Сочинение тема на татарском языке на татарском

5 вариантов

  1. Примерное сочинение-рассуждение (на татарском языке) на актуальные проблемы в нашей жизни – алкоголь, наркотики.
    “Матурлык д?ньяны коткарыр”, -дил?р. Минемч?, и? матур кешел?р – балалар. Без гаил?д?, м?кт?пт? т?рбиял?н?без. ? м?кт?п ул – д?нья­га, тормышка караш формалаша торган и? изге урын.
    Бала беренче тапкыр м?кт?п­к? килг?ч ?зен? дуслар таба, алар бел?н аралаша. Еллар утк?н саен ул акыл, т??риб? туплый.Аны? тор­мышка ?з карашы, ??р н?рс?г? ?з фикере барлыкка кил?.
    Л?кин кешел?р табигать тара­фыннан шундый т?рле итеп яра­тылганнар. Холык-фигыльл?ре, кы­яф?тл?ре, социаль х?лл?ре, д?ньяга карашлары бел?н кешел?р бер-бер­л?ренн?н шактый аерыла.
    Безне? арада да т?рлел?ре бар. Дин юлына кереп китк?н, с?ла­м?т яш?? р?веше алып барган, акыллы, белемле яшьл?р бел?н бер- р?тт?н начар гад?тл?рг? иярг?нн?­ре д? бик к?п.
    Мине бигр?к т? наркомания диг?н зур аф?т борчый. Элек без бу турыда телевизордан к?реп, газета-жуналлардан укып белдек. «Ярый ?ле безд? юк бу чир», дип уйлый идек.
    К?пл?р наркотик кармагына бик тиз эл?г?. Бу баткаклыкка кереп баткач кына алар аны? нинди кур­кыныч ик?нен а?лыйлар. Алар инде беркайчан да с?лам?т, ирекле була алмыйлар. Кеше ?зене? наркоман ик?нен а?лаганда бик со? була инде. Л?кин чын наркоманнар да ?зл?рен наркоман итеп танырга тел?мил?р. Алар язмышларына буйсынып, тор­мыш ?чен к?р?шс?л?р, ?зл?ре ?чен яхшырак булыр иде.
    Эн? бел?н бит ?ле СПИД вирусы да дус. К?п наркоманнар ВИЧ ин­фекцияле була ик?н.ВИЧ инфекцияле наркоман ана­лардан з?гыйфь балалар туа, к?пме кешел?р наркоман туганнары ?чен газап чиг?. Бу турыда  газеталарда бик  к?п файдалы материаллар бар.   Бу м?кал?л?рд? к?п т?рле файдалы ки??шл?р, гыйбр?тле вакыйгалар бел?н та­нышырга  була.Шушы газеталарда м?кал?л?рне,хатларны укыгач ,мин аларны? геройлары ис?нме,т?гелме ик?нлеге турында уйлыйм. Алар кайчандыр  безне? арада яш?г?н кешел?р бит.Аларны? язганнары – наркомания д?ньясында аяк басканарны? уртак язмышы . Мин ?зем? андый язмыш тел?мим .
    Бер??л?р л?зз?тне, р?х?тлекне шул наркотиклардан, т?м?кед?н, алкогольле эчемлекл?рд?н алсалар, яхшы, т?рбияле кешел?р р?х?тлек­не, л?зз?тне тормышта, яш?ешт? к?р?л?р. Бала ?зене? гаил?сенд?, ян?ш?д? ?ти- ?нисе, туганнары. Ул алар бел?н к??елле с?йл?ш?, ??г?м? кора. Ял к?нн?ренд? берг?л?шеп табигать кочагына чыгып кер?, тир?-якны к?з?т?, гаил? берлеген д? сакларга ярд?м ит? бит. ?йе, х?зер ?ти-?нил?рне? вакыты бик к?п т?гел, к?бесенч? ул юк та ?ле. Гаил? ?ылысы ??р кешег? р?х?тлек, л?зз?т бир?. ?йтик, бала м?кт?пт? дуслары бел?н аралаша, белем ала. ?леге дустына м?гал?м? кешег? р?х?тлек, л?зз?т бирмиме­ни? ?лб?тт?, бир?. Бары ?зе?не? рухи ныклыгы?ны саклаган х?лд?, тормышны? ??р мизгеленн?н ях­шылык кына эзл?рг? кир?к.
