ч, ми?а бик р?х?т була. ?земне аны? янында к?чле итеп, бар н?рс?д?н якланган итеп сиз?м. Укытучым елмаеп караса, ул к?нне шатлыгым эчем? сыймый. Ул безг?, ?нил?рд?й к??ел ?ылысын биреп, укырга, язарга ?йр?тте. Игътибарлы, ихтирамлы, кече к??елле булу серл?рен? т?шендерде. Сыйныфтагы барлык балаларны берг? туплады, бер гаил? кешел?рен? ?йл?ндерде. Т?ртипле, акыллы, ?хлаклы, кешел?рг? ярд?мчел булырга ?йр?тте. Безне? сыйныф укуда да, д?рест?н тыш ?тк?релг?н чараларда да алдынгылыкны беркемг? д? бирми. ?земне? ??м укытучымны? тырышлыгы н?ти??сенд? мин инде д?ртенче ел р?тт?н бишле билгел?рен? ген? укып барам.
Без сыйныфта 11 укучы. ??ркайсыбызны? ?зене? соравы, борчуы. Л?кин укытучы апамны? барыбызга да акыллы ки??шл?ре, тулы ?аваплары ??рвакыт ?зер иде.
Балаларны? теле кы?гырау,
Бер чы?гылдый, ява ме? сорау.
Барсына да ?авап бирг?нсез,
Сез и? сабыр кеше ик?нсез.
Серд?шчебез, ки??шчебез, икенче ?нк?без булган Айг?л апаны беркайчан да онытмабыз. Аны? исеме й?р?к т?ренд?. Барысы ?чен д? р?хм?т Сезг?, беренче укытучым, ме? р?хм?т!
Р?хм?т Сезг?, беренче укытучым!
Рухыбызга иман салдыгыз.
Барыбызны тигез, якын к?реп,
Балагыздай каршы алдыгыз.
Укытучым минем, с?нм?с назым,
Якты язым – балачакларым,
Мин гомерг?, ?нк?м бел?н берг?,
К??елемд? Сезне саклармын.
Халык шагыйре Ф?нис абый Яруллинны? “Сез и? г?з?л кеше ик?нсез” шигыре ?ырга ?йл?неп, укытучыларга багышлап язылган к?п ?ырларны? берсе булса да, р?сми р?вешт? кабул ителм?с? д?, басылып чыгуга ук укукытучы ??н?рене? гимнына ?йл?нде шикелле.
Килг?н чакта башка авырлык,
?итми калса, к?ч ??м сабырлык,
Сиздермич? ярд?м итк?нсез,
Сез и? г?з?л кеше ик?нсез…”
Бу ?ырда укытучыга булган х?рм?т, м?х?бб?т, аны зурлау, аны кадерл?? ачык чагыла.
Мо?арчы шагыйрьл?р и?атында, укучылар бел?н ата-аналар к??еленд? булган укытучыга х?рм?т ??м зурлау, ни?аять, быел и? биек трибуналардан я?гырап, “Укытучы елы” булып ?верелде.
К?н саен сине м?кт?пт? елмаеп каршы алган, укырга-язарга, санарга гына т?гел, си?а тормыш нигезл?рен ?йр?тк?н кешелекле кешене зурлау елы. Яратасы?мы син укытучы?ны? Сине мактаганда гына т?гел, ачуланганда да, эш тал?п итк?нд? д?, кис?тк?нд? д? х?рм?т ит?се?ме? Ул бит боларны? барысын да сине? ?чен эшли. Сине? эше? барып чыкмаганда, ул борчылмыйдыр, дисе?ме? Сине? у?ышлары?а с?енмидер, дисе?ме?..
Кешелекне? кил?ч?ге – укытучылар кулында. Алар балалар к??елен? нинди орлык сала алса, хезм?тл?рене? д? ?имешл?ре шундый булачак. Укытучы ?зене? Укытучы булуыннан оялмасын, ? горурлансын, ч?нки ул ??мгыятьне? и? х?рм?тле ??н?р иясе.
Х?рм?тле укытучыларым! Армый-талмый эшл?вегез, тынгысыз, ки? к??елле ??м риясыз булуыгыз сезг? карата бетм?с-т?к?нм?с ихтирам уята. Б?ген никад?р ген? авыр булмасын, сезне? й?р?кл?регезд? балаларга , кешелекк? карата м?х?бб?т кимеми. ??р кешег? кир?кле, игелекле хезм?тегез ?чен р?хм?т сезг?. Гаил?л?регезг? татулык, тынычлык ??м муллык юлдаш булсын! С?лам?тлек ??м эшегезд? у?ышлар!
