Ответ оставил Гость Минем туган ягым Башкортостан. Безне? республикабыз б?ек Р?с?й ки?лекл?ренд? урнашкан. Монда бик к?п милл?т дуслыкта ??м берд?млект? матур гомер кичер?. Аларны? уникаль гореф-гад?тл?ре, борынгы культуралары туган ягыбызны? и? м??им рухи байлыгы. ??ркемг? ?з туган ягы й?р?ген? бик якын ??м кадерле. Кайда гына булмаса? да, нинди ген? матур ?ирл?рне к?рм?с?? д? к??ел барыбер ?з туган ягы?а тартачак, ч?нки монда табигать т? матуррак, ?ава да чистарак. Безне? ?чен зур горурлык шулдыр – кем ген? Башкортостанга кунак булып килм?сен, барсында мондагы яшел куе урманнар, саф чиста сулы елгалар, б?ек Урал таулары ??м кунакчыл, нечк? к??елле башкорт ?алкы та? калдыра. Туган як – ул минем яраткан гаил?м ??м туган йортым гына т?гел, туган ягым минем б?тен Башкортостан. Эссе ??й к?нн?ренд? урманда олы им?нн?р ??м т?з каеннар к?л?г?сенд?, ?ил?ст? й?р? и? р?х?тедер. Кайдадыр якында гына ?итез чишм? ?зене? мо?лы ?ырын ?ырлап й?гер?, ул бер д? арымый: кышын да, ??ен д?, язын да, к?зен д? каядыр ашыга да ашыга. Минем туган ягым урманнары т?рле-т?рле ?ил?к-?имешк?, г?мб?л?рг?, дару ясый торган ?л?нн?рг? бай. Аларны барсында курыкмыйча кулланырга м?мкин, ч?нки алар саф ?авада, кеше аягы басмаган ?ирд? ?ск?нн?р. Бу б?тен байлыкны безне? яхшы ??м ми?ербанлы м?н?с?б?тебез ген? саклап кил?ч?к буыннарыбызга да ?иткерер. Минем ?чен кадерле ??м якын булган як ул минем туган авылым. Туган авылым зур т?гел, кечкен?, ул ике калкулык астында урнашкан. Бу ике калкулык кышны салкын ?илл?рд?н саклый безне, а ??йне монда авыл халкы урман ?ил?ге ?ыеп м?ш кил?. Кечкен? тауларыбызны ?итез елга уратып алган. Бала-чагага ??й к?ненд? и? зур шатлык ирт?нн?н кичк? чаклы шушы елгада ташбаш яки зур булмаган табан балыкларын тотып утыру. Ерак т?гел ген? безне? урманыбыз да бар, анда без ??й к?нн?ренд? ?ил?к ??м г?мб? ?ыеп вакытыбызны уздарабыз. Урал таулары безне? туган авылыбыздан ерак урнашкан. Минем туган ягым – чиксез калкулыклы дала, кайсебер ?ирд? аны з??г?р сулы елагалар кисеп чыга. Башкортостанда уникаль табигать ??м м?д?ният байлыклары бик к?п. Монда булган с?ях?тчел?рне? к??еленд? Башкортостанда к?рг?н матурлыклар озакка саклана ??м тагын да шушы тылсымлы ?ирг? борылып кайтасы килеп торадыр. Безне? бурычыбыз – шушы табигый байлыкларны, туган ягыбызны? матурлыгын саклауга барлык к?чебезне салу, туган ?иребезг? олы ихтирам бел?н карау. Шулай булса гына монда кил?че кунакларбыз да безне? туган ягыбызга, туган ?иребезг? ихтирам бел?н карарлар ??м а?а зыянлык ясамаслар.
Сочинение «Яратам сине, туган як» Яратам мин туган илемне, Яратам мин туган телемне, Яратам мин туган ?иремне, Яратам мин туган ?емне, гаил?мне, ?ниемне, ?тиемне, д?? ?ниемне, д?? ?тиемне ??м н?ни бертуган се?елемне. Мин, Л?йс?н Илгиз кызы Сейдгазова, Пенза ?лк?сене? Лопатино районы иске Вершаут авылында яшим. Мин ?ирг? татар кызы булып тууыма бик горурмын. Мин ?земне? туган телемне яратам, ч?нки ул ?нием, ?тием, ?би-бабаем теле. Без ?йд? татар теленд? ген? с?йл?ш?без. Безне? Вершаут авылында м?кт?п, м?д?ният йорты бар. М?д?ният йорты каршында зур ??йк?л басып тора.Ул Б?ек Ватан сугышы кырында ятып калган авыл батырларына, безне? ирекне саклаучыларга багышлап салынган. Б?ек ?и?? к?ненд? шул ??йк?л янына балалар, укучылар, авыл халкы ?ыелып аларны иск? алалар. Безне? яш?г?н ?иребез – авылыбыз бик матур. Авылыбызны б?тен ягыннан урманнар уралган. «Урманнарда кура ?ил?к т? ?ир ?ил?к, к?з ачып йомганчы ?ыярсы? бер чил?к». Ул ?ил?кл?р шулкад?р т?мле авызда эреп кит?. Туган ?иремд? ?ск?нг?ме ?лл? ми?а шулай тоела? Андый т?мле ?ил?кл?р безд? ген? ?с? кебек, алардан бер д? туймыйсы? сыман. ? к?з к?не бай урманнар безне т?рле-т?рле г?мб?л?р бел?н б?л?кли. Авылны? бер почмагында зур к?л ??елеп ята. Ул балыкка бай. Яз, ??й к?нн?ренд? к?лг? бик к?п булып акчарлаклар килеп т?ш?. Нинди к??елле шул акчаларны? к?лг? чумып-чумып балык тотуларын карап торырга! Яз ?ит? бел?н яшел чир?мд? б?л?к?й ген? каз,?рд?к б?бк?л?ре шул ?л?нне ашап, й?гереп й?рил?р, ? ??й к?нн?ре к?л ?сте ап-ак булып кит?, ?йтерсе?, к?л ?стен? ак кар яуган. Бу авыл халкыны? казлары, ?рд?кл?ре й?зеп й?рил?р. ? к?з ?итк?ч, ??р ?йд? каз ?м?л?ре оештырыла. Кызлар казларны чил?кк? т?яп, к?янт?л?рг? тагып, чишм?г? казлар юарга т?ш?л?р. ? кичл?рен кызлар, ?м? булган ?йг? ?ыелышып, т?рле уеннар уйный, ?ырлар ?ырлый, егетл?р гармун суза. ?ай, к??елле д? инде шул чаклар! Без, авыл балалары, сыйланып, т?мле ризыклар ашап р?х?тл?н?без. Б?лки, ул ми?а гына шулай тоела!? Мин уземне? туган ?иремне бик яратам, ч?нки бик матур, бик с?йкемле минем туган авылым, аны? чылтыр-чылтыр аккан чишм?л?ре, ул чишм?л?рне? сап-салкын сулары. Алар шундый т?мле! Ул суларны эчк?ч, ?аны? р?х?тл?неп кит?, яшисе килеп тора! Ул судан ?ич т? туймысы?, шундый т?мле минем авылымны? чишм? сулары! Май аенда безне? авыл ап-ак к?лм?к киг?н т?сле була. Т?рле ?имеш агачлары ч?ч?кк? т?рен?. К?р?се иде шул вакытта, нинди матур безне? яш?г?н ?иребез! Т?нн?р буена сандугачлар сайравын утырып ты?лыйсы кил?. Шул вакытта чикерк?не? кычкыруы да си?а башка т?рле булып тоела. Ул инде к??ел к?т?ренке булуга шулайдыр, минемч?. ??й к?не алмаларын, чиял?рен й?зеп кен? ?лгер. Авылда мал-туарга печ?н ?ыйган вакыт килеп ?ит?. Хуш исле печ?н исл?ре яулап ала, син ул исне сулап туймыйсын. ? кырларда ??й к?не ашлыклар к?кр?п ?с?. Алар т?рл? вакытта т?рле т?ск? кер?. Бер карыйсы?, ди?гез кебек яшькелт-з??г?р ул, ? икенчел?п караганда – кояш кебек, ?ылытып сары т?ск? керг?н. К?з ?итк?ч, кырга комбайннар чыга, иген т?ялг?н машиналар кырдан бертуктаусыз авылга я?а ?ыйган урожайны ташыйлар; аннары ул элеваторларга кит?. Безд? ?ск?н ашлыктан ипи-печенье, тортлар, ??м башка т?рле ризыклар пешер?л?р. Безне? авылда к?п еллар элек руслар бел?н татарлар яш?г?н. Авылны? бер почмагы «рус очы» дип аталган. Рус балалары да татар балалары да бер м?кт?пк? й?рг?н. Руслар ??м татарлар берг?л?шеп бик тату яш?г?нн?р, эшт? д?, ялда да берг? булганнар. Х?зер инде авылыбыз – татар авылы. Нинди р?х?т ?зе?не? туган-?ск?н ?ире?д? яш??! Ходай сугышларыннан сакласын, к?гебезне кара кайгылы болытлар капламасын инде. ?ади Такташны? “Мокомай”поэмасыннан юллар иск? т?ш?: Бер ?ирд? юк андый ак каеннар, Бер ?ирд? юк андый урманнар, Бкр ?ирд? юк камыш сабаклары- мондагыдай шаулый торганнар…
Туган авылым Туган авылым! К??елем? шул чаклы якынсы?, кадерлесе? ??м изгесе? син. Б?пк? ул?нле урамнары да, кышкы суык бураннары да, ди?гез кебек дулкынланып яткан иген кырлары да – барысы да к?з алдымда, ??мм?се й?р?к т?ренд?. Кеше кайда гына яш?м?сен, кем ген? булып эшл?м?сен – к??еле бел?н ул туган якларыннан аерылмый. Башы?а кайгы килг?нд? – кайгы?ны уртаклашырга, чит ?ирл?рг? чыгып китк?нд? – чагыштырып карага, ?и??л?рг? ирешк?нд? – у?ышлары?ны к?рс?терг?, к?че? бетеп, арып егылганда – ?р-я?а ку?т алырга туган ягы? кир?к. Ул сине а?лый, бервакытта да кире какмый. Минем туган ?ирем Краснокама районы Я?а Кабан авылы. Яратам мин туган авылымны! Кереп адашырлык кара урманнарына, ярларыннан ташып аккан Агыйделг?, куе яшел чир?м болыннарына – сокланып туя алмыйсын! Карт?нием с?йл?ве буенча сугыш елларында шул болын-урманнарында ?ск?н кузгалак, балтырган, ?ил?к-б?рлег?нн?р к?пл?рне туендырган, ачлыктан коткарган. Беренче ?л?нн?р шыта башлауга, шуларга к?з карашлары бел?н ябышып, к?пме кеше ач ?лемн?н котылып калгандыр?! Авылымны? яме, аны? кешел?ренд? д? к?рен?. Минем карт?ниемне ген? алыйк. Юк, ул к?ренекле галим д?, табиб та т?гел. Ул – ?ч баласы ?чен ?ни, биш оныгы ?чен карт?ни. Б?генге к?нд? д? ишек алды тулы кош-корт, бакчасында ?ил?к-?имешл?ре бик к?п була. Карт?нием т?мле-т?мле татар халык ашларын мичт? пешереп, безне сыйларга ярата. ? ч?к-ч?кне ул туйларга, авылдашлары соравы буенча, пешер?. Авылыбызда 14 милл?т в?киле тату яши. Милл?тл?р, болындагы ч?ч?кл?р кебек, бер-берсен ?зл?рене? милли традициял?ре бел?н баеталар. Алар бер-берсен? х?рм?т бел?н карыйлар, ??р милл?тне? ?зен? ген? хас ??н?рл?ре бар. Б?йл??, чиг? ?лгел?ре д? т?рлеч?, аларны? ??рберсе ?зенч? матур, к?з явын алып тора. Биюл?ре, ?ырлары да ?зенч?лекле. Октябрь аенда Республика к?нен билгел?п, м?кт?пт? ??р елны сыйныфтан тыш чаралар уздырабыз. Туган республикабыз турында шигырьл?р ятлыйбыз, халкыбызны? ?ырларын-биюл?рен ?йр?н?без. М?кт?пт? иншалар конкурсы, туган ?иребезне? матурлыгын чагылдырган р?семн?р б?йгесе д? мавыктыргыч ?т?. Сер т?гел, к?пмилл?тле т?б?кл?рд? т?рле чуалышлар да булгалап тора. Телевизордан шул хакта тапшырулар к?реп калсам, куркып та куям. Ярый ?ле ?зебезне? республикабыз тыныч. Халыклар дус-тату яш?г?ч, безг? д? р?х?т. “Ил яш?с?, тел д? яши”, – ди халкым. “Тел бирм?г?н – ил бирм?с”,-ди ул. Бик д?рес ?йтелг?н с?зл?р. ??р кешене? ана теле ?зен? якын. Минем туган телем – татар теле. Моны? бел?н чиксез горурланам. Беркемне? д? аны кимсетерг? хакы юк. Ана с?те бел?н бирелг?н милли телл?ребез яш?сен! Туган илебезд? ??рчак тынычлык булсын! Т?рле шартлаулар, куркыныч х?лл?р булмасын. Туган халкым тату булсын! ? безг? туган илебезг? кир?кле кешел?р булып белем алырга ??м тизр?к ?с?рг? ген? кала.