    Тормыш гел р?х?тт?н, яхшылык­лардан гына тормый. Л?кин бер­н?рс? д? гомерлек т?гел, авырлык­лар вакытлыча гына. Аларны ихтыяр к?чен саклаган х?лд?, сабыр итеп ?тк?реп ?иб?р? белерг? кир?к. ?г?р д? кеше ?зен? начар гад?т­не юлдаш ит? ик?н, авырлыклар ?т?р, ? ?леге начар гад?т кешед? калыр. Тормышны? матур, с?енеч­ле мизгелл?рен кеше тулысынча кабул ит? алмый. Ул инде начар гад?т баткаклыгында. Бары тик ?леге сазга килеп эл?кк?ч кен? кеше ?зене? кайда ик?нлеген а?лый. Л?­кин со? була. Мондый х?лд? калмас ?чен ?ти-?нил?ребез, укытучыларыбыз безне тормышка ?зерлил?р, зарарлы гад?тл?рд?н саклыйлар. Алар безг? б?хетле яш?? серл?рен ?йр?т?че чын дусларыбыз, ки??шчел?ребез.
    Мен? шушындый ?ти ??м ?нил?р, укытучы­лар булганда, ??р бала файдалы эшл?р бел?н ген? ш?гыльл?нер, на­чарлыклар, зарарлы гад?тл?р без­не читл?теп ?т?р, дим мин. Б?тен д?ньяда яман чирл?рне, зарарлы гад?тл?рне бетер? – ??ркемне? изге бурычы, ??р бала, ??р ?лк?н кеше к?р?шк? кушылса ??м ?зе д? яхшы ?рн?к к?рс?тс?, без мо?а иреш?ч?к­без.
    Барысы да ?зебезне? кулда.

  2. Султаншин Салават, 8 л
    РТ, г.Набережные Челны
    МАОУ «СОШ№48»
    Руководитель Султаншина
    Миляуша  Исрафиловна,
    учитель   татарского                                                                                                                                       языка и литературы
    Татарский народный праздник – Сабантуй
    (сочинение на татарском языке)
    Сабантуй б?йр?ме ? татар халкыны? и? олы б?йр?мн?рене? берсе. Ул ? хезм?т ??м дуслык б?йр?ме.
    Сабан туе ? ул ??ркемне? к?теп алган изге б?йр?ме. И? элек Сабантуй ?тк?р? ?чен м?йдан ?зерлил?р. Безне? авылда Сабантуй урман буе?дагы яшел чир?м бел?н капланган и?к?лект? ?тк?рел?.
    Ирт?г? Сабантуй буласы к?нне авыл яшьл?ре, урам буйлап гармуннар уйнап, ?ырлап-биеп, ху?абик?л?рд?н, яшь киленн?рд?н Сабан туе ?чен махсус ?зерл?нг?н б?л?кл?р ?ыеп, халыкны б?йр?мг? чакырып й?рил?р. Бу «С?лге ?ыю» дип атала.
    Икенче к?нне матур итеп биз?лг?н м?йданга б?йр?мч? киенг?н халык ?ыела. М?йдан уртасында батырлар к?ч сынаша. ?и??чел?рне т?к? ??м кыймм?тле б?л?кл?р к?т?. Бертуктаусыз музыка я?гырый, ??ркем ?зене? осталыгын к?рс?т?: кемдер ?ырлый, кемдер бии, кемдер музыка коралларында уйный.
    Яланаяклы малайлар багана башындагы с?лгег? ?рм?лил?р. Мин ?зем к?кре баганага мен?рг? яратам. Олыраклар аркан тартыша, капчык бел?н сугыша, кашыкка йомырка салып й?гер?л?р. У?ган кызлар й?гер?-й?гер? су ташый. Бер т?ркем халык ч?лм?к ватучыга к?ч биреп тора. Кемдер табактагы катыктан авызы бел?н акча эзли. Б?тен ?ирд? ? уен-к?лке, шаярулар.
    Кин?т м?йдан, тын калып, чабышып кил?че атларга юл ача. Беренче килг?н атны шау-г?р килеп кул чабып каршы алалар. Со?ыннан килг?н ат та ?лешсез калмый. Кайсы кеше, й?гереп килеп, атны? муенына с?лге сала, икенчесе чабышчы малайны? башына т?б?т?й кидер?.
    Сабан туе шулай, шаулап-г?рл?п, кичк? кад?р д?вам ит?. Бушап калган м?йданга карагач, ямансу була. Тагын бер елга кад?р сау бул, Сабантуй! Без сине сагынып к?т?рбез.