?ир й?зенд? и?-и? матур тел?кл?рне,
Сорасалар, багышларга кемг?, диеп.
?сир итк?н ?зен? бик к?п й?р?кл?рне
Укытучыма, дияр идем, башым иеп.”
Список литературы:
Мансуров З. ?ырлап ачыла к??ел, Казан, 1993.
“Маяк” газетасы, 28 июнь, 2006.
“Х?зин?” газетасы, 26 май, 2010 .
Яруллин Ф. Шигырьл?р ?ыентыгы, 2003.
?нием!
«?ни» диеп язып куйдым
Я?а яуган ак карга.
Таптамагыз, ?ич ярамый
«?ни» с?зен таптарга.
?земне? язмамны шушы шигырь юлларыннан башлап ?иб?р?сем кил?.
?ни – ?ирд? и? газиз, якын кеше. Ул сине тудырган, к?йл?п бишект? тирб?тк?н, сине? беренче елмаюы?ны, беренче ?йтк?н с?зл?ре?не ишетеп с?енг?н,т?пи атлап кит?е?не к?реп шатланган.Ул безне туган телебезне яратырга ?йр?тк?н. Без ?зебезне? тормышыбызны алардан башка к?з алдына да китер? алмыйбыз. Алар – безне? д?ньябызны? яме, шатлыгы.
??ркемг? ?з ?нисе д?ньядагы и? кадерле кеше булган кебек, ми?а да ?з ?нием бик кадерле. Барлык балаларныкы кебек, минем д? телем”?нн?”, “?ни” с?зе бел?н ачылган. ?нием минем бик сабыр, тыйнак кеше. ?ниемне? исеме ?лфия. Бу исем гар?п теленн?н килеп керг?н. Ул: “Ме? яш?р кыз” диг?нне а?лата. ?ниемне? йомшак куллары, ягымлы тавышы ми?а шатлык китер?. Мин ?нием? кулымнан килг?нч? булышырга, аны борчымаска тырышам. ?нием ми?а д?ресл?ремне эшл?рг? д? булыша: а?ламаган сорауларыма да сабыр гына ?авап таба, файдалы ки??шл?рен д? бир?.
Мин м?кт?пт?н кайтуга, ?йд? т?мле ис таралган була. ?нием инде т?мле-т?мле ризыклар пешереп куярга д? ?лгерг?н! Без аны? бел?н т?мл?п ч?й эч?без, серл?ребез бел?н уртаклашабыз. Ял к?нн?ренд? без саф ?авада й?рерг? яратабыз. ?нием мине ??р кичне назлап йоклата, ? ирт?н “кызым” диеп с?еп уята. Нинди зур б?хет! Ярый ?ле, ?нием, ян?ш?мд? син бар! ?нием, мин сине бик яратам! Си?а и? изге тел?кл?ремне ген? телим.
Зарипова Регина, Карабаш икенче урта м?кт?бене? 5”Б” сыйныф укучысы
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №2 с.Киргиз-Мияки муниципального района Миякинский район Республики Башкортостан
Конкурс «Пою мою республику»
Сочинение на тему:
«Мин б?хетле туган ?иремд?»
Выполнила: ученица 6б класса
Ахметшина Алсу
Руководитель: Рахматуллина З.Х.
Киргиз-Мияки – 2014
Мин б?хетле туган ?иремд?
…Шул туфракта туып-?с?
?зе бер б?хет инде.
(Мостай К?рим)
??ркемне? й?р?ген? якын, к??елен? тынычлык бир? торган урыннары буладыр. Минем ?чен ул – г?з?л Башкортстаныбызны? и? ямьле районнарыны? берсе – Мияк? районы.
Районыбыздан нинди ген? к?ренекле ш?хесл?р чыкмаган! «Мияк? ?ире – ?дипл?р иле» диг?нне ишетк?негез бардыр ?ле сезне?. Бу чыннан да шулай, минем туган районым – ?ч милл?тне? яраткан шагыйре Мифтахетдин Акмулланы? туган ?ире. Тагын да бик к?п язучылар, шагыйрьл?рне бирг?н безне? туган ягыбыз: Гариф Гом?р, Т?хв?т Ян?би, Сафуан Яхшыголов, Гали Рафиков, Азат Магазов, Марс ?хм?тшин, Х?ким?ан Зарипов ??м башкалар. Шулай ук с?нгать ?лк?сенд? дан алган якташларыбыз да байтак: РСФСР-ны? атказанган артисткасы Нурия Ирсаева, Башкортстанны? ??м Татарстанны? халык артисты Айдар Галимов, Башкортстанны? атказанган артисты Равил? М?с?лимова, Башкортстанны? халык артисты Венер Камалов. Шундый ??ркемг? диярлек таныш якташлары? бел?н ничек инде горурланмыйсы?? Горурланам, бик урынлы горурланам мин!