Туган ил, туган тел… Бу с?зл?рне ??ркем х?рм?т бел?н ?йт?, алар бер-берсен? аваздаш, ?леге кадерле с?зл?рд? кард?шлек, Ватанга м?х?бб?т хисл?ре чагыла . ?зене? туган телен?, тарихына х?рм?т бел?н караган кеше ген? башка телл?рне, ата-анасын, Ватанын,халкын ?з ит?, ярата ала. Укучыларда туган телг? м?х?бб?т т?рбиял?? ?з халкы?ны? м?д?ниятен, гореф-гад?тл?рен, и? к?рк?м йолаларын ?йр?т?г? б?йле. Шу?а к?р? мин укучыларны ?з милл?тен, туган туфрагын, нигезен, ?ти-?нисен, ?би-бабасын, туган телен яратучылар итеп т?рбиял??г? зур ???мият бир?м. Моны? ?чен укучыларда туган т?б?гебезне? к?ренекле кешел?рен?, туган ягыбызны? матур табигатен? ихтирам хисл?ре т?рбиял??д?, Татарстан ?ирене? г?з?л ?ир булуын т?шендер?м. ?йе, безне? бурычыбыз – яшь буынны с?лам?т т?нле, таза рухлы, шат к??елле, туган илен ??м халкын чын к??елд?н яратучы, тыныч ??м матур тормыш ?чен к?р?шк? ?зер торучы, олы ?анлы гражданнар т?рбиял??. Бу максатка иреш? ?чен ышанычлы, сыналган, бала рухына тир?н т?эсир ит? торган чараларны? берсе-ана теле. Ана теле бел?н баланы? теле ачыла, аны? ярд?менд? ул тир?-юнь бел?н м?н?с?б?тк? кер?, тел ярд?менд? аны? а?-белем д?р???се, д?ньяга карашы ки??йг?нн?н – ки??я бара. Ни?аять, ул чын кеше булып ?итеш?. Ана теле балага чынбарлыкны тану, ?з халкыны?, башка милл?тл?рне? ?тк?не, х?зергесе бел?н таныш булу ?чен ки? юллар ача. Шу?а к?р? д? ??р халык яшь буынга ?зене? ана телен, шушы телд? и?ат ителг?н ?д?би ??м м?д?ни байлыкны белдерерг? тырыша. Бала т?рбиял??д? ана телене? ?аваплы роле гаил? ??м м?кт?пт? ген? тулысынча тормышка ашырыла ала. Х?зерге яшь буынга ике телне ?йр?неп ?с? ?чен б?тен м?мкинлекл?р д? бар. Мондый шартларда ике телне д? д?рес ?зл?штерсен ?чен, бала гаил?д? д?, м?кт?пт? д? ??р ике телд? с?йл?ш?не? тик д?рес ?рн?кл?рен ген? ишетерг? тиеш. Юкка гына б?ек кешел?р ана телен?, аны? бала т?рбиял??д?ге урынына гаять югары б?я бир?л?р. К?ренекле шагыйребез Габдулла Тукай : И туган тел! ??рвакытта ярд?ме? берл?н сине?, Кечкен?д?н а?лашылган шатлыгым, кайгым минем,- дип юкка гына ?йтм?г?н. ?з халкын ??м Ватаын чиксез с?йг?н рус язучылары туган телл?ре бел?н ??рвакыт горурландылар. К?ренекле язучы Алексей Толстой “Ватан н?рс? ул?” Ватан – ул халык, аны? теле ??м культурасы, – дип ?авап бирг?н. Б?ек м?гъриф?тче Каюм Насыйри бик хаклы р?вешт?: “…Кеше ?зене? телен белм?с?, башка телг? т?шен? алмас “, – дип ?йтк?н. Балада туган телен? тир?н м?х?бб?т т?рбиял??г?, аны? туган теле аркылы ?д?би ??м м?д?ни байлыклар х?зин?сен? кереп кит?ен? бик к?п чаралар, матур ??м тир?н эчт?лекле шигырьл?р уку, ?ырлар ты?лау, ана теленд? ?киятл?р с?йл?? н?ти??сенд? ирешел?. ? татар теленд? бу байлык бар, тик аннан файдалана белерг? кир?к. Шагыйрьл?ребезд?н Г.Тукай, ?.Такташ, М.??лил, Ф.К?рим ??м башкаларны? ?с?рл?ре яхшы чыганак булып тора. Д?ресл?рд? укучылар ана теленд? к?ч барлыгын сизеп, аны? тормыш коралы ик?нлеген а?лап, ана телен яхшы бел?не? югары культуралы кеше булу ?чен кир?клеген? ышансыннар иде. Туган телен шушы юл бел?н ?зл?штерг?н яшьл?р ?з телл?рен ихтирам ит?л?р, аны? тормышчан к?чен а?лап, аннан ки? файдаланалар. ??ркем ?чен и? кадерле тел ул – ана теле. Т??ге тапкыр х?реф танырга мине ?нием ?йр?тте. Ч?нки ул минем беренче укытучым да. ?нием 40 ел буе авыл м?кт?бенд? балалар укытты. ? х?зер лаеклы ялда. Аны? эшен д?вам итеп ?зем д? укытучы ??н?рен сайладым. Мин д? ике улыбызны ана телен? ?йр?ттем. ?йе, ??р милл?т кешесе д?ньяны беренче тапкыр туган теле аркылы а?лый башлый, и? матур, и? изге с?зл?рне ?з теленд? ишет?, шул телд? ?йт?. Шу?а к?р? бу телл?р тигез дип табыла, ч?нки аларны? ??ркайсы табигый мирас булып тора ??м без аны, ?ичшиксез, сакларга тиешбез. К?п телл?рне бел? яхшы ш?гыль, Туган теле? ?ги калмаса. ?анын салып ?йтк?н ?тк?? с?зен Сине? аша бала? а?ласа.
Татарстан Республикасы Яр Чаллы ш?h?ре Башкарма комитеты м?гариф идар?се муниципаль бюджет гомуми белем бир? учреждениесе “60 нчы урта гомуми белем бир? м?кт?бе” Башкаручы: I категорияле татар теле ??м ?д?бияты укытучысы Попова Г?лниса Гаян кызы Сочинение “Туган ягым” Минем туган ягым –Татарстан Республикасы. Мин Татарстанны? и? матур ?иренд? – Яр Чаллы ш???ренд? яшим. Яраткан ш???рем Чулман елгасы буенда урнашкан. Туган ягым табигате к??елем? ятышлы. Табигатьне? ??йге вакытын бер с?з бел?н ген? ?йтеп бетереп булмый. Б?тен ?ирд? к?б?л?кл?р оча, кошлар сайрый, кызарып ?ил?к-?имешл?р пеш?, ч?ч?кл?р ата. Аларны? ниндил?ре ген? юк:кызыллары, з??г?рл?ре, ап-аклары, сарылары…Кошларны? сайравы, ?йтерсе?, мо?лы к?й кебек. ? к?б?л?кл?рне? канатларындагы р?семн?рне к?рс??, шаккатырсы?. ?ил?к-?имешл?рне? т?ме ген? ни тора… ?йтеп бетергесез т?мле ??м татлы. Шундый бай ??йд?н со? мул к?з ?ит?. Агачлар алтынга киен?, ?ир ?сте сап-сары х?тф? бел?н каплана. Мен? шул вакытта кешел?р ?зл?ре ?стерг?н у?ышларын ?ыя башлыйлар. К?зге урманга керс??, аны? матурлыгына кызыгырсы?. Шуны? х?тле т?с байлыгын беркая да к?р? алмассы?. Алтын к?зд?н со? ап-ак кыш ?ит?. Ул ?зене? кил?ен карлы бураннар бел?н белгерт?, ?ир ?стен ап-ак ашъяулык бел?н каплый.Шул вакытка инде агачларда ?зл?рене? к?зге к?лм?кл?рен салган булалар. Кыш аларны ак б?ск? киендер?. Кызганычка каршы, кышын кояш ?ылытмый, ?ил?кл?р д? пешми, кошлар да сайрамый. Алай да, кышны? яхшы яклары да бар. Кыш к?ненд? туйганчы чанада, ча?гыда, тимераякта шуып була. ?г?р д? инде ча?гыда урманга китс??, син д?ньяда и? б?хетле кеше булырсы?. Тынлык… Карда шуа торган ча?гы тавышы гына ишетел?. Шул минутларда шундый р?х?т булып кит?. Шулай к??ел ачканда кышны? узып кит?ен сизми д? каласы?. Яз ?итк?ч, карлар эри, челтер?п- челтер?п г?рл?векл?р ага башлый. Табигать кышкы йокыдан уяна. К?зд?н ?ылы якларга китк?н сандугачлар, тургайлар, сыерчыклар, карлыгачлар кайталар. ? и? беренчел?ре булып, кара каргалар килеп ?ит?л?р. Кара каргалар кайтса- яз ?иттк?н диг?н с?з. Яз к?ненд? агачлар я?адан яшел к?лм?кл?рен киял?р, матураеп кит?л?р. Нинди ген? туган илем табигате к?рк?м булмасын, кешел?р аны ??лл?мич? зур зыян китер?л?р. Табигатьне бер д? сакламыйлар. ? бит табигать булмаса, без д? булмас идек бит. ?йд?гез, дуслар, аны саклыйк, бер д? аны кыерсытмыйк. Табигать шундый матур булып калсын, ??рвакыт безне? к??елебезне шатландырып торсын. Мин ?ир шарыны? и? и? ямьле урынында яшим, шу?а к?р? туган ?иремне бик яратам.
Туган телем Кеше тормышында аны? б?тен гомере буена аерылгысыз т?шенч?л?р, кешел?р, ?йберл?р була. Мин шуларны? берсе дип, аны? туган телен саныйм. Ул – кешене? д?ньяга аваз салган минутыннан со?гы сулышына кад?р ян?ш?. Кеше д?ньяга беренче аваз салуга аны, аны тудырган ана ?зене? сабыена туган теленд? “балам” дип энд?ш?. Баланы? беренче ?йтк?н с?зе д? туган теленд? я?гырый. Кеше ?зене? и? саф хисл?рен бары тик туган теленд? ген? белдер? ала. Б?ек Тукай юкка гына ?зене? и? кадерле кешел?ре ?ти-?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, ала рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерм?г?н. Тел турында я?адан–я?а китаплар чыгып тора, радиодан, телевидениед?н тел турында кызыклы тапшырулар алып барыла. Болар барысы да халыкта телне? тарих, ?сеше, яш?еше, т?зелеше ??м башкалар турында к?п санлы сораулар тууга с?б?п була. Шушы сорауларга ?авап эзл??чел?р татар телене? нинди бай булуына т?шен?л?р, халкыбызны? тарихын ?йр?н?л?р. Ч?нки татар халкыны? ме? елларга сузылган тормыш т??риб?се, уйлары, гад?тл?ре, йолалары, кешене ш?хес ит?че сыйфатлары аны? теленд?, образлы с?йл?мн?ренд?, м?каль-?йтемн?ренд?, ?ыр ??м ?киятл?ренд? чагылыш тапкан. Безне? халкыбызны? к??ел ?????рл?ре бары тик туган телд? ген? сакланып калган. Бары тик туган телд? алар к??еленн?н т?рле шигырьл?р, ?ырлар, язмалар чыккан. Шу?а к?р? д? безне? ш?хесл?ребез, галимн?ребез, язучы ??м шагыйрьл?ребез туган телг? зур игътибар бир?л?р. Туган телене? кешег? т?эсир к?че д? к?члер?к. Татар теле ?зене? ?сеш д?веренд? т?рле кыенлыкларны, кирт?л?рне ?тте. Халык к?пме изелс? д?, ана телен саклап калды. ? милл?тне? саклануы турыдан-туры телг? б?йле. Ч?нки гыйлем алу, а?ны ?стер?, д?ньяны танып бел? ??м аралашу туган тел аша тормышка ашырыла. Тел бетс?, милл?т бет?, халык бет?.
И туган ягым, нинди г?з?л син! План. I. Баланы туган ?ире назлый. 1. ?нием с?зл?ре: «Туган ?ире?? м?рх?м?тле бул, ата-баба нигезен онытма!» 2. Авылым ?янкел?ре. 3. Ага чишм? чылтыр-чылтыр. II. Авылым — г?з?л бакча. 1. Табигатьне саклыйк! 2. Тарихтан бер с?хиф?. III. ?ырым си?а булсын, туган ягым! Китс?м туган яктан, Читт? б?хет тапмам — Яш?рмен гел ?анны телг?л?п. ?ырлыйм туган якта, ?ырлыйм сезне? хакта, Каеннарым бел?н берг?л?п. Р. Ми?нуллин. Бала д?ньяга кил?, беренче тапкыр туган нигезенд? ?зене? тавышын я?гырата. Бу вакытта ?ле ул берн?рс? а?ламаса да, ?ни назын тоеп, ата-баба нигезенд? яши башлый. Кызарып чыккан кояшка карап, к?зл?рен ача, ?й т?ренд?ге кошлар сайравына елаудан туктый; я?гыр яуганда, й?зен? с?ерсен? билгел?ре чыгара. Анасы да баласыны? к?л?ч, шат й?зен к?реп, бишек ?ырын к?йли, кытыршы куллары бел?н баласын назлый, чын к??елд?н изге тел?кл?р тели. Мин д? кечкен?д?н ук ?ни назын тоеп, аны? с?зл?рен? колак салып ?стем. ?нк?емне?: «Туган-?ск?н ?ире?? м?рх?м?тле бул, аны булдыра алганча ярат. Ата-баба нигезен онытма!» диг?н с?зл?ре х?терем? бик тир?нтен уелып калганнар. Ничек со? инде шундый г?з?л табигатьле, газиз туган ягы?ны яратмаска м?мкин!? Мин авылда тудым. Сабый чагымда челтер?п аккан чишм? тавышын да, талларга кунып сайраган сандугач тавышын да ишеттем, йолдызлы к?кне, тулган айны к?реп сокландым. Безне? авылны? табигате искиткеч матур. Мин, капка т?бебезг? чыгу бел?н, ?земне яшел х?тф? ??елг?н ?ирг? баскан кебек хис ит?м. Б?бк? ?л?нн?ре, вак ромашкалар, сары ч?ч?кл?р ?зл?ре ?к мине бер сихри д?ньяга алып кереп кит?л?р. ?зем яшел чир?мн?н атлыйм, к?зл?рем тир?-якны к?з?т?. ?н? якында гына бормаланып инеш ага. ??й к?нн?ренд? анда каз-?рд?к тавышлары ишетел?. Инеш буенда ?янкел?р ?с?. Алар яз к?не аксыл-яшел т?ск? кер?л?р, ??й башында яшел яфракларга т?ренеп, авылга ямь бир?л?р, кичл?рен кошларны? матур тавышлары б?тен су буен ?анландыра. Кичке сабантуй да инеш буенда уза. Яшьл?рне? шат ?ырлары, уеннары бел?н су буе г?рл?п тора. Бормалы инешл?р, карт ?янкел?р шагыйрьл?рг? ил?ам бирг?н. Сибгат Х?кимне? «Минем таныш ?янкел?р» шигыре туган ягын сагынучыларга атап язылган кебек: Сезг? энд?шми, мин кемг? Энд?шим, ?янкел?р? ?итте минем д?, сезне? к?к, Картайдым, дияр к?нн?р, — ди шагыйрь. Кешене? гомере башланып китк?н кебек ?к, инешне? д? башлангычы бар. Бу — чишм?л?р. Чишм?, тау астыннан к?меш к?зе бел?н ?ирне тишеп, бик зур кыенлыклар бел?н саркып чыга, б?др? дулкыннар ясап, ?крен ген? ага. Аны? к?меш сыман тамчылары кояш нурлары астында эн?е б?ртекл?ре кебек ?емелдил?р. Чишм?л?р… Кемне? ген? к??елен? ил?ам салмый да, кемг? ген? канат куеп, хыялларын ?стерми ик?н со? алар?! Шагыйрь Равил Ф?йзуллин туган ягы, туган йорты турында к?п яза. «Туган ягым» диг?н шигыренд? ул болай ди: Минем д? бар ?зем ?чен шундый як — Туган ягым: Дога и?г?н ??р т?шенн?н чишм?л?р чыга аны?! Авылыбыздагы зират яныннан ага торган чишм?не «Изгел?р чишм?се» дип атыйлар. Бу чишм?не? суын эчс??, т?не?? ниндидер сих?т алган кебек буласы?. Авыл башына чыгуга, зифа каеннар яфракларын шаулатып, сары алкаларын селкетеп, безне каршы алалар. Бу каеннарны кайчандыр безне? бабаларыбыз утырткан. Читк? китк?н кешел?р ?