  3. К?пт?н т?гел б?тен кешелек д?ньясы с?екле шагыйребез, Советлар Союзы Герое Муса ??лилне? зур юбилеен билгел?п ?тте. Барлык халыкларны? с?екле улы Муса ??лилне? исеме тарих битл?рен? алтын х?рефл?р бел?н язылган.
    Шагыйрь Муса ??лил ?зене? б?тен гомерен туган илен?, туган халкына багышлады. Аны? б?тен тормышы — героик тормыш ул. Муса ??лил шигырьл?ренд? туган халкыны? азатлыгы ?чен к?р?шт? ?зен корбан ит?рг? ?зер торган к?р?шче образы тудыра, ?зе д? халык эше ?чен со?гы сулышына кад?р аяусыз к?р?ш?.
    Ул халык эше ?чен к?р?шерг? бирг?н антын ти?д?шсез батырлык, искиткеч ныклык бел?н ?ти, ?з халкыны? азатлыгы ?чен со?гы тамчы канынача сугыша. Г?з?л тормышын ул туган иле ?чен корбан итк?нлеген? нык ышанган х?лд? т?г?лли.
    Батырлык ??м илг? тугрылыкны
    Шушы ?лем бел?н белдерик, —
    ди ул ?зе бел?н берг? тоткынлыкта фашизмга каршы к?р?ш?че Абдулла Алишка.
    Шагыйрь ?зене? со?гы сулышын алганда да ?лемсез батырлык эшл?вен? ышана:
    Туфрак к?м?р т?нне, к?м? алмас
    Ялкынлы ?ыр тулы к??елне.
    «?лем» диеп ?йтеп буламы со?
    ?и?еп ?лг?н мондый ?лемне?
    Муса ??лил ?лемн?н курыкмый, ??м «б?лки мен? шушы ?лем безг? м??ге яш?? китерер» дип горурлана. Туган илд? аларны? хыяллары ч?ч?к атачак, алар шу?а инанганнар ??м шуны? бел?н юанганнар.
    Б?ек Ватан сугышыны? беренче к?нн?ренн?н ?к Муса ??лил Совет Армиясе сафларына баса. Совет халкы кичерг?н зур сынау к?нн?ренд? шагыйрь ?зене? Ватан алдындагы бурычын тулысынча а?лап эш ит?, ?зене? ?ткен кал?мен фашизмны тар-мар ит? ?чен к?р?шт? и? к?чле коралга ?йл?ндер?.
    ?ырым, синд? минем г??д?л?нде
    Илне с?йг?н й?р?к тибешем.
    ?ырым иде антым:
    Яш?с?м д?,
    ?лс?м д? тик туган ил ?чен!
    Шагыйрь совет кешел?рен сугышта да, тылда да тулысынча фашизмга каршы к?р?шерг? чакыра. Б?ек б?релешл?р барган утлы кырларда, фашистлар яудырган туплар астында й?рг?нд?, Муса ??лил ?зене? ?с?рл?ренд? к?перне шартлатып, дошман утыннан ??лак булган партизанны? батырлыгын сур?тли, фашистлар тарафыннан ?терелг?н сабый ?чен со?гы тамчы канына кад?р сугышырга ант бирг?н солдатлар турында ?ырлый. Л?кин Мусага ?и?? языны? ?зен к?рерг? насыйп булмый. 1942 нче елны? июненд? Волхов фронтындагы каты сугышлар вакытында авыр яраланып а?ын ?уя: фашистлар аны ?сир ит?л?р. К?р?шче шагыйрьне? тормышында и? фа?игале ??м героик к?нн?р башлана. Дошманнар бел?н к?р?шт? чыныккан шагыйрь б?тен к?чен? коллык богауларын ?зеп ташларга тырыша. Ул, а?ына кил? бел?н ?к, ?зене? нинди хурлыкка т?ш?ен а?лый, ??м шунда ук, туган илен? м?р???гать итеп, совет солдаты диг?н б?ек исемне аклый алмавы ?чен гафу ?тен?:
    Кичер мине, илем, сине? б?ек
    Исеме? бел?н килеп сугышка,
    Данлы ?лем бел?н к?мелм?дем
    Бу т?немне со?гы сулышта.