Туган ягымны? табигате д? искиткеч г?з?л. Районыбызда яшел урманнар бел?н биз?лг?н таулар да, алтын иген ?с? торган ки? басулар да бар. Монда к?меш сулы чылтырап аккан чишм?л?рг? кушылып, кошлар мо?лы ?ырларын суза. Х?тф? болыннарында, урман акланнарында ?ир ?ил?кл?ре кызарып пеш?. Дим буендагы тугайлыкларда ?ск?н баллы шомыртлар ?имешл?ре бел?н сыйлый. К?зен кып-кызыл баланнар, мил?шл?р, г?л?имешл?р ?лгер?. Туган ?иремне? ?авалары да шифалы, ?илл?ре д? йомшак. Монда кояш та ягымлы елмая, ныграк ?ылыта, ирк?ли, с?я. ?ырларда да бит болай дип ?ырлана:
2
Исем китми читт? ?ск?н
Кипариска, бананга,
?че булса да, гашыйк мин
Мил?ш бел?н баланга.
?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?г?н, имеш. Ышанам, туган якны? табигате авыру т?нг? андый шифа бирерг? д? с?л?тледер ул.
Районыбызны? ?з?ге Кыргыз-Мияк? авылы – минем туган авылым. Авылыбыз к?нн?н-к?н ?с?, матурлана. Урамнар чиста, таза. Я?адан-я?а йортлар, биналар т?зел?. ?ле я?а гына т?зелг?н Мияк? спорт комплексы бел?н мактанмый булдыралмыйм. Бу комплекс ш???рнекенн?н бер д? ким т?гел: зур бассейны, тренажер залы, фитнес залы, зур спорт залы бар, кышын хоккей тартмачыгы булдырылды. Яше д?, карты да шатланып шунда й?ри. Тир?-як авыллар да кил?. Авылыбызда ике зур м?кт?п, алар икесе д? заманча ?и?азландырылган, безг? – балаларга барлык унайлыклар да булдырылган. Тыныч тормышта, ягымлы, ихлас кешел?р яш?г?н, искиткеч г?з?л табигате булган туган ?иремд? яш?? б?хет т?гелмени инде? Минемч?, бу – и? зур б?хет. К??елем? ?ыр юллары кил?:
Туган ягым-Дим буйлары,
Туган ягым – Мияк?,
Мияк?не? ал та?нары
М??ге балкыр й?р?кт?!
Туган ?ирем, якташларым, мин яратам сезне! Туган ?иремд?, сезне? арагызда яш?г?нг? к?р?, мин чиксез б?хетле!
3
Минем яраткан укытучым.
Кайгы килг?нд? д?, егет бул, дип
Шул остазлар безне ?йр?тк?н.
«Укытучы» бел?н «?нк?й» с?зе,
Берг? саркып чыга й?р?кт?н.
К?ренекле шагыйрь Ф?ннур Сафин катлаулы, ?мма мактаулы ??н?р иял?рен? ?н? шундый югары б?я бир?. ?йе, чыннан да, м?галлим?л?рне без – икенче ?нил?ребезг?, укытучы абыйларны ис?, т?пле с?зе, нигезле ки??шл?ре хакына ?тил?ребезг? ти?л?п карарга гад?тл?нг?н. И? игелекле ??н?р нинди дис?л?р, ?ич т? шикл?нмич?, укытучы дип ?йт? тиешледер. Д?ньяны танып бел?, укырга- язарга ?йр?т?д?н тыш, акны – карадан, яхшыны яманнан аеру, изгелекне ?стен к?р?, нинди ген? кыен х?лд?н д? чыгу юлларын табу, ад?мчелек бел?н гомер ит? хикм?тл?рен безг? остазларыбыз т?шендер?.