з авылы каеннарын сагыналар. Х?с?н Туфанны? 16 ел гомере читт? ?т?. Туган ?ирен? м?х?бб?те, сагыну хисл?ре и?атына к?ч?. Ак каеннар азмы далаларда, Япандагы олы юлларда… Беркайда юк, л?кин сезне? сыман Сагындырган каен, — беркайда! — дип ?зг?л?н? ул. Авылны? матурлыгы, г?з?ллеге турында авылыбыз шагыйре Илсур абый болай дип язды: Ераклардан сагынып кайтам, Туган авылым сине. Ки? кырлары?, басулары? Каршы ала мине. Авылым урамнарында ?с? матур таллар. Берсенн?н-берсе яктырак Ата безд? та?нар. Бу шигырь юллары, х?зер к?йг? салынып, авылны? гимны кебек, б?тен кич?л?рд? я?гырый. Зифа каеннардан со? ки? басулар башлана. Бу басуларда игенн?р к?кр?п ?с?. Каерылып ?ск?н тук башакларга карап, кемн?р ген? сокланмаган, кемн?рг? ген? ил?ам килм?г?н! Ирексезд?н ?ырлап ?иб?р?се кил?: Игенчене? у?ганлыгы, Игенчене? хезм?т яме, Игенчене? тырышлыгы Кырларыннан к?рен?. Авылдан ерак т?гел урманнар бар. Урман яшеллеге, саф ?авасы, ?ырчы кошлары бел?н ?зен? гашыйк ит?. Урманны б?тен кеше д? ярата торгандыр дип уйлыйм мин. Тукайны? «Ш?р?ле» поэмасындагы т?б?нд?ге юллар безне? авыл урманы турында язылган кебек: Бик хозур! Р?т-р?т тора гаск?р кеби чыршы, нарат; Т?пл?ренд? ятканым бар, х?л ?ыеп, к?кк? карап. ??й к?не урман кешел?рне ?зен? тарта. Ял к?нн?ренд? т?ркем-т?ркем д?, ялгыз да кешел?р урманга агылалар. ??й уртасында урман аланнарында чалгы тавышлары ишетел?. ? к?з кешел?рне ?зене? сап-сары чикл?векл?ре бел?н кин?ндер?. Минем туган авылым Биектау районына кер?. Аны халык теленд? «ак каенлы Биектау» дип й?рт?л?р. Районда каен, нарат урманнары шактый. Тик урманнарга керг?ч, киселг?н агач т?пл?рен, ташланган ч?пл?рне к?реп й?р?к ?рни. Сулыклар да бик к?п, л?кин промышленность предприятиел?ренн?н агып чыккан сулар аларны пычрата, г?з?л табигатьне? ямен ?иб?р?. Табигатьне пычрату, а?а саксыз карау иманлы кешел?рд? борчылу уята. Табигатьне саклау проблемасы ?. Баяновны? «С?ях?тнам?» поэмасында к?т?рел?. ?с?рне? герое Кама буйлап с?ях?тк? чыга. Кама буендагы авыллар югалган. Яшьл?р булмагач, авылны? кил?ч?ге булмый. Авыл бетс?, табигать т? ярлылана. Кама буенда кыр казлары к?ренми, кыр ?рд?кл?ре кычкырмый. Су буе м?ет чыккан йортны х?терл?т?. Автор ?зене? бала чагын х?терли. Яланаяк й?рг?н болыннарны сагынып иск? ала. Тик бу болыннар аша х?зер торбалар узган. Бик к?п зиратлар аша дамбалар ?тк?релг?н. Милли а? к?нн?н-к?н югала бара. Халык иманыннан яза, телен оныта. Заманга ияреп, к?йл?р д? ?зг?р?. Шул к?йл?р тавышы астында сыкрап, бик к?п урманнар ?ирг? ава. ?. Баянов кешелек д?ньясын саклап калырга чакыра. С?ях?тнам?не? ахырын ул болай т?мамлый: Ча? кагам мин: — Бар халыклар! Барлык тел?к-гад?тл?рне Буйсындырып бары акылга, Кул бирегез бер-берегезг? ?ир хакына, яш?? хакына! М?ск??д?ге татар галиме Вил Мирзаянов атом-т?ш коралын законсыз файдалануны фаш итте. Шуны? ?чен ул кулга алынды. Халык соравы буенча аны азат иттел?р. Кешел?р! ?йд?гез ?ле, табигатьк? карата бераз м?рх?м?тлер?к булыйк! Аны саклап калу ?чен бар к?чебезне кызганмыйк! Табигать ??м б?тен гал?м ки?леген саклап калу — безне? бурыч. Туган ягымны? г?з?л кешел?ре, гыйбр?тле тарихы да бар. Шамил Р?кыйповны? «Та?нар ?аман матурмы?» ?с?ренд? сур?тл?нг?н Гыйльфан Батыршин — безне? авылныкы. А?а ?тк?н ел авылда ??йк?л куелды. Халкыбызны? милли горурлыгы булган композитор Салих С?йд?шев т? безне? районнан. Аны? туган авылы ?бр?д? музей ачылды. Авылыбыздан ерак т?гел Камай авылы бар. Бу авылны? к?нчыгыш ?лешенд? тарихчы, археолог Равил Ф?хретдинов казу эшл?ре алып барды. Монда к?п кен? борынгы эш кораллары, биз?н? ?йберл?ре табылды. Табылган ?йберл?р Камаево авылында ачылган тарихи музейга куелган. Без бу музейда май аенда булдык. Экспонатлар арасында кабер ташы бар. Бу таш XIII гасырлар тир?сенд? бер д?рвишне? хатынына куелган таш булып чыкты. Бу тир?д? Иске Казан ш???ре урнашкан булган. Вакытлар узу бел?н, ш???рне? нигезен Казансу елгасы ашап бетерг?н. Бу елга ?зе д? бик к?пне к?рг?н. Г?лшат З?йнашеваны? «Казансу» шигыре шул турыда. Казан суы ?сл?ренд? акчарлаклар уйныйдыр. Акчарлаклар ел да кайта, ?тк?н гомер кайтмыйдыр. ?й, Казансу, Казансу! Гомерл?ре ямансу. Азатлык ?чен халкымны? Кан-яшьл?ре тамган су, — диг?н юллар Иван Грозный яулары вакытында т?гелг?н яшьл?р, каннар хакында с?йли. Туган ягым г?з?л д?, аны? кешел?ре д? минем к??елг? якын тоела, ??р кеше д? шулай уйлыйдыр. Туган як ?ырларга к?чк?н. Туган як турында язучылар зур к?л?мле ?с?рл?р язалар. Г. Б?шировны? «Туган ягым — яшел бишек» диг?н ?с?рене? исеме ген? ни тора! М. М??диевне? «Торналар т?шк?н ?ирд?» ?с?ре туган ягы ??м аны? кешел?рен? багышлап язылган. Гадел Кутуй «Сагыну» н?серенд? чит илд? й?рг?н солдатны? сагыну хисл?рен сур?тли. «Аны? ?реме д? б?ген ми?а шифа булыр иде», — ди. Б?ген ?ле мин авылда яшим. М?кт?п бел?н хушлашу к?нн?ре ?ит?. Тел?гем — укуымны д?вам ит?. Кая гына барсам да, туган ягым, ?ти-?ни йорты ми?а якын да, газиз д? булыр. ?земне? туган ягыма булган хисл?ремне шигырем бел?н белдер?м: Туган ягыма Офык читл?ренн?н ?крен ген?, Матур булып синд? та? ата. Урамнардан узган к?т?л?ре? Хезм?т к?нен синд? уята. Ирт?к торып, ?г?р кырга чыкса?, Ишет?се? тургай мо?нарын. Ишет?се? бодай, арышларны? Ирт?нге саф ?илд? шаулавын. ?н? кара! Барлык игенн?р д? Елмаялар кояш ягына. Кем сокланмас шушы матурлыкка Ия булган туган ягыма!
Туган авылым – горурлыгым Н?къ Тукай абый язганча, тау башына салынгандыр безне? авыл, бер чишм? бар якын безне? авылга ул. Минем авылым и? г?з?л авылларны? берседер. Исеме д? ?исемен? туры килеп тора. Чишм?баш… Чишм? башы… Якында гына куе урман. Бер ягыннан бормаланып С?н елгасы ага. Искиткеч минем авылымны? табигате! Кышын бигр?к т? ??йге ирт?л?рне сагынам. Талгын гына салкын ?ил ис?, кояш нурлары т?р?з?д?н к?зне чагылдыра. Бар ?и?анга кошлар ?ыры тарала. Нинди ген? авазлар чыгармыйлар алар. Мен? к?кк?к т? нидер санап ала. Мондый к?ренеш бел?н бары тик урман буенда урнашкан авылларда яш??чел?р ген? таныштыр.Бары тик шушындый табигатьт? яш??чел?р ген? туган ягыны? кадерен белеп яшидер т?сле. Т?мле чишм? эчеп туя торган т?гел. Ул инде к?пл?рне? йортларына да керг?н. Кемн?рне?дер ишегалдында. Авылымны? халкы да кешелекле, инсафлы ??м кунакчыл. Апаларыбыз аш – суга оста. Килеп керс??, т?мле ризыгыннан авыз иттерми чыгарып ?иб?рми. Бу сыйфатлар минем ?ниемд? д? бар. Ягымлылыгы, ачык й?зе, у?ганлыгы, булганлыгы ?чен аны барыбыз да х?рм?т ит?без. Авыл уртасында – иман йорты. Ул бервакыт та буш булмый. Бигр?к т? ?омга к?нне. Чишм?баш халкы гына т?гел, Иске Байсар, Чиялек авылларыннан да монда намаз укырга кил?л?р. М?четебез зур булмаса да, бик матур ??м ?зен? ??леп итеп тора. Авылыбызда кечкен? ген? булса да кибет, к??ел ачар ?чен клуб бар. ? быел безне? авыл халкы ?чен к?пт?н к?тк?н с?енечле х?л булды. Авыл уртасына ??м Чишм?баштан С?н к?перен? кад?р асфальт юл салынды. Юлсызлыктан халык бик интекте. Ирт?н торып, пычрак ерып м?кт?пк? барулары безне? ?чен авыр иде. ? х?зер озын кунычлы резин итекл?рне читк? алып куйдык. Батып ятучы машиналар да юк. Гомум?н, безне? авыл халкын с?енеч басты. Шушы юлны эшл??чел?рг?, безне р?х?тк? чыгаручыларга зур – зур р?хм?тл?р ?йт?се, эшл?ренд? у?ышлар телисе кил?. ?йе, бик яратам мин авылымны, аны? табигатен, кешел?рен. К??елемне бетм?с – т?к?нм?с горурлык хисе били. Мин уземне чиксез б?хетле тоям! Кечкен? ген? авылымны бетермич?, аны? ?чен борчылып яш??че апа- абыйларга, ?би – бабайларга, ?ит?кчел?рг? ме? – ме? р?хм?т! ?киятт?гед?й яшибез бит! Байсар урта м?кт?бе, 8 класс укучысы Ху?акаева Ил?з?. Дуслык коткарды Х?зерге тынгысыз тормышта бер?? д? ялгыз яши алмыйдыр дип уйлыйм мин. Ялгыз диг?нд? дусларсыз диг?нне к?зд? тотып ?йт?м. Шатлыгы?ны да, кайгы?ны да дусты? бел?н уртаклашасы?. Серл?ре?не д? а?а с?йлисе?. Минем д? дусларым к?п. Хикм?т к?плект? т?гел, ? дусты?ны? нинди булуында. Чын дус бер?? ген? була. Бар н?рс?не д? кешег? с?йл?п бетереп булмый. ? чын дусты?а – ярый. Ул сине? х?ле?? кер?, кир?к ик?н, ки??шл?рен бир?, ярд?м кулы суза. Авыр чакларда ташлап калдырмый. Узган ел ишетк?т бер вакыйга иск? т?ште. С?рия бел?н К?рим? кечен?д?н дуслар, серд?шл?р иде. Иде димен, ч?нки алар арасыннан к?тм?г?нд? кара м?че узып китте. Кара м?че Камил? иде. Ул К?рим?не? к?ршесенд? яши. Кызларны? дуслыгына к?пт?н к?нл?шеп карый иде. Алар турында т?рле начар с?зл?р д? й?ртеп карады. ??м… ?зенекен? иреште. Берк?нне К?рим? С?рияне эзл?де – эзл?де, таба алмады. Телефонын да алмады. Икенче к?нне д? шул ук х?л кабатланды. ? кичен С?рияне? Камил? ??м тагын бер ш???рд?н кунакка кайткан кыз бел?н к?лешеп торганлыгын к?рде. Алар бер с?б?псез к?л?л?р т?сле тоелды, ?з – ?зл?рен тотышлары да с?ер иде. К?рим?не к?рг?ч, Камил? кул болгады. Л?кин кыз ?ен? кайтып китте. Бер атнадан Камил? С?рия турында куркыныч х?б?р китерде.Имеш, ул наркоманга ?йл?нг?н. К?рим? бу с?зг? ышанырга да ышанмаска да белм?де. Шулай да С?риял?рг? китте. Килеп керс?, ни к?рсен, дусты ид?нд? ята. Кызны? й?р?ге тиб? иде. К?рим? Ашыгыч ярд?м машинасын чакырды. С?рияне хастахан?г? алып киттел?р. ? а?ына килг?нд? янында К?рим?не к?рг?ч, к?зл?ренн?н яшьл?ре т?г?р?п т?ште. Гафу ит мине, К?рим?. Мин зур ялгышлык эшл?дем. Безне? дуслыгыбызга хыян?т иттем. Ш???р кызлары кебек крутой булырга тел?п, шул кир?км?г?н н?рс?не татып карадым. ?г?р син ярд?м итм?г?н булса?, мин юкка чыгар идем. Р?хм?т си?а, дускаем. К?рим? С?рияне? кулларыннан тотты. Бу – гафу ит? билгесе иде. Дуслык ?зене? к?чен югалтамаган иде ?ле. Байсар урта м?кт?бе, 8 нче класс укучысы Х?митова Г?лс?я Я?а елга тел?кл?р ??ркем ?чен и? зур б?йр?м, Я?а елдыр, м?гаен. Бар кешене? тел?кл?рен Кабул ит син, Ходаем. К??елебез тыныч булсын, Т?нн?ребез с?лам?т. Куанып яшик барыбыз Килм?сен безг? аф?т. И Ходаем, синн?н ген? Зур б?хетл?р сорыймын. Догаларым кабул булсын, Авырлыклар ?тсен читл?п. Я?а елга ??рберебез Зур ?метл?р багълыйбыз. Илг?, к?нг? тынычлык бир, Кайгы бирм?, Ходаем! . Байсар урта м?кт?бе, 8 нче класс укучысы Фаррахова Л?йс?н
МБОУ “СОШ №28” Сочинение. Туган авылым. Эшл?де: 7 А сыйныф укучысы, Ху?ина Л?йл?. ?ит?кче: Галимова Л?йс?н Р?шит кызы. Яр Чаллы, 2012 ел. Сочинение. Туган авылым. ??р кешене? й?р?ген? якын, ?анына ?и?еллек бир? торган яраткан урыны була. Минем ?чен – туган авылым. Туган ягын, авылын яратмаган кешел?рне мин к?з алдыма да китер? алмыйм. Яшьлекл?ренд? авылын ташлап чит ?ирл?рг? китк?н кешел?р д?, туган туфракларын сагынып, аны? табигатен? сокланып, ?ырлар, шигырьл?р язалар. Якташ шагыйребез Р. Ф?йзуллин да “Кайту” шигыренд? туган авылын ничек сагынуы турында яза: Р?х?тл?неп аунадым бер Туган як кырларында! Кулларымны куеп тордым Чишм?не? парларына. Р?х?тл?неп таптап й?рдем Бала чак сукмакларын, Иск? т?шереп, гомеремне? Татлы т?шт?й чакларын… Мин д? к??елемн?н туган ягымны яратам, аны? г?з?ллеген? сокланам. Минем авылымны с?йм?слек т? т?гел шул: ул, минемч?, б?тен д?ньяда бер ген?, бары тик бер ген?! Авылымны ике яктан бай матур таулар, калкулыклар кочаклап алган. Талгын ?ил иск?нд?, болын ?стене? дулкынлануыннан к?зе? ала алмый торасы?. Нинди ген? ч?ч?кл?р юк анда! ?йтерсе? табигатьт? булган бар т?сне шунда ?ыйганнар. Искиткеч г?з?ллек! ?н? шул болын ?стенн?н ?крен ген? ирт?нге кояш к?т?рел?. К?т?рел? д? ила?и нурларын, б?тен яктылыгын авылга сиб?. ?кияти манзара эченд?ге авылым к?нн?н-к?н матурлана, яшелекк? к?мел?. Мин авылымны бик нык яратам!