    ??лил, совет солдатлары арасында ышанычлы ?сирл?р табып, концлагерьдан к?м?к качу оештыра. Листовкалар, прокламациял?р яза, ?сирл?р арасында тарата. Фашистлар, кулларына к?ренекле татар совет шагыйре эл?кк?нне белеп, Мусаны Берлинга озаталар. Л?кин Муса монда да туктап калмый. Ул немецлар т?къдим итк?н вазифага риза була, ч?нки бу эшт? а?а партизаннар бел?н элемт? урнаштырырга м?мкинлекл?р булачак. Л?кин бер сатлык?ан яшерен оешма серен дошманнарга с?йл?п бир?. ??лилчел?рне каты сак астына алалар. Батыр к?р?шчел?р со?гы с?гатьл?р якынлашуын сиз?л?р. Муса да шигырьл?рен т?рле кешел?рг? тапшыра, аларны туган илен? алып кайтып ?иткер?л?рен ?тен?.
    1944 нче ел, 25 нче август. Бу д??ш?тле к?нне патриот шагыйрь Муса ??лил ??м аны? унбер к?р?шт?шене? тормыш юлына нокта куела. Л?кин бернинди явыз ?лем, бернинди дошман гильотинасы аны безне? арадан алып кит? алмый. Муса ??лил — ?лемсез. Мен? нич? еллар инде ул халык к??еленд? якты бер ?ыр булып яши. ?зене? ?лемсез шигырьл?ренд? яши.
    Тормышым минем мо?лы бер ?ыр иде,
    ?лемем д? я?гырар ?ыр булып.
    Муса ??лил ??м башка к?р?шчел?рне? гомере — героик симфония. Аны? со?гы аккордлары искиткеч! Бер м??аб?т ??м тарихи мо? булып я?гырый. Ул кешел?рне? ?анын тетр?т? ??м сугыш кырында туган ?ырларны? ??рвакыт сугышчан сафта калуы турында с?йли.
    Муса ??лил — патриот шагыйрь. Халкыбызны? олы ?анлы батыр улын, б?ек гражданинын б?тен прогрессив кешелек зур ихтирам бел?н телг? ала.
    Каны? бел?н язган ?ырлары?ны
    Тетр?п укый сине б?тен ?ир,
    Буыннардан буыннарга килер,
    М??ге ?лм?с, Муса, сине? ?ыр!
    ??лил кебек ватанп?рв?р ?чен моннан да зуррак б?л?кне? булуы м?мкинме ик?н? ??лил турында нинди ген? матур с?зл?р ?йтс?? д?, аз булыр кебек. Бары тик аны? ?зене? с?зл?ре бел?н ?йт?се кил?:
    Эш к?рс?тк?н ирне ил онытмас,
    Каберен? эзне суытмас.

  4. 4
    Текст добавил: Радужная Снежинка

    Татарстан — минем республикам
    Идел ярларына нурлар сибеп,
    Матур булып ата безд? та?.
    Та? шикелле якты Туган илем,
    Б?хет бирг?н ?ирем — Татарстан.
    Г?лшат З?йнашева.
    Н?рс? ул Туган ил? Ул — сине? ?тие?, ?ние?, апа?, эне?, се?ле?, ?бие?, баба?. Ул — сине? туган, яш?г?н йорты?, урамы?, ш???ре?, авылы?. Ул — сине? сулаган ?ава?, басып й?рг?н ?ире?. Безне? барыбыз ?чен д? газиз туган илебез — Татарстан Республикасы.
    Безне? Татарстан картасын шагыйрьл?р з??г?р к?б?л?кк? д?, томырылып чабып баручы атка да охшаталар. Аны? м?йданы 68 ме? квадрат километр. Зур да, кечкен? д? безне? Татарстан. Зур, ч?нки д?ньяда ?ле кечкен? дист?л?г?н илл?р бар. Кечкен?, ч?нки зурлыгы бел?н аны да узып китк?н илл?р к?п. Х?ер, безне? халыкны? байлыгы анда яш?г?н ?ирне? зурлыгы бел?н ген? б?ял?нми. Татарстан у?дырышлы кара туфракка, урман-суга бай. Анда тигезлекл?р кайчак с?з?к таулар бел?н алышына. Европаны? Татарстан аша узган и? зур елгалары — Идел, Чулман илебез картасында з??г?р билбау кебек. Алар буйлап зур-зур корабларда к?п ди?гезл?рг? барып ?итеп була. ? боргаланып-боргаланып, бу матур ?ирл?рне тагын бер кат к?реп калыйк ?ле дип, кире кайта-кайта агучы кечер?к елга, инешл?рне? саны бик к?п.
