МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РТ МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОУЧРЕЖДЕНИЕ ОСНОВНАЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА с.САПЕЕВО АЗНАКАЕВСКОГО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА РТ На отборочный этап Республиканского конкурса сочинений о профессиях «Билет в будущее» СОЧИНЕНИЕ “Минем булачак ??н?рем” Работу выполнила: Латыпова Рамиля Рамилевна 19 августа 1999 года рождения; ученица 7 класса; домашний адрес: 423326, с.Сапеево,ул.Чапаева, дом 26, Азнакаевского района РТ; тел.5-59-17 Адрес школы:423326 с.Сапеево, ул.Школьная,53 Азнакаевского района РТ Директор школы: Хуснуллин Айрат Бариевич Учитель: Кашапова Фирюза Ф. 2012 год ?ир й?зенд? тормыш казаны ??рчак кайнап тора. Кайчак керфекл?рне к?т?р? ал-маслык кайгы басып, д?ньяны каплый, ул да булмый к??елл?рг? яш?? ?мете ?ст?п, куаныч челт?ре ?рел?. Тормышта т?рлесе була, л?кин ??рчак н?рс?г?дер т?шендер?-че, юл к?рс?т?че кир?к. Кешел?рг? м?гън?ле тормышны колачлар ?чен укытучы канат куя. Ул т?рбияли, укыта, ??ркемне кеше ит?рг? омтыла. Бу ??н?рне? б?екле-ген а?лаганга , ?нием д? балалар бакчасында педагог булып эшл?г?нг? к?р?, мин д? кил?ч?кт? укытучы булырга хыялланам. Укытучы эше ?и?ел т?гел. Алар бар белг?н белемн?рен балаларга бир?чел?р, укучыларны кызыксындырган барлык сорауларга ?авап табучылар, ??р к?нне к?з нурларын т?геп д?фт?р тикшер?чел?р д?. Д?реслект?н тыш, т?рле м?гъл?мат чыга-накларын, информацион технологиял?рне кулланып, кызыклы д?ресл?р ?тк?р?че укытучы булу ?чен бик к?п сыйфатларга ия булырга кир?к. Алар – белемле д?, акыллы да, сабыр –т?земле д?, г?з?л д?. Укытучы булу ?чен и? кир?кле сыйфат – балаларны ярату, аларны бертигез к?р?. Бу ??н?р зур сабырлык, т?землек, к?п-кырлы белем, зыялылык, балаларга карата олы м?х?бб?т ??м сайлаган эше?? чиксез бирелг?нлек тал?п ит?. М?галлим ул – белем таратучы, ул изге кешел?р р?тенд?. Заман к?злегенн?н ка-раганда, укытучы – с?яс?тче д?, икътисадчы да, эшм?к?р д? т?гел, ул – милл?тне таркалудан, тузгытудан саклап торучы, милл?тне? кил?ч?ген булдыручы. Укытучы кил?ч?кк? ?мет бел?н карамаса, яшь буында ?мет булмаячак. Укытучы безне уйларыбыз бел?н ?тк?н заманнарга с?ях?т иттер?, б?генге к?н бел?н таныштыра, кил?ч?к турында хыялланырга ?йр?т?. Алар безд? якты, матур тойгылыр т?рбиялил?р, кешел?рд?ге, тормыштагы матурлыкны к?рерг? ??м шуны? ?чен к?р?шерг? чакыралар. Безне? С?п?й м?кт?бенд? шундый укытучылар шактый. Мин ?земне укыткан барлык укытучыларымны х?рм?т ит?м ??м яратам. ? и? яратканнарым – ?зебезне? сыйныф ?ит?кчебез Г?р?ева Лилия Александр кызы ??м татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз, “?д?би туган як” т?г?р?ге ?ит?кчесе Фир?з? Ф?нилевна Кашапова. Фир?з? апа безг? татар теле ??м ?д?биятын, ? Лилия апа тарих, ??мгыять белеме ф?нн?рен укыта.Мин бу ф?нн?рне бик яратып укыйм.Ч?нки бу д?ресл?рд? ?зе?не кызыксындырган сорауларга ?авап табасы?. Фир?з? апабызны? сочинение-л?р ??м иншалар язу д?ресе ошый ми?а. Без аларны ашыкмыйча гына язабыз. Татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз к?п т?рле фактлардан, язарга тел?г?н фикерл?рд?н, тормышта булган вакыйгалардан и? кир?клел?рен ген? сайлап язарга куша. Мин ??рчак шул кагыйд?л?рд?н чыгып эш ит?рг? тырышам. ?д?бият д?ресл?ре ис? матурлык д?ньясына с?ях?тт?н гыйбар?т. Язучыларны? тормыш юлы, аларны? ?с?рл?ре бел?н танышкан саен – к??еле? байый. Кыскасы, Фир?з? Ф?нил кызы минд? ?д?биятка, туган телебезг? м?х?бб?т т?рбиял?де. Моны? ?чен мин а?а ме? р?хм?тле! Укытучым катлаулы ситуациял?рд? д? ?зе ?чен файдалы, у?айлы якларны эз-л?п таба бел?. ?зене? д?ресл?ренд? даими р?вешт? т?ртипк? ?йр?т?. ? т?ртип ул- физик матурлыкны? ??м ?хлакый т?рбияне? и? кир?кле шартларыннан берсе. Аны? ?йр?т?л?рен тормышымда куллана белс?м, сайлаган ??н?ремд? ялгышмам, дип уйлыйм. Ки? к??елле, ягымлы, олы ?анлы укытучым ??ркайсыбызга тормыш сабак-ларын се?дерерг? тырыша, асыл ки??шл?рен кызганмый. Ул безне ?з балаларыдай якын к?р?, хаталар булса, д?рес юл к?рс?т?, сабырлыгын ?уймый. Минем д?, а?а ошап, н?къ шундый сыйфатларга ия булган укытучы буласым кил?. М?кт?п тормышын ш?хси тормыштан ?стен куеп, бар гомерен яшь буынга белем бир?г? багышлаган олы ?анлы укытучым тыйнак кына изгелек орлыклары ч?ч?, гыйлем тарата. Безне? бел?н уртак тел табып, начарлыктан тыеп, яхшылыкка ?йр?т?е ?чен р?хм?т а?а. Укытучыбыз ки? к??елле, олы ?анлы.Ул – минем тормы-шымны? якты бер ?леше, аны? урыны к??елемне? т?ренд? т?гаенл?нг?н. Т?н йо-кыларын йокламыйча, укучыларым, дип ?зг?л?нг?н, т??лекне? ??р мизгелен безне уйлап ?тк?рг?н д? , яшь буынны? ?хлак – ?д?бе д? х?рм?тле остазым кулында. А?арда к?пме сабырлык! ?ти – ?ниемне д? алыштыра ул кайбер чакларда. Кир?к вакытта мактап, кир?к вакытта ?рл?п – ?зене? ?гет – н?сих?тл?рен ми?а се?дер?. Авыр мизгелл?рд? ярд?мче д?, хаталар ясаганда т?з?т?чем д? Ул. Укучылар бит алар ?ансыз т?гел. ?мма ??ркайсына гаять осталык бел?н юл табып, ?з ихтыярына буйсындыра бел? Фир?з? апа. Аны? каршы?да холкыбызга хас т?землек, ягым-лылык, м?лаемлык, шул ук вакытта тал?пч?нлек т? ?з урынын таба. К?зл?ре?д? очкын, ялкын, Й?р?кл?рг? учак якты?, Яраткан м?галлимем. К??ел т?р?з?л?рен какты?, Саф чишм?л?р булып акты?, Яраткан м?галлимем. Н?ни чагымда – кулдан тотып язарга ?йр?тк?н, ?с? т?шк?ч – максатларымны? ?илк?не булган яраткан укытучым! ?г?р мин кайчан да булса, башкаларны соклан-дырырлык кеше, аны? кебек мактаулы ??н?р иясе була алам ик?н, моны? нигезенд? укытучымны? башлап ?йтк?н и? гади с?зе торыр. Укытучы! Нинди изге исем, “?ни” с?зе кебек кадерле. ”Укытучы” с?зе чыннан да изге, матур исем. Укытучы хезм?те авыр да, ?аваплы да, кызыклы да. Бу ??н?рне сайлау тынгысызлык, эзл?н? юлын сайлау, ?з – ?зе?? искиткеч тал?пч?н булу, к?нд?лек тырыш, эзлекле хезм?т юлын сайлау диг?н с?з. Укытучы кешене? эш урыны – м?кт?п. М?кт?пт? бик к?п балалар укый, аларны? ??ркайсыны? характерлары т?рле була. Берсе шаян, берсе ?з эчен? йомык, ? берсе холыксыз булырга м?мкин. Шу?а да карамастан укытучы кеше балаларны а?ларга тырыша, ? моны? ?чен бик к?п сабырлык тал?п ител?. Х?зерге заманда укытучы хезм?тен? тугрылыклы калучылар к?нн?н – к?н кими. ? фидакарь укытучы ?зене? яраткан эшен? вакытын да, с?лам?тлеген д? кызган-мый. Сабыр ??м хыялый кешел?р шул алар! Шулай да аларны? да нервлары бар, й?р?кл?ре тиб?! К?з алдына китерик ?ле: нич?м? – нич? с?гатьл?р буе ?зерл?нг?н, калын китаплардан, интернет – ресурслардан, газета-журнал т?пл?м?л?ренн?н ?ый-ган мисаллар, ысуллар, алымнарны? ??рберсен кайчан, ничек куллануны т?г?л ?л-ч??г? сала да, д?ресне б?йр?м к?тк?нд?й к?теп ала. Безг? ниндидер я?алык ачасын, кыймм?тле фикер уятасын, тормышыбызда бик кир?к булачак белем бир?сен тоеп, коштай очып класска кер?. ??м …мен? си?а м?! Беребез альбом актарып утыра. Укытучыбызны к?рми д?, ишетми д?. Икенчебез, юри ?чекл?г?нд?й, тышка чыгып керерг? сорый, ?ченчебез… Аны? кычкырасы, класстан с?реп чыгарасы кил? андыйларны. ? укытучы т?з?рг?, сабыр булырга м??б?р була. Мин д? ?земд? х?зерд?н ?к шушы сыйфатларны булдырырга тиеш. Яшьт?шл?рем арасында укытучы яки т?рбияче булырга тел??чел?р бик сир?к, к?бесе: “Кеше баласы бел?н интег?ч?ксе?”,- дил?р. ? мин алай уйламыйм. Укытучы н?ни баланы? к??елен? яхшылык орлыгы ч?ч?, белем бир?, т?рбияли. ? бала ?сеп ?итк?ч, алган белемен, т?рбиясен кулланып, халкына хезм?т ит?. Укытучыдан башка беркем д? ??н?рг? ?йр?н? алмый. Укытучы – барлык ??н?рл?рг? юл ачучы кеше ул, минемч?. Очучы батырлыгы, разведчик кыюлыгы – боларны кем ген? а?ламый! Ут с?нде-р?чел?рне? фидакарьлеге, авыруларга кан бир?чел?рне? олы ?анлылыгы да ??ркем-г? м?гъл?м. ? кы?гырау бел?н кереп, кы?гырау бел?н чыгып, шул ике кы?гырау арасындагы 45 минутны? ??р секундында укытучы эшли торган батырлыкны кем ?лч?п караган да, кем бу хакта с?йл?г?н ??м язган! Мин сайлаячак укытучы ??н?рен гомере буена озата кил?че тормыш батырлыгы бит бу!
Филиал МБОУ – Узякская средняя общеобразовательная школа Тюлячинского муниципального района РТ «Шармашинская основная общеобразовательная школа» Татарстан Республикасы Тел?че муниципаль районы МБББУ ?з?к урта гомуми белем бир? м?кт?бене? филиалы – “Шармыш т?п гомуми белем бир? м?кт?бе” Сочинение -эссе Коррупцияг? “Юк!” дибез “Если правая рука не хочет знать, что делает левая рука – всякая борьба с коррупцией бессмысленна, бесполезна”(Нейах) Работу выполнил ученик 7 класса Башкиров Николай Учитель: Шарипова Гузаль Шамсимухаметовна Башкарды: 7 нче сыйныф укучысы Башкиров Николай Укытучы: Ш?рипова Г?з?л Ш?мсим?х?м?товна 2016 Коррупция н?рс? со? ул? Безг? класс с?гатьл?ренд? д? коррупция турында а?латалар. Коррупция ул, минем а?лавымча, хезм?т урыныннан явызларча файдалану, ришв?т бир? ??м алу, в?кал?тл?рд?н явызларча файдалану. Д?рест?н д?, шулай бит. Х?зер инде а?а шулкад?р иял?неп киттел?р, хатт? бу гад?ти к?ренешк? ?йл?нде. Кешел?р ришв?т алырга ??м бирерг? иял?неп беттел?р. Телевизорлардан, радиодан да коррупция, ягъни ришв?тчелек турында еш с?йлил?р. А?а каршы к?р?шерг? кир?к дил?р. Ми?а калса, ул беркайчан да бетм?с т?сле. Ришв?т алу к?бр?к табиблар, югары уку йорты укытучылары, полиция хезм?тк?рл?ре арасында була дип уйлыйм. М?с?л?н, полиция хезм?тк?рл?ре ришв?т алып, юл кагыйд?сен бозган кешене тоткарлыйсы урында, ?иб?р?. Бу инде кемне? д? булса гомерен? куркыныч яный диг?н с?з. Мондый полиция хезм?тк?рене? бу эшт? эшл?рг? хакы юк. “?г?р у? кул сул кулны? н?рс? эшл?г?нен белерг? тел?м?с?, коррупция бел?н к?р?ш?л?р м?гън?сез ??м файдасыз”, – дип ?йт? Нейах. “Балык башыннан чери” диг?н м?каль д? бар бит. Со?гы вакытларда радио, телевединиед?, газеталарда коррупцияг? каршы к?р?ш буенча и? югарыда утыручы кешене? ришв?т алуы, к?пме акчалар ?зл?штер?е турында ?йтелде, с?йл?нелде. ?зе ришв?т алган ?ит?кче кеше “Коррупцияг? каршы к?р?шерг? кир?к”, – дип ничек ?йт? алсын со?? Минемч?, ришв?тне к?п акча алып эшл??чел?р ала. Аларга беркайчан да ?итми. ? минем ?ти-?нил?р ?з акчага, гади эшт? эшлил?р, аларга ришв?тне кем бирсен. Ришв?т бир? д? ?инаять санала. ?г?р табиб ришв?т бирмич? карарга, д?валарга тел?м?с?, нишл?рг?? Шуны? ?чен д? мин уйлыйм, коррупцияг? каршы к?р?шерг? кир?к дип кычкырып й?рерг? ген? т?гел, ? катгый чаралар да к?рерг? кир?к. Ришв?т ала алмаслык итеп, законнарны ?зг?ртерг? яки я?а законнар кабул ит?рг? кир?к. Мин ышанып калам, кайчан да булса т?пле закон чыгар ??м илд? т?ртип урнашыр диеп. Ришв?тчелек бел?н к?р?ш у?ай н?ти?? бирсен ?чен, б?тен кешене? ярд?ме, тел?ге кир?к. Закон бел?н х?л итеп булмастай проблема юк ??м моны, и? беренче чиратта, ?зе?н?н башларга кир?к. Ш???рне?, республиканы?, илебезне? кил?ч?ге- ??рберебезне? кулында!