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №2 с.Киргиз-Мияки муниципального района Миякинский район Республики Башкортостан Конкурс «Пою мою республику» Сочинение на тему: «Мин б?хетле туган ?иремд?» Выполнила: ученица 6б класса Ахметшина Алсу Руководитель: Рахматуллина З.Х. Киргиз-Мияки – 2014 Мин б?хетле туган ?иремд? …Шул туфракта туып-?с? ?зе бер б?хет инде. (Мостай К?рим) ??ркемне? й?р?ген? якын, к??елен? тынычлык бир? торган урыннары буладыр. Минем ?чен ул – г?з?л Башкортстаныбызны? и? ямьле районнарыны? берсе – Мияк? районы. Районыбыздан нинди ген? к?ренекле ш?хесл?р чыкмаган! «Мияк? ?ире – ?дипл?р иле» диг?нне ишетк?негез бардыр ?ле сезне?. Бу чыннан да шулай, минем туган районым – ?ч милл?тне? яраткан шагыйре Мифтахетдин Акмулланы? туган ?ире. Тагын да бик к?п язучылар, шагыйрьл?рне бирг?н безне? туган ягыбыз: Гариф Гом?р, Т?хв?т Ян?би, Сафуан Яхшыголов, Гали Рафиков, Азат Магазов, Марс ?хм?тшин, Х?ким?ан Зарипов ??м башкалар. Шулай ук с?нгать ?лк?сенд? дан алган якташларыбыз да байтак: РСФСР-ны? атказанган артисткасы Нурия Ирсаева, Башкортстанны? ??м Татарстанны? халык артисты Айдар Галимов, Башкортстанны? атказанган артисты Равил? М?с?лимова, Башкортстанны? халык артисты Венер Камалов. Шундый ??ркемг? диярлек таныш якташлары? бел?н ничек инде горурланмыйсы?? Горурланам, бик урынлы горурланам мин! Туган ягымны? табигате д? искиткеч г?з?л. Районыбызда яшел урманнар бел?н биз?лг?н таулар да, алтын иген ?с? торган ки? басулар да бар. Монда к?меш сулы чылтырап аккан чишм?л?рг? кушылып, кошлар мо?лы ?ырларын суза. Х?тф? болыннарында, урман акланнарында ?ир ?ил?кл?ре кызарып пеш?. Дим буендагы тугайлыкларда ?ск?н баллы шомыртлар ?имешл?ре бел?н сыйлый. К?зен кып-кызыл баланнар, мил?шл?р, г?л?имешл?р ?лгер?. Туган ?иремне? ?авалары да шифалы, ?илл?ре д? йомшак. Монда кояш та ягымлы елмая, ныграк ?ылыта, ирк?ли, с?я. ?ырларда да бит болай дип ?ырлана: 2 Исем китми читт? ?ск?н Кипариска, бананга, ?че булса да, гашыйк мин Мил?ш бел?н баланга. ?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?г?н, имеш. Ышанам, туган якны? табигате авыру т?нг? андый шифа бирерг? д? с?л?тледер ул. Районыбызны? ?з?ге Кыргыз-Мияк? авылы – минем туган авылым. Авылыбыз к?нн?н-к?н ?с?, матурлана. Урамнар чиста, таза. Я?адан-я?а йортлар, биналар т?зел?. ?ле я?а гына т?зелг?н Мияк? спорт комплексы бел?н мактанмый булдыралмыйм. Бу комплекс ш???рнекенн?н бер д? ким т?гел: зур бассейны, тренажер залы, фитнес залы, зур спорт залы бар, кышын хоккей тартмачыгы булдырылды. Яше д?, карты да шатланып шунда й?ри. Тир?-як авыллар да кил?. Авылыбызда ике зур м?кт?п, алар икесе д? заманча ?и?азландырылган, безг? – балаларга барлык унайлыклар да булдырылган. Тыныч тормышта, ягымлы, ихлас кешел?р яш?г?н, искиткеч г?з?л табигате булган туган ?иремд? яш?? б?хет т?гелмени инде? Минемч?, бу – и? зур б?хет. К??елем? ?ыр юллары кил?: Туган ягым-Дим буйлары, Туган ягым – Мияк?, Мияк?не? ал та?нары М??ге балкыр й?р?кт?! Туган ?ирем, якташларым, мин яратам сезне! Туган ?иремд?, сезне? арагызда яш?г?нг? к?р?, мин чиксез б?хетле! 3
Начало формы Конец формы Татарстан – минем туган ягым ??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта. Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тт?, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикаларыны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан- й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала. Татарстан республикасында татар м?селман ??м рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н.Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши. Татарстанда буыннан-буынга к?чеп килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?ч? т?мамлануга багышлана. Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?. Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган. Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигърияте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез.
Туган ягым. Кеше тормышындагы и? м??им н?рс?л?рд?н, минем фикеремч?, туган якны, ата-ананы, балачак хатир?л?рен, м?кт?п тормышын аерып ?йтерг? була. Болар турындагы ист?лекл?р кешене? гомерлек юлдашы була, бу якты хатир?л?рне уйлап, кайчандыр кичерг?н вакыйгаларга я?адан ?йл?неп кайтырга м?мкин. Нинди ген? кеше булмасын, аны? тормышын туган илсез к?з алдына да китереп булмый торгандыр. Кайда гына тумасын, нинди илд? ген? балачагын ?тк?рм?сен, барыбер ?з Ватанын ул кеше ?чен берни д? алыштыра алмый. Башка ?ирг? чыгып китс??, си?а х?тта туган як ?р?м?леге, кайчандыр син яратмаган гап-гади н?рс?л?р д? кадерле була башлый. Мондый хисне, минемч?, б?тен кеше д? кичер?дер. Л?кин туган як дип, кешене? беренче тапкыр аваз салган ?ирен ген? т?гел, ? тормышны? к?п ?лешен шунда ?тк?рг?н урынны ?йтс?? д? була. Мин моны ?з язмышым мисалында исбатлый алам. Мин, Т?б?н Кама ш???ренд? туып, балачагымны? биш елын шунда яш?дем. Бу вакыт бел?н б?йле хатир?л?р минем ?чен бик томанлы булганга, минем х?зер ике туган ягым бар дип ?йт? алам. Бу – д?ньяга аяк баскан ш???р ??м х?зерге яш?? урыным – Бикл?н авылы. Бикл?нг? к?ченеп килг?н к?нне мин бик яхшы х?терлим. Ми?а, ул вакытта татарча юньл?п с?йл?ш? белм?г?н н?ни кызчыкка, б?тен н?рс? я?а, чит иде. Башта авыл к?ренешен?, анда мине ?йл?ндереп алган кешел?рг? к?нег? бик авыр булды. Л?кин вакытлар ?т? бел?н, минем ?чен бу авылдан да ямьлер?к ?ир юк иде. Авыл табигате, аны? кешел?ре минем к??елем? шулкад?р ?теп керде ки, мин бер д? тартынмый: “Минем туган ягым – Бикл?н авылы”,- дип ?йт? алам. ?мма халык: “?ан тартмаса, кан тарта”, – дип д?рес ?йт?. Минем беренче туган ягыма – Т?б?н Камага – булган х?рм?т ??м м?х?бб?т элеккеч? ?к калды. Шагыйрьл?р, язучылар и?атында да м??им урынны туган ил темасы алып тора. Г.Б?широв, Г.Ибра?имов, ?.Ф?йзи ??м башка к?п кен? к?ренекле язучылар тарафыннан бу теманы яктырткан бихисап ?с?рл?р к?пл?рг? таныш. ?дипл?р кеше ??м туган ?ир арасындагы элемт?не? м??имлеген а?лап, бу элемт?не тагын да к?ч?йт?не ??м туган якка карата булган битарафлыкны булдырмый калуны к?зд? тоталар. Язучылар, билгеле бер т?б?кне ??рьяклап тасвирлап, укучыларны ?зл?рене? шунда яш?г?н вакытта кичерг?н хисл?ре бел?н ген? т?гел, ? табигатьне ??м тир?-юньне сур?тл?п, я?а авыллар, ш???рл?р бел?н таныштыралар. Мондый ?с?рл?рне укыган кеше берничек т? тыныч к??ел бел?н кала алмый. ?йтик, Н.Думави ?зене? шигыренд? туган яктан аерылып китк?н кешел?р ??м аларны? нинди кичерешл?р кичер?ен яза. Ерак, ерак якта нил?р бар? Бакчалар бар анда, г?лл?р бар. Талга кунган сандугач та бар. Анда юк минем телем, с?зл?рем, Мин сагышымны кемг? с?йл?рмен? Ерак, ерак якта нил?р бар? Гашыйкларга гашыйк ти?н?р бар. ? мин кемг? гашыйк булырмын? Син д? юк анда, мин д? юк анда, Безне? б?хетл?р – туган Ватанда. Язмыш ?илл?ре кайчакта бик усал булып, кешел?рне ?з т?б?кл?ренн?н аерылып китеп, чит ?ирл?рд? яш?рг? м??б?р ит?. М?с?л?н, танылган язучы Гаяз Исхакыйга нахак ялалар ягыла, ??м ул туган ?иренн?н, туган туфрагыннан читт? яш?рг? м??б?р була. Шундый авыр язмышка дучар булган ?дипк? к?п кен? чит ?ирл?рд? яш?рг?, ?зене? милл?тенн?н булмаган кешел?р бел?н аралашырга туры кил?. Мин ?з тормышымда мондый катлаулы сынаулар булуын тел?м?с идем. Ч?нки мин туган авылымнан бернич? ген? к?нг? аерылсам да, сагыну хисе бел?н яна башлыйм. Туган як турында с?з барганда, ?ичшиксез, тел турында да онытмаска кир?к. “Иле барны? – теле бар” диг?н халык м?кале мо?а ачык мисал булып тора. Бу м?сь?л? ?з туган телл?рен онытучылар бигр?к т? к?б?йг?н вакытта, ягъни х?зерге к?нд? бик тормышчан. Кайсы гына ш???рг? барып керм?, анда туган телл?ренд? с?йл?шерг? оялган, к?пчелек халык с?йл?ш? торган телд? аралашкан кешел?рне бик еш очратырга була. Туган теле?? карата мондый салкын караш озак д?вам итс?, минемч?, телне? б?тенл?й юкка чыгуы да ихтимал. Кеше тормышында и? ачы кайгыларны? берсе – туган ягы?нан аерылу. Мондый язмышны х?тта дошманы?а да тел?п булмас иде, шу?а к?р?, минем уйлавымча, туган якны х?рм?т ит? ??м саклау – ??р кешене? изге бурычы.
??р кешене? й?р?ген? якын, ?анына ?и?еллек бир? торган яраткан урыны була. Минем ?чен ул ? туган авылым. Туган ягын, авылын яратмаган кешел?рне мин к?з алдыма да китер? алмыйм. Яшьлекл?ренд? авылын ташлап чит ?ирл?рг? китк?н кешел?р д?, туган туфракларын сагынып, аны? табигатен? сокланып, ?ырлар, шигырьл?р язалар. Якташ шагыйребез Р. Ф?йзуллин да “Кайту” шигыренд? туган авылын ничек сагынуы турында яза: Р?х?тл?неп аунадым бер туган як кырларында! Кулларымны куеп тордым чишм?не? парларына. Р?х?тл?неп таптап й?рдем бала чак сукмакларын, иск? т?шереп, гомеремне? татлы т?шт?й чакларын… Мин д? чын к??елемн?н туган ягымны яратам, аны? г?з?ллеген? сокланам. Минем авылымны с?йм?слек т? т?гел шул: ул, минемч?, б?тен д?ньяда бер ген?, бары тик бер ген?! Авылымны ике яктан ?ил?к-?имешк? бай матур таулар, калкулыклар кочаклап алган. Без ??р елны Т?б?к, Карамалы, Абалый тауларына ?ил?кк? й?рибез, ??ен-к?зен г?мб? ?ыябыз. Талгын ?ил иск?нд?, болын ?стене? дулкынлануыннан к?зе? ала алмый торасы?. Нинди ген? ч?ч?кл?р юк а?да! ?йтерсе? табигатьт? булган бар т?сне шунда ?ыйганнар. Искиткеч г?з?ллек! ?н? шул болын ?стенн?н ?крен ген? ирт?нге кояш к?т?рел?. К?т?рел? д? ила?и нурларын, б?тен яктылыгын авылга сиб?. ?кияти манзара эченд?ге авылым к?нн?н-к?н матурлана, яшеллекк? к?мел?.
Ответ оставил Гость
Минем туган ягым Башкортостан. Безне? республикабыз б?ек Р?с?й ки?лекл?ренд? урнашкан. Монда бик к?п милл?т дуслыкта ??м берд?млект? матур гомер кичер?. Аларны? уникаль гореф-гад?тл?ре, борынгы культуралары туган ягыбызны? и? м??им рухи байлыгы.