    Безне? Татарстаныбызны? яз дис?? — чын язы, ??й дис?? — чын ??е, к?з дис?? — чын к?зе, кыш дис?? — чын кышы бар. Кыш ?итс?, ??йне сагына башлыйбыз, ??й ?итс? — кышны. Халкыбызны? с?екле шагыйре Габдулла Тукай ?йтмешли, ?авабыз шундый:
    Анда бик салкын в? бик эссе т?гел, урта ?ава,
    ?ил д? вакытында исеп, я?гыр да вакытында ява.
    Татарстан — ул ш???рл?р, фабрика, заводлар иле д?. Казан, Яр Чаллы, ?лм?т, Чистай, Алабуга, Б?гелм?, З?й, Азнакай кебек егермел?п ш???ре бар. ? нурлы Казан — илебезне? башкаласы.
    И Казан! Д?ртле Казан! Мо?лы Казан! Нурлы Казан!
    Тукайны? бу с?зл?рен ку?тл?п, шанлы Казан! Фа?игый Казан! Серле Казан! — дип д?вам итс?к, шагыйрь ?йтк?нн?рг? бер д? хилафлык итм?бездер.
    Шанлы дис?к, Казаныбызны? б?ек ?тк?не, аны? Ауропа бел?н Азия арасында бер ?к вакытта калкан да, ике континентны тоташтыручы ?з?к т? булып торган чоры к?з алдына кил?. Ш???рне? фа?игасе андагы т?хет ?чен килг?н-китк?н ханнарны? ?зара б?релешл?ре бел?н б?йле. Серле диябез ик?н, Казан тарихы чыннан да серле бер п?рд? бел?н капланган. Ш???рг? кайчан нигез салынган, аны? исеме кайдан килеп чыккан? ?ле боларны? барысы да табышмак булып кына кала бир?. Нишлисе? бит, р?химсез илбасарлар кулы бел?н б???л?п бетергесез байлыгыбыз, милли кулъязмаларыбыз, язма ?д?биятыбыз, шулар бел?н ?зебезне? тарихыбыз юкка чыгарылган.
    Казан ш???рен? инде 1000 ел. Ул Г. Тукай, Г. Ибра?имов, Г. Исхакый, Ш. М?р?ани, М. ??лил, С. С?йд?шев, Б. Урманче, Л. Толстой, Ф. Шаляпин, М. Горький, Н. Лобачевский, А. Бутлеров ??м башка бик к?п д?ньяга даннары таралган язучы, галим, композитор, р?ссам, к?р?шчел?рне? исемн?ре бел?н б?йл?нг?н. Алар Казанда яш?г?нн?р, укыганнар, и?ат итк?нн?р, к?р?шк?нн?р.
    Казан ш???рене? и? биек, и? тек? елга ярында ак Кремль диварлары урын алган. Аны? уртасында — С?ембик? манарасы. Ул — безне? ?иребезд? булып узган бик к?п вакыйгаларны? ша?иты.
    1552 нче ел, 2 нче октябрь… Казан Явыз Иван гаск?рл?ре тарафыннан яулап алына. Бу ел ис?бен? карашлар тукталган саен, к?з алдына й?р?кл?рг? т?з?лм?с яра салып, Казанны? со?гы к?нн?ре килеп баса. Казан кешел?рен кырып бетер? — урыс тарихында и? зур в?хшилек, аны? и? гыйбр?тле с?хиф?л?рене? берсе. Шушы й?р?к тетр?ндергеч 1552 нче елдан бирле, 438 ел к?тк?н к?н килде. Изге с?гать сукты!
    Алтын к?йм?г? утыртып, еф?к киемн?рг? т?реп, Иделебез аркылы С?ембик?не чит ?ирл?рг?, м??б?ри озаткан чакта й?р?кл?ре сыкрап калган ?би-бабаларыбызны? кил?ч?кк? булган якты ?метл?ре б?ген тормышка ашты!
    1990 нчы елны? 30 нчы августында Татарстанны? м?ст?кыйльлеге, б?йсезлеге хакында Декларация ??м 1992 нче елны? 6 нчы ноябренд? Конституциябез кабул ителде, 1994 нче елны? 15 нче февраленд? Шартнам?г? кул куелды.