Илемне? кил?ч?ге – минем кулымда. Н?ни вакытымнан ми?а мондый с?зл?р ишетерг? туры килде:”барысы да ?з кулы?да, яхшы уку, акыллы, т?рбияле булу сине? кулы?да…” ? ?с? т?шк?ч, бу с?зл?рне? д?реслеген? ышана барам. Тырышып уку – м?кт?пт? ?з урынымны табарга; акыллы, т?рбияле булу – укытучыларны? яраткан укучысы, ?ти-?ниемне? горурлыгы булуга китерде. ??м кил?ч?кт? д? бу юн?лешт?н читк? тайпылмас ?чен ?з ?стемд? к?п эшл?рг?, тырышырга кир?к. Инша темасы мине уйланырга м??б?р иттте. Илем ч?ч?к атсын, тормышыбыз г?л булсын ?чен н?рс?л?р эшл?рг? кир?к со?? Беренче чиратта, ??р кеше д?рес т?рбия алырга тиештер. ??р гаил?, ?ти-?ни, ?би-бабай баланы д?рес т?рбиял?? ?чен б?тен к?чен куярга, сукбай урынына й?рг?н, ?зл?рен кир?ксез санаган балалар булмаска тиеш. ?г?р д? инде ниндидер с?б?пл?р аркасында бала гаил?сез кала ик?н, а?а х?к?м?т д?рес т?рбия биреп, нигезле белем бирерг? тиеш. ? д?рес т?рбия н?рс? со? ул? ?лб?тт?, инсафлы, акылллы, кечене кече, олыны олы итк?н ш?хес. Шул ук вакытта бу кеше ??мгыятьне? бер ?леше ик?нлеген, ??м тормышны? нинди булуында аны? да ?аваплылык бар ик?нлеген а?ласын иде. Ч?нки ??мгыять турында ?йтк?нд?, халык башка кешел?рне ген? к?р?, ? ?зене? д? шул ??мгыятьне? бер ?леше ик?нлеген а?лап ?итми. ”Тормыш шулай инде, яшл?р т?ртипсез инде, урлыйлар, талыйлар, х?рм?т итмил?р, халык шундыйга ?йл?нде инде…” кебек с?зл?р ишетерг? туры кил?. ? ул тел?г?нч? булсын ?чен, тормыш ??нн?тк? охшасын ?чен ул ?зе н?рс? эшл?де ик?н со?? Ни ?чендер мондый кеше башкалар алдында ?аваплылык тоймый, тормышны яхшырту, илебез алга барсын ?чен н?рс? д? булса эшл?? турында уйлап та карамый. ? бары тормыштан зарлануын гына бел?. Мен? шундый т?рбия к?п кешег? ?итеп бетми дип саныйм мин. Кеше д?рес т?рбия алмаган очракта, ул тормышта ?з урынын тапмыйча, язмыш ?илл?рен? каршы тора алмыйча, т?рле т?ртипсезлекл?р кыла, башка кешел?рг? яш?рг? комачаулый. Мондый кеше ?з тормышын гына бозмый, ? ?з тир?сенд?ге кешел?рг? д? тормышны? р?х?тлеген к?рерг? м?мкинлек бирми. Мин ?земне д?рес т?рбия алдым дип саныйм. Мин ?земне ??мгыятебезне? бер к?з?н?ге дип саныйм. ??м бу к?з?н?к кеше, илем файдасына н?рс? булса да эшл?рг? тиеш ик?нлегемне а?лыйм. 11нче сыйныфны т?мамлап, югары белем алганнан со?, кайда гына эшл?с?м д?, беренче чиратта, ??мгыять, кеше ??м илем файдасына хезм?т ит?ч?кмен. Ч?нки ??р кеше ?з урынында кир?к. Кир?кле, кир?ксез ??н?р иял?ре юк, алар ??рберсе файда китер?: табиб та, укытучы да, т?з?че, полиция хезм?тк?ре, игенче д?. ??м аларны? ??рберсе ?з урынында кеше ??м ??мгыять ?чен ?з эшен ?ирен? ?иткереп эшл?рг? тиеш. Бу очракта гына безне? илебез ч?ч?к атар, тормышыбыз ??нн?т бакчасы булыр.
Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се. Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер. И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем. Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген. М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый. ??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?. Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар. Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н. Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер. ?ир й?зенд? булган б?тен н?рс? Б?лг?н саен кими, кечер?я. Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да, авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге турында ?йтеп калдырган матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?. Татар телен Такташ с?йде, Тукай ?зелеп мактады. Урам теле т?гел диеп, Насыйри да яклады. ??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н. – Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре. Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез. Сии – минем тере тарихым, Син – минем кил?ч?гем, Тик синд?, газиз туган тел, Б?хетк? ?ит?ч?гем. И телем, синд? н?фислек Чишм?се киб?ме со??! Гасырлар си?а тим?де, Д?верл?р тияме со??! Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын! Шарафутдинова Айгель Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе
Безне? гаил?. Минем исемем Р?ст?м. Ми?а ун яшь. Безне? гаил?д? д?рт кеше бар- ?тием, ?нием, абыем ??м мин. Абыем Риаз исемле. А?а унбиш яшь. Мин ?земне? гаил?мне яратам ??м кадерлим, ч?нки гаил?д? ген? чын ярату таба алам. Гаил?д? ген? балалар д?рес т?рбия ала. Минем ?ти-?нием безне бик яраталар. Мин шатлыгымны да, борчуларымны да аларга с?йлим. Алар мине а?ларга тырышалар.?г?р мин хата ясасам, аларны ты?ламасам да ?тием мине ачуланмый. Ул ми?а яхшылап а?лата, шу?а да минем аны гел ты?лыйсы гына килеп тора. Безне? гаил? бик тату ??м б?хетле. ?ти-?нием ?йд? тынычлык, ярату булсын ?чен к?п к?ч куялар. Безне? балачагыбыз к??елле, матур булсын ?чен тырышалар. Алар безг? матур киемн?р алып бир?л?р, т?мле ризыклар бел?н сыйлыйлар. Ял ит?л?рне ??м к??ел ачуларны без берг? уздырабыз. Х?тта кунакка да гел берг? барабыз. ?би-бабайны?, туганнарны? х?лл?рен белешеп торабыз. Шулай ук без берг? ял ит?рг? яратабыз. ??й к?нн?ренд? еш кына су коенырга барабыз. Гаил? дуслары бел?н табигать кочагына ял ит?рг? чыгабыз, т?рле уеннар уйныйбыз. Минем ?ти-?нием бигр?к т? рухи яктан т?рбиял??г? зур игътибар бир?л?р. Безне яхшылык бел?н начарлыкны аера белерг?, кешел?р бел?н уртак тел табарга, укытучыларны х?рм?т ит?рг?, ты?лаучан, хезм?т с?юч?н ??м намуслы булырга ?йр?т?л?р. Алар безг? ?фьюнбазлык, т?м?ке тарту, исерткеч эчемлекл?р бел?н мавыгу с?лам?тлекк? зыян китерерг? м?мкин ик?нлеген а?латалар. Моннан тыш кил?ч?кт? безг? гаил? кору ?чен нинди сыйфатлар кир?клеген а?латалар. Мин ?земне? и? якын кешел?рем – ?ти-?нием? бик р?хм?тлемен, алар тормышта и? ныклы тер?к. С?лам?т булыгыз, озак яш?гез безне? кадерлел?ребез! Ганеев Р?ст?м 2 сыйныф
?хлаксызлыкны сайлап алган ?чен аклау юк. Шефтсбери Антони Эшли Купер. Коррупция. Минем беркайчан да бу с?зне? м?гън?се турында уйлаганым булмады. ? бервакыт телевизор караганда экрандагы фотографияг? игътибар иттем. Экраннан ми?а ?ч яшьлек сабый карап тора. Ул шулкад?р матур, с?йкемле, а?а игътибар итми м?мкин т?гел. Аны? кабарынкы, елмайган иренн?ре й?зен? килешеп тора. К?зл?ре д? бик матур. Мин, шул балага карап, дикторны? н?рс? турында с?йл?вен башта а?лап та бетерм?дем. Бала авырый ик?н, а?а ашыгыч р?вешт? ярд?м кир?к. Сабыйга вакытында операция ясамаганнар. С?б?бе: табибка билгел?нг?н к?л?мд? акча т?л?нм?г?н. Алга таба ми?а таныш булмаган “коррупция”, “коррупционерлар” турында с?з барды,? минем к?залдымнан елмаеп торган баланы? сур?те китм?де. ? бит ул тел?с? кайсы вакытта ?л?рг? м?мкин.”Мондый х?л ничек булган? Ни ?чен ярд?мг? мохта? балага вакытында ярд?м к?рс?телм?г?н? Бу д?ньяда бар н?рс? ?чен д? акча т?л?рг? кир?кмени? Кайда со? безне? кызгану хисебез, кешелеклелегебез? Шушы х?лд?н со? без кешеме ?лл? ?ансыз тимер машиналармы?” Юк!!! ?зене? р?х?т тормышын ??м ?з м?нф?гатьл?рен ген? кайгыртып яш??чел?рне кеше дип атап булмый. Алар бу пычрак акчаларны кемн?рне?дер гомерл?рен ??м с?лам?тлекл?рен куркыныч астына кую б?раб?рен? “эшл?п” табалар. Мин шуны а?лый алмыйм: ?зл?рене? гаил?л?ре, ?ти-?нил?ре, балалары була торып, алар ничек кешел?рне? язмышлары ??м тормышлыры бел?н идар? ит? ала ик?н? Ми?а нибары 15 яшь. Минем ?тием, ?нием, кечкен? энем, туганнарым бар. Аларны? авырып кит?л?рен, шушындый м?рх?м?тсез кешел?р кулына эл?г?ен к?залдына китер?е д? кыен. Россияд? ришв?тчелек, акча талау чит телд?н керг?н “коррупция” термины артына яшерел?. Латинчадан т?р?ем? итс?к, “соrruptio” ике с?зд?н тора: соr (й?р?к, ?ан) ??м ruptum (бозу, ?имер?). Мин моны? бел?н килеш?м. Коррупция , беренче чиратта, кешене? ?ансыз, ??мгыятьне? ?хлаксыз булуын а?лата. Акчасы к?п булган кеше ?зене? н?рс? эшл?г?не? белми. Ул комсыз тел?кл?р колына ?йл?н?. Коррупция- кешене? акылын, намусын, оятын юкка чыгаручы. Коррупция – ??мгыятьне? барлык ?лк?л?рен д? бил?п алган гомуми б?ла. Без аны? бел?н с?лам?тл?ндер?, белем бир?, халыкка хезм?т к?рс?т?, хокук саклау органнары оешмаларында да очрашабыз.Со?гы еллардагы ?зг?ртеп корулар кешел?рне? а? ??м ?ан кыйблаларына зур йогыынты ясады. Россияд? ген? т?гел, ? б?тен д?ньядагы т?рле ??мгыятьл?р ?хлакый сыйфатларны юкка чыгара торган “вирус” бел?н зарарлана. Гад?ти авыруларны китереп чыгара торган башка вируслар кебек, ул да йогышлы. К?пл?р коррупция бел?н к?р?ш?не ?ил тег?рм?не бел?н чагыштыра. Мин моны? бел?н килеш?м. Б?генге к?нд? коррупция ки? таралган, бу факт. ?мма башка факт та бар: тиз арада аны д?валап булмый, х?тта бу эш курныныч та. И? беренче чиратта, бу чирне? с?б?пл?рен ачыкларга кир?к. ? коррупцияне ?и??рг? м?мкинме? Мо?а ?авап у?ай. К?п кен? илл?р, тулаем тамырын корыта алмасалар да, аны кешел?р язмышына нык т?эсир итм?слек д?р???д?ге чикк? т?шердел?р бит.Коррупцияне хирургия юлы бел?н кисеп ташлап булмый. Аны д?валау ?чен вакыт, кешел?р тормышына зарар китер?че дошман ик?нен чын й?р?кт?н а?ларга кир?к. ?г?р Россия законнарны кешел?рг? а?лаешлы ??м ?т?л? торган итс?, коррупцияне? нигезе ?имерел?ч?к. ?ле к?пт?н т?гел презедентыбыз бер чыгышында ришв?тчелек бел?н ш?гыльл?н?чел?рг? каты ??за бир?не тал?п итте. Дим?к, боз кузгалырга тора. Бу д?ньяда ??р кешене? яш??г?, белем алырга, ?зене? с?лам?тлеген кайгыртырга, тормышын, намусын, горурлыын сакларга хокукы бар. Мин кил?ч?кт? безне? хокукларыбызны берниниди д? коррупция тартып алмас дип ышанам. ?йд?гез, мог?изаны ?з кулларыбыз бел?н эшлик!