??ркемг? ?з туган ягы й?р?ген? бик якын ??м кадерле. Кайда гына булмаса? да, нинди ген? матур ?ирл?рне к?рм?с?? д? к??ел барыбер ?з туган ягы?а тартачак, ч?нки монда табигать т? матуррак, ?ава да чистарак. Безне? ?чен зур горурлык шулдыр – кем ген? Башкортостанга кунак булып килм?сен, барсында мондагы яшел куе урманнар, саф чиста сулы елгалар, б?ек Урал таулары ??м кунакчыл, нечк? к??елле башкорт ?алкы та? калдыра. Туган як – ул минем яраткан гаил?м ??м туган йортым гына т?гел, туган ягым минем б?тен Башкортостан.
Эссе ??й к?нн?ренд? урманда олы им?нн?р ??м т?з каеннар к?л?г?сенд?, ?ил?ст? й?р? и? р?х?тедер. Кайдадыр якында гына ?итез чишм? ?зене? мо?лы ?ырын ?ырлап й?гер?, ул бер д? арымый: кышын да, ??ен д?, язын да, к?зен д? каядыр ашыга да ашыга. Минем туган ягым урманнары т?рле-т?рле ?ил?к-?имешк?, г?мб?л?рг?, дару ясый торган ?л?нн?рг? бай. Аларны барсында курыкмыйча кулланырга м?мкин, ч?нки алар саф ?авада, кеше аягы басмаган ?ирд? ?ск?нн?р. Бу б?тен байлыкны безне? яхшы ??м ми?ербанлы м?н?с?б?тебез ген? саклап кил?ч?к буыннарыбызга да ?иткерер.
Минем ?чен кадерле ??м якын булган як ул минем туган авылым. Туган авылым зур т?гел, кечкен?, ул ике калкулык астында урнашкан. Бу ике калкулык кышны салкын ?илл?рд?н саклый безне, а ??йне монда авыл халкы урман ?ил?ге ?ыеп м?ш кил?. Кечкен? тауларыбызны ?итез елга уратып алган. Бала-чагага ??й к?ненд? и? зур шатлык ирт?нн?н кичк? чаклы шушы елгада ташбаш яки зур булмаган табан балыкларын тотып утыру. Ерак т?гел ген? безне? урманыбыз да бар, анда без ??й к?нн?ренд? ?ил?к ??м г?мб? ?ыеп вакытыбызны уздарабыз. Урал таулары безне? туган авылыбыздан ерак урнашкан. Минем туган ягым – чиксез калкулыклы дала, кайсебер ?ирд? аны з??г?р сулы елагалар кисеп чыга.
Башкортостанда уникаль табигать ??м м?д?ният байлыклары бик к?п. Монда булган с?ях?тчел?рне? к??еленд? Башкортостанда к?рг?н матурлыклар озакка саклана ??м тагын да шушы тылсымлы ?ирг? борылып кайтасы килеп торадыр.
Безне? бурычыбыз – шушы табигый байлыкларны, туган ягыбызны? матурлыгын саклауга барлык к?чебезне салу, туган ?иребезг? олы ихтирам бел?н карау. Шулай булса гына монда кил?че кунакларбыз да безне? туган ягыбызга, туган ?иребезг? ихтирам бел?н карарлар ??м а?а зыянлык ясамаслар.
Сочинение «Яратам сине, туган як»
Яратам мин туган илемне,
Яратам мин туган телемне,
Яратам мин туган ?иремне,
Яратам мин туган ?емне,
гаил?мне, ?ниемне, ?тиемне, д?? ?ниемне, д?? ?тиемне ??м н?ни бертуган се?елемне. Мин, Л?йс?н Илгиз кызы Сейдгазова, Пенза ?лк?сене? Лопатино районы иске Вершаут авылында яшим. Мин ?ирг? татар кызы булып тууыма бик горурмын. Мин ?земне? туган телемне яратам, ч?нки ул ?нием, ?тием, ?би-бабаем теле. Без ?йд? татар теленд? ген? с?йл?ш?без.
Безне? Вершаут авылында м?кт?п, м?д?ният йорты бар. М?д?ният йорты каршында зур ??йк?л басып тора.Ул Б?ек Ватан сугышы кырында ятып калган авыл батырларына, безне? ирекне саклаучыларга багышлап салынган. Б?ек ?и?? к?ненд? шул ??йк?л янына балалар, укучылар, авыл халкы ?ыелып аларны иск? алалар.
Безне? яш?г?н ?иребез – авылыбыз бик матур. Авылыбызны б?тен ягыннан урманнар уралган. «Урманнарда кура ?ил?к т? ?ир ?ил?к, к?з ачып йомганчы ?ыярсы? бер чил?к». Ул ?ил?кл?р шулкад?р т?мле авызда эреп кит?. Туган ?иремд? ?ск?нг?ме ?лл? ми?а шулай тоела? Андый т?мле ?ил?кл?р безд? ген? ?с? кебек, алардан бер д? туймыйсы? сыман. ? к?з к?не бай урманнар безне т?рле-т?рле г?мб?л?р бел?н б?л?кли.
Авылны? бер почмагында зур к?л ??елеп ята. Ул балыкка бай. Яз, ??й к?нн?ренд? к?лг? бик к?п булып акчарлаклар килеп т?ш?. Нинди к??елле шул акчаларны? к?лг? чумып-чумып балык тотуларын карап торырга!
Яз ?ит? бел?н яшел чир?мд? б?л?к?й ген? каз,?рд?к б?бк?л?ре шул ?л?нне ашап, й?гереп й?рил?р, ? ??й к?нн?ре к?л ?сте ап-ак булып кит?, ?йтерсе?, к?л ?стен? ак кар яуган. Бу авыл халкыны? казлары, ?рд?кл?ре й?зеп й?рил?р. ? к?з ?итк?ч, ??р ?йд? каз ?м?л?ре оештырыла. Кызлар казларны чил?кк? т?яп, к?янт?л?рг? тагып, чишм?г? казлар юарга т?ш?л?р. ? кичл?рен кызлар, ?м? булган ?йг? ?ыелышып, т?рле уеннар уйный, ?ырлар ?ырлый, егетл?р гармун суза. ?ай, к??елле д? инде шул чаклар! Без, авыл балалары, сыйланып, т?мле ризыклар ашап р?х?тл?н?без.
Б?лки, ул ми?а гына шулай тоела!? Мин уземне? туган ?иремне бик яратам, ч?нки бик матур, бик с?йкемле минем туган авылым, аны? чылтыр-чылтыр аккан чишм?л?ре, ул чишм?л?рне? сап-салкын сулары. Алар шундый т?мле! Ул суларны эчк?ч, ?аны? р?х?тл?неп кит?, яшисе килеп тора! Ул судан ?ич т? туймысы?, шундый т?мле минем авылымны? чишм? сулары!
Май аенда безне? авыл ап-ак к?лм?к киг?н т?сле була. Т?рле ?имеш агачлары ч?ч?кк? т?рен?. К?р?се иде шул вакытта, нинди матур безне? яш?г?н ?иребез! Т?нн?р буена сандугачлар сайравын утырып ты?лыйсы кил?. Шул вакытта чикерк?не? кычкыруы да си?а башка т?рле булып тоела. Ул инде к??ел к?т?ренке булуга шулайдыр, минемч?.
??й к?не алмаларын, чиял?рен й?зеп кен? ?лгер. Авылда мал-туарга печ?н ?ыйган вакыт килеп ?ит?. Хуш исле печ?н исл?ре яулап ала, син ул исне сулап туймыйсын. ? кырларда ??й к?не ашлыклар к?кр?п ?с?. Алар т?рл? вакытта т?рле т?ск? кер?. Бер карыйсы?, ди?гез кебек яшькелт-з??г?р ул, ? икенчел?п караганда – кояш кебек, ?ылытып сары т?ск? керг?н. К?з ?итк?ч, кырга комбайннар чыга, иген т?ялг?н машиналар кырдан бертуктаусыз авылга я?а ?ыйган урожайны ташыйлар; аннары ул элеваторларга кит?. Безд? ?ск?н ашлыктан ипи-печенье, тортлар, ??м башка т?рле ризыклар пешер?л?р.
Безне? авылда к?п еллар элек руслар бел?н татарлар яш?г?н. Авылны? бер почмагы «рус очы» дип аталган. Рус балалары да татар балалары да бер м?кт?пк? й?рг?н. Руслар ??м татарлар берг?л?шеп бик тату яш?г?нн?р, эшт? д?, ялда да берг? булганнар. Х?зер инде авылыбыз – татар авылы.
Нинди р?х?т ?зе?не? туган-?ск?н ?ире?д? яш??! Ходай сугышларыннан сакласын, к?гебезне кара кайгылы болытлар капламасын инде.
?ади Такташны? “Мокомай”поэмасыннан юллар иск? т?ш?:
Бер ?ирд? юк андый ак каеннар,
Бер ?ирд? юк андый урманнар,
Бкр ?ирд? юк камыш сабаклары-
мондагыдай шаулый торганнар…
Туган авылым
Туган авылым! К??елем? шул чаклы якынсы?, кадерлесе? ??м изгесе? син. Б?пк? ул?нле урамнары да, кышкы суык бураннары да, ди?гез кебек дулкынланып яткан иген кырлары да – барысы да к?з алдымда, ??мм?се й?р?к т?ренд?.
Кеше кайда гына яш?м?сен, кем ген? булып эшл?м?сен – к??еле бел?н ул туган якларыннан аерылмый. Башы?а кайгы килг?нд? – кайгы?ны уртаклашырга, чит ?ирл?рг? чыгып китк?нд? – чагыштырып карага, ?и??л?рг? ирешк?нд? – у?ышлары?ны к?рс?терг?, к?че? бетеп, арып егылганда – ?р-я?а ку?т алырга туган ягы? кир?к. Ул сине а?лый, бервакытта да кире какмый.
Минем туган ?ирем Краснокама районы Я?а Кабан авылы. Яратам мин туган авылымны! Кереп адашырлык кара урманнарына, ярларыннан ташып аккан Агыйделг?, куе яшел чир?м болыннарына – сокланып туя алмыйсын! Карт?нием с?йл?ве буенча сугыш елларында шул болын-урманнарында ?ск?н кузгалак, балтырган, ?ил?к-б?рлег?нн?р к?пл?рне туендырган, ачлыктан коткарган. Беренче ?л?нн?р шыта башлауга, шуларга к?з карашлары бел?н ябышып, к?пме кеше ач ?лемн?н котылып калгандыр?!
Авылымны? яме, аны? кешел?ренд? д? к?рен?. Минем карт?ниемне ген? алыйк. Юк, ул к?ренекле галим д?, табиб та т?гел. Ул – ?ч баласы ?чен ?ни, биш оныгы ?чен карт?ни. Б?генге к?нд? д? ишек алды тулы кош-корт, бакчасында ?ил?к-?имешл?ре бик к?п була. Карт?нием т?мле-т?мле татар халык ашларын мичт? пешереп, безне сыйларга ярата. ? ч?к-ч?кне ул туйларга, авылдашлары соравы буенча, пешер?.
Авылыбызда 14 милл?т в?киле тату яши. Милл?тл?р, болындагы ч?ч?кл?р кебек, бер-берсен ?зл?рене? милли традициял?ре бел?н баеталар. Алар бер-берсен? х?рм?т бел?н карыйлар, ??р милл?тне? ?зен? ген? хас ??н?рл?ре бар. Б?йл??, чиг? ?лгел?ре д? т?рлеч?, аларны? ??рберсе ?зенч? матур, к?з явын алып тора. Биюл?ре, ?ырлары да ?зенч?лекле. Октябрь аенда Республика к?нен билгел?п, м?кт?пт? ??р елны сыйныфтан тыш чаралар уздырабыз. Туган республикабыз турында шигырьл?р ятлыйбыз, халкыбызны? ?ырларын-биюл?рен ?йр?н?без. М?кт?пт? иншалар конкурсы, туган ?иребезне? матурлыгын чагылдырган р?семн?р б?йгесе д? мавыктыргыч ?т?.
Сер т?гел, к?пмилл?тле т?б?кл?рд? т?рле чуалышлар да булгалап тора. Телевизордан шул хакта тапшырулар к?реп калсам, куркып та куям. Ярый ?ле ?зебезне? республикабыз тыныч. Халыклар дус-тату яш?г?ч, безг? д? р?х?т.
“Ил яш?с?, тел д? яши”, – ди халкым. “Тел бирм?г?н – ил бирм?с”,-ди ул. Бик д?рес ?йтелг?н с?зл?р.
??р кешене? ана теле ?зен? якын. Минем туган телем – татар теле. Моны? бел?н чиксез горурланам. Беркемне? д? аны кимсетерг? хакы юк. Ана с?те бел?н бирелг?н милли телл?ребез яш?сен! Туган илебезд? ??рчак тынычлык булсын! Т?рле шартлаулар, куркыныч х?лл?р булмасын. Туган халкым тату булсын! ? безг? туган илебезг? кир?кле кешел?р булып белем алырга ??м тизр?к ?с?рг? ген? кала.
Туган ил, туган тел… Бу с?зл?рне ??ркем х?рм?т бел?н ?йт?, алар бер-берсен? аваздаш, ?леге кадерле с?зл?рд? кард?шлек, Ватанга м?х?бб?т хисл?ре чагыла . ?зене? туган телен?, тарихына х?рм?т бел?н караган кеше ген? башка телл?рне, ата-анасын, Ватанын,халкын ?з ит?, ярата ала.
Укучыларда туган телг? м?х?бб?т т?рбиял?? ?з халкы?ны? м?д?ниятен, гореф-гад?тл?рен, и? к?рк?м йолаларын ?йр?т?г? б?йле. Шу?а к?р? мин укучыларны ?з милл?тен, туган туфрагын, нигезен, ?ти-?нисен, ?би-бабасын, туган телен яратучылар итеп т?рбиял??г? зур ???мият бир?м. Моны? ?чен укучыларда туган т?б?гебезне? к?ренекле кешел?рен?, туган ягыбызны? матур табигатен? ихтирам хисл?ре т?рбиял??д?, Татарстан ?ирене? г?з?л ?ир булуын т?шендер?м.
?йе, безне? бурычыбыз – яшь буынны с?лам?т т?нле, таза рухлы, шат к??елле, туган илен ??м халкын чын к??елд?н яратучы, тыныч ??м матур тормыш ?чен к?р?шк? ?зер торучы, олы ?анлы гражданнар т?рбиял??. Бу максатка иреш? ?чен ышанычлы, сыналган, бала рухына тир?н т?эсир ит? торган чараларны? берсе-ана теле.
Ана теле бел?н баланы? теле ачыла, аны? ярд?менд? ул тир?-юнь бел?н м?н?с?б?тк? кер?, тел ярд?менд? аны? а?-белем д?р???се, д?ньяга карашы ки??йг?нн?н – ки??я бара. Ни?аять, ул чын кеше булып ?итеш?.