    ??р б?йсез, м?ст?кыйль ил ?зен? ген? хас байракка ия. Суверен Татарстан байрагы беренче м?рт?б? 1991 нче елны? декабренд? башкалабыз Казанны? Ирек м?йданындагы Югары Совет бинасы ?стенд? ?илферд?де. Аннары ул республикабызны? ш???рл?ре, районнары, авыллары ?стен? к?чте.
    Табигатьт? яз. Тизд?н Б?ек ?и??не? 58 еллыгын билгел?п ?т?ч?кбез. Ярты Гасырдан артык вакыт ?тте ул д??ш?тле еллардан со?. ?мма яралардан ?ле ?аман кан саркый. Юк, т?н яраларыннан т?гел, к??ел яраларыннан.
    Бу к?нн?рд? сугыш ветераннары да, тыл ветераннары да ?зг?реп, яш?реп китк?н т?сле. Алар еракта калган кадерсез яшьлекл?рен? кайтып, аны? ??р к?нен иск? т?шереп уйланалар, мо?суланалар, елап-сыктап алалар. Егет чаклар, я?а гына ?йл?неп б?хет-с?гад?тт? яш?р еллар сугыш кырында калган. Миллионнарны? гомере япь-яшь килеш ?зелг?н.
    ? к?пме кызлар, апалар, се?елл?рне? с?ю тулы к??елл?ре ?рнеде, с?ю-наз к?теп тетр?г?н иренн?рд? ?аман ачы к?з яше т?ме булды.
    Кулларына эн?-?еп тотып, туачак б?бил?рен? к?лм?к чиг?рг? тиешле к?пме н?фис затлар, барысын-барысын онытып, сугышка кит?рг? м??б?р булдылар. К?р?к-к?йл? тотып окоп казыдылар, й?гереп-чабып снаряд ташыдылар, зенитчылар булып к?кне сакладылар, н?фис и?н?рен? ?зм?верд?й егетл?рне салып, сугыш кырыннан алып чыктылар, яраларын б?йл?дел?р.
    Моннан н?къ 58 ел элек — августны? 25 енд? Германияд?, Берлинны? Плетцензее т?рм?сенд? унбер татар улыны? гильотина пычагы астында башы ?зелде. Алар га??еп батырлык, берд?млек к?рс?теп, татар халкыны? горурлыгына, намусына ?верелде.
    1967 нче елда Кремль янындагы Беренче Май м?йданында Муса ??лилг? ??йк?л ачылган иде. К?пт?н т?гел калган ун батыр исеме д? ??йк?л эрг?сенд?ге таш диварда урын алды. Шул у?айдан ??лил ??йк?ле янында бик зур митинг булды. Казанлылар бел?н берг? анда башкалабыз кунаклары да катнашты. Алар арасында герой-шагыйрь Муса ??лилне? к?р?шт?шл?ре, Муса абый бел?н и?г?-и? к?р?ш юлы ?тк?н ?мир ага Ут?шев, ?зб?кстаннан килг?н Ф?рит Солтанбеков, ??лилне? тормыш ипт?ше ?мин? ханым, кызы Чулпан, оныгы Таня да бар иде.
    «Син ?лде?! Шулай да булсын! Л?кин кыю, к?чле рухлыларны? ?ырларында ирекк?, яктылыкка горур чакыручы ?анлы ?рн?к булырсы? син!» дип язган б?ек рус язучысы М. Горький. ?йтерсе? л? М. ??лил ??м аны? к?р?шт?шл?ре турында ?йтелг?н бу с?зл?р. Чыннан да, Муса ??лил, халкыбыз батырлыгы символы булып, безне? к??елл?рд? яши. Халкы ?чен ?лемн?н д? курыкмаган ка?арманнар ?анлы ?рн?к безг?!
    Республикабыз ?ире кара алтын, табигый газ, ташк?мер, торф, т?зелеш материалларына бай. ?мма ?иребезне? байлыгы к?п еллар буенча в?хшил?рч? таланды, ?авабыз пычранды. Кил?ч?кт? без ?з ?иребезне? ху?алары булырга, мондый кыргыйлыкка юл куймаска тиеш.