Остаз, м?галлим, м?д?ррис дип олылаган аларны халкыбыз, ягъни ?хлак нигезл?рен? т?шендер?че, б?нд?не кеше д?р???сен? к?т?р?че.Кешелек ??мгыяте ??р д?верд? д? укытучыларга таянган. М?галлимн?н тел?с? нинди ??н?р иясе ?зерл?рг? м?мкин. ? мен? тел?с? кайсы ??н?р кешесен укытучы ит? алмыйсы?, диг?нн?рен ишетк?н бар. Бик хак с?зл?р. Д?ньяда ?ч т?рле изге ??н?р бар, дил?р: кешел?рне туендыручылар, д?валаучылар ??м аларны белемле ит?чел?р.Укытучы ??н?ре – м??гелек, изге ??н?р! Укытучы! Кем ген? бу исемне зур х?рм?т бел?н телг? алмый ик?н? ??ркайсыбызны? и? матур х?тир?л?ре, шатлык-борчулары, беренче дулкынланулары н?къ мен? м?кт?п ??м укытучы бел?н б?йле. Беренче тапкыр м?кт?п бусагасын атлап керг?н к?нн?н алып, бала бел?н ян?ш?д? аны? укытучысы атлый. Б?ген галим д?, ташчы да , иген ?стер?че д? аны? олы исеме алдында баш ия, ч?нки тел?с? нинди ??н?рг? юл башы укытучыны? фидакарь хезм?те н?ти??сенд? салына . Ул д?ньядагы барлык матур сыйфатларны ?зен? туплаган. Ки? к??еллелек, тырышлык, балаларга чиксез м?х?бб?т, намуслылык… Андагы сабырлык- аналар сабырлыгына ти?. Шу?а да аларга кадер-х?рм?т к?рс?тик, ис?нн?рен? шалтыратып, х?лл?рен белик, б?л?кл?р бирик, и? к?рк?м ч?ч?кл?рг? к?мик. Д?ньядан китк?нн?рен изге с?з бел?н телг? алыйк, дога кылыйк.
Укытучылар – минем тормышымда м??им роль уйнаган ш?хесл?р алар. Шу?а к?р? аларны? фидакарь хезм?тл?рен беркайчан да х?теремн?н чыгармыйм, ?земне укыткан м?галлимн?ремне онытмыйм. Укучылар алдында да, ата-аналар алдында да зур абруйга ия булган, тир?н белемле, зир?к акыллы, замана бел?н берг? атлаучы, ??ркем бел?н уртак тел таба алучы затлар бит алар. Минем укытучы ??н?рен сайлавымда да беренче укытучым ?лфия апаны? да ?леше зур. «Х?терлим мин ?ле б?генгед?й…» диг?н ?ырны белм??чел?р юктыр. ??ркем д? ?зене? т??ге тапкыр м?кт?пк? аяк басуын, шаян сыйныфташларын, ягымлы, тал?пч?н укытучыларын онытмыйдыр ул. Мин д? ?земне? беренче м?рт?б? матур к?лм?к, ак алъяпкыч киеп, ч?чл?рем? олы ак бантиклар тагып, ч?ч?к б?йл?ме тотып, м?кт?п баскычыннан атлавымны х?терлим. Беренче тапкыр безне н?ни кулларыбыздан тотып, укытучыбыз ?лфия апа матур, якты сыйныф б?лм?сен? алып керде. Беренче д?рес ты?лавым, к?нд?легемд?ге беренче билгел?р б?генгед?й х?теремд?. Беренче тапкыр такта алдында ?авап бир?л?р, каушап, белг?не?не д? онытулар – барысы да ист?. И? ист? калганы: 4нче сыйныфны гел бишле билгел?рен? ген? т?мамлап,5нче сыйныфка к?чк?нд? ,ми?а беренче укытучым болай диде:”Син ?ичшиксез тырышып укырга,кил?ч?кт? укытучы булырга тиешсе? .Укытучы бирелеп, намус бел?н, чын к??елд?н балаларны яратып эшл?с? ген? д?р???г? иреш?ч?к, ихтирамга лаек булачак,шуны онытма.”- диде. Мин шушы к?нн?н башлап башка ??н?рл?р турында уйламадым да. Бары тик укытучы булырга хыялландым. ??м хыялым тормышка ашты. Мин инде 20 ел м?кт?пт? балаларга белем бир?м. Беренче укытучым инде к?пт?н ак яулыклы ?би. Шулай булуга да карамастан, ул- минем к??елемд? ??рвакыт яшь, к?л?ч й?зле ,туры с?зле , якты юл к?рс?т?че ?рн?к остазым…Мин а?а ме?-ме? р?хм?тлемен.
?ир й?зенд? и?-и? матур тел?кл?рне,
Сорасалар, багышларга кемг?, диеп.
?сир итк?н ?зен? бик к?п й?р?кл?рне
“ Укытучыма,” дияр идем, башым иеп.
ГББУ“2нче Аксубай урта м?кт?бе”не?
татар теле ??м ?д?бияты укытучысы
Яруллина Г?лшат Мин?сх?т кызы.