Ана теле балага чынбарлыкны тану, ?з халкыны?, башка милл?тл?рне? ?тк?не, х?зергесе бел?н таныш булу ?чен ки? юллар ача. Шу?а к?р? д? ??р халык яшь буынга ?зене? ана телен, шушы телд? и?ат ителг?н ?д?би ??м м?д?ни байлыкны белдерерг? тырыша.
Бала т?рбиял??д? ана телене? ?аваплы роле гаил? ??м м?кт?пт? ген? тулысынча тормышка ашырыла ала.
Х?зерге яшь буынга ике телне ?йр?неп ?с? ?чен б?тен м?мкинлекл?р д? бар. Мондый шартларда ике телне д? д?рес ?зл?штерсен ?чен, бала гаил?д? д?, м?кт?пт? д? ??р ике телд? с?йл?ш?не? тик д?рес ?рн?кл?рен ген? ишетерг? тиеш. Юкка гына б?ек кешел?р ана телен?, аны? бала т?рбиял??д?ге урынына гаять югары б?я бир?л?р. К?ренекле шагыйребез Габдулла Тукай :
И туган тел! ??рвакытта ярд?ме? берл?н сине?,
Кечкен?д?н а?лашылган шатлыгым, кайгым минем,- дип юкка гына ?йтм?г?н.
?з халкын ??м Ватаын чиксез с?йг?н рус язучылары туган телл?ре бел?н ??рвакыт горурландылар. К?ренекле язучы Алексей Толстой “Ватан н?рс? ул?”
Ватан – ул халык, аны? теле ??м культурасы, – дип ?авап бирг?н. Б?ек м?гъриф?тче Каюм Насыйри бик хаклы р?вешт?: “…Кеше ?зене? телен белм?с?, башка телг? т?шен? алмас “, – дип ?йтк?н.
Балада туган телен? тир?н м?х?бб?т т?рбиял??г?, аны? туган теле аркылы ?д?би ??м м?д?ни байлыклар х?зин?сен? кереп кит?ен? бик к?п чаралар, матур ??м тир?н эчт?лекле шигырьл?р уку, ?ырлар ты?лау, ана теленд? ?киятл?р с?йл?? н?ти??сенд? ирешел?. ? татар теленд? бу байлык бар, тик аннан файдалана белерг? кир?к. Шагыйрьл?ребезд?н Г.Тукай, ?.Такташ, М.??лил, Ф.К?рим ??м башкаларны? ?с?рл?ре яхшы чыганак булып тора.
Д?ресл?рд? укучылар ана теленд? к?ч барлыгын сизеп, аны? тормыш коралы ик?нлеген а?лап, ана телен яхшы бел?не? югары культуралы кеше булу ?чен кир?клеген? ышансыннар иде. Туган телен шушы юл бел?н ?зл?штерг?н яшьл?р ?з телл?рен ихтирам ит?л?р, аны? тормышчан к?чен а?лап, аннан ки? файдаланалар.
??ркем ?чен и? кадерле тел ул – ана теле. Т??ге тапкыр х?реф танырга мине ?нием ?йр?тте. Ч?нки ул минем беренче укытучым да. ?нием 40 ел буе авыл м?кт?бенд? балалар укытты. ? х?зер лаеклы ялда. Аны? эшен д?вам итеп ?зем д? укытучы ??н?рен сайладым. Мин д? ике улыбызны ана телен? ?йр?ттем.
?йе, ??р милл?т кешесе д?ньяны беренче тапкыр туган теле аркылы а?лый башлый, и? матур, и? изге с?зл?рне ?з теленд? ишет?, шул телд? ?йт?. Шу?а к?р? бу телл?р тигез дип табыла, ч?нки аларны? ??ркайсы табигый мирас булып тора ??м без аны, ?ичшиксез, сакларга тиешбез.
К?п телл?рне бел? яхшы ш?гыль,
Туган теле? ?ги калмаса.
?анын салып ?йтк?н ?тк?? с?зен
Сине? аша бала? а?ласа.
Татарстан Республикасы Яр Чаллы ш?h?ре Башкарма комитеты м?гариф идар?се муниципаль бюджет гомуми белем бир? учреждениесе “60 нчы урта гомуми белем бир? м?кт?бе”
Башкаручы:
I категорияле татар теле ??м
?д?бияты укытучысы
Попова Г?лниса Гаян кызы
Сочинение “Туган ягым”
Минем туган ягым –Татарстан Республикасы. Мин Татарстанны? и? матур ?иренд? – Яр Чаллы ш???ренд? яшим. Яраткан ш???рем Чулман елгасы буенда урнашкан. Туган ягым табигате к??елем? ятышлы. Табигатьне? ??йге вакытын бер с?з бел?н ген? ?йтеп бетереп булмый. Б?тен ?ирд? к?б?л?кл?р оча, кошлар сайрый, кызарып ?ил?к-?имешл?р пеш?, ч?ч?кл?р ата. Аларны? ниндил?ре ген? юк:кызыллары, з??г?рл?ре, ап-аклары, сарылары…Кошларны? сайравы, ?йтерсе?, мо?лы к?й кебек. ? к?б?л?кл?рне? канатларындагы р?семн?рне к?рс??, шаккатырсы?. ?ил?к-?имешл?рне? т?ме ген? ни тора… ?йтеп бетергесез т?мле ??м татлы.
Шундый бай ??йд?н со? мул к?з ?ит?. Агачлар алтынга киен?, ?ир ?сте сап-сары х?тф? бел?н каплана. Мен? шул вакытта кешел?р ?зл?ре ?стерг?н у?ышларын ?ыя башлыйлар. К?зге урманга керс??, аны? матурлыгына кызыгырсы?. Шуны? х?тле т?с байлыгын беркая да к?р? алмассы?.
Алтын к?зд?н со? ап-ак кыш ?ит?. Ул ?зене? кил?ен карлы бураннар бел?н белгерт?, ?ир ?стен ап-ак ашъяулык бел?н каплый.Шул вакытка инде агачларда ?зл?рене? к?зге к?лм?кл?рен салган булалар. Кыш аларны ак б?ск? киендер?. Кызганычка каршы, кышын кояш ?ылытмый, ?ил?кл?р д? пешми, кошлар да сайрамый. Алай да, кышны? яхшы яклары да бар. Кыш к?ненд? туйганчы чанада, ча?гыда, тимераякта шуып була. ?г?р д? инде ча?гыда урманга китс??, син д?ньяда и? б?хетле кеше булырсы?. Тынлык… Карда шуа торган ча?гы тавышы гына ишетел?. Шул минутларда шундый р?х?т булып кит?. Шулай к??ел ачканда кышны? узып кит?ен сизми д? каласы?.
Яз ?итк?ч, карлар эри, челтер?п- челтер?п г?рл?векл?р ага башлый. Табигать кышкы йокыдан уяна. К?зд?н ?ылы якларга китк?н сандугачлар, тургайлар, сыерчыклар, карлыгачлар кайталар. ? и? беренчел?ре булып, кара каргалар килеп ?ит?л?р. Кара каргалар кайтса- яз ?иттк?н диг?н с?з. Яз к?ненд? агачлар я?адан яшел к?лм?кл?рен киял?р, матураеп кит?л?р.
Нинди ген? туган илем табигате к?рк?м булмасын, кешел?р аны ??лл?мич? зур зыян китер?л?р. Табигатьне бер д? сакламыйлар. ? бит табигать булмаса, без д? булмас идек бит. ?йд?гез, дуслар, аны саклыйк, бер д? аны кыерсытмыйк. Табигать шундый матур булып калсын, ??рвакыт безне? к??елебезне шатландырып торсын. Мин ?ир шарыны? и? и? ямьле урынында яшим, шу?а к?р? туган ?иремне бик яратам.
Туган телем
Кеше тормышында аны? б?тен гомере буена аерылгысыз т?шенч?л?р, кешел?р, ?йберл?р була. Мин шуларны? берсе дип, аны? туган телен саныйм. Ул – кешене? д?ньяга аваз салган минутыннан со?гы сулышына кад?р ян?ш?.
Кеше д?ньяга беренче аваз салуга аны, аны тудырган ана ?зене? сабыена туган теленд? “балам” дип энд?ш?. Баланы? беренче ?йтк?н с?зе д? туган теленд? я?гырый. Кеше ?зене? и? саф хисл?рен бары тик туган теленд? ген? белдер? ала. Б?ек Тукай юкка гына ?зене? и? кадерле кешел?ре ?ти-?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, ала рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерм?г?н.
Тел турында я?адан–я?а китаплар чыгып тора, радиодан, телевидениед?н тел турында кызыклы тапшырулар алып барыла. Болар барысы да халыкта телне? тарих, ?сеше, яш?еше, т?зелеше ??м башкалар турында к?п санлы сораулар тууга с?б?п була. Шушы сорауларга ?авап эзл??чел?р татар телене? нинди бай булуына т?шен?л?р, халкыбызны? тарихын ?йр?н?л?р. Ч?нки татар халкыны? ме? елларга сузылган тормыш т??риб?се, уйлары, гад?тл?ре, йолалары, кешене ш?хес ит?че сыйфатлары аны? теленд?, образлы с?йл?мн?ренд?, м?каль-?йтемн?ренд?, ?ыр ??м ?киятл?ренд? чагылыш тапкан.
Безне? халкыбызны? к??ел ?????рл?ре бары тик туган телд? ген? сакланып калган. Бары тик туган телд? алар к??еленн?н т?рле шигырьл?р, ?ырлар, язмалар чыккан. Шу?а к?р? д? безне? ш?хесл?ребез, галимн?ребез, язучы ??м шагыйрьл?ребез туган телг? зур игътибар бир?л?р. Туган телене? кешег? т?эсир к?че д? к?члер?к.
Татар теле ?зене? ?сеш д?веренд? т?рле кыенлыкларны, кирт?л?рне ?тте. Халык к?пме изелс? д?, ана телен саклап калды. ? милл?тне? саклануы турыдан-туры телг? б?йле. Ч?нки гыйлем алу, а?ны ?стер?, д?ньяны танып бел? ??м аралашу туган тел аша тормышка ашырыла. Тел бетс?, милл?т бет?, халык бет?.
И туган ягым, нинди г?з?л син!
План.
I. Баланы туган ?ире назлый.
1. ?нием с?зл?ре: «Туган ?ире?? м?рх?м?тле бул, ата-баба нигезен онытма!»
2. Авылым ?янкел?ре.
3. Ага чишм? чылтыр-чылтыр.
II. Авылым — г?з?л бакча.
1. Табигатьне саклыйк!
2. Тарихтан бер с?хиф?.
III. ?ырым си?а булсын, туган ягым!
Китс?м туган яктан,
Читт? б?хет тапмам —
Яш?рмен гел ?анны телг?л?п.
?ырлыйм туган якта,
?ырлыйм сезне? хакта,
Каеннарым бел?н берг?л?п.
Р. Ми?нуллин.
Бала д?ньяга кил?, беренче тапкыр туган нигезенд? ?зене? тавышын я?гырата. Бу вакытта ?ле ул берн?рс? а?ламаса да, ?ни назын тоеп, ата-баба нигезенд? яши башлый. Кызарып чыккан кояшка карап, к?зл?рен ача, ?й т?ренд?ге кошлар сайравына елаудан туктый; я?гыр яуганда, й?зен? с?ерсен? билгел?ре чыгара. Анасы да баласыны? к?л?ч, шат й?зен к?реп, бишек ?ырын к?йли, кытыршы куллары бел?н баласын назлый, чын к??елд?н изге тел?кл?р тели.
Мин д? кечкен?д?н ук ?ни назын тоеп, аны? с?зл?рен? колак салып ?стем. ?нк?емне?: «Туган-?ск?н ?ире?? м?рх?м?тле бул, аны булдыра алганча ярат. Ата-баба нигезен онытма!» диг?н с?зл?ре х?терем? бик тир?нтен уелып калганнар. Ничек со? инде шундый г?з?л табигатьле, газиз туган ягы?ны яратмаска м?мкин!?
Мин авылда тудым. Сабый чагымда челтер?п аккан чишм? тавышын да, талларга кунып сайраган сандугач тавышын да ишеттем, йолдызлы к?кне, тулган айны к?реп сокландым. Безне? авылны? табигате искиткеч матур. Мин, капка т?бебезг? чыгу бел?н, ?земне яшел х?тф? ??елг?н ?ирг? баскан кебек хис ит?м. Б?бк? ?л?нн?ре, вак ромашкалар, сары ч?ч?кл?р ?зл?ре ?к мине бер сихри д?ньяга алып кереп кит?л?р. ?зем яшел чир?мн?н атлыйм, к?зл?рем тир?-якны к?з?т?. ?н? якында гына бормаланып инеш ага. ??й к?нн?ренд? анда каз-?рд?к тавышлары ишетел?.
Инеш буенда ?янкел?р ?с?. Алар яз к?не аксыл-яшел т?ск? кер?л?р, ??й башында яшел яфракларга т?ренеп, авылга ямь бир?л?р, кичл?рен кошларны? матур тавышлары б?тен су буен ?анландыра. Кичке сабантуй да инеш буенда уза. Яшьл?рне? шат ?ырлары, уеннары бел?н су буе г?рл?п тора.
Бормалы инешл?р, карт ?янкел?р шагыйрьл?рг? ил?ам бирг?н. Сибгат Х?кимне? «Минем таныш ?янкел?р» шигыре туган ягын сагынучыларга атап язылган кебек:
Сезг? энд?шми, мин кемг?
Энд?шим, ?янкел?р?
?итте минем д?, сезне? к?к,
Картайдым, дияр к?нн?р, —
ди шагыйрь.
Кешене? гомере башланып китк?н кебек ?к, инешне? д? башлангычы бар. Бу — чишм?л?р. Чишм?, тау астыннан к?меш к?зе бел?н ?ирне тишеп, бик зур кыенлыклар бел?н саркып чыга, б?др? дулкыннар ясап, ?крен ген? ага. Аны? к?меш сыман тамчылары кояш нурлары астында эн?е б?ртекл?ре кебек ?емелдил?р.
Чишм?л?р… Кемне? ген? к??елен? ил?ам салмый да, кемг? ген? канат куеп, хыялларын ?стерми ик?н со? алар?! Шагыйрь Равил Ф?йзуллин туган ягы, туган йорты турында к?п яза. «Туган ягым» диг?н шигыренд? ул болай ди:
Минем д? бар ?зем ?чен
шундый як — Туган ягым:
Дога и?г?н ??р т?шенн?н
чишм?л?р чыга аны?!
Авылыбыздагы зират яныннан ага торган чишм?не «Изгел?р чишм?се» дип атыйлар. Бу чишм?не? суын эчс??, т?не?? ниндидер сих?т алган кебек буласы?.