    Республикабызны? и? зур байлыгы, олы горурлыгы — Татарстан халкы. Ул инде д?рт миллионга якынлашып кил?. Татарстан ?ире — татар халкыны? борынгы, тарихи туган иле. Безне? халкыбыз ки? к??елле. Монда к?п кен? башка милл?тл?р ?зл?рене? икенче туган илл?рен тапканнар. Татар халкы гасырлар д?вамында рус, чуаш, мари, башкорт, мордва, удмурт ??м башка халыклар бел?н туган ?иребезне тагын да матурлау ?чен хезм?т итк?нн?р. Г. Тукай с?зл?ре бел?н ?йтк?нд?, «тел, л?гать, гад?т в? ?хлак алмашып» яш?г?нн?р.
    ??р халыкны? аеруча яраткан, ?з итк?н б?йр?мн?ре була. Безне? халкыбызда ис? бу — Сабан туе б?йр?ме.
    Сабан туе язгы кыр эшл?ренн?н со? ?тк?рел?. Юкка гына «Сабан туе — хезм?т туе» дип ?ырламыйлар. Табигатьне? матур кочагында, мо?лы кошлар сайравы астында бу б?йр?м тагын да ?анлана, тагын да ямьл?н? т?ш?.
    Милли к?р?шт?н башка Сабан туен к?з алдына китер?е д? кыен, ? атлар чабышын инде ?йтеп т? тормыйм. Ак к?бекк? баткан юргаларны? м?йдан уртасында баш ч?еп биешеп й?р?л?ре к?пме к??ел к?т?ренкелеге бир?!
    ?йе, Сабан туе — шатлык туе. К?кт? янып торган кояш та ул к?нне яктырак, матуррак карый кебек. Бар д?нья матурлана, г?з?ллекк? т?рен?. Б?тен ?ирд? шатлык, б?хет х?кем с?р?. Мен? шу?а к?р? Сабан туе минем ?чен аеруча якын.
    Халкыбызны? тагын бер зур байлыгы — ул аны? ме? елдан артык булган тарихы. Безг? ?з тарихыбызны, телебезне, м?д?ниятебезне сакларга, ныклап ?йр?нерг? кир?к. Х?зергесе к?нд? и? изге бурыч — ?зебезне? б?йсезлегебезне, м?ст?кыйльлегебезне к?з карасыдай саклау.
    Борынгы бабаларыбыз — болгарлар, кыпчаклар ?з илл?рен «Г?лстан» дип й?ртк?нн?р. Безне? республиканы? табигате д?, кешел?рне? тормышы да г?л бакчасы кебек булырга тиеш. Халкыбыз шуны? ?чен тырыша да инде. Л?кин шунысы кызганыч: ?йтк?небезч?, табигать к?нн?н-к?н пычрана, агачлар елдан-ел кими бара. Яшьл?ре, я?а утыртылганнары сир?к к?рен?.
    Кеше ?з гомеренд? кименд? ун т?п агач утыртырга тиеш диг?н с?зл?рне укыганым бар минем. Кеше гомере ?чен зур сан т?гел бу.
    ?леге санны ?ил?к-?имеш агачларын ис?пк? алып ?йтм?г?нн?рдер. Урман-кырларны яшелл?ндер? ?чен д? кеше агач утыртырга тиештер бит. Утырта ??м агач гомере бел?н ?з гомерен чагыштыра, н?ти?? ясый.
    Минем туган ягым Югары Киб?ху?а авылы да Татарстан Республикасыны? ямьле бер почмагы булып тора. Со?гы елларда авылымда к?п ?зг?решл?р булды: юллар салынды, йортларга газ керде, м?д?ни-к?нк?реш корылмалары т?з? шактый у?ышлы бара.
    Татарстан Республикасы — зыялылар, талантлар иле. Г. Кариев, С. Гыйзз?туллина-Волжская, К. Тинчурин, Ф. Яруллин, Н. ?и?анов, Х. Туфан, Н. Ис?нб?т, Г. Б?широв, Р. Яхин, С. Садыйкова, И. Шакиров… Болар — татар ??м урыс д?ньясына, б?тенд?нья м?д?ниятен? Татарстан Республикасы бирг?н олуг ш?хесл?р, халкыбызны? с?екле уллары ??м кызлары.
    Б?генге га??еп зур промышленносте, алга китк?н ф?не, борынгы ??м я?а корылмалары, м??аб?т театрлары, концерт ??м башка т?р тамаша заллары да — Татарстан к?рке.
    Туган ?ирен, туган илен кем ген? яратмый да кем ген? а?а табынмый ик?н?! Алда ?йтелг?нч?, Татарстаныбызны? табигате бик матур ??м шифалы бит.