Сочинение Тел турында уйланулар И туган тел, и матур тел, ?тк?м – ?нк?мне? теле! Д?ньяда к?п н?рс? белдем син туган тел аркылы. И? элек бу тел бел?н ?нк?м бишект? к?йл?г?н, Аннары т?нн?р буе ?бк?м хик?ят с?йл?г?н. И туган тел! ??рвакытта ярд?ме? берл?н сине?, Кечкен?д?н а?лашылган шатлыгым, кайгым минем. Б?ек шагыйребез Габдулла Тукайны? “Туган тел” шигырен бик яратып укыдым. Безне? туган телебез чынлап та бик матур, мо?лы, назлы тел.Ул безг? ?ти – ?ни кебек ?к якын. ??рберебез ?чен бишект? чагында ?ниебез нинди телд? ?ырласа, и? якын тел – шул тел. Без татар телен тел?п ?йр?н?без. К?п кен? дусларым да татар милл?тенн?н. Безне? барыбызны? да туган ?иребез – Татарстан. Шу?а к?р? без ике телне д? яхшы белерг? тиешбез. Б?генге к?нд? ике телне д? бел? бик м??им. Мин кечкен? чактан ук рус теле бел?н р?тт?н татар телен д? бик тел?п ?йр?н?м.Ч?нки бу телл?рне яхшы бел?не ?земне? бурычым дип саныйм. Мин Ш?йхи Маннур язган с?зл?р бел?н д? тулысынча килеш?м: Татарча да яхшы бел, Русча да яхшы бел. Икесе д? безне? ?чен И? кир?кле затлы тел. Зур ф?н д?ньясына керерг? омтылган кеше халыкара 14 телне? бернич?сен бик яхшы белерг? тиеш дип уйлыйм. Бер ген? тел аркылы ?йр?неп бер ф?нне д? т?г?л итеп ?зл?штереп булмый. Шуны? ?чен мин ?з телемне ?з?кк? куеп, шуны? нигезенд? башка телл?рне д? ?йр?нерг? тиеш. Безне? гаил?д? тарихи яктан бернич? тел бар: рус теле – ?бид?н, корея теле – ?нид?н, ?зербай?ан теле – ?тид?н бирелг?н. ? 2014 нче елны беренче сыйныфка керг?ч, татар телен д? бик яратып ?йр?н? башладым. Мин татар телене? ?тиемне? теле бел?н бик якын ик?нен сиздем. Мин ?йд? ?ти ??м ?ни бел?н рус теленд?, Бакуга кунакка баргач, ?бием бел?н ?зербай?ан теленд? с?йл?ш?м, ? яраткан татар теле д?ресенд? укытучы апам бел?н татар теленд? аралашам.Т??риб? к?рс?тк?нч?, кеше них?тле к?бр?к тел белс?, шулх?тле к?бр?к белем алырлык с?л?тк? иреш?. Юкка гына халыкта “Бер тел – бер ачкыч, ике тел – ике ачкыч”, “Телл?р белг?н илл?р гизг?н”, “Телл?р белг?н ил ачар”, “ Ананы? балага бирг?н и? зур б?л?ге – тел”, “Акыллы с?з алтыннан кыйбат”, “Аз с?з – алтын, к?п с?з –бакыр”, “?д?п башы – тел”,”Бер яхшы с?з ме? к??елне? ??р?х?тен т?з?т?”,”Д?ньяда с?зд?н к?чле н?рс? юк”,” Тел к?рке – с?з”, “Теле татлыны? дусы к?п”,”Телл?р белг?н – илл?р гизг?н” кебек м?кальл?р барлыкка килм?г?н. Бу м?кальл?рд? халык акылы, аларны? телг? карата м?н?с?б?те чагыла. ?д?п, ?хлакны? башы телд?н башлануга игътибар ител?. Мин к?н д? аралаша торган телл?ремне бик яратам. Кечкен?д?н ?к туган телебез безг? ?йл?н? – тир?не а?ларга, танырга ярд?м ит?, тылсымлы д?ньяны ача. К??елебезд?ге чисталыкны без телебез бел?н ?йт?без.К?чле с?зл?р бел?н дошманнарыбызны ?и??без. Тел – ул халык байлыгы. Бу телл?рд? безне? балаларыбыз да аралашыр ??м халык акылын, тарихын, т??риб?сен, м?д?ни байлыгын буыннар бер – берсен? тапшырыр дип уйлыйм. ?ир планетасында бик к?п халыклар яши.Ул халыкларны бик к?п телл?р ??м м?д?ниятл?рд?н берл?штер?. ??р милл?т ?з туган теле бел?н горурлана. Аларга сокланмый м?мкин т?гел, ч?нки алар т?рлесе т?рле, матур,бай. ??р ?зен х?рм?т итк?н кеше туган телен яратырга ??м сакларга тиеш. Тел – кешел?рне? аралашуы ?чен и? ???миятле чара. Ул кеше тормышында гаять зур урын тота. Ул – тормыш чыганагы, белем чишм?се. Тел – кешел?рне? бер-берсе бел?н аралашырга, а?ларга, тел?к-максатларын, уй-фикерл?рен белерг? ярд?м ит?. Туган тел –ул безне? рухи байлыгыбыз!Туган телегезне яратыгыз ??м саклагыз. Алдагы буыннарга халык акылын тапшырыгыз, аны? чисталыгы ??м матурлыгы турында уйланыгыз!
Казан ш???ре 175 гомуми урта белем м?кт?бене? 6а сыйныфы укучысы Ахтямова Адил? Ришат кызы, 12 яшь. ?тием- минем ?чен ?рн?к син! ?ит?кче:Ахтямова Г?лназ Мингали кызы Мин б?хетле, ч?нки минем ян?ш?мд? ?тием д?, ?нием д? бар. Мин пар канатлы гаил?д? т?рбиял?н?м. ??м шуны? бел?н горурланам. ?тк?й! Син бит, и? беренче чиратта, ?ниемне? таянычы. Нинди ген? авырлыклар килс? д?, сез ?нием бел?н ик??л?п, чыгу юлларын эзлисез. Эшт?н арып-талып кайтса? да, минем х?лл?ремне, укуларым бел?н кызыксынасы?. Ялгышларым булса, шундук т?з?терг? м?мкинлек бир?се?. ??рвакытта : “Укы, укуы? ?зе? ?чен ”- дисе?. Укыган кеше ген?, ?з максатына иреш? ала шул. Мин моны олы-олы апаларга, абыйларга карап ?йт? алам. Шу?а к?р? тырышып белем алырга тырышам. ?йд? картина т?шс? д?, шкаф ишеге ватылса да, урындык селкенс? д?, краннан су агып торса да, лампочка янмаса да – без си?а таянабыз. Ч?нки бу эшл?р безг? таныш т?гел. Син кыю й?р?кле, куркубелм?с. ?тием, мин си?а сокланам! Минем ?тиемне? исеме-Ришат. ?зе кап-кара, ?зе чиб?р. Елмаеп ?иб?рс?, д?ньялар яктыра т?сле. Ул й?к машинасында- й?рт?че булып эшли. Т?зелеш материалларын ташый ул. Ирт?д?н кичк? кад?р руль артында. К?зл?ре д?, куллары да таладыр, м?гаен. ?тием, кил?ч?кт? мин д? сине? кебек ?рн?к булырга тырышырмын, сине? ышынычы?ны аклармын.
Минем гаил?. Безне? гаил? д?рт кешед?н тора:?тием,?нием,апам ??м мин.Гаил?без бик тату ,тыныч ??м тырыш.Гаил?д?ге ??рбер кеше ?зене? эшен яратып башкара.?нием балалар табибы булып эшли.Мин бу эшне бик авыр дип уйлыйм,ч?нки бала кеше ?зене? авыруын с?йл?п бир? алмый бит.?нием ??рвакыт ?з ?стенд? эшли,к?п укый.Ул балаларны дару бел?н ген? т?гел,? йомшак с?зе ,к?л?ч й?зе ??м шифалы куллары бел?н д? давалый.Мин аны? кир?кле ??м д?р???ле эшенд? у?ышлар телим, авыру балалар саны азрак булсын иде.Х?зер бераз ?тием турында язасы кил?.Ул минем тыныч холыклы,т?ртипле,кайгыртучан ?ти.Кир?к вакытта ми?а математика ф?ненн?н булыша,ч?нки у л физико-математика ф?нн?ре докторы. Ул безне т?ртипле булырга,эшне азагына кад?р эшл?п бетерерг? ??м ?зе?не? к?чен? ышанырга куша. Апам минем М?ск?? каласында эшли.Мин аны бик яратып,сагынып яшим, ч?нки ул минем тышкы яктан гына т?гел, эчке яктан да матур.?зене? фикер й?рт?е бел?н, ки??шл?ре бел?н,эшч?нлеге бел?н,тырышлыгы бел?н к?пл?рне ?зен? тарта. Шушы сыйфатлары булганлыктандыр М?ск?? Университетын кызыл дипломга бетерде.?ни бел?н ?тиг? бик зур куаныч булды. Минем д? апама охшысым кил? ??м шулай булыр дип уйлыйм. Безне? гаил?безне? буш вакытлары сир?к булса да, театрга барабыз,атна саен урманга т?ш?без,табигатьне? ??р чорына сокланабыз, к??елне сафландырып ял ит?без.Ял к?не, ?бид?н калган гад?т буенча, ?ниебез камыр ашлары пешер? ??м матур итеп ?ст?л ?зерли , т?рле-т?рле т?мле салатлар да ??м аш та була.Минем д? вазыйфаларым бар:?й ?ыештыру, ид?нн?рне ??м табак-савытларынюу.?лб?тт?, т?п эшем -тырышып уку. ?нием ??м ?тием укытучы гаил?сенд? туып,т?рбиял?неп ?ск?нн?р,шу?а к?р?дер, икесе д? бик т?ртипле ,т?земле,намуслы кешел?р. Алар ??рбер эшне ки??шл?шеп эшлил?р.Туганнарыны? х?лен белешеп, булышып яшил?р.?ни безг? кешене тормышны яраткан кебек яратырга кир?к ди.??рвакыт чиста к??ел,намус бел?н,ярд?мчел яш?гез, ди.Бу язмада гына барысын эйтеп бетереп булмый…Мин гаил?мне бик яратам ,х?рм?т ит?м ??м горурланам! ?ир й?зенд? тынычлык булсын иде.Сау-с?л?м?т булып,шатланып яш?с?к иде! Мин??етдинова Резед?, 7 нче класс, 78 нче лицей, укытучысы Сираева Р.Г.
?нием. ?ни… ?нием… Нинди ягымлы ??м й?р?кк? якын бу исем! “?ни ”дип энд?ш? алу – ?зе зур б?хет ул. Мин – д?ньяда бик б?хетле бала, ч?нки ян?ш?мд? минем ?чен ?ан атучы, с?енг?нд? шатлыгымны уртаклашучы , кочагына сыенганда: ”Кызым, й?р?к ?имешем!” –дип ирк?л?п энд?ш?че газиз ?нием бар. ?ни! ??р кеше ?чен и? кадерле, и? х?рм?тле, и? якын кеше ул. Авыр чакларыбызда да, шатлыклы минутларыбызда да без ?нил?ребезне? ?ылы кочагына сыенабыз. ?нил?рне? й?р?к ?ылысы, “Балам!” дип энд?шк?н ягымлы с?зл?ре безг? яш?рг? к?ч бир?. Йомшак куллары бел?н башы?нан бер сыйпап узса, б?тен авырулары?, борчулары? бетк?н кебек була. ?н? шундый тылсымлы, б?ек к?чк? ия ул- ана диг?н изге зат. ?г?р без б?ген з??г?р к?кт? й?зг?н ак болытларга, кояшлы ?ылы я?гырларга, т?б?л?рд?н тып-тып итеп тамган язгы тамчыларга карап с?ен?без ик?н, без моны? ?чен ?нк?йл?ребезг? бурычлы. Ч?нки алар – безг? бу матур д?ньяны б?л?к ит?чел?р, т?нге йокыларын йокламыйча, ?ил-я?гыр тидермич? безне ?стер?чел?р. Дим?к, алар – безне яклаучыбыз да, саклаучыбыз да. Минем ?земне? ?нием турында язып ?т?сем кил?. ??ркемг? ?з ?нисе д?ньядагы и? кадерле кеше булган кебек, ми?а да ?з ?нием ? кадерлел?рд?н д? и? кадерлесе. Барлык балаларныкы кебек, минем д? телем “?ни” с?зе бел?н ачылган. ?ниемне? йомшак куллары, ягымлы тавышы, мо?лы ?ырлары ми?а шатлык китер?. ?нием безг? т?мле-т?мле ризыклар пешер?, кичен назлап йоклата, ? ирт?н “кызым” диеп с?еп уята. ?ни булганда , ?ебез нурлы, аны? к?зл?ренн?н б?ркелг?н нур ??рберебезг? ?ылылык бир?. ?нием ян?ш?сенд? булганда гына мин ?земне б?хетле хис ит?м. ?нием кешел?рг? карата ш?фкатьле, ягымлы, ярд?мчел булырга ?йр?т?, минем ми?ербанлы, ш?фкатьле , акыллы булып ?с?емне тели. ?ниемне? бирг?н ки??шл?ре ?анга д?ва бир?, кил?ч?кк? ышаныч уята, яш?? д?рте бир?. “??нн?т -аналарны? аяк астында,” -дил?р. ?йе, бу д?рест?н д? шулай. ??рбер ана ?зене? й?р?к ?имеше – баласы ?чен кайгырып яши. ?з чиратыбызда , без д?, ?нил?ребезне яратып, аларга кайгы-х?ср?тл?р китермич? яшик. ?нил?ребезне? й?зл?ренн?н беркайчан да елмаю чаткылары с?нм?сен иде. Барыр юлларыбызны яктыртып торучы, м??ге с?релм?слек кояшыбыз бит алар безне?. Тел?че урта м?кт?бене? 9 нчы сыйныф укучысы ?с?дуллина Руфия
Табигать ??рвакыт ?зг?реп тора. Ел фасыллары алмашынган саен табигать т? я?а киемн?рен кия. Мен? х?зерге вакытта да, узене? алтын яфраклары бел?н, к?з килеп ?итте. Бу ел фасылы, башкаларыннан аеруча матур, урманнар, болыннар ?зл?рен? ген? хас бер т?ск? кер?л?р. Каеннар и? беренче булып яфракларын коя башлыйлар, ? инде аннан со? калган агачлар да, киемн?рен алыштыралар. Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш,бодай ?ирл?ре бушап кала. Комбайнчылар басуларда к?нн?р буена,ялны белмич? эшлил?р.Ч?нки бер эш к?не ел буена туендырачак. Тизд?н кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошларда ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. Тизд?н алар да ?ылы якларга китеп, кыш бетк?нен к?т?ч?кл?р. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар саубуллашып, ерак юлга кузгала. Бакчаларда да к?пт?нн?н инде эшл?р башланды, ??мм?се д? ,салкын к?нн?р башланганчы тырышып-тырмашып у?ышларын ?ыялар. Б?р??гел?рне, суганнарны ,кишерл?рне алып бетерг?нн?н со?, бакчаларга тракторлар кереп, б?тен ?ирл?рне с?реп чыгалар. Бу ?ле авылларда эшл?р бетк?нне а?латмый, ч?нки бер эш к?не ел буена тукландырырга с?л?тле. К?з, аеруча мо?су ел фасылы. К?бесенч? , ул мо?сулыкны, табигатьк? т?сл?р ?сти. Кызыл, алтынсу – бу т?сл?р к?зне? аеруча бер ?зенч?леге булып торалар. Урманнарда агачлар, болыннарда ?л?нн?р ?зл?рен? хас булган бер т?с алалар. Тизд?н салкын к?нн?р башланып, я?гырлар яварга тотыначак. ? инде аннан со?, урманнарда, каенлыкларда г?мб?л?р баш калкытачаклар, кешел?рг? тагын бер эш ?ст?л?ч?к кен?. К?з турында бик к?п шигырьл?р, ?ырлар язылган. Бу ел фасылы шагыйрьл?рг? ил?ам ?ст?п тора. Минем фикеремч?, к?з к?не, барлык н?рс? д?: кешел?р д?, тереклек т?, кошлар да ?анланалар. Кешел?р бакчаларда эшл?с?л?р, тереклек-??нлекл?р кышка ?зерл?н?л?р, ?зл?рен? азыклар табып, аларны яшереп куялар. ?ле к?з килг?нн?н со? да, салкын к?нн?р булмаячак, ч?нки тизд?н ?бил?р чуагы башлана. Мен? шул вакытта инде кешел?р ?ылы к?нн?р бел?н р?х?тл?неп кала алачаклар. ? болай, к?з бик матур ел фасылы, ?ле кайчан без шундый матурлык к?р? алыр идек? Д?нья шундый т?сл?рг? к?мелг?н чакта,елмаймыйча булмый. Алтынсу т?сл?р ??рвакыт к??елл?рне ген? к?т?реп тора.
Минем ?бием – Г?лия. Минем ?чен кадерле булган кеше – Г?лия ?бием турында с?йлисем кил?.?бием – ?тиемне? ?нисе ул.Ул Ми?г?р авылында гаил?д? ?ченче бала булып туган.Быел а?а ?итмеш бер яшь тула. ?бием кече яшьт?н ?к эшне с?йг?н. Ул катлаулы хезм?т юлы ?тк?н: тавыклар, сарыклар караган, сыер сауган. Бураны, я?гыры дип тормаган, авыл халкына авыр почтальон хезм?те к?рс?тк?н. ?бием яшьли тол калган. Ул ?ч бала т?рбиял?п ?стерг?н. Б?генгесе к?нд? ?биемне? ?иде оныгы бар. Мин ?биемне бик яратам. Ул д?ньяда и? яхшы, и? ягымлы, ки? к??елле ?би. ?бием т?р?з т?бен тутырып, берсенн?н-берсе матур г?лл?р ?стер?. ?би безне ??рк?нне якты й?зе, т?мле ризыклары бел?н сыйлый. К?ндез без ?би бел?н йорт эшл?рен эшлибез,?й ?ыештырабыз, г?лл?рг? су сиб?без. Кичен берг?л?п телевизор карыйбыз, ял ит?без. ?би безг? китаплар укый, ?зене? файдалы ки??шл?рен бир?. ? ирт?н ?бием т?мле ч?йл?рен кайнатып, ?ст?лг? т?мле ?йберл?рен куеп, безне м?кт?пк?, балалар бакчасына озатып кала. Абыем Динисне, мине ??м энем Данисны да шулай кадерл?п ?стерерг? булыша. Т?ртипле,ш?фкатьле, намуслы, ми?ербанлы, с?з ты?лаучан, белемле балалар булсыннар дип, ?бием бар к?чен? тырыша. Х?зергесе вакытта, ?бием лаеклы ялда. Ул бар к?чен без – оныкларны т?рбиял??г? куя. Мин ?бием? кояш гомере, саулык-с?лам?тлек, тыныч картлык телим. ?бием безг? бик кир?к. Ул авырмасын иде, картаймасын иде. Б?хетле, имин булсын иде ул! Без ?биебезне бик-бик яратабыз, х?рм?т ит?без. Гайзуллина Дил?. 1 нче сыйныф укучысы.
Сочинение-фикер й?рт?не? бурычлары: Бирелг?н текстны, аны? фрагментын, тема ??м идеясен, автор фикерен анализлау. Подтекст бел?н эшл??, анык ??м яшерелг?н фикерл?рне с?зл?рд?н, ??мл?л?рд?н табу. Сочинение язу ?стенд? эшл?? т?ртибе Текстны игътибар бел?н укы. Автор проблемасын табарга тырыш. Биремд? к?рс?телг?н фрагментны тексттан тап, сорауларга ?авап бир: бирелг?н фрагмент текст композициясен? ничек ?релеп кит?? гомуми теманы ачуда ул нинди роль уйный? Фрагменттагы т?п с?зл?рне, аларны? м?гън?сен билгел?, сорауларга ?авап бир: т?п (ачкыч) с?зл?р нинди м?гън?д? кулланылган: туры яки к?черелм?ме? сур?тл?? чараларыны? нинди ???мияте бар? автор фикере аныкмы, ?лл? яшерелг?нме? автор позициясе нинди? Фрагменттагы м?гън? турында ?зе?не? фикере?не формалаштыр. Фикере?не исбатлау ?чен, 2 аргумент (д?лил) тап, к?рс?т. ??р аргументка (д?лилг?) тексттан иллюстрация тап (цитата яки ??мл?не? номеры) Текстны т?б?нд?ге т?ртипт? яз: тезислар – аргументлар – н?ти?? Сочинение-фикер й?рт?не? якынча моделе: Кереш – тезислар: фикер й?рт? ?чен якынча м?гъл?матлар (автор нинди проблема к?т?р??) Т?п ?леш – аргумент-иллюстрациял?р (д?лилл?р ??м мисаллар): фрагмент белдерг?н фикерне а?лату(автор н?рс?не к?зд? тота?) Йомгак – н?ти??: текст фрагментын а?лауны? д?реслеге. Т?п ?лешт? фикер-д?лилл?р к?бр?к булса, ике-?ч кызыл юл да булырга м?мкин. Гомум?н алганда, сочинениед? ?ч кызыл юл булырга тиеш. Ана турындагы текст буенча язылган сочинение ?рн?ге Текст ахырында бирелг?н ??мл?л?р безг? бала чакта алган т?рбияне? гомерлекк? ?ит?ч?ген а?лата. Текст “К??елем? ?нием салган орлыклар г?з?л Туган илемд? ?стел?р, ч?ч?к аттылар”, – диг?н ??мл? бел?н т?г?лл?н?. Автор, минемч?, ?нил?рне? с?зен, ки??шен ты?ларга, алар ?йтк?нне ??рвакыт ист? тотарга куша, ч?нки ?нил?р – и? кадерле, и? газиз, и? изге кешел?р. Автор с?зен ?зене? ?нисен, аны? ?ылы с?зл?рен онытмавы, к??еленд? саклавы турында ?йт?д?н башлый. Аны? ?нисе д? “…балаларыны? эшч?н, намуслы булып ?с?л?рен тели иде.” Д?рест?н д?, ?нил?р балаларын бары яхшылыкка ?йр?т?л?р. Текстта ана образыны? зурлыгы, бала т?рбиял??д? ана с?зене?, х?тта елмаюыны?, тавышыны? да ???мияте, т?эсир к?че турында ?йтел?. Бирелг?н д?лилне текстны? 15, 16, 17 нче ??мл?се бел?н расларга м?мкин. Авторны? ?нисе, балаларына ашату ?чен, бакча ?имешл?ре д? ?стер?. Бакчада ?лгерг?н к?нбагышларга малайлар да кызыга. Автор, ?нисенн?н сорамыйча гына, малайларга к?нбагыш бир?. ? ананы? к??еле сизгер: ул малаены? ялгышын белеп ала ??м улына гомерлек сабак бир?. Уенын-чынын берг? кушып шелт?ли. Онытылмаслык т?рбия, сабак була бу. Бу турыда без 21 нче ??мл?д?н бел?без. Шулай итеп, балада намуслылык, гаделлек, туры с?злелек т?рбиял?н?. Текстны? авторы безне шу?а ышандыра. Аналарны? т?рбия м?кт?бе мен? шундый булырга тиеш т?. “Бала чакта алган т?рбияне со?ыннан б?тен д?нья халкы да ?зг?рт? алмас”, – дип язды к?ренекле м?гъриф?тче Р.Ф?хреддин д?. Сочинение. Х?с?н бай. Текст ахырында кеше тудырган матди байлыклар юкка чыкканда да, рухи кыймм?тл?рне? югалмавы турында с?йл?н?. Ул текст: “… Х?с?н байны? хезм?тен юкка чыгару ?чен, шулкад?р кан коеп, шулкад?р х?ср?т чиг?рг? кир?к иде мик?н?!” – диг?н ??мл? бел?н т?г?лл?н?. Автор, минемч?, инкыйлабны? ??мгыятьк? китерг?н зыяны турында уйланырга чакыра. Бу ??мл?д?н к?ренг?нч?, инкыйлаб чорында бай катлау кешел?рене? байлыкларын тартып алып, ?зл?рен юк итс?л?р д?, алар тудырган рухи нигез – м?четл?р ?аман ис?н. Автор с?зен Х?с?н байны? аяныч язмышын сур?тл??д?н башлый. “Революцияд?н со? аны? … байлыгын тартып алалар, … т?рм?л?рд? й?рт?л?р, якыннарын атып ?тер?л?р.” Минемч?, кан коймыйча да, ул ?з байлыгын я?а х?к?м?тк? бирг?н булыр иде. К?пл?р шулай эшл?г?нн?р. Тик инкыйлаб вакытында матди байлык ху?аларын юк ит? беренче урында торган. Моны? бел?н я?а власть оттырган гына. Х?с?н байны юк итеп кен?, аны? изге гам?лл?рен сызып ташлый алмаганнар. И? ???миятлесе: халык аны онытмаган, ч?нки Х?с?н бай милл?тене? рухи ?сеше турында уйлаган. “… никад?р бай булса да, ятимн?рне онытмады бит, м?др?с?л?р, м?кт?пл?р салдырды, м?четл?р т?зетте, гомере буе изгелект? булды, ” – ди автор. Чыннан да, кешене? б?еклеге бернинди байлык бел?н д? ?лч?нми. ?з милл?тен укымышлы итеп к?рерг? тел?г?н Х?с?н байны? ?стенлеге аны? игелекле гам?лл?ренд?. Андыйлар ис?н вакытта ук ?зл?рен? ??йк?л коралар. Х?с?н бай т?зетк?н м?четл?р ?н? шул турыда с?йли. Алар ?аман да ис?н. Шулай итеп, яхшылык ?ирд? ятмый. ??р кешене? ?ирд? эзе, яхшы исеме калырга тиеш. Х?с?н бай да изге гам?лл?ре бел?н халык к??еленд? яши, исеме д? тарихка кер
Минем яраткан язучым. Без беренче тапкыр м?кт?пк? кил?г?, ?лифба китабын ачуга: “И туган тел, и матур тел, ?тк?м, ?нк?мне? теле! Д?ньяда к?п н?рс? белдем Син туган тел аркылы” дип язылган шигырь юлларын укыйбыз. Бу шигырьне б?ек язучыбыз Габдулла Тукай язган. Шигырь кешене тормышны? б?тен чорларына алып кайта. Си?а гомер б?л?к итк?н ?ти – ?ние?не? теле аша, син д?ньяны таныйсы?. Башка телл?р ?зл?ренч? матур булса да, ?з теле?не? я?гырашы ук б?т?н. Туган теле? аша ?ирд?ге, кешед?ге матурлык б?тен тулылыгы бел?н а?лашыла. Татар теле ?тк?м – ?нк?м кебек ?к якын дип язуы ?чен, Габдулла Тукай минем яраткан язучым булып тора. Аны? к?п кен? ?киятл?рен ?нием ми?а кечкен?д?н укый иде. Габдулла Тукай аз гына вакыт эченд? бик к?п шигырьл?р, ?киятл?р язып калдырган. Аларны балалар гына т?гел, олылар да яратып укыйлар. Аны? ?с?рл?ре безг? ?гет – н?сыйх?т биреп тора. Габдулла Тукай к?п кен? балаларны? яраткан язучысына ?йл?нде. Аны? тормыш юлы бик авыр була. Ул ?зе 1886 нчы елны? 26 нчы апреленд? х?зерге Татарстан республикасы Арча районы Кушлавыч авылында М?х?мм?тгариф гаил?сенд? д?ньяга кил?.Тукайга алты ай булганда аны? ?тисе ?леп кит?, ? д?рт яшьт? – ?нисе д? ?леп кит?. Ул ятим кала. Аны бабасы т?рбияли. Бабасыны? ?зене? д? гаил?се зур булганлыктан ул ?ги ?бисен? артык бала гына булып тора. ??м аны бер ямщикка утыртып, Казанга озаталар. Анда ямщик аны”Асрарга бала бир?м, кем ала?” дип саткан. Шуннан аны баласыз бер карт бел?н карчык алып, ике – ?ч ел т?рбиялил?р. Л?кин алар да авырып кит?л?р ??м аны я?адан бабасына кайтаралар. Мен? шундый авыр тормыш юлын Габдулла Тукай кечкен?д?н татып яши. Габдулла Тукайны? кайсы гына шигырен алсак та, анда туган телг? м?х?бб?т сур?тл?н?. Ул ?зене? и? кадерле кешел?ре – ?ти – ?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, алар рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерг?н: И туган тел! Синд? булган И? элек кыйлган догам: Ярлыкагыл, дип, ?зем ??м ?тк?м – ?нк?мне, Ходам!
МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РТ
МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОУЧРЕЖДЕНИЕ
ОСНОВНАЯ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА
с.САПЕЕВО АЗНАКАЕВСКОГО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА РТ
На отборочный этап
Республиканского конкурса
сочинений о профессиях
«Билет в будущее»
СОЧИНЕНИЕ
“Минем булачак ??н?рем”
Работу выполнила:
Латыпова Рамиля Рамилевна
19 августа 1999 года рождения;
ученица 7 класса;
домашний адрес: 423326,
с.Сапеево,ул.Чапаева, дом 26,
Азнакаевского района РТ;
тел.5-59-17
Адрес школы:423326
с.Сапеево, ул.Школьная,53
Азнакаевского района РТ
Директор школы:
Хуснуллин Айрат Бариевич
Учитель: Кашапова Фирюза Ф.
2012 год
?ир й?зенд? тормыш казаны ??рчак кайнап тора. Кайчак керфекл?рне к?т?р? ал-маслык кайгы басып, д?ньяны каплый, ул да булмый к??елл?рг? яш?? ?мете ?ст?п, куаныч челт?ре ?рел?. Тормышта т?рлесе була, л?кин ??рчак н?рс?г?дер т?шендер?-че, юл к?рс?т?че кир?к. Кешел?рг? м?гън?ле тормышны колачлар ?чен укытучы канат куя. Ул т?рбияли, укыта, ??ркемне кеше ит?рг? омтыла. Бу ??н?рне? б?екле-ген а?лаганга , ?нием д? балалар бакчасында педагог булып эшл?г?нг? к?р?, мин д? кил?ч?кт? укытучы булырга хыялланам.
Укытучы эше ?и?ел т?гел. Алар бар белг?н белемн?рен балаларга бир?чел?р, укучыларны кызыксындырган барлык сорауларга ?авап табучылар, ??р к?нне к?з нурларын т?геп д?фт?р тикшер?чел?р д?. Д?реслект?н тыш, т?рле м?гъл?мат чыга-накларын, информацион технологиял?рне кулланып, кызыклы д?ресл?р ?тк?р?че укытучы булу ?чен бик к?п сыйфатларга ия булырга кир?к. Алар – белемле д?, акыллы да, сабыр –т?земле д?, г?з?л д?. Укытучы булу ?чен и? кир?кле сыйфат – балаларны ярату, аларны бертигез к?р?. Бу ??н?р зур сабырлык, т?землек, к?п-кырлы белем, зыялылык, балаларга карата олы м?х?бб?т ??м сайлаган эше?? чиксез бирелг?нлек тал?п ит?.
М?галлим ул – белем таратучы, ул изге кешел?р р?тенд?. Заман к?злегенн?н ка-раганда, укытучы – с?яс?тче д?, икътисадчы да, эшм?к?р д? т?гел, ул – милл?тне таркалудан, тузгытудан саклап торучы, милл?тне? кил?ч?ген булдыручы. Укытучы кил?ч?кк? ?мет бел?н карамаса, яшь буында ?мет булмаячак.
Укытучы безне уйларыбыз бел?н ?тк?н заманнарга с?ях?т иттер?, б?генге к?н бел?н таныштыра, кил?ч?к турында хыялланырга ?йр?т?. Алар безд? якты, матур тойгылыр т?рбиялил?р, кешел?рд?ге, тормыштагы матурлыкны к?рерг? ??м шуны? ?чен к?р?шерг? чакыралар. Безне? С?п?й м?кт?бенд? шундый укытучылар шактый. Мин ?земне укыткан барлык укытучыларымны х?рм?т ит?м ??м яратам. ? и? яратканнарым – ?зебезне? сыйныф ?ит?кчебез Г?р?ева Лилия Александр кызы ??м татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз, “?д?би туган як” т?г?р?ге ?ит?кчесе Фир?з? Ф?нилевна Кашапова.
Фир?з? апа безг? татар теле ??м ?д?биятын, ? Лилия апа тарих, ??мгыять белеме ф?нн?рен укыта.Мин бу ф?нн?рне бик яратып укыйм.Ч?нки бу д?ресл?рд? ?зе?не кызыксындырган сорауларга ?авап табасы?. Фир?з? апабызны? сочинение-л?р ??м иншалар язу д?ресе ошый ми?а. Без аларны ашыкмыйча гына язабыз. Татар теле ??м ?д?бияты укытучыбыз к?п т?рле фактлардан, язарга тел?г?н фикерл?рд?н, тормышта булган вакыйгалардан и? кир?клел?рен ген? сайлап язарга куша. Мин ??рчак шул кагыйд?л?рд?н чыгып эш ит?рг? тырышам.
?д?бият д?ресл?ре ис? матурлык д?ньясына с?ях?тт?н гыйбар?т. Язучыларны? тормыш юлы, аларны? ?с?рл?ре бел?н танышкан саен – к??еле? байый. Кыскасы, Фир?з? Ф?нил кызы минд? ?д?биятка, туган телебезг? м?х?бб?т т?рбиял?де. Моны? ?чен мин а?а ме? р?хм?тле!
Укытучым катлаулы ситуациял?рд? д? ?зе ?чен файдалы, у?айлы якларны эз-л?п таба бел?. ?зене? д?ресл?ренд? даими р?вешт? т?ртипк? ?йр?т?. ? т?ртип ул- физик матурлыкны? ??м ?хлакый т?рбияне? и? кир?кле шартларыннан берсе. Аны? ?йр?т?л?рен тормышымда куллана белс?м, сайлаган ??н?ремд? ялгышмам, дип уйлыйм.
Ки? к??елле, ягымлы, олы ?анлы укытучым ??ркайсыбызга тормыш сабак-ларын се?дерерг? тырыша, асыл ки??шл?рен кызганмый. Ул безне ?з балаларыдай якын к?р?, хаталар булса, д?рес юл к?рс?т?, сабырлыгын ?уймый. Минем д?, а?а ошап, н?къ шундый сыйфатларга ия булган укытучы буласым кил?.
М?кт?п тормышын ш?хси тормыштан ?стен куеп, бар гомерен яшь буынга белем бир?г? багышлаган олы ?анлы укытучым тыйнак кына изгелек орлыклары ч?ч?, гыйлем тарата. Безне? бел?н уртак тел табып, начарлыктан тыеп, яхшылыкка ?йр?т?е ?чен р?хм?т а?а. Укытучыбыз ки? к??елле, олы ?анлы.Ул – минем тормы-шымны? якты бер ?леше, аны? урыны к??елемне? т?ренд? т?гаенл?нг?н. Т?н йо-кыларын йокламыйча, укучыларым, дип ?зг?л?нг?н, т??лекне? ??р мизгелен безне уйлап ?тк?рг?н д? , яшь буынны? ?хлак – ?д?бе д? х?рм?тле остазым кулында. А?арда к?пме сабырлык! ?ти – ?ниемне д? алыштыра ул кайбер чакларда. Кир?к вакытта мактап, кир?к вакытта ?рл?п – ?зене? ?гет – н?сих?тл?рен ми?а се?дер?. Авыр мизгелл?рд? ярд?мче д?, хаталар ясаганда т?з?т?чем д? Ул. Укучылар бит алар ?ансыз т?гел. ?мма ??ркайсына гаять осталык бел?н юл табып, ?з ихтыярына буйсындыра бел? Фир?з? апа. Аны? каршы?да холкыбызга хас т?землек, ягым-лылык, м?лаемлык, шул ук вакытта тал?пч?нлек т? ?з урынын таба.
К?зл?ре?д? очкын, ялкын,
Й?р?кл?рг? учак якты?,
Яраткан м?галлимем.
К??ел т?р?з?л?рен какты?,
Саф чишм?л?р булып акты?,
Яраткан м?галлимем.
Н?ни чагымда – кулдан тотып язарга ?йр?тк?н, ?с? т?шк?ч – максатларымны? ?илк?не булган яраткан укытучым! ?г?р мин кайчан да булса, башкаларны соклан-дырырлык кеше, аны? кебек мактаулы ??н?р иясе була алам ик?н, моны? нигезенд? укытучымны? башлап ?йтк?н и? гади с?зе торыр.
Укытучы! Нинди изге исем,
“?ни” с?зе кебек кадерле.
”Укытучы” с?зе чыннан да изге, матур исем. Укытучы хезм?те авыр да, ?аваплы да, кызыклы да. Бу ??н?рне сайлау тынгысызлык, эзл?н? юлын сайлау, ?з – ?зе?? искиткеч тал?пч?н булу, к?нд?лек тырыш, эзлекле хезм?т юлын сайлау диг?н с?з. Укытучы кешене? эш урыны – м?кт?п. М?кт?пт? бик к?п балалар укый, аларны? ??ркайсыны? характерлары т?рле була. Берсе шаян, берсе ?з эчен? йомык, ? берсе холыксыз булырга м?мкин. Шу?а да карамастан укытучы кеше балаларны а?ларга тырыша, ? моны? ?чен бик к?п сабырлык тал?п ител?.
Х?зерге заманда укытучы хезм?тен? тугрылыклы калучылар к?нн?н – к?н кими. ? фидакарь укытучы ?зене? яраткан эшен? вакытын да, с?лам?тлеген д? кызган-мый. Сабыр ??м хыялый кешел?р шул алар! Шулай да аларны? да нервлары бар, й?р?кл?ре тиб?! К?з алдына китерик ?ле: нич?м? – нич? с?гатьл?р буе ?зерл?нг?н, калын китаплардан, интернет – ресурслардан, газета-журнал т?пл?м?л?ренн?н ?ый-ган мисаллар, ысуллар, алымнарны? ??рберсен кайчан, ничек куллануны т?г?л ?л-ч??г? сала да, д?ресне б?йр?м к?тк?нд?й к?теп ала. Безг? ниндидер я?алык ачасын, кыймм?тле фикер уятасын, тормышыбызда бик кир?к булачак белем бир?сен тоеп, коштай очып класска кер?. ??м …мен? си?а м?! Беребез альбом актарып утыра. Укытучыбызны к?рми д?, ишетми д?. Икенчебез, юри ?чекл?г?нд?й, тышка чыгып керерг? сорый, ?ченчебез… Аны? кычкырасы, класстан с?реп чыгарасы кил? андыйларны. ? укытучы т?з?рг?, сабыр булырга м??б?р була. Мин д? ?земд? х?зерд?н ?к шушы сыйфатларны булдырырга тиеш. Яшьт?шл?рем арасында укытучы яки т?рбияче булырга тел??чел?р бик сир?к, к?бесе: “Кеше баласы бел?н интег?ч?ксе?”,- дил?р. ? мин алай уйламыйм. Укытучы н?ни баланы? к??елен? яхшылык орлыгы ч?ч?, белем бир?, т?рбияли. ? бала ?сеп ?итк?ч, алган белемен, т?рбиясен кулланып, халкына хезм?т ит?. Укытучыдан башка беркем д? ??н?рг? ?йр?н? алмый. Укытучы – барлык ??н?рл?рг? юл ачучы кеше ул, минемч?.
Очучы батырлыгы, разведчик кыюлыгы – боларны кем ген? а?ламый! Ут с?нде-р?чел?рне? фидакарьлеге, авыруларга кан бир?чел?рне? олы ?анлылыгы да ??ркем-г? м?гъл?м. ? кы?гырау бел?н кереп, кы?гырау бел?н чыгып, шул ике кы?гырау арасындагы 45 минутны? ??р секундында укытучы эшли торган батырлыкны кем ?лч?п караган да, кем бу хакта с?йл?г?н ??м язган! Мин сайлаячак укытучы ??н?рен гомере буена озата кил?че тормыш батырлыгы бит бу!
Филиал МБОУ – Узякская средняя общеобразовательная школа
Тюлячинского муниципального района РТ
«Шармашинская основная общеобразовательная школа»
Татарстан Республикасы Тел?че муниципаль районы
МБББУ ?з?к урта гомуми белем бир? м?кт?бене? филиалы –
“Шармыш т?п гомуми белем бир? м?кт?бе”
Сочинение -эссе
Коррупцияг? “Юк!” дибез
“Если правая рука не хочет знать, что делает левая рука –
всякая борьба с коррупцией бессмысленна, бесполезна”(Нейах)
Работу выполнил ученик 7 класса
Башкиров Николай
Учитель:
Шарипова Гузаль Шамсимухаметовна
Башкарды:
7 нче сыйныф укучысы
Башкиров Николай
Укытучы:
Ш?рипова Г?з?л Ш?мсим?х?м?товна
2016
Коррупция н?рс? со? ул? Безг? класс с?гатьл?ренд? д? коррупция турында а?латалар. Коррупция ул, минем а?лавымча, хезм?т урыныннан явызларча файдалану, ришв?т бир? ??м алу, в?кал?тл?рд?н явызларча файдалану. Д?рест?н д?, шулай бит. Х?зер инде а?а шулкад?р иял?неп киттел?р, хатт? бу гад?ти к?ренешк? ?йл?нде. Кешел?р ришв?т алырга ??м бирерг? иял?неп беттел?р. Телевизорлардан, радиодан да коррупция, ягъни ришв?тчелек турында еш с?йлил?р. А?а каршы к?р?шерг? кир?к дил?р. Ми?а калса, ул беркайчан да бетм?с т?сле.
Ришв?т алу к?бр?к табиблар, югары уку йорты укытучылары, полиция хезм?тк?рл?ре арасында була дип уйлыйм. М?с?л?н, полиция хезм?тк?рл?ре ришв?т алып, юл кагыйд?сен бозган кешене тоткарлыйсы урында, ?иб?р?. Бу инде кемне? д? булса гомерен? куркыныч яный диг?н с?з. Мондый полиция хезм?тк?рене? бу эшт? эшл?рг? хакы юк.
“?г?р у? кул сул кулны? н?рс? эшл?г?нен белерг? тел?м?с?, коррупция бел?н к?р?ш?л?р м?гън?сез ??м файдасыз”, – дип ?йт? Нейах. “Балык башыннан чери” диг?н м?каль д? бар бит. Со?гы вакытларда радио, телевединиед?, газеталарда коррупцияг? каршы к?р?ш буенча и? югарыда утыручы кешене? ришв?т алуы, к?пме акчалар ?зл?штер?е турында ?йтелде, с?йл?нелде. ?зе ришв?т алган ?ит?кче кеше “Коррупцияг? каршы к?р?шерг? кир?к”, – дип ничек ?йт? алсын со?? Минемч?, ришв?тне к?п акча алып эшл??чел?р ала. Аларга беркайчан да ?итми. ? минем ?ти-?нил?р ?з акчага, гади эшт? эшлил?р, аларга ришв?тне кем бирсен. Ришв?т бир? д? ?инаять санала. ?г?р табиб ришв?т бирмич? карарга, д?валарга тел?м?с?, нишл?рг?? Шуны? ?чен д? мин уйлыйм, коррупцияг? каршы к?р?шерг? кир?к дип кычкырып й?рерг? ген? т?гел, ? катгый чаралар да к?рерг? кир?к. Ришв?т ала алмаслык итеп, законнарны ?зг?ртерг? яки я?а законнар кабул ит?рг? кир?к. Мин ышанып калам, кайчан да булса т?пле закон чыгар ??м илд? т?ртип урнашыр диеп.
Ришв?тчелек бел?н к?р?ш у?ай н?ти?? бирсен ?чен, б?тен кешене? ярд?ме, тел?ге кир?к. Закон бел?н х?л итеп булмастай проблема юк ??м моны, и? беренче чиратта, ?зе?н?н башларга кир?к. Ш???рне?, республиканы?, илебезне? кил?ч?ге- ??рберебезне? кулында!
Илемне? кил?ч?ге – минем кулымда.
Н?ни вакытымнан ми?а мондый с?зл?р ишетерг? туры килде:”барысы да ?з кулы?да, яхшы уку, акыллы, т?рбияле булу сине? кулы?да…” ? ?с? т?шк?ч, бу с?зл?рне? д?реслеген? ышана барам. Тырышып уку – м?кт?пт? ?з урынымны табарга; акыллы, т?рбияле булу – укытучыларны? яраткан укучысы, ?ти-?ниемне? горурлыгы булуга китерде. ??м кил?ч?кт? д? бу юн?лешт?н читк? тайпылмас ?чен ?з ?стемд? к?п эшл?рг?, тырышырга кир?к.
Инша темасы мине уйланырга м??б?р иттте. Илем ч?ч?к атсын, тормышыбыз г?л булсын ?чен н?рс?л?р эшл?рг? кир?к со?? Беренче чиратта, ??р кеше д?рес т?рбия алырга тиештер. ??р гаил?, ?ти-?ни, ?би-бабай баланы д?рес т?рбиял?? ?чен б?тен к?чен куярга, сукбай урынына й?рг?н, ?зл?рен кир?ксез санаган балалар булмаска тиеш. ?г?р д? инде ниндидер с?б?пл?р аркасында бала гаил?сез кала ик?н, а?а х?к?м?т д?рес т?рбия биреп, нигезле белем бирерг? тиеш. ? д?рес т?рбия н?рс? со? ул? ?лб?тт?, инсафлы, акылллы, кечене кече, олыны олы итк?н ш?хес. Шул ук вакытта бу кеше ??мгыятьне? бер ?леше ик?нлеген, ??м тормышны? нинди булуында аны? да ?аваплылык бар ик?нлеген а?ласын иде. Ч?нки ??мгыять турында ?йтк?нд?, халык башка кешел?рне ген? к?р?, ? ?зене? д? шул ??мгыятьне? бер ?леше ик?нлеген а?лап ?итми.
”Тормыш шулай инде, яшл?р т?ртипсез инде, урлыйлар, талыйлар, х?рм?т итмил?р, халык шундыйга ?йл?нде инде…” кебек с?зл?р ишетерг? туры кил?. ? ул тел?г?нч? булсын ?чен, тормыш ??нн?тк? охшасын ?чен ул ?зе н?рс? эшл?де ик?н со?? Ни ?чендер мондый кеше башкалар алдында ?аваплылык тоймый, тормышны яхшырту, илебез алга барсын ?чен н?рс? д? булса эшл?? турында уйлап та карамый. ? бары тормыштан зарлануын гына бел?. Мен? шундый т?рбия к?п кешег? ?итеп бетми дип саныйм мин.
Кеше д?рес т?рбия алмаган очракта, ул тормышта ?з урынын тапмыйча, язмыш ?илл?рен? каршы тора алмыйча, т?рле т?ртипсезлекл?р кыла, башка кешел?рг? яш?рг? комачаулый. Мондый кеше ?з тормышын гына бозмый, ? ?з тир?сенд?ге кешел?рг? д? тормышны? р?х?тлеген к?рерг? м?мкинлек бирми.
Мин ?земне д?рес т?рбия алдым дип саныйм. Мин ?земне ??мгыятебезне? бер к?з?н?ге дип саныйм. ??м бу к?з?н?к кеше, илем файдасына н?рс? булса да эшл?рг? тиеш ик?нлегемне а?лыйм. 11нче сыйныфны т?мамлап, югары белем алганнан со?, кайда гына эшл?с?м д?, беренче чиратта, ??мгыять, кеше ??м илем файдасына хезм?т ит?ч?кмен. Ч?нки ??р кеше ?з урынында кир?к. Кир?кле, кир?ксез ??н?р иял?ре юк, алар ??рберсе файда китер?: табиб та, укытучы да, т?з?че, полиция хезм?тк?ре, игенче д?. ??м аларны? ??рберсе ?з урынында кеше ??м ??мгыять ?чен ?з эшен ?ирен? ?иткереп эшл?рг? тиеш. Бу очракта гына безне? илебез ч?ч?к атар, тормышыбыз ??нн?т бакчасы булыр.
Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се.
Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер.
И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем.
Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген.
М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый.
??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?.
Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар.
Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н.
Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер.
?ир й?зенд? булган б?тен н?рс?
Б?лг?н саен кими, кечер?я.
Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те
Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да, авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге турында ?йтеп калдырган матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?.
Татар телен Такташ с?йде,
Тукай ?зелеп мактады.
Урам теле т?гел диеп,
Насыйри да яклады.
??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н.
– Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре.
Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез.
Сии – минем тере тарихым,
Син – минем кил?ч?гем,
Тик синд?, газиз туган тел,
Б?хетк? ?ит?ч?гем.
И телем, синд? н?фислек
Чишм?се киб?ме со??!
Гасырлар си?а тим?де,
Д?верл?р тияме со??!
Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын! Шарафутдинова Айгель
Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе
Безне? гаил?.
Минем исемем Р?ст?м. Ми?а ун яшь. Безне? гаил?д? д?рт кеше бар- ?тием, ?нием, абыем ??м мин. Абыем Риаз исемле. А?а унбиш яшь.
Мин ?земне? гаил?мне яратам ??м кадерлим, ч?нки гаил?д? ген? чын ярату таба алам.
Гаил?д? ген? балалар д?рес т?рбия ала. Минем ?ти-?нием безне бик яраталар. Мин шатлыгымны да, борчуларымны да аларга с?йлим. Алар мине а?ларга тырышалар.?г?р мин хата ясасам, аларны ты?ламасам да ?тием мине ачуланмый. Ул ми?а яхшылап а?лата, шу?а да минем аны гел ты?лыйсы гына килеп тора.
Безне? гаил? бик тату ??м б?хетле. ?ти-?нием ?йд? тынычлык, ярату булсын ?чен к?п к?ч куялар. Безне? балачагыбыз к??елле, матур булсын ?чен тырышалар. Алар безг? матур киемн?р алып бир?л?р, т?мле ризыклар бел?н сыйлыйлар.
Ял ит?л?рне ??м к??ел ачуларны без берг? уздырабыз. Х?тта кунакка да гел берг? барабыз. ?би-бабайны?, туганнарны? х?лл?рен белешеп торабыз. Шулай ук без берг? ял ит?рг? яратабыз. ??й к?нн?ренд? еш кына су коенырга барабыз. Гаил? дуслары бел?н табигать кочагына ял ит?рг? чыгабыз, т?рле уеннар уйныйбыз.
Минем ?ти-?нием бигр?к т? рухи яктан т?рбиял??г? зур игътибар бир?л?р. Безне яхшылык бел?н начарлыкны аера белерг?, кешел?р бел?н уртак тел табарга, укытучыларны х?рм?т ит?рг?, ты?лаучан, хезм?т с?юч?н ??м намуслы булырга ?йр?т?л?р.
Алар безг? ?фьюнбазлык, т?м?ке тарту, исерткеч эчемлекл?р бел?н мавыгу с?лам?тлекк? зыян китерерг? м?мкин ик?нлеген а?латалар. Моннан тыш кил?ч?кт? безг? гаил? кору ?чен нинди сыйфатлар кир?клеген а?латалар. Мин ?земне? и? якын кешел?рем – ?ти-?нием? бик р?хм?тлемен, алар тормышта и? ныклы тер?к. С?лам?т булыгыз, озак яш?гез безне? кадерлел?ребез!
Ганеев Р?ст?м
2 сыйныф
?хлаксызлыкны сайлап алган ?чен аклау юк.
Шефтсбери Антони Эшли Купер.
Коррупция. Минем беркайчан да бу с?зне? м?гън?се турында уйлаганым булмады. ? бервакыт телевизор караганда экрандагы фотографияг? игътибар иттем. Экраннан ми?а ?ч яшьлек сабый карап тора. Ул шулкад?р матур, с?йкемле, а?а игътибар итми м?мкин т?гел. Аны? кабарынкы, елмайган иренн?ре й?зен? килешеп тора. К?зл?ре д? бик матур. Мин, шул балага карап, дикторны? н?рс? турында с?йл?вен башта а?лап та бетерм?дем. Бала авырый ик?н, а?а ашыгыч р?вешт? ярд?м кир?к. Сабыйга вакытында операция ясамаганнар. С?б?бе: табибка билгел?нг?н к?л?мд? акча т?л?нм?г?н.
Алга таба ми?а таныш булмаган “коррупция”, “коррупционерлар” турында с?з барды,? минем к?залдымнан елмаеп торган баланы? сур?те китм?де. ? бит ул тел?с? кайсы вакытта ?л?рг? м?мкин.”Мондый х?л ничек булган? Ни ?чен ярд?мг? мохта? балага вакытында ярд?м к?рс?телм?г?н? Бу д?ньяда бар н?рс? ?чен д? акча т?л?рг? кир?кмени? Кайда со? безне? кызгану хисебез, кешелеклелегебез? Шушы х?лд?н со? без кешеме ?лл? ?ансыз тимер машиналармы?”
Юк!!! ?зене? р?х?т тормышын ??м ?з м?нф?гатьл?рен ген? кайгыртып яш??чел?рне кеше дип атап булмый. Алар бу пычрак акчаларны кемн?рне?дер гомерл?рен ??м с?лам?тлекл?рен куркыныч астына кую б?раб?рен? “эшл?п” табалар. Мин шуны а?лый алмыйм: ?зл?рене? гаил?л?ре, ?ти-?нил?ре, балалары була торып, алар ничек кешел?рне? язмышлары ??м тормышлыры бел?н идар? ит? ала ик?н?
Ми?а нибары 15 яшь. Минем ?тием, ?нием, кечкен? энем, туганнарым бар. Аларны? авырып кит?л?рен, шушындый м?рх?м?тсез кешел?р кулына эл?г?ен к?залдына китер?е д? кыен.
Россияд? ришв?тчелек, акча талау чит телд?н керг?н “коррупция” термины артына яшерел?. Латинчадан т?р?ем? итс?к, “соrruptio” ике с?зд?н тора: соr (й?р?к, ?ан) ??м ruptum (бозу, ?имер?). Мин моны? бел?н килеш?м. Коррупция , беренче чиратта, кешене? ?ансыз, ??мгыятьне? ?хлаксыз булуын а?лата. Акчасы к?п булган кеше ?зене? н?рс? эшл?г?не? белми. Ул комсыз тел?кл?р колына ?йл?н?. Коррупция- кешене? акылын, намусын, оятын юкка чыгаручы.
Коррупция – ??мгыятьне? барлык ?лк?л?рен д? бил?п алган гомуми б?ла. Без аны? бел?н с?лам?тл?ндер?, белем бир?, халыкка хезм?т к?рс?т?, хокук саклау органнары оешмаларында да очрашабыз.Со?гы еллардагы ?зг?ртеп корулар кешел?рне? а? ??м ?ан кыйблаларына зур йогыынты ясады. Россияд? ген? т?гел, ? б?тен д?ньядагы т?рле ??мгыятьл?р ?хлакый сыйфатларны юкка чыгара торган “вирус” бел?н зарарлана. Гад?ти авыруларны китереп чыгара торган башка вируслар кебек, ул да йогышлы.
К?пл?р коррупция бел?н к?р?ш?не ?ил тег?рм?не бел?н чагыштыра. Мин моны? бел?н килеш?м. Б?генге к?нд? коррупция ки? таралган, бу факт. ?мма башка факт та бар: тиз арада аны д?валап булмый, х?тта бу эш курныныч та. И? беренче чиратта, бу чирне? с?б?пл?рен ачыкларга кир?к.
? коррупцияне ?и??рг? м?мкинме? Мо?а ?авап у?ай. К?п кен? илл?р, тулаем тамырын корыта алмасалар да, аны кешел?р язмышына нык т?эсир итм?слек д?р???д?ге чикк? т?шердел?р бит.Коррупцияне хирургия юлы бел?н кисеп ташлап булмый. Аны д?валау ?чен вакыт, кешел?р тормышына зарар китер?че дошман ик?нен чын й?р?кт?н а?ларга кир?к. ?г?р Россия законнарны кешел?рг? а?лаешлы ??м ?т?л? торган итс?, коррупцияне? нигезе ?имерел?ч?к.
?ле к?пт?н т?гел презедентыбыз бер чыгышында ришв?тчелек бел?н ш?гыльл?н?чел?рг? каты ??за бир?не тал?п итте. Дим?к, боз кузгалырга тора.
Бу д?ньяда ??р кешене? яш??г?, белем алырга, ?зене? с?лам?тлеген кайгыртырга, тормышын, намусын, горурлыын сакларга хокукы бар. Мин кил?ч?кт? безне? хокукларыбызны берниниди д? коррупция тартып алмас дип ышанам. ?йд?гез, мог?изаны ?з кулларыбыз бел?н эшлик!
Сочинение
Тел турында уйланулар
И туган тел, и матур тел, ?тк?м – ?нк?мне? теле!
Д?ньяда к?п н?рс? белдем син туган тел аркылы.
И? элек бу тел бел?н ?нк?м бишект? к?йл?г?н,
Аннары т?нн?р буе ?бк?м хик?ят с?йл?г?н.
И туган тел! ??рвакытта ярд?ме? берл?н сине?,
Кечкен?д?н а?лашылган шатлыгым, кайгым минем.
Б?ек шагыйребез Габдулла Тукайны? “Туган тел” шигырен бик яратып укыдым. Безне? туган телебез чынлап та бик матур, мо?лы, назлы тел.Ул безг? ?ти – ?ни кебек ?к якын. ??рберебез ?чен бишект? чагында ?ниебез нинди телд? ?ырласа, и? якын тел – шул тел.
Без татар телен тел?п ?йр?н?без. К?п кен? дусларым да татар милл?тенн?н. Безне? барыбызны? да туган ?иребез – Татарстан. Шу?а к?р? без ике телне д? яхшы белерг? тиешбез.
Б?генге к?нд? ике телне д? бел? бик м??им. Мин кечкен? чактан ук рус теле бел?н р?тт?н татар телен д? бик тел?п ?йр?н?м.Ч?нки бу телл?рне яхшы бел?не ?земне? бурычым дип саныйм. Мин Ш?йхи Маннур язган с?зл?р бел?н д? тулысынча килеш?м:
Татарча да яхшы бел,
Русча да яхшы бел.
Икесе д? безне? ?чен
И? кир?кле затлы тел.
Зур ф?н д?ньясына керерг? омтылган кеше халыкара 14 телне? бернич?сен бик яхшы белерг? тиеш дип уйлыйм. Бер ген? тел аркылы ?йр?неп бер ф?нне д? т?г?л итеп ?зл?штереп булмый. Шуны? ?чен мин ?з телемне ?з?кк? куеп, шуны? нигезенд? башка телл?рне д? ?йр?нерг? тиеш. Безне? гаил?д? тарихи яктан бернич? тел бар: рус теле – ?бид?н, корея теле – ?нид?н, ?зербай?ан теле – ?тид?н бирелг?н. ? 2014 нче елны беренче сыйныфка керг?ч, татар телен д? бик яратып ?йр?н? башладым. Мин татар телене? ?тиемне? теле бел?н бик якын ик?нен сиздем. Мин ?йд? ?ти ??м ?ни бел?н рус теленд?, Бакуга кунакка баргач, ?бием бел?н ?зербай?ан теленд? с?йл?ш?м, ? яраткан татар теле д?ресенд? укытучы апам бел?н татар теленд? аралашам.Т??риб? к?рс?тк?нч?, кеше них?тле к?бр?к тел белс?, шулх?тле к?бр?к белем алырлык с?л?тк? иреш?. Юкка гына халыкта “Бер тел – бер ачкыч, ике тел – ике ачкыч”, “Телл?р белг?н илл?р гизг?н”, “Телл?р белг?н ил ачар”, “ Ананы? балага бирг?н и? зур б?л?ге – тел”, “Акыллы с?з алтыннан кыйбат”, “Аз с?з – алтын, к?п с?з –бакыр”, “?д?п башы – тел”,”Бер яхшы с?з ме? к??елне? ??р?х?тен т?з?т?”,”Д?ньяда с?зд?н к?чле н?рс? юк”,” Тел к?рке – с?з”, “Теле татлыны? дусы к?п”,”Телл?р белг?н – илл?р гизг?н” кебек м?кальл?р барлыкка килм?г?н.
Бу м?кальл?рд? халык акылы, аларны? телг? карата м?н?с?б?те чагыла. ?д?п, ?хлакны? башы телд?н башлануга игътибар ител?.
Мин к?н д? аралаша торган телл?ремне бик яратам. Кечкен?д?н ?к туган телебез безг? ?йл?н? – тир?не а?ларга, танырга ярд?м ит?, тылсымлы д?ньяны ача. К??елебезд?ге чисталыкны без телебез бел?н ?йт?без.К?чле с?зл?р бел?н дошманнарыбызны ?и??без. Тел – ул халык байлыгы.
Бу телл?рд? безне? балаларыбыз да аралашыр ??м халык акылын, тарихын, т??риб?сен, м?д?ни байлыгын буыннар бер – берсен? тапшырыр дип уйлыйм.
?ир планетасында бик к?п халыклар яши.Ул халыкларны бик к?п телл?р ??м м?д?ниятл?рд?н берл?штер?. ??р милл?т ?з туган теле бел?н горурлана. Аларга сокланмый м?мкин т?гел, ч?нки алар т?рлесе т?рле, матур,бай.
??р ?зен х?рм?т итк?н кеше туган телен яратырга ??м сакларга тиеш. Тел – кешел?рне? аралашуы ?чен и? ???миятле чара. Ул кеше тормышында гаять зур урын тота. Ул – тормыш чыганагы, белем чишм?се. Тел – кешел?рне? бер-берсе бел?н аралашырга, а?ларга, тел?к-максатларын, уй-фикерл?рен белерг? ярд?м ит?.
Туган тел –ул безне? рухи байлыгыбыз!Туган телегезне яратыгыз ??м саклагыз. Алдагы буыннарга халык акылын тапшырыгыз, аны? чисталыгы ??м матурлыгы турында уйланыгыз!
Казан ш???ре 175 гомуми урта белем м?кт?бене? 6а сыйныфы укучысы Ахтямова Адил? Ришат кызы, 12 яшь.
?тием- минем ?чен ?рн?к син!
?ит?кче:Ахтямова Г?лназ Мингали кызы
Мин б?хетле, ч?нки минем ян?ш?мд? ?тием д?, ?нием д? бар. Мин пар канатлы гаил?д? т?рбиял?н?м. ??м шуны? бел?н горурланам. ?тк?й! Син бит, и? беренче чиратта, ?ниемне? таянычы. Нинди ген? авырлыклар килс? д?, сез ?нием бел?н ик??л?п, чыгу юлларын эзлисез. Эшт?н арып-талып кайтса? да, минем х?лл?ремне, укуларым бел?н кызыксынасы?. Ялгышларым булса, шундук т?з?терг? м?мкинлек бир?се?. ??рвакытта : “Укы, укуы? ?зе? ?чен ”- дисе?. Укыган кеше ген?, ?з максатына иреш? ала шул. Мин моны олы-олы апаларга, абыйларга карап ?йт? алам. Шу?а к?р? тырышып белем алырга тырышам. ?йд? картина т?шс? д?, шкаф ишеге ватылса да, урындык селкенс? д?, краннан су агып торса да, лампочка янмаса да – без си?а таянабыз. Ч?нки бу эшл?р безг? таныш т?гел. Син кыю й?р?кле, куркубелм?с. ?тием, мин си?а сокланам!
Минем ?тиемне? исеме-Ришат. ?зе кап-кара, ?зе чиб?р. Елмаеп ?иб?рс?, д?ньялар яктыра т?сле. Ул й?к машинасында- й?рт?че булып эшли. Т?зелеш материалларын ташый ул. Ирт?д?н кичк? кад?р руль артында. К?зл?ре д?, куллары да таладыр, м?гаен. ?тием, кил?ч?кт? мин д? сине? кебек ?рн?к булырга тырышырмын, сине? ышынычы?ны аклармын.
Минем гаил?.
Безне? гаил? д?рт кешед?н тора:?тием,?нием,апам ??м мин.Гаил?без бик тату ,тыныч ??м тырыш.Гаил?д?ге ??рбер кеше ?зене? эшен яратып башкара.?нием балалар табибы булып эшли.Мин бу эшне бик авыр дип уйлыйм,ч?нки бала кеше ?зене? авыруын с?йл?п бир? алмый бит.?нием ??рвакыт ?з ?стенд? эшли,к?п укый.Ул балаларны дару бел?н ген? т?гел,? йомшак с?зе ,к?л?ч й?зе ??м шифалы куллары бел?н д? давалый.Мин аны? кир?кле ??м д?р???ле эшенд? у?ышлар телим, авыру балалар саны азрак булсын иде.Х?зер бераз ?тием турында язасы кил?.Ул минем тыныч холыклы,т?ртипле,кайгыртучан ?ти.Кир?к вакытта ми?а математика ф?ненн?н булыша,ч?нки у л физико-математика ф?нн?ре докторы. Ул безне т?ртипле булырга,эшне азагына кад?р эшл?п бетерерг? ??м ?зе?не? к?чен? ышанырга куша.
Апам минем М?ск?? каласында эшли.Мин аны бик яратып,сагынып яшим, ч?нки ул минем тышкы яктан гына т?гел, эчке яктан да матур.?зене? фикер й?рт?е бел?н, ки??шл?ре бел?н,эшч?нлеге бел?н,тырышлыгы бел?н к?пл?рне ?зен? тарта. Шушы сыйфатлары булганлыктандыр М?ск?? Университетын кызыл дипломга бетерде.?ни бел?н ?тиг? бик зур куаныч булды. Минем д? апама охшысым кил? ??м шулай булыр дип уйлыйм.
Безне? гаил?безне? буш вакытлары сир?к булса да, театрга барабыз,атна саен урманга т?ш?без,табигатьне? ??р чорына сокланабыз, к??елне сафландырып ял ит?без.Ял к?не, ?бид?н калган гад?т буенча, ?ниебез камыр ашлары пешер? ??м матур итеп ?ст?л ?зерли , т?рле-т?рле т?мле салатлар да ??м аш та була.Минем д? вазыйфаларым бар:?й ?ыештыру, ид?нн?рне ??м табак-савытларынюу.?лб?тт?, т?п эшем -тырышып уку.
?нием ??м ?тием укытучы гаил?сенд? туып,т?рбиял?неп ?ск?нн?р,шу?а к?р?дер, икесе д? бик т?ртипле ,т?земле,намуслы кешел?р. Алар ??рбер эшне ки??шл?шеп эшлил?р.Туганнарыны? х?лен белешеп, булышып яшил?р.?ни безг? кешене тормышны яраткан кебек яратырга кир?к ди.??рвакыт чиста к??ел,намус бел?н,ярд?мчел яш?гез, ди.Бу язмада гына барысын эйтеп бетереп булмый…Мин гаил?мне бик яратам ,х?рм?т ит?м ??м горурланам! ?ир й?зенд? тынычлык булсын иде.Сау-с?л?м?т булып,шатланып яш?с?к иде!
Мин??етдинова Резед?, 7 нче класс, 78 нче лицей,
укытучысы Сираева Р.Г.
?нием.
?ни… ?нием… Нинди ягымлы ??м й?р?кк? якын бу исем! “?ни ”дип энд?ш? алу – ?зе зур б?хет ул. Мин – д?ньяда бик б?хетле бала, ч?нки ян?ш?мд? минем ?чен ?ан атучы, с?енг?нд? шатлыгымны уртаклашучы , кочагына сыенганда: ”Кызым, й?р?к ?имешем!” –дип ирк?л?п энд?ш?че газиз ?нием бар.
?ни! ??р кеше ?чен и? кадерле, и? х?рм?тле, и? якын кеше ул. Авыр чакларыбызда да, шатлыклы минутларыбызда да без ?нил?ребезне? ?ылы кочагына сыенабыз. ?нил?рне? й?р?к ?ылысы, “Балам!” дип энд?шк?н ягымлы с?зл?ре безг? яш?рг? к?ч бир?. Йомшак куллары бел?н башы?нан бер сыйпап узса, б?тен авырулары?, борчулары? бетк?н кебек була. ?н? шундый тылсымлы, б?ек к?чк? ия ул- ана диг?н изге зат.
?г?р без б?ген з??г?р к?кт? й?зг?н ак болытларга, кояшлы ?ылы я?гырларга, т?б?л?рд?н тып-тып итеп тамган язгы тамчыларга карап с?ен?без ик?н, без моны? ?чен ?нк?йл?ребезг? бурычлы. Ч?нки алар – безг? бу матур д?ньяны б?л?к ит?чел?р, т?нге йокыларын йокламыйча, ?ил-я?гыр тидермич? безне ?стер?чел?р. Дим?к, алар – безне яклаучыбыз да, саклаучыбыз да.
Минем ?земне? ?нием турында язып ?т?сем кил?. ??ркемг? ?з ?нисе д?ньядагы и? кадерле кеше булган кебек, ми?а да ?з ?нием ? кадерлел?рд?н д? и? кадерлесе. Барлык балаларныкы кебек, минем д? телем “?ни” с?зе бел?н ачылган. ?ниемне? йомшак куллары, ягымлы тавышы, мо?лы ?ырлары ми?а шатлык китер?.
?нием безг? т?мле-т?мле ризыклар пешер?, кичен назлап йоклата, ? ирт?н “кызым” диеп с?еп уята. ?ни булганда , ?ебез нурлы, аны? к?зл?ренн?н б?ркелг?н нур ??рберебезг? ?ылылык бир?. ?нием ян?ш?сенд? булганда гына мин ?земне б?хетле хис ит?м. ?нием кешел?рг? карата ш?фкатьле, ягымлы, ярд?мчел булырга ?йр?т?, минем ми?ербанлы, ш?фкатьле , акыллы булып ?с?емне тели. ?ниемне? бирг?н ки??шл?ре ?анга д?ва бир?, кил?ч?кк? ышаныч уята, яш?? д?рте бир?.
“??нн?т -аналарны? аяк астында,” -дил?р. ?йе, бу д?рест?н д? шулай. ??рбер ана ?зене? й?р?к ?имеше – баласы ?чен кайгырып яши. ?з чиратыбызда , без д?, ?нил?ребезне яратып, аларга кайгы-х?ср?тл?р китермич? яшик. ?нил?ребезне? й?зл?ренн?н беркайчан да елмаю чаткылары с?нм?сен иде. Барыр юлларыбызны яктыртып торучы, м??ге с?релм?слек кояшыбыз бит алар безне?.
Тел?че урта м?кт?бене?
9 нчы сыйныф укучысы
?с?дуллина Руфия
Табигать ??рвакыт ?зг?реп тора. Ел фасыллары алмашынган саен табигать т? я?а киемн?рен кия. Мен? х?зерге вакытта да, узене? алтын яфраклары бел?н, к?з килеп ?итте. Бу ел фасылы, башкаларыннан аеруча матур, урманнар, болыннар ?зл?рен? ген? хас бер т?ск? кер?л?р. Каеннар и? беренче булып яфракларын коя башлыйлар, ? инде аннан со? калган агачлар да, киемн?рен алыштыралар.
Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш,бодай ?ирл?ре бушап кала. Комбайнчылар басуларда к?нн?р буена,ялны белмич? эшлил?р.Ч?нки бер эш к?не ел буена туендырачак. Тизд?н кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошларда ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. Тизд?н алар да ?ылы якларга китеп, кыш бетк?нен к?т?ч?кл?р. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар саубуллашып, ерак юлга кузгала.
Бакчаларда да к?пт?нн?н инде эшл?р башланды, ??мм?се д? ,салкын к?нн?р башланганчы тырышып-тырмашып у?ышларын ?ыялар. Б?р??гел?рне, суганнарны ,кишерл?рне алып бетерг?нн?н со?, бакчаларга тракторлар кереп, б?тен ?ирл?рне с?реп чыгалар. Бу ?ле авылларда эшл?р бетк?нне а?латмый, ч?нки бер эш к?не ел буена тукландырырга с?л?тле.
К?з, аеруча мо?су ел фасылы. К?бесенч? , ул мо?сулыкны, табигатьк? т?сл?р ?сти. Кызыл, алтынсу – бу т?сл?р к?зне? аеруча бер ?зенч?леге булып торалар. Урманнарда агачлар, болыннарда ?л?нн?р ?зл?рен? хас булган бер т?с алалар. Тизд?н салкын к?нн?р башланып, я?гырлар яварга тотыначак. ? инде аннан со?, урманнарда, каенлыкларда г?мб?л?р баш калкытачаклар, кешел?рг? тагын бер эш ?ст?л?ч?к кен?.
К?з турында бик к?п шигырьл?р, ?ырлар язылган. Бу ел фасылы шагыйрьл?рг? ил?ам ?ст?п тора. Минем фикеремч?, к?з к?не, барлык н?рс? д?: кешел?р д?, тереклек т?, кошлар да ?анланалар. Кешел?р бакчаларда эшл?с?л?р, тереклек-??нлекл?р кышка ?зерл?н?л?р, ?зл?рен? азыклар табып, аларны яшереп куялар. ?ле к?з килг?нн?н со? да, салкын к?нн?р булмаячак, ч?нки тизд?н ?бил?р чуагы башлана. Мен? шул вакытта инде кешел?р ?ылы к?нн?р бел?н р?х?тл?неп кала алачаклар.
? болай, к?з бик матур ел фасылы, ?ле кайчан без шундый матурлык к?р? алыр идек? Д?нья шундый т?сл?рг? к?мелг?н чакта,елмаймыйча булмый. Алтынсу т?сл?р ??рвакыт к??елл?рне ген? к?т?реп тора.
Минем ?бием – Г?лия.
Минем ?чен кадерле булган кеше – Г?лия ?бием турында с?йлисем кил?.?бием – ?тиемне? ?нисе ул.Ул Ми?г?р авылында гаил?д? ?ченче бала булып туган.Быел а?а ?итмеш бер яшь тула.
?бием кече яшьт?н ?к эшне с?йг?н. Ул катлаулы хезм?т юлы ?тк?н: тавыклар, сарыклар караган, сыер сауган. Бураны, я?гыры дип тормаган, авыл халкына авыр почтальон хезм?те к?рс?тк?н. ?бием яшьли тол калган. Ул ?ч бала т?рбиял?п ?стерг?н. Б?генгесе к?нд? ?биемне? ?иде оныгы бар.
Мин ?биемне бик яратам. Ул д?ньяда и? яхшы, и? ягымлы, ки? к??елле ?би. ?бием т?р?з т?бен тутырып, берсенн?н-берсе матур г?лл?р ?стер?. ?би безне ??рк?нне якты й?зе, т?мле ризыклары бел?н сыйлый. К?ндез без ?би бел?н йорт эшл?рен эшлибез,?й ?ыештырабыз, г?лл?рг? су сиб?без. Кичен берг?л?п телевизор карыйбыз, ял ит?без. ?би безг? китаплар укый, ?зене? файдалы ки??шл?рен бир?. ? ирт?н ?бием т?мле ч?йл?рен кайнатып, ?ст?лг? т?мле ?йберл?рен куеп, безне м?кт?пк?, балалар бакчасына озатып кала.
Абыем Динисне, мине ??м энем Данисны да шулай кадерл?п ?стерерг? булыша. Т?ртипле,ш?фкатьле, намуслы, ми?ербанлы, с?з ты?лаучан, белемле балалар булсыннар дип, ?бием бар к?чен? тырыша.
Х?зергесе вакытта, ?бием лаеклы ялда. Ул бар к?чен без – оныкларны т?рбиял??г? куя. Мин ?бием? кояш гомере, саулык-с?лам?тлек, тыныч картлык телим. ?бием безг? бик кир?к. Ул авырмасын иде, картаймасын иде. Б?хетле, имин булсын иде ул!
Без ?биебезне бик-бик яратабыз, х?рм?т ит?без.
Гайзуллина Дил?. 1 нче сыйныф укучысы.
Сочинение-фикер й?рт?не? бурычлары:
Бирелг?н текстны, аны? фрагментын, тема ??м идеясен, автор фикерен анализлау.
Подтекст бел?н эшл??, анык ??м яшерелг?н фикерл?рне с?зл?рд?н, ??мл?л?рд?н табу.
Сочинение язу ?стенд? эшл?? т?ртибе
Текстны игътибар бел?н укы. Автор проблемасын табарга тырыш.
Биремд? к?рс?телг?н фрагментны тексттан тап, сорауларга ?авап бир:
бирелг?н фрагмент текст композициясен? ничек ?релеп кит??
гомуми теманы ачуда ул нинди роль уйный?
Фрагменттагы т?п с?зл?рне, аларны? м?гън?сен билгел?, сорауларга ?авап бир:
т?п (ачкыч) с?зл?р нинди м?гън?д? кулланылган: туры яки к?черелм?ме?
сур?тл?? чараларыны? нинди ???мияте бар?
автор фикере аныкмы, ?лл? яшерелг?нме?
автор позициясе нинди?
Фрагменттагы м?гън? турында ?зе?не? фикере?не формалаштыр.
Фикере?не исбатлау ?чен, 2 аргумент (д?лил) тап, к?рс?т.
??р аргументка (д?лилг?) тексттан иллюстрация тап (цитата яки ??мл?не? номеры)
Текстны т?б?нд?ге т?ртипт? яз:
тезислар – аргументлар – н?ти??
Сочинение-фикер й?рт?не? якынча моделе:
Кереш – тезислар: фикер й?рт? ?чен якынча м?гъл?матлар (автор нинди проблема к?т?р??)
Т?п ?леш – аргумент-иллюстрациял?р (д?лилл?р ??м мисаллар): фрагмент белдерг?н фикерне а?лату(автор н?рс?не к?зд? тота?)
Йомгак – н?ти??: текст фрагментын а?лауны? д?реслеге.
Т?п ?лешт? фикер-д?лилл?р к?бр?к булса, ике-?ч кызыл юл да булырга м?мкин. Гомум?н алганда, сочинениед? ?ч кызыл юл булырга тиеш.
Ана турындагы текст буенча язылган сочинение ?рн?ге
Текст ахырында бирелг?н ??мл?л?р безг? бала чакта алган т?рбияне? гомерлекк? ?ит?ч?ген а?лата. Текст “К??елем? ?нием салган орлыклар г?з?л Туган илемд? ?стел?р, ч?ч?к аттылар”, – диг?н ??мл? бел?н т?г?лл?н?. Автор, минемч?, ?нил?рне? с?зен, ки??шен ты?ларга, алар ?йтк?нне ??рвакыт ист? тотарга куша, ч?нки ?нил?р – и? кадерле, и? газиз, и? изге кешел?р.
Автор с?зен ?зене? ?нисен, аны? ?ылы с?зл?рен онытмавы, к??еленд? саклавы турында ?йт?д?н башлый. Аны? ?нисе д? “…балаларыны? эшч?н, намуслы булып ?с?л?рен тели иде.” Д?рест?н д?, ?нил?р балаларын бары яхшылыкка ?йр?т?л?р. Текстта ана образыны? зурлыгы, бала т?рбиял??д? ана с?зене?, х?тта елмаюыны?, тавышыны? да ???мияте, т?эсир к?че турында ?йтел?. Бирелг?н д?лилне текстны? 15, 16, 17 нче ??мл?се бел?н расларга м?мкин. Авторны? ?нисе, балаларына ашату ?чен, бакча ?имешл?ре д? ?стер?. Бакчада ?лгерг?н к?нбагышларга малайлар да кызыга. Автор, ?нисенн?н сорамыйча гына, малайларга к?нбагыш бир?. ? ананы? к??еле сизгер: ул малаены? ялгышын белеп ала ??м улына гомерлек сабак бир?. Уенын-чынын берг? кушып шелт?ли. Онытылмаслык т?рбия, сабак була бу. Бу турыда без 21 нче ??мл?д?н бел?без.
Шулай итеп, балада намуслылык, гаделлек, туры с?злелек т?рбиял?н?. Текстны? авторы безне шу?а ышандыра. Аналарны? т?рбия м?кт?бе мен? шундый булырга тиеш т?. “Бала чакта алган т?рбияне со?ыннан б?тен д?нья халкы да ?зг?рт? алмас”, – дип язды к?ренекле м?гъриф?тче Р.Ф?хреддин д?.
Сочинение. Х?с?н бай.
Текст ахырында кеше тудырган матди байлыклар юкка чыкканда да, рухи кыймм?тл?рне? югалмавы турында с?йл?н?. Ул текст: “… Х?с?н байны? хезм?тен юкка чыгару ?чен, шулкад?р кан коеп, шулкад?р х?ср?т чиг?рг? кир?к иде мик?н?!” – диг?н ??мл? бел?н т?г?лл?н?. Автор, минемч?, инкыйлабны? ??мгыятьк? китерг?н зыяны турында уйланырга чакыра. Бу ??мл?д?н к?ренг?нч?, инкыйлаб чорында бай катлау кешел?рене? байлыкларын тартып алып, ?зл?рен юк итс?л?р д?, алар тудырган рухи нигез – м?четл?р ?аман ис?н.
Автор с?зен Х?с?н байны? аяныч язмышын сур?тл??д?н башлый. “Революцияд?н со? аны? … байлыгын тартып алалар, … т?рм?л?рд? й?рт?л?р, якыннарын атып ?тер?л?р.” Минемч?, кан коймыйча да, ул ?з байлыгын я?а х?к?м?тк? бирг?н булыр иде. К?пл?р шулай эшл?г?нн?р. Тик инкыйлаб вакытында матди байлык ху?аларын юк ит? беренче урында торган. Моны? бел?н я?а власть оттырган гына. Х?с?н байны юк итеп кен?, аны? изге гам?лл?рен сызып ташлый алмаганнар. И? ???миятлесе: халык аны онытмаган, ч?нки Х?с?н бай милл?тене? рухи ?сеше турында уйлаган. “… никад?р бай булса да, ятимн?рне онытмады бит, м?др?с?л?р, м?кт?пл?р салдырды, м?четл?р т?зетте, гомере буе изгелект? булды, ” – ди автор. Чыннан да, кешене? б?еклеге бернинди байлык бел?н д? ?лч?нми. ?з милл?тен укымышлы итеп к?рерг? тел?г?н Х?с?н байны? ?стенлеге аны? игелекле гам?лл?ренд?. Андыйлар ис?н вакытта ук ?зл?рен? ??йк?л коралар. Х?с?н бай т?зетк?н м?четл?р ?н? шул турыда с?йли. Алар ?аман да ис?н.
Шулай итеп, яхшылык ?ирд? ятмый. ??р кешене? ?ирд? эзе, яхшы исеме калырга тиеш. Х?с?н бай да изге гам?лл?ре бел?н халык к??еленд? яши, исеме д? тарихка кер
Минем яраткан язучым.
Без беренче тапкыр м?кт?пк? кил?г?, ?лифба китабын ачуга:
“И туган тел, и матур тел,
?тк?м, ?нк?мне? теле!
Д?ньяда к?п н?рс? белдем
Син туган тел аркылы” дип язылган шигырь юлларын укыйбыз. Бу шигырьне б?ек язучыбыз Габдулла Тукай язган. Шигырь кешене тормышны? б?тен чорларына алып кайта. Си?а гомер б?л?к итк?н ?ти – ?ние?не? теле аша, син д?ньяны таныйсы?. Башка телл?р ?зл?ренч? матур булса да, ?з теле?не? я?гырашы ук б?т?н. Туган теле? аша ?ирд?ге, кешед?ге матурлык б?тен тулылыгы бел?н а?лашыла. Татар теле ?тк?м – ?нк?м кебек ?к якын дип язуы ?чен, Габдулла Тукай минем яраткан язучым булып тора. Аны? к?п кен? ?киятл?рен ?нием ми?а кечкен?д?н укый иде. Габдулла Тукай аз гына вакыт эченд? бик к?п шигырьл?р, ?киятл?р язып калдырган. Аларны балалар гына т?гел, олылар да яратып укыйлар. Аны? ?с?рл?ре безг? ?гет – н?сыйх?т биреп тора. Габдулла Тукай к?п кен? балаларны? яраткан язучысына ?йл?нде. Аны? тормыш юлы бик авыр була.
Ул ?зе 1886 нчы елны? 26 нчы апреленд? х?зерге Татарстан республикасы Арча районы Кушлавыч авылында М?х?мм?тгариф гаил?сенд? д?ньяга кил?.Тукайга алты ай булганда аны? ?тисе ?леп кит?, ? д?рт яшьт? – ?нисе д? ?леп кит?. Ул ятим кала. Аны бабасы т?рбияли. Бабасыны? ?зене? д? гаил?се зур булганлыктан ул ?ги ?бисен? артык бала гына булып тора. ??м аны бер ямщикка утыртып, Казанга озаталар. Анда ямщик аны”Асрарга бала бир?м, кем ала?” дип саткан. Шуннан аны баласыз бер карт бел?н карчык алып, ике – ?ч ел т?рбиялил?р. Л?кин алар да авырып кит?л?р ??м аны я?адан бабасына кайтаралар. Мен? шундый авыр тормыш юлын Габдулла Тукай кечкен?д?н татып яши.
Габдулла Тукайны? кайсы гына шигырен алсак та, анда туган телг? м?х?бб?т сур?тл?н?. Ул ?зене? и? кадерле кешел?ре – ?ти – ?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, алар рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерг?н:
И туган тел! Синд? булган
И? элек кыйлган догам:
Ярлыкагыл, дип, ?зем ??м
?тк?м – ?нк?мне, Ходам!