Авыл башына чыгуга, зифа каеннар яфракларын шаулатып, сары алкаларын селкетеп, безне каршы алалар. Бу каеннарны кайчандыр безне? бабаларыбыз утырткан. Читк? китк?н кешел?р ?з авылы каеннарын сагыналар. Х?с?н Туфанны? 16 ел гомере читт? ?т?. Туган ?ирен? м?х?бб?те, сагыну хисл?ре и?атына к?ч?.
Ак каеннар азмы далаларда,
Япандагы олы юлларда…
Беркайда юк, л?кин сезне? сыман
Сагындырган каен, — беркайда! —
дип ?зг?л?н? ул.
Авылны? матурлыгы, г?з?ллеге турында авылыбыз шагыйре Илсур абый болай дип язды:
Ераклардан сагынып кайтам,
Туган авылым сине.
Ки? кырлары?, басулары?
Каршы ала мине.
Авылым урамнарында
?с? матур таллар.
Берсенн?н-берсе яктырак
Ата безд? та?нар.
Бу шигырь юллары, х?зер к?йг? салынып, авылны? гимны кебек, б?тен кич?л?рд? я?гырый.
Зифа каеннардан со? ки? басулар башлана. Бу басуларда игенн?р к?кр?п ?с?. Каерылып ?ск?н тук башакларга карап, кемн?р ген? сокланмаган, кемн?рг? ген? ил?ам килм?г?н! Ирексезд?н ?ырлап ?иб?р?се кил?:
Игенчене? у?ганлыгы,
Игенчене? хезм?т яме,
Игенчене? тырышлыгы
Кырларыннан к?рен?.
Авылдан ерак т?гел урманнар бар. Урман яшеллеге, саф ?авасы, ?ырчы кошлары бел?н ?зен? гашыйк ит?. Урманны б?тен кеше д? ярата торгандыр дип уйлыйм мин. Тукайны? «Ш?р?ле» поэмасындагы т?б?нд?ге юллар безне? авыл урманы турында язылган кебек:
Бик хозур! Р?т-р?т тора гаск?р кеби чыршы, нарат;
Т?пл?ренд? ятканым бар, х?л ?ыеп, к?кк? карап.
??й к?не урман кешел?рне ?зен? тарта. Ял к?нн?ренд? т?ркем-т?ркем д?, ялгыз да кешел?р урманга агылалар. ??й уртасында урман аланнарында чалгы тавышлары ишетел?. ? к?з кешел?рне ?зене? сап-сары чикл?векл?ре бел?н кин?ндер?. Минем туган авылым Биектау районына кер?. Аны халык теленд? «ак каенлы Биектау» дип й?рт?л?р. Районда каен, нарат урманнары шактый. Тик урманнарга керг?ч, киселг?н агач т?пл?рен, ташланган ч?пл?рне к?реп й?р?к ?рни. Сулыклар да бик к?п, л?кин промышленность предприятиел?ренн?н агып чыккан сулар аларны пычрата, г?з?л табигатьне? ямен ?иб?р?.
Табигатьне пычрату, а?а саксыз карау иманлы кешел?рд? борчылу уята. Табигатьне саклау проблемасы ?. Баяновны? «С?ях?тнам?» поэмасында к?т?рел?. ?с?рне? герое Кама буйлап с?ях?тк? чыга. Кама буендагы авыллар югалган. Яшьл?р булмагач, авылны? кил?ч?ге булмый. Авыл бетс?, табигать т? ярлылана. Кама буенда кыр казлары к?ренми, кыр ?рд?кл?ре кычкырмый. Су буе м?ет чыккан йортны х?терл?т?. Автор ?зене? бала чагын х?терли. Яланаяк й?рг?н болыннарны сагынып иск? ала. Тик бу болыннар аша х?зер торбалар узган. Бик к?п зиратлар аша дамбалар ?тк?релг?н. Милли а? к?нн?н-к?н югала бара. Халык иманыннан яза, телен оныта. Заманга ияреп, к?йл?р д? ?зг?р?. Шул к?йл?р тавышы астында сыкрап, бик к?п урманнар ?ирг? ава.
?. Баянов кешелек д?ньясын саклап калырга чакыра. С?ях?тнам?не? ахырын ул болай т?мамлый:
Ча? кагам мин:
— Бар халыклар!
Барлык тел?к-гад?тл?рне
Буйсындырып бары акылга,
Кул бирегез бер-берегезг?
?ир хакына, яш?? хакына!
М?ск??д?ге татар галиме Вил Мирзаянов атом-т?ш коралын законсыз файдалануны фаш итте. Шуны? ?чен ул кулга алынды. Халык соравы буенча аны азат иттел?р.
Кешел?р! ?йд?гез ?ле, табигатьк? карата бераз м?рх?м?тлер?к булыйк! Аны саклап калу ?чен бар к?чебезне кызганмыйк! Табигать ??м б?тен гал?м ки?леген саклап калу — безне? бурыч.
Туган ягымны? г?з?л кешел?ре, гыйбр?тле тарихы да бар.
Шамил Р?кыйповны? «Та?нар ?аман матурмы?» ?с?ренд? сур?тл?нг?н Гыйльфан Батыршин — безне? авылныкы. А?а ?тк?н ел авылда ??йк?л куелды.
Халкыбызны? милли горурлыгы булган композитор Салих С?йд?шев т? безне? районнан. Аны? туган авылы ?бр?д? музей ачылды.
Авылыбыздан ерак т?гел Камай авылы бар. Бу авылны? к?нчыгыш ?лешенд? тарихчы, археолог Равил Ф?хретдинов казу эшл?ре алып барды. Монда к?п кен? борынгы эш кораллары, биз?н? ?йберл?ре табылды. Табылган ?йберл?р Камаево авылында ачылган тарихи музейга куелган. Без бу музейда май аенда булдык. Экспонатлар арасында кабер ташы бар. Бу таш XIII гасырлар тир?сенд? бер д?рвишне? хатынына куелган таш булып чыкты.
Бу тир?д? Иске Казан ш???ре урнашкан булган. Вакытлар узу бел?н, ш???рне? нигезен Казансу елгасы ашап бетерг?н. Бу елга ?зе д? бик к?пне к?рг?н. Г?лшат З?йнашеваны? «Казансу» шигыре шул турыда.
Казан суы ?сл?ренд? акчарлаклар уйныйдыр.
Акчарлаклар ел да кайта,
?тк?н гомер кайтмыйдыр.
?й, Казансу, Казансу!
Гомерл?ре ямансу.
Азатлык ?чен халкымны?
Кан-яшьл?ре тамган су, —
диг?н юллар Иван Грозный яулары вакытында т?гелг?н яшьл?р, каннар хакында с?йли.
Туган ягым г?з?л д?, аны? кешел?ре д? минем к??елг? якын тоела, ??р кеше д? шулай уйлыйдыр. Туган як ?ырларга к?чк?н. Туган як турында язучылар зур к?л?мле ?с?рл?р язалар. Г. Б?шировны? «Туган ягым — яшел бишек» диг?н ?с?рене? исеме ген? ни тора! М. М??диевне? «Торналар т?шк?н ?ирд?» ?с?ре туган ягы ??м аны? кешел?рен? багышлап язылган. Гадел Кутуй «Сагыну» н?серенд? чит илд? й?рг?н солдатны? сагыну хисл?рен сур?тли. «Аны? ?реме д? б?ген ми?а шифа булыр иде», — ди. Б?ген ?ле мин авылда яшим. М?кт?п бел?н хушлашу к?нн?ре ?ит?. Тел?гем — укуымны д?вам ит?. Кая гына барсам да, туган ягым, ?ти-?ни йорты ми?а якын да, газиз д? булыр.
?земне? туган ягыма булган хисл?ремне шигырем бел?н белдер?м:
Туган ягыма
Офык читл?ренн?н ?крен ген?,
Матур булып синд? та? ата.
Урамнардан узган к?т?л?ре?
Хезм?т к?нен синд? уята.
Ирт?к торып, ?г?р кырга чыкса?,
Ишет?се? тургай мо?нарын.
Ишет?се? бодай, арышларны?
Ирт?нге саф ?илд? шаулавын.
?н? кара! Барлык игенн?р д?
Елмаялар кояш ягына.
Кем сокланмас шушы матурлыкка
Ия булган туган ягыма!
Туган авылым – горурлыгым
Н?къ Тукай абый язганча, тау башына салынгандыр безне? авыл, бер чишм? бар якын безне? авылга ул. Минем авылым и? г?з?л авылларны? берседер. Исеме д? ?исемен? туры килеп тора. Чишм?баш… Чишм? башы… Якында гына куе урман. Бер ягыннан бормаланып С?н елгасы ага. Искиткеч минем авылымны? табигате! Кышын бигр?к т? ??йге ирт?л?рне сагынам. Талгын гына салкын ?ил ис?, кояш нурлары т?р?з?д?н к?зне чагылдыра. Бар ?и?анга кошлар ?ыры тарала. Нинди ген? авазлар чыгармыйлар алар. Мен? к?кк?к т? нидер санап ала. Мондый к?ренеш бел?н бары тик урман буенда урнашкан авылларда яш??чел?р ген? таныштыр.Бары тик шушындый табигатьт? яш??чел?р ген? туган ягыны? кадерен белеп яшидер т?сле.
Т?мле чишм? эчеп туя торган т?гел. Ул инде к?пл?рне? йортларына да керг?н. Кемн?рне?дер ишегалдында.
Авылымны? халкы да кешелекле, инсафлы ??м кунакчыл. Апаларыбыз аш – суга оста. Килеп керс??, т?мле ризыгыннан авыз иттерми чыгарып ?иб?рми. Бу сыйфатлар минем ?ниемд? д? бар. Ягымлылыгы, ачык й?зе, у?ганлыгы, булганлыгы ?чен аны барыбыз да х?рм?т ит?без.
Авыл уртасында – иман йорты. Ул бервакыт та буш булмый. Бигр?к т? ?омга к?нне. Чишм?баш халкы гына т?гел, Иске Байсар, Чиялек авылларыннан да монда намаз укырга кил?л?р. М?четебез зур булмаса да, бик матур ??м ?зен? ??леп итеп тора.
Авылыбызда кечкен? ген? булса да кибет, к??ел ачар ?чен клуб бар. ? быел безне? авыл халкы ?чен к?пт?н к?тк?н с?енечле х?л булды. Авыл уртасына ??м Чишм?баштан С?н к?перен? кад?р асфальт юл салынды. Юлсызлыктан халык бик интекте. Ирт?н торып, пычрак ерып м?кт?пк? барулары безне? ?чен авыр иде. ? х?зер озын кунычлы резин итекл?рне читк? алып куйдык. Батып ятучы машиналар да юк. Гомум?н, безне? авыл халкын с?енеч басты. Шушы юлны эшл??чел?рг?, безне р?х?тк? чыгаручыларга зур – зур р?хм?тл?р ?йт?се, эшл?ренд? у?ышлар телисе кил?.
?йе, бик яратам мин авылымны, аны? табигатен, кешел?рен. К??елемне бетм?с – т?к?нм?с горурлык хисе били. Мин уземне чиксез б?хетле тоям! Кечкен? ген? авылымны бетермич?, аны? ?чен борчылып яш??че апа- абыйларга, ?би – бабайларга, ?ит?кчел?рг? ме? – ме? р?хм?т! ?киятт?гед?й яшибез бит!
Байсар урта м?кт?бе,
8 класс укучысы
Ху?акаева Ил?з?.
Дуслык коткарды
Х?зерге тынгысыз тормышта бер?? д? ялгыз яши алмыйдыр дип уйлыйм мин. Ялгыз диг?нд? дусларсыз диг?нне к?зд? тотып ?йт?м. Шатлыгы?ны да, кайгы?ны да дусты? бел?н уртаклашасы?. Серл?ре?не д? а?а с?йлисе?. Минем д? дусларым к?п. Хикм?т к?плект? т?гел, ? дусты?ны? нинди булуында. Чын дус бер?? ген? була. Бар н?рс?не д? кешег? с?йл?п бетереп булмый. ? чын дусты?а – ярый. Ул сине? х?ле?? кер?, кир?к ик?н, ки??шл?рен бир?, ярд?м кулы суза. Авыр чакларда ташлап калдырмый.
Узган ел ишетк?т бер вакыйга иск? т?ште. С?рия бел?н К?рим? кечен?д?н дуслар, серд?шл?р иде. Иде димен, ч?нки алар арасыннан к?тм?г?нд? кара м?че узып китте. Кара м?че Камил? иде. Ул К?рим?не? к?ршесенд? яши. Кызларны? дуслыгына к?пт?н к?нл?шеп карый иде. Алар турында т?рле начар с?зл?р д? й?ртеп карады. ??м… ?зенекен? иреште. Берк?нне К?рим? С?рияне эзл?де – эзл?де, таба алмады. Телефонын да алмады. Икенче к?нне д? шул ук х?л кабатланды. ? кичен С?рияне? Камил? ??м тагын бер ш???рд?н кунакка кайткан кыз бел?н к?лешеп торганлыгын к?рде. Алар бер с?б?псез к?л?л?р т?сле тоелды, ?з – ?зл?рен тотышлары да с?ер иде. К?рим?не к?рг?ч, Камил? кул болгады. Л?кин кыз ?ен? кайтып китте. Бер атнадан Камил? С?рия турында куркыныч х?б?р китерде.Имеш, ул наркоманга ?йл?нг?н. К?рим? бу с?зг? ышанырга да ышанмаска да белм?де. Шулай да С?риял?рг? китте. Килеп керс?, ни к?рсен, дусты ид?нд? ята. Кызны? й?р?ге тиб? иде. К?рим? Ашыгыч ярд?м машинасын чакырды. С?рияне хастахан?г? алып киттел?р. ? а?ына килг?нд? янында К?рим?не к?рг?ч, к?зл?ренн?н яшьл?ре т?г?р?п т?ште.
Гафу ит мине, К?рим?. Мин зур ялгышлык эшл?дем. Безне? дуслыгыбызга хыян?т иттем. Ш???р кызлары кебек крутой булырга тел?п, шул кир?км?г?н н?рс?не татып карадым. ?г?р син ярд?м итм?г?н булса?, мин юкка чыгар идем. Р?хм?т си?а, дускаем.
К?рим? С?рияне? кулларыннан тотты. Бу – гафу ит? билгесе иде. Дуслык ?зене? к?чен югалтамаган иде ?ле.
Байсар урта м?кт?бе,
8 нче класс укучысы
Х?митова Г?лс?я
Я?а елга тел?кл?р
??ркем ?чен и? зур б?йр?м,
Я?а елдыр, м?гаен.
Бар кешене? тел?кл?рен
Кабул ит син, Ходаем.
К??елебез тыныч булсын,
Т?нн?ребез с?лам?т.
Куанып яшик барыбыз
Килм?сен безг? аф?т.
И Ходаем, синн?н ген?
Зур б?хетл?р сорыймын.
Догаларым кабул булсын,
Авырлыклар ?тсен читл?п.
Я?а елга ??рберебез
Зур ?метл?р багълыйбыз.
Илг?, к?нг? тынычлык бир,
Кайгы бирм?, Ходаем!
.
Байсар урта м?кт?бе,
8 нче класс укучысы
Фаррахова Л?йс?н
МБОУ “СОШ №28”
Сочинение.
Туган авылым.
Эшл?де:
7 А сыйныф укучысы,
Ху?ина Л?йл?.
?ит?кче: Галимова
Л?йс?н Р?шит кызы.
Яр Чаллы, 2012 ел.
Сочинение.
Туган авылым.
??р кешене? й?р?ген? якын, ?анына ?и?еллек бир? торган яраткан урыны була. Минем ?чен – туган авылым. Туган ягын, авылын яратмаган кешел?рне мин к?з алдыма да китер? алмыйм. Яшьлекл?ренд? авылын ташлап чит ?ирл?рг? китк?н кешел?р д?, туган туфракларын сагынып, аны? табигатен? сокланып, ?ырлар, шигырьл?р язалар. Якташ шагыйребез Р. Ф?йзуллин да “Кайту” шигыренд? туган авылын ничек сагынуы турында яза:
Р?х?тл?неп аунадым бер
Туган як кырларында!
Кулларымны куеп тордым
Чишм?не? парларына.
Р?х?тл?неп таптап й?рдем
Бала чак сукмакларын,
Иск? т?шереп, гомеремне?
Татлы т?шт?й чакларын…
Мин д? к??елемн?н туган ягымны яратам, аны? г?з?ллеген? сокланам. Минем авылымны с?йм?слек т? т?гел шул: ул, минемч?, б?тен д?ньяда бер ген?, бары тик бер ген?!
Авылымны ике яктан бай матур таулар, калкулыклар кочаклап алган.
Талгын ?ил иск?нд?, болын ?стене? дулкынлануыннан к?зе? ала алмый торасы?. Нинди ген? ч?ч?кл?р юк анда! ?йтерсе? табигатьт? булган бар т?сне шунда ?ыйганнар. Искиткеч г?з?ллек! ?н? шул болын ?стенн?н ?крен ген? ирт?нге кояш к?т?рел?. К?т?рел? д? ила?и нурларын, б?тен яктылыгын авылга сиб?. ?кияти манзара эченд?ге авылым к?нн?н-к?н матурлана, яшелекк? к?мел?. Мин авылымны бик нык яратам!
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №2 с.Киргиз-Мияки муниципального района Миякинский район Республики Башкортостан
Конкурс «Пою мою республику»
Сочинение на тему:
«Мин б?хетле туган ?иремд?»
Выполнила: ученица 6б класса
Ахметшина Алсу
Руководитель: Рахматуллина З.Х.
Киргиз-Мияки – 2014
Мин б?хетле туган ?иремд?
…Шул туфракта туып-?с?
?зе бер б?хет инде.
(Мостай К?рим)
??ркемне? й?р?ген? якын, к??елен? тынычлык бир? торган урыннары буладыр. Минем ?чен ул – г?з?л Башкортстаныбызны? и? ямьле районнарыны? берсе – Мияк? районы.
Районыбыздан нинди ген? к?ренекле ш?хесл?р чыкмаган! «Мияк? ?ире – ?дипл?р иле» диг?нне ишетк?негез бардыр ?ле сезне?. Бу чыннан да шулай, минем туган районым – ?ч милл?тне? яраткан шагыйре Мифтахетдин Акмулланы? туган ?ире. Тагын да бик к?п язучылар, шагыйрьл?рне бирг?н безне? туган ягыбыз: Гариф Гом?р, Т?хв?т Ян?би, Сафуан Яхшыголов, Гали Рафиков, Азат Магазов, Марс ?хм?тшин, Х?ким?ан Зарипов ??м башкалар. Шулай ук с?нгать ?лк?сенд? дан алган якташларыбыз да байтак: РСФСР-ны? атказанган артисткасы Нурия Ирсаева, Башкортстанны? ??м Татарстанны? халык артисты Айдар Галимов, Башкортстанны? атказанган артисты Равил? М?с?лимова, Башкортстанны? халык артисты Венер Камалов. Шундый ??ркемг? диярлек таныш якташлары? бел?н ничек инде горурланмыйсы?? Горурланам, бик урынлы горурланам мин!
Туган ягымны? табигате д? искиткеч г?з?л. Районыбызда яшел урманнар бел?н биз?лг?н таулар да, алтын иген ?с? торган ки? басулар да бар. Монда к?меш сулы чылтырап аккан чишм?л?рг? кушылып, кошлар мо?лы ?ырларын суза. Х?тф? болыннарында, урман акланнарында ?ир ?ил?кл?ре кызарып пеш?. Дим буендагы тугайлыкларда ?ск?н баллы шомыртлар ?имешл?ре бел?н сыйлый. К?зен кып-кызыл баланнар, мил?шл?р, г?л?имешл?р ?лгер?. Туган ?иремне? ?авалары да шифалы, ?илл?ре д? йомшак. Монда кояш та ягымлы елмая, ныграк ?ылыта, ирк?ли, с?я. ?ырларда да бит болай дип ?ырлана:
2
Исем китми читт? ?ск?н
Кипариска, бананга,
?че булса да, гашыйк мин
Мил?ш бел?н баланга.
?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?г?н, имеш. Ышанам, туган якны? табигате авыру т?нг? андый шифа бирерг? д? с?л?тледер ул.
Районыбызны? ?з?ге Кыргыз-Мияк? авылы – минем туган авылым. Авылыбыз к?нн?н-к?н ?с?, матурлана. Урамнар чиста, таза. Я?адан-я?а йортлар, биналар т?зел?. ?ле я?а гына т?зелг?н Мияк? спорт комплексы бел?н мактанмый булдыралмыйм. Бу комплекс ш???рнекенн?н бер д? ким т?гел: зур бассейны, тренажер залы, фитнес залы, зур спорт залы бар, кышын хоккей тартмачыгы булдырылды. Яше д?, карты да шатланып шунда й?ри. Тир?-як авыллар да кил?. Авылыбызда ике зур м?кт?п, алар икесе д? заманча ?и?азландырылган, безг? – балаларга барлык унайлыклар да булдырылган. Тыныч тормышта, ягымлы, ихлас кешел?р яш?г?н, искиткеч г?з?л табигате булган туган ?иремд? яш?? б?хет т?гелмени инде? Минемч?, бу – и? зур б?хет. К??елем? ?ыр юллары кил?:
Туган ягым-Дим буйлары,
Туган ягым – Мияк?,
Мияк?не? ал та?нары
М??ге балкыр й?р?кт?!
Туган ?ирем, якташларым, мин яратам сезне! Туган ?иремд?, сезне? арагызда яш?г?нг? к?р?, мин чиксез б?хетле!
3
Начало формы
Конец формы
Татарстан – минем туган ягым
??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта.
Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тт?, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикаларыны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан- й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала.
Татарстан республикасында татар м?селман ??м рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н.Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши.
Татарстанда буыннан-буынга к?чеп килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?ч? т?мамлануга багышлана. Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?.
Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган.
Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигърияте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез.
Туган ягым.
Кеше тормышындагы и? м??им н?рс?л?рд?н, минем фикеремч?, туган якны, ата-ананы, балачак хатир?л?рен, м?кт?п тормышын аерып ?йтерг? була. Болар турындагы ист?лекл?р кешене? гомерлек юлдашы була, бу якты хатир?л?рне уйлап, кайчандыр кичерг?н вакыйгаларга я?адан ?йл?неп кайтырга м?мкин.
Нинди ген? кеше булмасын, аны? тормышын туган илсез к?з алдына да китереп булмый торгандыр. Кайда гына тумасын, нинди илд? ген? балачагын ?тк?рм?сен, барыбер ?з Ватанын ул кеше ?чен берни д? алыштыра алмый. Башка ?ирг? чыгып китс??, си?а х?тта туган як ?р?м?леге, кайчандыр син яратмаган гап-гади н?рс?л?р д? кадерле була башлый. Мондый хисне, минемч?, б?тен кеше д? кичер?дер.
Л?кин туган як дип, кешене? беренче тапкыр аваз салган ?ирен ген? т?гел, ? тормышны? к?п ?лешен шунда ?тк?рг?н урынны ?йтс?? д? була. Мин моны ?з язмышым мисалында исбатлый алам. Мин, Т?б?н Кама ш???ренд? туып, балачагымны? биш елын шунда яш?дем. Бу вакыт бел?н б?йле хатир?л?р минем ?чен бик томанлы булганга, минем х?зер ике туган ягым бар дип ?йт? алам. Бу – д?ньяга аяк баскан ш???р ??м х?зерге яш?? урыным – Бикл?н авылы. Бикл?нг? к?ченеп килг?н к?нне мин бик яхшы х?терлим. Ми?а, ул вакытта татарча юньл?п с?йл?ш? белм?г?н н?ни кызчыкка, б?тен н?рс? я?а, чит иде. Башта авыл к?ренешен?, анда мине ?йл?ндереп алган кешел?рг? к?нег? бик авыр булды. Л?кин вакытлар ?т? бел?н, минем ?чен бу авылдан да ямьлер?к ?ир юк иде. Авыл табигате, аны? кешел?ре минем к??елем? шулкад?р ?теп керде ки, мин бер д? тартынмый: “Минем туган ягым – Бикл?н авылы”,- дип ?йт? алам. ?мма халык: “?ан тартмаса, кан тарта”, – дип д?рес ?йт?. Минем беренче туган ягыма – Т?б?н Камага – булган х?рм?т ??м м?х?бб?т элеккеч? ?к калды.
Шагыйрьл?р, язучылар и?атында да м??им урынны туган ил темасы алып тора. Г.Б?широв, Г.Ибра?имов, ?.Ф?йзи ??м башка к?п кен? к?ренекле язучылар тарафыннан бу теманы яктырткан бихисап ?с?рл?р к?пл?рг? таныш. ?дипл?р кеше ??м туган ?ир арасындагы элемт?не? м??имлеген а?лап, бу элемт?не тагын да к?ч?йт?не ??м туган якка карата булган битарафлыкны булдырмый калуны к?зд? тоталар. Язучылар, билгеле бер т?б?кне ??рьяклап тасвирлап, укучыларны ?зл?рене? шунда яш?г?н вакытта кичерг?н хисл?ре бел?н ген? т?гел, ? табигатьне ??м тир?-юньне сур?тл?п, я?а авыллар, ш???рл?р бел?н таныштыралар. Мондый ?с?рл?рне укыган кеше берничек т? тыныч к??ел бел?н кала алмый. ?йтик, Н.Думави ?зене? шигыренд? туган яктан аерылып китк?н кешел?р ??м аларны? нинди кичерешл?р кичер?ен яза.
Ерак, ерак якта нил?р бар?
Бакчалар бар анда, г?лл?р бар.
Талга кунган сандугач та бар.
Анда юк минем телем, с?зл?рем,
Мин сагышымны кемг? с?йл?рмен?
Ерак, ерак якта нил?р бар?
Гашыйкларга гашыйк ти?н?р бар.
? мин кемг? гашыйк булырмын?
Син д? юк анда, мин д? юк анда,
Безне? б?хетл?р – туган Ватанда.
Язмыш ?илл?ре кайчакта бик усал булып, кешел?рне ?з т?б?кл?ренн?н аерылып китеп, чит ?ирл?рд? яш?рг? м??б?р ит?. М?с?л?н, танылган язучы Гаяз Исхакыйга нахак ялалар ягыла, ??м ул туган ?иренн?н, туган туфрагыннан читт? яш?рг? м??б?р була. Шундый авыр язмышка дучар булган ?дипк? к?п кен? чит ?ирл?рд? яш?рг?, ?зене? милл?тенн?н булмаган кешел?р бел?н аралашырга туры кил?. Мин ?з тормышымда мондый катлаулы сынаулар булуын тел?м?с идем. Ч?нки мин туган авылымнан бернич? ген? к?нг? аерылсам да, сагыну хисе бел?н яна башлыйм.
Туган як турында с?з барганда, ?ичшиксез, тел турында да онытмаска кир?к. “Иле барны? – теле бар” диг?н халык м?кале мо?а ачык мисал булып тора. Бу м?сь?л? ?з туган телл?рен онытучылар бигр?к т? к?б?йг?н вакытта, ягъни х?зерге к?нд? бик тормышчан. Кайсы гына ш???рг? барып керм?, анда туган телл?ренд? с?йл?шерг? оялган, к?пчелек халык с?йл?ш? торган телд? аралашкан кешел?рне бик еш очратырга була. Туган теле?? карата мондый салкын караш озак д?вам итс?, минемч?, телне? б?тенл?й юкка чыгуы да ихтимал.
Кеше тормышында и? ачы кайгыларны? берсе – туган ягы?нан аерылу. Мондый язмышны х?тта дошманы?а да тел?п булмас иде, шу?а к?р?, минем уйлавымча, туган якны х?рм?т ит? ??м саклау – ??р кешене? изге бурычы.
??р кешене? й?р?ген? якын, ?анына ?и?еллек бир? торган яраткан урыны була. Минем ?чен ул ? туган авылым. Туган ягын, авылын яратмаган кешел?рне мин к?з алдыма да китер? алмыйм. Яшьлекл?ренд? авылын ташлап чит ?ирл?рг? китк?н кешел?р д?, туган туфракларын сагынып, аны? табигатен? сокланып, ?ырлар, шигырьл?р язалар. Якташ шагыйребез Р. Ф?йзуллин да “Кайту” шигыренд? туган авылын ничек сагынуы турында яза:
Р?х?тл?неп аунадым бер
туган як кырларында!
Кулларымны куеп тордым
чишм?не? парларына.
Р?х?тл?неп таптап й?рдем
бала чак сукмакларын,
иск? т?шереп, гомеремне?
татлы т?шт?й чакларын…
Мин д? чын к??елемн?н туган ягымны яратам, аны? г?з?ллеген? сокланам. Минем авылымны с?йм?слек т? т?гел шул: ул, минемч?, б?тен д?ньяда бер ген?, бары тик бер ген?!
Авылымны ике яктан ?ил?к-?имешк? бай матур таулар, калкулыклар кочаклап алган. Без ??р елны Т?б?к, Карамалы, Абалый тауларына ?ил?кк? й?рибез, ??ен-к?зен г?мб? ?ыябыз.
Талгын ?ил иск?нд?, болын ?стене? дулкынлануыннан к?зе? ала алмый торасы?. Нинди ген? ч?ч?кл?р юк а?да! ?йтерсе? табигатьт? булган бар т?сне шунда ?ыйганнар. Искиткеч г?з?ллек! ?н? шул болын ?стенн?н ?крен ген? ирт?нге кояш к?т?рел?. К?т?рел? д? ила?и нурларын, б?тен яктылыгын авылга сиб?. ?кияти манзара эченд?ге авылым к?нн?н-к?н матурлана, яшеллекк? к?мел?.