    ?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?де. Ышанам, табигать авыру т?нг? андый шифа бирерг? с?л?тле.
    Кайларда со? шушы
    ?киятт?ге
    И? д? ямьле, асыл ил? — дис?м,
    Й?ри торгач белдек:
    Бу д?ньяда
    И? матур ил — безне? ?ир ик?н! —
    дип язды Х?с?н ага Туфан да.
    К??елг? ?зенн?н-?зе ?ыр кил?: «Аерма син безне, язмыш, туган илл?рд?н!»

  5. Табигать – туган йортыбыз. Табигать ул – безне? ?йл?н? – тир?без. Кояш, болыт, су, таш, ?семлекл?р, хайваннар – барысы да безне чолгап алган тир?лек – табигать дип атала. ??р ?ир й?зенд? гомер итк?н кеше ?зен? кир?кле ?йберл?рне табигатьт?н ала. Кеше иген, яшелч?, ?ил?к – ?имеш ?стер?, терлек, кош – корт ?рчет?. ?зен? яш?? ?чен у?айлы шартлар тудыра. Елга – к?лл?рд?н балык тота, урманнардагы ?ил?к – ?имешен, агачын файдалана. ?зл?рен? азык туплый. Табигатьебез аллы – г?лле ч?ч?кл?рг? к?мелеп утыручы болын – кырлары, чишм?л?рд?н челтер?п аккан саф, чиста сулары, к?мешт?й саф сулы к?лл?ре, кечкен? ген? инешт?н башлап, зур елгага таба ыргылучы елгачыклары бел?н бай. Табигать – ул безне яш?т?че д?, терелт?че д?, д?ньяны танырга ?йр?т?че д?. Без табигатьне? ??р ел фасылына сокланып, саклап, кадерл?п, яшеллекк? ??м матур ч?ч?кл?рг? к?меп, зыян китермич? ?з туган йортыбыз итеп кадерл?п яш?терг? тиешбез. Табигать матурлыгы – ул безне? матурлык. Кызганычка каршы, б?генге кешелек табигатьне? кадерен белеп бетерми. Табигатьебезне? чиста сулы елга – к?лл?рен пычрату, очсыз – кырыйсыз урманнарын бер м?гън?сез кисеп бетер?, химия заводларны? агулы газлары бел?н чиста ?авабызны бозу, урамнардагы ч?п – чарларны? ??елеп ятуы к??елл?рне тетр?ндер?. Моны булдырмау – ул безне? изге бурычыбыз. Мен? ямьле яз ?итте. Кыя таулардан ташулар ага башлады, урамнарда ташланып калынган ч?п – чарлар кар астыннан калкый башладылар. Берк?нне безне укытучыбыз, м?кт?п тир?сен ч?п – чардан арындыру максаты бел?н, урамга алып чыкты. Чыккан идек, анда н?рс? ген? юк? ! Анда к?газь калдыклары, т?м?ке ч?пл?ре, шеш? савытлары ??м башкалар. Шушы ташландык ?йберл?рне к?реп га??пл?неп т? куйдым. Шуны? х?тле кешене? т?ртипсезлеге, ?ыйнаксызлыгы, ?д?псезлеге борчый мине. М?кт?п тир?сен ч?п – чарлардан арындыргач, укытучыбыз бел?н сыйныфка кереп, табигатьне? кадерен бел?, аны чиса тоту турында кызыклы ??м кир?кле м?гъл?матлар тупладык. Бернич? кис?т? бел?н язылган фикеремне д? ?йтеп ?т?сем кил?: Урман, болын, сулык, к?лл?рне пычратма, ч?п ташлама, тел?с? кайда учак якма! Агачларны р?хс?тсез кисм?, ботакларын сындырма, ?л?нн?рне тамыры бел?н йолкыма! Табигать байлыкларын кир?генн?н артык кулланма! Табигатьебезг? зыян салучыларга юл куймыйк. Аны ?з туган йортыбыз итеп саклыйк, яклыйк ??м матурлыгына, иркен саф ?авасына, елга – к?лл?рен? игътибарсыз калмыйк. Табигать ул – безне ашата, эчерт?, киендер?, с?лам?тлекне саклый. ?зебезне? кылган эшл?ребез ?чен х?зер д?, кил?ч?к буыннар алдында да ?аваплы ик?нлегебезне тоеп яшик.

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *