Сочинение на тему бауыржан момыш?лы на казахском языке

11 вариантов

  1. Биография
    Родился 11 декабря (24 декабря по новому стилю) 1910 года в посёлке Орак-Балга Сырдарьинской области Российской империи, ныне Жуалынского района Жамбылской области Казахской Советской Социалистической Республики, ныне Республики Казахстан в крестьянской семье. Казах.
    В 1929 году окончил 9 классов. Работал учителем, экономистом Промышленного банка, секретарём ИсполКома Совета народных депутатов района, начальником районной милиции, инструктором Алма-Атинского городского военкомата Казахской ССР, прокурором района.
    Представление к званию Героя Советского Союза
    За проявленные мужество и героизм в битве под Москвой капитан Бауыржан Момышулы в 1942 году был представлен к званию Героя Советского Союза, однако был удостоен его лишь посмертно, 11 декабря 1990 года.
    Послевоенная биография
    После войны отважный офицер продолжал службу в Вооружённых Силах СССР.
    В 1948 году он повторно окончил Военную академию Генерального штаба, теперь уже по полной программе.
    С 1950 года — старший преподаватель Военной академии тыла и снабжения Советской Армии.
    С декабря 1955 года полковник Момыш-улы — в запасе. Член Союза писателей СССР.
    Вошёл в историю военной науки как автор тактических манёвров и стратегий, которые изучаются в военных ВУЗах до сих пор. Читал лекции по боевой подготовке во время визита на Кубу в 1963 году (опубликованы в испаноязычных газетах).
    Встречался с Министром обороны Кубы Раулем Кастро и был удостоен звания почётного командира 51-го полка Революционных Вооружённых Сил Кубы.
    В военных учебных заведениях США, Кубы, Израиля, Никарагуа отдельно изучается военный опыт Момышулы.
    “Волоколамское шоссе” стало книгой обязательного чтения для членов Пальмах, и позднее для офицеров Армии Обороны Израиля.
    Фернандо Эредиа писал, что “большинство кубинцев начинают изучение марксизма-ленинизма с “Волоколамского шоссе”.
    Скончался 10 июня 1982 года.
    Награды
    Герой Советского Союза (1990, посмертно).
    Орден Ленина.
    Два ордена Красного Знамени.
    Орден Отечественной войны 1-й степени.
    Орден Трудового Красного Знамени.
    Орден Дружбы Народов (23.12.1980).
    Орден Красной Звезды.
    Орден «Знак Почёта».
    Медали
    Творчество
    «История одной ночи».
    «За нами Москва».
    Биографическая повесть о генерале И. В. Панфилове «Наш генерал».
    Книга повестей и рассказов «Наша семья» (удостоена Государственной премии Казахской ССР в 1976 году).
    Путевые очерки «Кубинские встречи».
    Книга-хроника «Психология войны»
    Рассказы «Я помню их», «Помкомвзвода Николай Редин», «Спина» и др.
    Современники о Бауыржане Момышулы
    О незаурядном преподавательском даре Момыш-улы вспоминает один из слушателей академии И.М. Голушко в своих воспоминаниях «Солдаты тыла»:
    «Говоря о положительном влиянии лучших преподавателей на нашу аудиторию, не могу прежде всего не вспомнить о человеке в наших глазах полулегендарном. Речь идет о полковнике Баурджане Момыш-Улы, который читал курс общей тактики. Многие из нас узнали о нем еще по книге Александра Бека «Волоколамское шоссе», в которой Баурджан выведен в роли центрального героя. Наш интерес к этому человеку еще более возрос, когда стало известно, что полковник и сам талантливо пишет на темы войны и уже опубликовал в местном издательстве несколько рассказов и небольших повестей. Мы их, разумеется, тотчас достали, прочли и признали эту «пробу пера» весьма многообещающей. Мы всегда с интересом ожидали лекций Момыш-улы. Любой материал он излагал доходчиво, чаще прибегая к схемам, нежели к конспектам, и подкрепляя каждый тезис поучительными примерами из боевого опыта. Он умел как-то попросту, без различия в чинах, и в то же время требовательно относиться ко всем слушателям. Разбирая сложные вопросы тактики, исподволь приучал нас к самостоятельности мышления. С этой целью мог прервать свой рассказ в самом неожиданном месте, чтобы спросить: «А что думает на этот счет капитан Иванов?» или «А как бы поступил в этой ситуации товарищ Петров?». И слушатели постоянно были готовы доложить свое решение, обосновать свой вариант действий. Постоянный контакт преподавателя с аудиторией заставлял творчески осмысливать весь изучаемый материал. В нашей академии полковника Момыш-улы любили и слушатели и преподаватели за простоту и прямоту суждений, за честность и веселый нрав. Он умел увлекательно рассказывать о тяжелых боях, которые вела их Панфиловская дивизия, о подвигах однополчан. Самыми интересными были его воспоминания о битве под Москвой, в которой Баурджан принимал активное участие, будучи комбатом, и о боях на исходе войны, когда он был уже командиром дивизии».
    В 1967 году было опубликовано интервью с Фиделем Кастро. На вопрос: “Кого вы могли бы назвать героем Второй мировой войны?” Кастро ответил: “Героя книги Александра Бека “Волоколамское шоссе” – казаха Момыш-улы”. Вскоре Бауыржан Момышулы был приглашен личным гостем министра обороны Кубы Рауля Кастро.

  2. Екінші д?ниеж?зілік со?ысты? да??ты жауынгері, халы? ?а?арманы, ?аза?ты? к?рнекті жазушысы. Ту?ан жері-Жамбыл облысыны? Жуалы ауданында?ы К?лбастау мекені.
    Бауыржан жеті жылды? мектепті бітіргеннен кейін біраз уа?ыт м??алім бол?ан. Сонда ж?ргенде кезекті ?скери міндетін ?теуге ша?ырылып, онда бір жарым жыл ж?ріп, запаста?ы командир ата?ын алады. Ту?ан ауылына ?айтып орал?ан со?, ол біраз жыл ?аржы мекемесінде ?ызмет істейді. Содан ?айтадан ?ызыл Армия ?атарына ша?ырылып, т?рлі ?скери б?лімдерде взвод, рота, командирі болады.
    1941 ж. ?лы Отан со?ысы басталысымен, Бауыржан да??ты генерал-майор И.В.Панфиловты? басшылы?ымен Алматы ма?ында жа?адан жаса?тал?ан 316 ат?ыштар дивизиясыны? ??рамында майдан?а аттанады, батальон, полк командирі ?ызметтерін ат?арады. Со?ысты? со??ы жылдарында гвардиялы? дивизияны бас?арады.
    1941 жыл?ы к?згі, ?ыс?ы кескілескен шай?астар кезінде ?з батальонын 27 рет шабуыл?а бастап шы?ты. 5 рет ?оршауды б?зып, негізгі жауынгерлік ??рамымен аман-есен дивизиясына ?осылды. Жауынгерлік іс-?имылдар?а ?атысты ?рыстан шы?у, шегініс жасау т?сілдеріні? арнайы тарау болып ?скери жар?ы?а енуі, тактикада «оша?ты» ж?не «икемді ?ор?аныс» ??ымдарыны? ?алыптасуы Бауыржан Момыш?лыны? осындай т?жірибелеріні? жиынты?ы болып табылады. Оны? ?олбасшы, тере? ойлай білетін ?скери мама? ретіндегі таланты со?ыста полк, дивизия бас?ар?ан жылдары ке?інен ашылды.
    Бауыржан Момыш?лы жау шептеріне ішкерлей еніп ?рыс ж?ргізу теориясын со?ыс т?жірибесінде ал?аш ?олданушыларды? ж?не оны дамытушыларды? бірі болды.
    Бауыржан Момыш?лы – ?кери педагогика мен ?скери психологияны байытушы ба?а жетпес м?ра ?алдыр?ан дара т?л?а. Оны? ата?, да??ы, батырлы?ы А.Бекті? «Волоколамск тас жолы» атты кітабында суреттелді. Кітап неміс, чех, еврей, а?ылшын, француз, т.б. шет ел тілдеріне аударылды.
    Со?ыстан кейін Бауыржан Момыш?лы Совет Армиясы Бас штабыны? Жо?ары ?скери академиясын бітіреді. ?скери-педагогикалы? ж?мыспен айналасып, Совет Армиясы ?скери академиясында саба? береді. 1956 жылы полковник ата?ымен отставка?а шы??ан Бауыржан біржола шы?армашылы? ж?мыспен айналысады. Ол ?аза? ж?не орыс тілдерінде бірдей жазып, ?з ?мірінде к?рген-білгендерін ар?ау етеді. Оны? ?аламынан ту?ан, ?мір шынды?ын ар?ау еткен тамаша романы мен ??гіме, повестері ?алы? о?ушыны? іздеп о?итын шы?армаларына айналады. Олар бірнеше ?айтара басылып шы?ады.
    Бауыржан бірнеше орден, медальдармен марапатталады, Ке?естер Ода?ыны? батыры ата?ын алады. Алайда халы?ты? ?зі «батырым» деп танып, арда?та?ан ?а?арман ?лына б?л ата? Отан со?ысы біткеннен кейін жарты ?асырдай уа?ыт ?ткенде барып берілген болатын. Ел т?уелсіздік ал?аннан кейін ?аза?стан Республикасыны? т???ыш Президенті Н.Назарбаевты? жарлы?ымен о?ан «Халы? ?а?арманы» деген ата? берілді.

  3. ?аза? хал?ыны? ?р т?л?аларыны? жал?асы, Отан ?ор?а?ан ?а?арман ?лдарыны? бірі – Ке?ес Ода?ыны? батыры Бауыржан Момыш?лы. ?аза?та «А?ыл жастан, асыл тастан» деген на?ыл с?з бар. Бауыржан сия?ты хал?ыны? ?лдарына байланысты айтыл?ан с?з болар, сір?.
    Батырды? ?мір жолына к?з ж?гірте отырып, амалсыз осындай ой?а ?аласы?. Ол Жамбыл облысыны? Жуалы ауданына ?арасты К?лбастау ауылында д?ниеге келген. Шымкенттегі 7 жылды? мектеп-интернатын бітірген со?, біраз жылдар мектепте м??алім болыпты. Б?л сол кездегі е? бір абыройлы, беделді маманды?тарды? бірі. Сол кезді? ?зінде-а? е?бек?орлы?ымен, ?з ?ызметіне деген ынта, жігерімен, дарынымен к?зге т?скен жас жігітке ауаткомны? хатшысы, милиция басты?ы сия?ты аса жауапты ?ызметтер сеніп тапсырыл?ан. Бауыржан Момыш?лы ?скер ?атарына 1932 жылы алыныпты. Е?бек?ор, іскер азаматтарды? ?андай да болсын істен н?тиже шы?ара білетіні белгілі. Бауке? бойында?ы м?ндай ?асиеттерін ?скер ?атарынан орал?аннан кейінгі жылдары к?рсетсе керек. Осы уа?ытта біраз жылдар Шымкент, Алматы ?алаларында?ы банк саласында жемісті е?бек еткен ол, жа?сылап ?ол?а алса, ?зінен т?п-т?уір ?аржыгерді? де шы?атынын к?рсеткен. Б?дан ?рі ?арай Бауке?ні? ?мірі ?зіні? туа біткен ?асиеттерімен байланысты, я?ни ?скер саласында?ы ?ызметтермен жал?асады. Я?ни ол 1936 жылы Ленинград финанс академиясы жанында?ы курсты т?мамдап, ?айтадан ?ызыл Армия ?атарына алын?ан. Онда ж?ріп, взвод, рота, командирі полк штабы басты?ыны? к?мекшісі сия?ты басшылы? ?ызметтерді ат?арады.
    1941 жылы ?аза? ?скери комиссариатыны? н?с?аушысы болады. Ал ?лы Отан со?ысы басталысымен 316-шы ат?ыштар дивизиясыны? жаса?талуына атсалысып, сол дивизия ??рамында майдан?а аттанады. Онда Бауке? немістермен М?скеу т?бінде бол?ан ай?астар?а ?атысып, ?йгілі 8-ші гвардиялы? дивизияны? батальон, полк командирі болып, со?ыс бітерді? алдында осы гвардияны бас?арады. Тап осы с?рапыл со?ыс жылдарында ол ?зіні? ас?ан ерлігімен, со?ыс ?неріні? ?ыр-сырын ме?герген білікті жауынгерлік ?асиетімен ерекшеленіп, оны? ата?-да??ы а?ыз?а айналады. Со?ыстан со? Бауке? Ке?ес армиясы Бас штабы жанында?ы Жо?ары ?скери академияны бітірген. Ал 1950-1956 жылдар аралы?ында ?скери академияда саба? берген ж?не т?рлі ?скери ?ызметтерді ат?ар?ан. Бауыржан Момыш?лыны? ерлік істері мен оны? со?ыс ?имылдары ж?нінде жазып ?алдыр?ан е?бектері мен естеліктері, халы? арасында «Бауыржан айт?ан екен» деген ??гімелері кейінгі ?рпа??а, ?з еліне деген с?йіспеншілік пен махаббаты?, ерлік пен елдікті? ?лгісі болып ?алды. Бауке?ні? ерліктері ж?нінде осы уа?ыт?а дейін к?птеген е?бектер жазылды. Оларды? е? танымалдарыны? бірі белгілі орыс жазушысы Александр Бекті? «Арпалыс» («Волоколам шоссесі») повесі. Б?л кітап неміс, чех, еврей, а?ылшын, француз, т.б. шет ел тілдеріне аударыл?ан. Бауыржан Момыш?лы туралы шы?армаларды ?аза? жазушылары да к?п жазды. Ол туралы т?сірілген фильмдер де жеткілікті. Ал осыншама к?пті к?рген, белді ?ызметтерді ат?арып, ?лкен марапаттарды?, ата?тарды? иесі атан?ан танымал т?л?аны? ?згелерге айтары, кейінгі ?рпа??а ?алдырары аз болмаса керек. Оны? со?ыстан кейінгі жылдары айналыс?ан шы?армашылы? ж?мыстары мен жазып ?алдыр?ан е?бектері осындай ниеттен ту?ан д?ниелер деуге болады. К?рнекті жазушыны? орыс ж?не ?аза тілдерінде жазып ?алдыр?ан «Бір т?нні? тарихы», «?ш?ан ?я» сия?ты ал?аш шы??ан кітаптары мен одан кейін жазыл?ан «М?скеу ?шін шай?ас», «Жауынгерді? т?л?асы», «Майдан» сия?ты ?зге де к?птеген шы?армалары о?ырман ж?регіне жол тауып, к?пшілікті? іздеп о?итын кітаптарыны? біріне айналды. Б?л шы?армаларды? барлы?ы да к?птеген елдерді? тілдеріне аударылып басылды. Осы ретте, «Егемен ?аза?стан» газетінде 2008 жылы с?уірді? 4-інде жариялан?ан К?сем?лі С?ттібайды? «А?ыз бен а?и?ат» атты ма?аласынан ?зінді келтіре кеткенді ж?н к?рдік. «…К?зіні? тірісінде-а? ?мірі а?ыз?а айнал?ан хал?ымызды? ?а?арман перзенттеріні? бірі Бауыржан Момыш?лы туралы ?лі толы? айтылып та, жазылып та біткен жо?.
    Филология ?ылымдарыны? докторы, профессор Мекемтас Мырзахметов Жамбыл облысына орны?ып, М?хаммед Хайдар Дулати атында?ы Тараз мемлекеттік университетіні? кафедра ме?герушісі атан?алы бері ат?ар?ан к?птеген с?белі е?бектеріні? бірін, міне, осы батыр м?ра?атында?ы сар?ай?ан ??жаттарды жина?тап, к?птомды? ?зірлеуге байланысты жасап жатыр десек, арты? айт?анды? емес. Б?л ?шін ?алым алдымен университет ?абыр?асынан Бауыржантану ?ылыми орталы?ын ашты…. – Бауыржан Момыш?лы, с?з жо?, батырлы?ына ?аламгерлігі сай тарихи т?л?а. ?рине, к?зсіз батыр емес, алды-артын а?ылмен, оймен барлай білген бірегей берен. Біра? Бауке? айтыпты дегенді к?п естігенімізбен, ?Офицер жазбалары?, ??ш?ан ?я?, ?М?скеу ?шін шай?ас? ж?не сексенінші жылдары жариялана баста?ан ??анмен жазыл?ан кітабымен? таныс о?ырмандар батырды? м?ра?атында б?лардан бас?а да осыншама мол ?азына ?ал?анын естіп, ?уанып отыр. Осы?ан байланысты ?з ой-пікірі?ізді білсек деп едік.? Д?рыс айтасы?. Бауыржан Момыш?лы ? ?деби ж?не ?скери ?нерде артына ?айталанбас ?лан?айыр ?лтты? рухани м?ра ?алдыр?ан бірегей ?аламгер. Оны? ?аза? ж?не орыс тілінде жазыл?ан т?рт том?а жуы? шы?армалары б?гінде ?алы? о?ырманны? игілігіне айналуда. Сонды?тан, мен айтып, жазып ж?рген 30 томды??а енетін ты? туындылары ?айдан ж?не ?андай деректер к?зінен ??ралма? деген с?ра?ы? к?кейге ?онады. Бауке?ні? жа?адан шы??алы отыр?ан к?птомды?ы негізінен ?Р Орталы? архивінде, М?скеудегі арнайы ?скери архивте, облысты?, ?алалы? архивтерде ж?не ?лы Ба?ытжан Момыш?лыны? ?йінде са?талып келе жат?ан, б?рын еш жерде жарияланба?ан ?олжазбаларынан т?рады. Б??ан ?оса жеке адамдарды? ?олында ж?не ?зімні? архивімде т?р?ан сан?илы жазба деректер де бар. Б?ларды? барлы?ы батырды? тікелей ?з ?олымен жазыл?ан. – Сонда б?л ??жаттар ?ай жылдарды ?амтиды? ? Б?л Бауке?ні? 1928 ж?не 1982 жылдар аралы?ында хат?а т?сірген д?ниелері. Я?ни, батыр ?міріні? 54 жылын ?амтиды. – Батыр Бауке?ні? 1910 жылды? 24 желто?санында д?ниеге келгенін ескерсек, сонда ?олына 18 жасында ?алам алып, ой ?аузай баста?ан екен-ау. ? Рас, Бауке?ні? жазушылы? таланты ерте оян?ан. Оны? ?мені? ?кімдік карьерім ? мансабым ауылды? милиционерден басталды. Біра? ?дебиеттегі жолымды сол кезді? ?зінде іздей бастадым. Ол заманда біздерде ?аза?ты? сауатты жігіттерін, жа?а ?мірді орнатушыларды сауса?пен санау?а да болатын. Жай жа?дайды? ауанына лайы? біздерді? а?артушы да, баспагер де, ?рі жазушы, ?рі редактор да болуымыз керек. Біра? ?р?айсысымыз ?зімізге ?уелден т??ірі та?айында?ан істі іздедік?, деп, ?зіні? ма?дайына ?скери ?мірді? ?иынды?ы мен ?ызы?ы б?йыр?анын еске алып, тебіренетіні бар. С?рап ?ал?ан екенсі?, айтайын, мысалы, Бауке?ні? тырна?алды т???ыш очеркі 1928 жылы Жуалы ауданыны? (ол кезде Жуалы, Т?лкібас, Сайрам ауданы бір) ?Социалистік мал шаруашылы?ы? деген газетінде ?Тау са?ыз бен к?к са?ыз? деген атпен жарияланды. Осы очеркіні? ?зінде-а? Бауке?ні? ?алам сілтесі, с?з саптауы ж?п-ж?мыр келіп, келешектегі жазушыны? таби?и болмысы елес беріп т?рады. Бірде інілік ізетпен: ?Бауке, баспас?зде т???ыш жариялан?ан шы?арма?ыз ?андай еді?? деп с?ра?анымда, ?уа?ыт талабына ?н ?осып жаз?ан шы?армасыма?ым осы очерк болатын? деп айтып еді. – ?Тау са?ыз бен к?к са?ыз? дегені не сонда? ? Б?рын елде резі?ке деген б?йым тапшы бол?ан. Сол кезде бізді? жа?ты? басшылары е?бекшілерге бір арнайы ш?п ?сіртіп, содан резі?ке айыратын. Небір замандар ?тті ?ой ?аза?ты? басынан. ?зі? сия?ты мен де т???ыш очеркіні? жай-жапсарын Бауке?нен с?ра?анымда осылай деп к?ліп еді. – Біра? Бауке? бір жа?ынан Ке?ес ?кіметіні? саясатыны? ы?палы бар, екінші жа?ынан ?скери ?ызметті? темірдей т?ртібі бар, кезінде орыс тілінде ?ндіре жаз?ан сия?ты ма, ?алай? ? И?, б?гінде аса ??нды рухани м?ра?а айналып отыр?ан Бауке? жазбаларыны? басым б?лігі орыс тілінде жазылуымен ерекшеленеді. Біра? б?дан ол кісіні тек ?ана орысша ойлайды екен деген ой туындамауы керек. Айтарыны? б?рі, сайып келгенде, Алаш пен ?лтты? м?ддесі, халы? рухыны? еркіндігіне келіп тіреледі. К?ркем шы?арма болсын, тарихи-деректі д?ние болсын, ?аза? ж?не орыс тілінде еркін жаза білетін жазушы ол кезде некен-сая? болса, соны? бірі Бауке? еді». Бауыржан Момыш?лы ата?-да??тан кенде адам емес. Ол Ке?ес д?уіріндегі Мемлекеттік сыйлы?ты? лауреаты, «?ызыл Ту, Е?бек ?ызыл Ту, Халы?тар досты?ы, 1-ші д?режелі Отан со?ысы, 2 рет ?ызыл Ж?лдыз, ??рмет белгісі» сынды орден-медальдармен марапатталса, хал?ыны? шын м?ніндегі ?а?арман ?лына ?аза?стан т?уелсіздікке ?ол жеткізгеннен кейін «Ке?ес ода?ыны? батыры” ата?ы берілді. Осылайша ?аза? хал?ы батыр ?лыны? ас?а? рухын та?ы бір рет ?лы?тады.

  4. 4
    Текст добавил: Мысль по Древу

    елдік пен ерлікті? киесіндей, батырлы? пен батылды?ты? иесіндей, асылды? пен жасынды?ты? ?лгісіндей аты а?ыз?а айнал?ан ба?ад?р батыр бауыржан момыш?лы –тау т?л?а. ол кісіні? ?мір жолы, с?рапыл со?ыс жылдарында?ы жан?иярлы? ерлігі, ?жеттігі мен ?рлігі, ал?ырлы?ы мен к?регендігі – біле білгенге ?лы т?рбие, ?лкен ?неге мектебі. батыр бауыржан момыш?лы – алмас ?ылыштай ?ткір де ?айсар, дана да данышпан, шешен ?рі а?ын, «с?з ?адірін ?з ?адірі, ?з ?адірі ел ?адірі» деп ба?ала?ан айбынды азамат. осынау дара т?л?аны? б?кіл саналы ??мыры, ?ибрат?а толы істері, ж?ріс-т?рысы, с?йлеген с?здері, тере? ма?ыналы ойлары ?ркімні? к?кейінде. бауыржан момыш?лы – ілікті?, азаматты?ты?, патриотты?ты?, имандылы?ты? символы, к?ркем бейнесі іспетті. батыр атамыз бауыржан момыш?лы жеке басы ойшылды?ымен, отаншылды?ымен, ?лтжандылы?ымен, ?а?армандылы?ымен, дарындылы?ымен, жо?ары ілік ?асиеттерімен елеулі. бауке? – ?лем хал?ыны? орта? перзенті д?режесіне дейін к?терілген азамат.
    бауыржан момыш?лы – со?ысты ?з к?зімен к?рген жазушы. ол – суреткер. батыр бауыржанны? айтар ойы, жазар та?ырыбы – со?ыс шынды?ы. ол ?з шы?армасыны? кейіпкері, ?зіні? образдарымен т?тасып кеткен т?л?а. барлы? о?и?аларды? бел ортасында ?зі бол?анды?тан автор ?нгімені ?з атынан айтады. ол сырт ба?ылаушы емес, белсенді ?атысушы.
    ?аза?ты? бауыржан момыш?лындай ?лы перзентін таныстырып жату арты?. ел оны? ерлігін, жаз?ан кітаптарын біледі. оны? мірді? о?ындай ?анатты с?здері де халы?ты? аузында ж?р. с?йтсе де сол с?здерді ж?йелеп беріп, жина?таса, ол жа?а бір сипат?а еніп, хал?ымызды? батыр ?лыны? абызды? ?ырын аша т?седі.

  5. Бауыржан Момышулы – имя легендарное. 24 декабря 2000 года ему исполнилось бы 90 лет. Известный писатель, прославленный воин Великой Отечественной войны, истинно народный батыр.
    Родился Бауыржан Момышулы в 1910 году в Джамбулской области. Будучи еще со всем молодым человеком работал учителем, секретарем райисполкома, финансистом, начальником милиции. В 1936 году он призывается на действительную военную службу и навсегда связывает свое будущее с Советской Армией. В годы Великой Отечественной войны он был единственным казахом-командиром дивизии. Он прошел через всю долгую войну, сначала в звании старшего лейтенанта, а конец войны – полковником. Командовал взводом, батальоном, полком и дивизией.
    Особое место в биографии Момышулы занимает битва под Москвой. Он воевал в составе 316-й стрелковой дивизии, сформированной в Казахстане и Киргизии летом 41-го под командованием генерала И.В. Панфилова. Тогда впервые заговорили о Б.Момышулы как о талантливом командире. За геройские бои в Волоколамском направлении 7 ноября генерал Панфилов представил старшего лейтенанта Момышулы к ордену Ленина (высшей награде страны того времени). Но судьба наградного листа до сих пор неизвестна.
    О подвиге бойцов и командиров Панфиловской дивизии известным писателем А.Беком написана замечательная повесть “Волоколамское шоссе”, в которой много страниц посвящено мужественному воину, казахскому офицеру, нашему земляку.
    Немало было в воинской биографии Момышулы и других славных страниц: одно простое перечисление займет много времени. Учитывая значительные боевые заслуги Момышулы, другой его командир полковник И.И. Серебряков в августе 42-го представляет Бауыржана к присвоению звания Героя Советского Союза.
    Неизвестно и то, что стало и с этим наградным листом. Не были достойно отмечены и последующие боевые дела нашего земляка. Всего тремя боевыми орденами был награжден Момышулы – Красного Знамени, Отечественной войны I степени и Красной Звезды…
    Возникает резонный вопрос: почему же в свое время не были по достоинству оценены, как они того заслуживают, воинские подвиги Момышулы? Возможно, сказались суета и неразбериха военного времени. Но отчего же именно на нем? Личность-то его уже тогда была достаточно колоритной и заметной, а имя – громким. Может, все-таки в отношении к нему проявилось, и не раз, негативное отношение кого-то из власть предержащих? Это представляется более вероятным потому, что Бауыржан Момышулы отличался характером твердым и прямым, если не сказать прямолинейным. Говорил всегда и всем только то, что думал, никогда ни под кого не подстраивался. Будучи требовательным к себе, требовал этого и от других. Обладая обостренным чувством справедливости, был для иных “неудобным”. Оттого и неприятности нередко сопутствовали ему, и всяческих легенд вокруг его имени сложилось немало.
    То, что у нашего знаменитого земляка хватало недоброжелателей в силу названных причин, прослеживается и на его дальнейшей судьбе. После войны Б.Момышулы окончил Военную академию Генерального штаба Советской Армии. Окончил успешно: здесь же позже занимался военно-педагогической деятельностью. Знающие люди говорят, что его идеи в области тактики отличались смелостью и новизной. Но он так и остался полковником, а в 1956 году был отправлен в отставку. Ему было всего 46 лет.
    Трезво взвесив и оценив свои возможности, меру ответственности как писателя и гражданина, Б.Момышулы взялся за перо. Он писал о том, что видел и пережил на фронте, что потрясло и осталось в его памяти навсегда. Помогали ему в написании правды о войне и те тридцать восемь тетрадей-дневников, что вел он на фронте, вел в любых условиях: на марше, в окопе, в снег и дождь и даже в окружении. Огромной любовью к простым солдатам, Родине пронизана его книга “За нами Москва”, посвященная боевым подвигам гвардейской Панфиловской дивизии (издана в 1958 году).
    Писательский дар Б.Момышулы отметил и корифей отечественной литературы Мухтар Ауэзов: “Я очень рад, что оценен не только твой героизм на поле брани, но и твой литературный труд. А уж первой своей книгой “История одной ночи” Момышулы заявил о себе как талантливый писатель”. Вторая – “Наша семья”, написанная им в годы учебы в академии, сразу стала популярной. В ней писатель восторженно и правдиво рассказал о своем народе, его истории, обычаях, людях. В 1976 году эта книга получила Государственную премию КазССР.
    Момышулы сочно и страстно, глубоко и прекрасно говорил и писал на двух языках. Он понимал это так: родной язык с родным соединяет, русский язык с другим сближает. Он следовал принципу: “Знающий один язык – это один человек. Знающий два языка стоит двух достойных людей”.
    Вышедшие из-под его пера крылатые слова восхищают точностью и глубиной, красотой и человечностью. Его меткие высказывания поражают многогранностью и разнообразием. Например: “Честь за. хлеб не продавай”, “Национальное чувство – достойнейшее из чувств”, “Любить свой народ не значит ненавидеть другой”, “За Родину в огонь войдя – не сгоришь”, “Безъязычную тварь скотом называют. Народ, у которого язык беден, примитивен, считают диким, невежественным, варварским, грубым и бескультурным народом”, “Справедливость поспешает медленно, но приходит неизбежно”.
    Слова Момышулы остались на бумаге для нас, а сам он прошел земной путь, ни разу не согнувшись перед власть имущими, глядя прямо, держась гордо, терпя страдания от прямоты своего нрава.
    Имя Бауыржана Момышулы было и остается популярным в народе. Его знают и любят и благодаря книгам А.Кривицкого “Вовеки не забуду”, Д.Онегина “На дальних подступах”, М.Габдуллина “Мои фронтовые друзья”, А.Нуршаихова “Истина и легенда”, его собственной – “За нами Москва”, одноименному художественному фильму, книгам его сына Бахытжана, который достойно продолжает дело своего отца.
    Несмотря на то, что всенародно признанным Героем Б.Момышулы стал еще в 1941 году, официально звание Героя Советского Союза ему присвоили с большим опозданием, посмертно, в 1990 г., в год 80-летия со дня рождения. Правда все же восторжествовала. Сам Бауыржан Момышулы говорил: “…Мои судьи – время и народ”.
    Сегодня его имя носят школы и военные интернаты, его именем названы улицы городов Казахстана, о нем много пишут, говорят, читают. Время все расставило по своим местам, и народ его не забыл, слава о нем с годами только умножается.

  6. Бауыржан Момыш?лы (1910-1982 жж.)
    ?азіргі Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, К?лбастау ауылында ту?ан. Жеті жылды? мектеп бітірген со? біраз уа?ыт м??алім болып істейді. 1932 жылы ?скер ?атарына ша?ырылады. Міндетін ?теп, запаста?ы командир ата?ын алып ауыл?а орал?асын ?аржы орындарында ж?мыс істеген. 1936 жылы кайтадан ?ызыл Армия ?атарына ша?ырылып, т?рлі ?скери б?лімдерде ?ызмет еткен, взвод, рота командирі бол?ан. 1941 жылы ?лы Отан со?ысы басталысымен да??ты генерал-майор И.В.Панфиловты? бас?аруымен Алматы ма?ында жа?адан жаса?тал?ан 316-ат?ыштар дивизиясыны? ??рамында майдан?а аттан?ан. Со?ыс жылдарында батальон, полк, дивизияны бас?арды.
    Момыш?лыны? ?скери ?мірбаянында Москва т?біндегі шай?ас ерекше орын алады. Одан бас?а да ерліктері аз емес. Тек 19-гвардиялы? ат?ыштар полкіні? батальон командирі ретінде Москва т?бінде 27 с?тті ?рыс ж?ргізді. Волоколам ба?ытында Крюково ?онысы ?шін шай?аста 19-полкты бас?арып, сол жерде ауыр жара?ат ал?анына ?арамастан, к?ресті ?рі ?арай жал?астыра береді. Момыш?лыны? осындай к?птеген ?скери ерлігін ескеріп, 8-гвардиялы? ат?ыштар дивизиясыны? командирі полковник И.И.Серебряков 1942 ж. тамызда оны Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ына ?сынады. Біра? б?л наградтау ?а?азы жо?алып кетеді.
    1944 ж. шілде айында Серебряков КСРО Жо?ар?ы Ке?есіні? Президиумына ?ндеу хатында: “Жолдас Момыш?лына ??рмет к?рсетуді… ?тінемін ж?не м?ны жеткізуді ?зімні? парызым деп білемін… ?ділдік менен осыны талап етеді”, — деп жазды. Б?л да ая?сыз калады. Жерлесімізді? одан кейінгі ерліктері де ескерусіз ?алады. Момыш?лы полк командирі, кейін дивизия басты?ы бола ж?ріп, Калинин майданында, Курляндияда?ы неміс бас?ыншыларын тал?андау операцияларына белсене ?атысады.
    Со?ыстан кейін Совет Армиясы Бас штабыны? Жо?ар?ы ?скери академиясын бітіріп (1950 ж.), сонда ?скери педагогикалы? ?ызметпен айналысты. Тактика т??ірегінде оны? идеяларыны? батыл да жа?ашыл бол?анды?ына ?арамастан, 1956 жылы гвардия полковнигі Момыш?лы отставка?а жіберіледі. Бауке? ?дебиет майданында да ?скери ерліктерінен еш кем емес ка?арманды? іс тындыр?ан ?аламгер екені барша?а м?лім. Оны? шы?армаларыны? негізгі та?ырыбы жауынгерлік мінез-??лы?ты? ?алыптасуы, елдік пен ерлікті д?ріптеу, жастарды Отан ?ор?ау?а дайын т?ру рухында баулу, ?скери т?лім-т?рбие болып табылады. Бауыржан Момыш?лыны? басты шы?армалары: “Офицер к?нделігі”, “Бір т?нні? о?и?асы” (1956), “Москва ?шін шай?ас” (1958), “Майданда?ы кездесулер” (1962), т.б. Ке?ес Ода?ыны? батыры И.В.Панфилов жайында “Бізді? генерал” деген ??мырнамалы? хикаят жариялады. Ал “?шкан ?я” романы 1976 жылы Каза? КСР Мемлекеттік сыйлы?ына ие болды.
    Біртуар ?олбасшы туралы о?ырман ?ауым?а ?.Н?ршайы?ов “А?и?ат пен а?ыз”, З.Ахметова “Шуа?ты к?ндер”, Ба?ытжан Момыш?лы “?асымда сен барда”, “?кеге ??рмет”, М.Кдвдыбаев “?мытылмас кездесулер” атты шы-?армаларын ?сынса, режиссер М.Бегалинні? “Артымыз-да Москва” кинофильмі, В.Шацковты? МХАТ сахнасын-да ?ойыл?ан “Волоколам тас жолы” пьесасы Момыш?-лыны? ?скери ?мірбаянын суреттейді. Оны? со?ыста?ы ерлігін бейнелеген белгілі орыс жазушысы Александр Бекті? “Арпалыс” повесі ?лемді шарлап кетті…
    Бауыржан Момыш?лы ?лденеше ордендермен, медаль-дармен марапатталды. Д?ние сал?аннан кейін о?ан Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ы берілді (1990 жылы). С?йтіп, ?за? жылдардан со?, со?ыс ж?не е?бек ардагерлері, ?ылым мен м?дениет ?айраткерлері, ?алы? ж?ртшылы? талабымен, ?аза?стан Республикасыны? Президенті Н.?.Назарбаев-ты? ?олдауы ар?асында, хал?ымыздын арда?гы ?лы — к?зі тірісінде-а? а?ыз?а айналып кеткен осынау да??гы жау-ынгер, дар?ан ойлы ?олбасшы турасында?ы тарихи ?ділеттілік ?алпына келтіріліп еді. Б?гівде Бауыржан ба-тыр есімін иеленген мектептер, к?шелер, елді мекендер, ?жымшарлар егеменді елді? ?ала-даласында к?птеп кездеседі. О?т?стік астанада ол т?р?ан ?йге ескерткіш та?га орнатыл?ан, ?скери мектеп-лицей бар.

  7. Адамзат баласы жер бетінде пайда бол?алы бері к?птеген о?и?аларды басынан кешті. ?азіргі бізді? ?мір с?ріп отыр?ан заманымыз?а дейін жер бетіндегі халы? ?алыптасу процесін басынан кешірді. Міне, осы о?и?аларды мен 5 сыныпта тарих п?нінен о?ып білдім. Тарихтан ?аза? еліні? к?птеген со?ыстарды бастарынан кешкендерін білдік. Сонда мен ?з Отанына, еліне адал ?ызмет ат?арып ?ана ?оймай, ?осымша жазушылы?та да ?абілетімен тарихта ?ал?ан Бауыржан атамызды танып білдім.
    ?лемдік тарихта Екінші Д?ниеж?зілік со?ыс?а к?птеген мемлекеттер ?атыс?ан. Оларды? ?атарында ?аза?станны? жауынгерлері де бар болатын. Онда?ы ?лы Отан со?ысына жай ?ана ?атысып ?ой?ан жо?, ерлігі мен батырлы?ын д?лелдеген «Ке?ес Ода?ыны? батыры» деген ата?ты ?ан майданда?ы ?рыстардан кейін елімізді? 500 адамы иеленді.?кінішке орай, ?аза? хал?ыны? жанашыры, батырларды? бірі ж?не бірегейі, ?скери маман Б.Момыш?лына сол т?ста «Ке?ес Ода?ыны? батыры» ата?ын берген жо?. Тек 1990 жылы ?ана елімізді? т?уелсіздікке ?адам бас?ан ша?ында Н.?.Назарбаевты? тікелей араласуымен «Ке?ес Ода?ыны? батыры» деген ата? берілді. Б?л за?ды ??былыс еді. Себебі , ке?естік ?ызыл империяны? ?міршіл-?кімшіл басшылары ?лттар арасынан шы??ан ?лтжанды азаматтарды шет ?а?атын немесе жал?ан жала жауып, т?ншы?тыру?а тырысатын да ?діс-т?сілдері бар еді. М?ндайда ?аза?: «Алтынды, ??м б?ркей алмас» деген ?ой. Я?ни, барлы?ына уа?ыт т?реші екендігін ?мытпа?анымыз абзал.
    Б.Момыш?лы 1941 жылы ?лы Отан со?ысы басталысымен генерал И.В.Панфиловты? басшылы?ымен Алматыда жаса?тал?ан 316-ат?ыштар (8-гвардия) дивизиясы ??рамында майдан?а аттанды. Со?ысты? со??ы жылдарында гвардиялы? дивизияны бас?арды . 1941 жыл?ы к?згі, ?ыс?ы кескілескен шай?астар кезінде ?з батальонын 27 рет шабуыл?а бастап шы?ты.
    5 рет ?оршауды б?зып, негізгі жауынгерлік ??рамымен аман-есен дивизиясына оралды. Ресейдегі Волоколамск, Грюнь, Крюкова, Бородино, Трашкова, т.б. ?ала, деревниялар ?шін бол?ан ?ыр?ын ?рыстар?а 9 рет ас?ан ерлік ?лгісін к?рсетті.Жауынгерлік іс-?имылдар?а ?атысты ?рыстан шы?у, шегініс жасау т?сілдеріні? арнайы тарау болып, ?скери жар?ы?а енуі, тактикада «оша?ты» ж?не «икемді ?ор?аныс» ??ымдарыны? ?алыптасуы – оны? осындай т?жірибелеріні? жиынты?ы болып табылады. Оны? ?олбасшы, тере? ойлай білетін ?скери маман ретіндегі таланты со?ыста полк, дивизия бас?ар?ан жылдары ке?інен ашылды.
    Б.Момыш?лы жау шептеріне ішкерлей еніп ?рыс ж?ргізу теориясын со?ыс т?жірибесінде ал?аш ?олданушыларды? бірі болды. Ол б?л ?скер т?рлеріні? ?зара ты?ыз байланыста ?рекет етуіне баса к??іл б?ліп отырды. Танк, артиллерия ж?не та?ы бас?а ?скери б?лімдерді (б?лімшелерді) полктар мен дивизиялар командирлері ?ол астына бере отырып, оларды? (полктар мен дивизияларды?) ?здігінше жауынгерлік ?имылдар ж?ргізуіне м?мкіндік жасау тактикасын ?олдады. ?зі ?ашан да ?рыс та?дыры шешілетін жерде болды.
    Б.Момыш?лы – ?скери педагогика мен ?скери психологияны байытушы ба?а жетпес м?ра ?алдыр?ан дара т?л?а. Оны? ата?, да??ы, батырлы?ы А.Бекті? «Волоколамск тас жолы» кітабынан о?ып білдім. Б.Момыш?лыны? айтып кеткендері жетерлік. Бауыржан Момыш?лыны? ?рбір айт?ан ?ла?атты с?здері біздер ?шін ?ымбат. Е? ?лкен ба?ытты? бірі- Отанына, еліне, хал?ына ?адірлі болу. ?ай заманда болмасын, ер азаматты? ?адірлі болма?ы ел-ж?ртын жаудан ?ор?ап, айры?ша ерлік к?рсетіп, хал?ыны? ?амын ойлап, елі ?шін ерекше е?бек сі?іріп, ерлігімен к?зге т?сіп, да?? пен абырой?а кенеліп, хал?ыны? с?йіспеншілігіне б?ленуден к?рініс табады. Ел т?л?алары- ?рбір халы?ты? к?ркі, ма?танышы. Мен де Отаныма адал ?ызмет істеп, оны? к?ркеюіне ?з ?лесімді ?осып, елімні? с?йіспеншілігіне б?ленуге тырысамын.
    Бауыржан Момыш?лыны? аты атал?анда, менде екі бейне к?з алдыма келеді: бірі-батыр, екіншісі – жазушы. Мені? де ма?саты – бойымда?ы ?асиеттерімді тек жа?сы жа?ынан к?рсетіп, Бауыржан атамдай жан-жа?ты болу, ?р н?рсені? ?з ба?асын жа?сы т?сініп, шын ба?асын бере білу.

  8. Бауыржан Момыш?лы (1910-1982)
    Момыш?лы Бауыржан (1910-1982) – екінші д?ниеж?зілік со?ысты? да??ты жауынгері, халы? ?а?арманы, ?аза?ты? к?рнекті жазушысы. Ту?ан жері-Жамбыл облысыны? Жуалы ауданында?ы К?лбастау мекені.
    Бауыржан жеті жылды? мектепті бітіргеннен кейін біраз уа?ыт м??алім бол?ан. Сонда ж?ргенде кезекті ?скери міндетін ?теуге ша?ырылып, онда бір жарым жыл ж?ріп, запаста?ы командир ата?ын алады. Ту?ан ауылына ?айтып орал?ан со?, ол біраз жыл ?аржы мекемесінде ?ызмет істейді. Содан ?айтадан ?ызыл Армия ?атарына ша?ырылып, т?рлі ?скери б?лімдерде взвод, рота, командирі болады.
    1941 ж. ?лы Отан со?ысы басталысымен, Бауыржан да??ты генерал-майор И.В.Панфиловты? басшылы?ымен Алматы ма?ында жа?адан жаса?тал?ан 316 ат?ыштар дивизиясыны? ??рамында майдан?а аттанады, батальон, полк командирі ?ызметтерін ат?арады. Со?ысты? со??ы жылдарында гвардиялы? дивизияны бас?арады.
    1941 жыл?ы к?згі, ?ыс?ы кескілескен шай?астар кезінде ?з батальонын 27 рет шабуыл?а бастап шы?ты. 5 рет ?оршауды б?зып, негізгі жауынгерлік ??рамымен аман-есен дивизиясына ?осылды. Жауынгерлік іс-?имылдар?а ?атысты ?рыстан шы?у, шегініс жасау т?сілдеріні? арнайы тарау болып ?скери жар?ы?а енуі, тактикада «оша?ты» ж?не «икемді ?ор?аныс» ??ымдарыны? ?алыптасуы Бауыржан Момыш?лыны? осындай т?жірибелеріні? жиынты?ы болып табылады. Оны? ?олбасшы, тере? ойлай білетін ?скери мама? ретіндегі таланты со?ыста полк, дивизия бас?ар?ан жылдары ке?інен ашылды.
    Бауыржан Момыш?лы жау шептеріне ішкерлей еніп ?рыс ж?ргізу теориясын со?ыс т?жірибесінде ал?аш ?олданушыларды? ж?не оны дамытушыларды? бірі болды.
    Бауыржан Момыш?лы – ?кери педагогика мен ?скери психологияны байытушы ба?а жетпес м?ра ?алдыр?ан дара т?л?а. Оны? ата?, да??ы, батырлы?ы А.Бекті? «Волоколамск тас жолы» атты кітабында суреттелді. Кітап неміс, чех, еврей, а?ылшын, француз, т.б. шет ел тілдеріне аударылды.
    Со?ыстан кейін Бауыржан Момыш?лы Совет Армиясы Бас штабыны? Жо?ары ?скери академиясын бітіреді. ?скери-педагогикалы? ж?мыспен айналасып, Совет Армиясы ?скери академиясында саба? береді. 1956 жылы полковник ата?ымен отставка?а шы??ан Бауыржан біржола шы?армашылы? ж?мыспен айналысады. Ол ?аза? ж?не орыс тілдерінде бірдей жазып, ?з ?мірінде к?рген-білгендерін ар?ау етеді. Оны? ?аламынан ту?ан, ?мір шынды?ын ар?ау еткен тамаша романы мен ??гіме, повестері ?алы? о?ушыны? іздеп о?итын шы?армаларына айналады. Олар бірнеше ?айтара басылып шы?ады.
    Бауыржан бірнеше орден, медальдармен наградталады, Ке?естер Ода?ыны? батыры ата?ын алады. Алайда халы?ты? ?зі «батырым» деп танып, арда?та?ан ?а?арман ?лына б?л ата? Отан со?ысы біткеннен кейін жарты ?асырдай уа?ыт ?ткенде барып берілген болатын. Ел т?уелсіздік ал?аннан кейін ?аза?стан Республикасыны? т???ыш Президенті Н.Назарбаевты? жарлы?ымен о?ан «Халы? ?а?арманы» деген ата? берілді.

  9. Решите уравнение Математика база
    Помогите пожалуйста (там где задачу нужно соединить с решением)
    Сравнить дроби: 2/99 и 4/197, 29/30 и 35/16, 14/63 и 18/48 помогите, пожалуйста, буду очень благодарна)) СРОЧНО ПРОШу!!!
    Пожалуйста помогите какую можите это делайте !!!!!
    Варіант 1
    1) Знайдіть гіпотенузу прямокутного трикутника, катети якого дорівнюють 1 см і 2 см.
    2) У прямокутному трикутнику АВС кут С=90, АС=3см, ВС=4 см. Знайдіть синус кута А.
    3) У колі радіуса 13 см проведено хорду. Знайдіть відстань від центра кола до цієї хорди, якщо вона дорівнює 24 см.
    4) Катети прямокутного трикутника дорівнюють 8 см і 15 см. Знайдіть тангенс кута, який відносно більшого катета є протилежним.
    5) Катети прямокутного трикутника дорівнюють 5 см і 12 см. Знайдіть косинус кута прилеглого до меншого катета.
    6) Знайдіть якщо sin a , tg a , ctg a . якщо cos a 3/4
    7) З однієї точки до даної прямої проведено дві похилі. Одна похила дорівнює 17 см, її проекція – 15 см, а похила – 10 см. Знайти її проекцію.
    8) У рівнобедреній трапеції гострий кут дорівнює 60, висота – см, менша основа – 5 см. Обчислити середню лінію трапеції.
    (Найти наибольшее значение функции y=2×2+4x?2 на отрезке [?1;1] .)
    Напишите буками типо- мын тогужуз токсан екi
    помогите с уравнениями
    (а*8)+(900:9)
    (4200:7)-(6*а)
    Решить уравнение)
    8х-15,3=6х-3,3
    18-(6х+5)=4-7х
    х в квадрате+х-90=0
    Напишите уравнения возможных реакции
    Zn+HBr
    CaO+H3PO4
    Cu+HCl
    Al(OH)3
    SO3+NaOH
    K2O+Ca(OH)2

  10. Момышулы Бауржан (1910-1982)
    Бауржан Момышулы – Герой Советского Союза, писатель, военный. Бауыржан Момышулы родился 24 декабря 1910 года в ауле Кольбастау Жуалинского района Жамбылской области в семье скотовода. В 1929 году окончил Аулие-Атинскую школу – 9-летку. До 1934 года работал на разных должностях: ответственным секретарем райисполкома, заместителем председателя районного исполнительного комитета, помощником,а затем ирайонным прокурором, управляющим райкоопхлебживмолполеводства. С января по ноябрь 1932 года был начальником сектора Госплана СНК Казахской ССР.
    Так развивалась довоенная гражданская карьера Бауыржана Момышулы. В 1934-1936 годах он – старший консультант Казахской республиканской конторы Промбанка СССР. В это же время закончил краткосрочные курсы при Ленинградской финансовой академии.
    В жизнь страны одно за другим начали врываться серьезные военные события. Солдатскую гимнастерку Бауыржан примерил еще в 1932 году, когда был призван на действительную срочную военную службу и зачислен курсантом в 14-й горно-стрелковый полк. В 1933 году – он стал командиром взвода в этой же части. Отслужив положенный срок, был уволен, а 25 марта 1936 года призван снова и назначен командиром взвода в 315-й стрелковый полк Среднеазиатского военного округа. Через год его полк влился в подразделение Отдельной Краснознаменной Дальневосточной армии, а Бауржан стал командиром полуроты.
    Перед самым началом войны, Б.Момышулы командывал артиллерийскими подразделениями в 105-й стрелковой дивизии. В феврале 1940 года он получил назначение в Житомир на должность командира 202-го отдельного противотанкового дивизиона. В январе 1941 года опытный командир-артиллерист был направлен в глубь страны, в Алматы. Здесь в июле 1941 года только что образованный штаб новой 316-й стрелковой дивизии начал сбор запасников из Казахстана и Киргизии. Бауыржан Момышулы был назначен командиром стрелкового батальона 1073-го стрелкового полка вновь формируемой дивизии. Дальше – фронт. Ожесточенные бои при обороне Москвы осенью 1941 года. В очень критический для панфиловцев момент, в ноябре 1941 года – Бауыржан Момышулы получает под свое начало опаленный боями 19 гвардейский стрелковый полк. Вместе с другими частями полк не пропускает немцев в столицу. 19 декабря 1941 года Момышулы был уже капитаном. Вот строки из аттестационного листа, заполненного 10 апреля 1942 года: «Капитан Момышулы Бауыржан – способный, волевой и решительный, требовательный к себе и подчиненным командир. В боях с немецко-фашистскими захватчиками проявил личную отвагу и беззаветное мужество. За боевые заслуги командованием дивизии товарищ Момышулы представлен к высшей правительственной награде – ордену Ленина… (Он не получит эту награду. По приказу командующего Калининским фронтом № 0196 от 6 июня 1942 года его первой боевой наградой станет орден Красного Знамени). Обладает хорошими организаторскими способностями и может умело руководить боевыми действиями подразделений полка. Должности заместителя командира полка соответствует и вполне достоин присвоения очереднего воинского звания «майор». С августа 1942 года Момышулы – командир в родной Панфиловской дивизии.
    Вот что вспоминает сам Бауржан об одном из эпизодов фронтовой биографии: «Поступило боевое распоряжение, приказ из штаба дивизии… занять оборону по западной окраине деревни, а на самом деле – станцию… Крюково. Цель была одна – не допустить врага к Москве… Циркулем измерил расстояние, мы находились в 30 километрах от Москвы… Сам собой напрашивался вопрос: удержимся ли мы в Крюково?.. Если не удержимся…, то остановка должна быть только в Москве. В этот момент Москва была под бомбежкой.
    … Нам удается остановить немцев в первый день. На второй день в Крюково идет шестичасовой уличный бой, на третий день – 12-часовой уличный бой уже в центре. Через день на восточной окраине ведутся жестокие уличные бои в течение 18 часов.
    … Мы станцию не сдали. 8 декабря 1941 года во взаимодействии с другими частями, которые действовали на правом и левом флангах 8-й гвардейской дивизии, имея 1073-полк в центре… мы переходим в контрнаступление и после сильной четырехчасовой артиллерийской подготовки выбиваем немцев со станции и из деревни Крюково, захватываем много трофеев. Только на участке 1073-го полка было захвачено 18 танков… Мы подошли к Истре. Другие части… стали преследовать противника до Волоколамска».
    В октябре 1942 года Б.Момышулы было присвоено звание подполковника, а восемь месяцев спустя – полковника. Ранение, полученное в боях за Крюково, давало о себе знать. Какое-то время он пробыл в госпитале. 21 января 1945 года Б.Момышулы назначили заместителем командира 9-й гвардейской стрелковой дивизии 6-й гвардейской армии 1-го Прибалтийского фронта с исполнением должности командира дивизии. В 1946 году Бауыржан Момышулы стал слушателем Высшей ордена Суворова І стапени Военной академии им. К.Е.Ворошилова.
    16 июня 1948 года Б.Момышулы был откомандирован в распоряжение Совета Министров Казахской ССР в связи с назначением Председателем Центрального Комитета Добровольного общества содействия армии «ДОСАРМ» Казахской ССР с оставлением в кадрах Вооруженных Сил.
    В конце 1948 года полковник Момышулы зачислен в распоряжение Главкома сухопутных войск и являлся заместителем командира 49-й отдельной стрелковой бригады в Восточно-Сибирском военном округе. В 1950 году был старшим преподователем кафедры общей тактики и оперативного искусства Военной академии тыла и снабжения имени В.М.Молотова.в Калинине. Уволился из рядов Советской Армии в 1955 году по болезни.
    Его боевые награды: Ордена Красного Знамени и Отечественной войны І степени, медали «За боевые заслуги», «За оборону Москвы», «За победу над Германией». Благодаря настойчивости Президента Н.А.Назарбаева, в 1990 году, перед самым последним днем существования Союза, был подписан указ о присвоении Бауыржану Момышулы звания Героя Советского Союза посмертно.
    Бауыржан Момышулы вошел в литературу необычно. Впервые читатели познакомились с ним не как с создателем, а как с героем художественного произведения. Это была повесть Александра Бека «Волоколамское шоссе». Главным действующим лицом этой повести был офицер-панфиловец, герой обороны Москвы Бауыржан Момышулы. Александр Бек создал эту книгу по его рассказам и воспоминаниям.
    Б.Момышулы автор сборников рассказов «Дневник офицера», «История одной ночи», «За нами Москва», биографической повести о генерале И.В.Панфилове «Наш генерал», книга повестей и рассказов «Наша семья», за которую Б.Момышулы был удостоен Государственной премии Казахской ССР в 1976 году. Им написаны путевые очерки «Кубинские встречи» (1965) и другие.

  11. Бауыржан Момыш?лы – Ке?ес Ода?ыны? Батыры, халы? ?а?арманы, ?скери шенді ?ызметкер, да??ты ?олбасшы, ?аза?ты? к?рнекті жазушысы.
    Бауыржан Момыш?лы 1910 жылы 24-желто?сан к?ні Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Мы?б?ла? (К?лбастау) ауылында ?арапайым, мал ба?атын шаруа отбасында д?ниеге келді. Балалы? ша?ыны? он ?ш жылын ?зіні? кіндік ?аны там?ан ауылында ?ткізіп, одан кейін ке?естік д?уіріндегі интернатта т?рбие алады. 1929 жылы «?улие Ата» то?ыз жылды? мектебін бітіреді. Мектепті т?мамда?ан со? шал?ай аудандарды? біріндегі ауыл?а (Бетпа?дала) м??алім болып барады. Коллективтендіру кезе?інде ке?естік мекемелерде ?ызмет етеді. 1932 жылды? ?а?тары мен ?арашасы аралы?ында мансапты ?ызмет ат?арады. Кейін ?скерге ша?ырту алады.
    ?скери ?мірі мен со?ыс жылдары.
    1932 жылы ?скерге ша?ырыл?аннан кейін Отан алдында?ы борышын ?тейді. ?скери дайынды? кезінде білім алып, мергендік ?нерге машы?танады. 1933 жылы полкты? мектепті бітіреді. 1934 жылы ?скерден келгенде запаста?ы командир болады. Одан кейінгі уа?ыттарында білімін жетілдіріп (Ленинградты? ?аржы академиясында ?ыс?а мерзімдік курстан ?теді), банк саласында ?ызмет етеді.
    1936 жылы ?ызыл Армия ?атарына командир ретінде ?айта ша?ырылып ?скери ?ызметтер ат?арады. Ол ортаазиялы? ?скери округты? 315-ші ат?ыштар полкына командир болып та?айындалады. Бір жылдан кейін оны? полкы ерекше ?ызылтулы ?иыр Шы?ыс Армиясыны? б?ліміне ?осылады. Ал Бауыржан жарты ротаны? командирі болады.
    ?лы Отан Со?ысыны? басталмай т?р?аны кезінде Бауыржан Момыш?лы 105-ші ат?ыштар дивизиясыны? ?арама?ында?ы артиллериялы? ат?ыштар б?лімшесіні? командирі ?ызметінде болады. Алайда, 1941 жылды? ?а?тарында т?жірибелі сардар Алматы?а ?айтарылады. Сол жылды? жаз айларынан бастап жа?адан ??рыл?ан 316-шы ат?ыштар дивизиясыны? штабына ?аза?стан мен ?ыр?ызстан елінен сарбаздары жинай бастайды. Бауыржан ?айта жаса?тал?ан дивизияны? 1073-ші ат?ыштар полкыны? ат?ыштар батальонына командир болып та?айындалды. Ары ?арай ?айна?ан со?ыс майданы басталып кетеді.
    Ерж?рек сардарды? батырлы?ын таныт?ан майдандар аз емес. Соларды? е? ерекшесі 1941 жылды? к?зінен бастал?ан М?скеуді ?ор?ау шай?асы болатын. Ол кезде ол 19-шы гвардиялы? ат?ыштар полкына командир болады. Оны? полкы ж?дыры?тай ж?мылып, фашистерді М?скеуге ?арай жібермейді. Жаса?ан ерлігі мен батырлы?ы ?шін, ?зіне ж?ктелген міндеттерді абыроймен ат?ар?аны ?шін, шешуші кездерде жылдам т?рде на?ты шешім ?абылдай білгені ?шін ол Ленин Орденімен марапатталады. М?скеуді ?ор?ау майданыны? Крюкова шай?астарында жара?ат алып, біраз уа?ыт госпитальда жатады.
    1945 жылды? а?паны мен наурызында Латвия жеріндегі Приекуле станциясы ма?ында бол?ан шай?аста ол бас?ар?ан дивизияны? солдаттары ?арсыластарыны? ?ор?аныс шебін тастал?ан етеді. Сондай-а?, ?рысты? н?тижесінде 15 елді-мекен жаудан азат етіліп, жауды? ?скеріне солдаттар жа?ынан ж?не ?скери техника жа?ынан ?лкен шы?ын келтіреді.
    Бауыржан Момыш?лыны? шендері мен марапаттары.
    1942 жылды? ?азанында Бауыржан подполковник шенін алады. Ал сегіз айдан со? полковник шеніне к?теріледі.
    1945 жылды? 21-?а?тарында Бауыржан Момыш?лы Бірінші Балты? жа?алауы фронтыны? 6-шы гвардиялы? ?скеріні? 9-шы гвардиялы? ат?ыштар дивизиясыны? командирі болып та?айындалады.
    Бірінші д?режелі «?ызыл Ту ордені мен (2 рет)», «Ленин», «Отан Со?ысы» ордендерімен, «?скери шай?аста?ы е?бегі ?шін», «М?скеуді ?ор?а?аны ?шін» орден ж?не медальдарымен марапаттал?ан. 1990 жылы 11-желто?санда Ке?ес Ода?ы ??ламай т?рып ел президенті Н?рс?лтан ?біш?лы Назарбаевты? ?сынысымен «Бауыржан Момыш?лына ?лы Отан Со?ысында?ы ерліктері ?шін «Ке?ес Ода?ыны? Батыры» ата?ын беру туралы» жарлы? шы?ты. Негізінде, Бауыржан Момыш?лына б?л ата?ты беру жайлы 1942 жылы М?скеу т?біндегі ?рыстардан кейін ?сыныс жасалын?ан болатын. Алайда, ол ?сыныс ол кезде к?здеген ма?сатына жете алмады.
    Со?ыстан кейінгі жылдарда?ы Бауыржан Момыш?лы.
    1948 жылы Генералды? штабты? ?скери академиясын ая?тады. 1950 жылдан бастап «Тыл ж?не Ке?ес Армиясын ?амтамасыз ету» ?скери академиясында а?а о?ытушы болып ?ызмет етті. 1955 жылды? желто?санынан бастап запаста?ы полковник. Б.Момыш?лы ?аза? Кср Жазушылар ода?ыны? м?шесі болды.
    1982 жылы 10-маусымда Алматыда батыр Бауыржан д?ниеден ?тті.
    Бауыржан Момыш?лыны? ?дебиетке араласуы.
    Ол ?аза? ж?не орыс тілдерінде бірдей жазып, ?з ?мірінде к?рген білгендерін ар?ау етеді. Оны? ?аламынан ту?ан, ?мір шынды?ын ар?ау еткен тамаша романы мен ??гіме, повестері ?алы? о?ушыны? іздеп о?итын шы?армаларына айналады.
    Бауыржан Момыш?лы ?дебиетке ерекшелікпен келген екен. О?ырман ?ауым батырды алдымен шы?армаларды? авторы ретінде емес, шы?армада?ы ерж?рек кейіпкер ретінде таныды. Д?лірек айтар болса?, Александр Бекті? «Волоколамск тас жолы» («Волоколамское шоссе») повесті ар?ылы таныл?ан болатын. Повесті? басты кейіпкері панфиловшы офицер, м?скеуді ?ор?ау?а ?атыс?ан батыр – Бауыржан Момыш?лы. А.Бек б?л е?бегін батырды? ??гімелері мен еске т?сірулеріні? желісімен жаз?ан болатын.
    Бауыржан Момыш?лы – «Офицерді? к?нделігі», «Бір т?нні? тарихы», «Москва ?шін шай?ас» ??гімелеріні?, генерал И.В.Панфилов туралы «Бізді? генерал» ?мірбаянды? повестер мен ??гімелер жина?ы кітабыны? авторы. «Бізді? отбасы» туындысы ?шін 1976 жылы «Кубалы? кездесулер» атты очерктік шы?армасын жазды. «Москва ?шін шай?ас» шы?армасы А.Бекті? «Волоколамск тас жолы» шы?армасыны? жал?асы болып табылады.
    Ел аузында?ы ??гімелер Б.Момыш?лыны? мінезіні? тік бол?анды?ын айтады. Ол кісі ?те ?айсар бол?ан. Шынды?ты жаны с?йетін, ?тірікшілер мен ?ор?а?тарды жек к?ретін ерж?рек адам болды. Оны? бойында?ы ?аза?ы ?асиеттер молынан болды. «Момыш?лы» деген тегіні? ?зі ?лкен бір ?айсарлы?ты? ар?асында солай аталды. Ке?ес заманында ?аза?ты? тегіне шектеу ?ойып, -ев немесе –ева деген жал?ауларды жал?атып ?ой?ан ша?та Бауыржан Момыш?лыны? ?айсарлы?ы ?ана ?зіні? ?ала?ан тегін алып ж?руге м?мкіндік берді.
    Бауыржан батыр шынды?ты жа?сы к?ретін адам бол?ан. Онымен бірге бол?ан ?ріптестері Бауыржанны? шынды?ты с?йгіштігін а?ыз ?ылып айтады.
    Б.Момыш?лы А.Бекті? «Волоколамск тас жолы» повесті жазыл?ан кезде басты кейіпкер болады. Оны? ??гімедері мен еске т?сірген о?и?аларын ?а?аз?а т?сірген Бек бол?ан шай?астар мен о?и?аларды ?атты ?серлеп, тіпті, Ке?ес ?скеріні? же?іліске ?шыра?ан кездерін жазбай ?ойса керек. С?йтіп ?олжазбасын Б.Момыш?лына о?ытады. О?ып бол?ан со?, А.Бекпен бол?ан келесі бір ??гімесінде оны? жаз?андарыны? кей жері шынды??а жанаспайтынды?ын ж?не шынды?ты шынды? етіп жазу керек екендігін айтады.
    Отан со?ысыны? ардагері Алексей Абрамов Момыш?лы жайлы былай дейді: Тарих?а Клочковты? «Ресей ?лан – ?айыр, артымызда М?скеу, шегінерге жер жо?» деген с?зі кірген. Осындай ?лы с?зді Бауыржан Момыш?лы айт?ан. Ол алдында жат?ан картаны ?ртеп жіберіп, «Бізге М?скеуден ары батыс?а ?арай карта керек емес, не жауды? бетін ?айтарамыз, не осы жерде ?леміз» деген. Б?л ?лы жауынгерлерді? ?асиетті с?зі.
    Батырды? на?ыл с?здері:
    Сен жаудан ?ашса?, ?мір сенен ?ашады.
    Тая?тан тайсалмаса?,
    Семсерден сескенбесе?,
    Же?дім дей бер…
    ?арабет болып ?аш?анша,
    ?айрат к?рсетіп ?лген арты?.
    Ептілік те – ерлік.
    Айбындана шап?аннан ажал да сескенеді.
    ?ой баста?ан арыстан тобынан арыстан баста?ан ?ой тобы арты?.
    ?аза? хал?ыны? біртуар батыр ?лы Бауыржанны? Ке?ес ?кіметі мен ?аза? хал?ы ?шін жаса?ан ерліктері мен е?бектері ?те зор болды. Ол тек ?ана ?скери адам ретінде ?ана емес, сонымен бірге жазушы ретінде де танылды. Оны? е?бектерін о?ы?ан жас буын ?кілдері Отан?а деген с?йіспеншілікті бойларына сі?іріп ?сті. ?скеле? ?рпа? алдында ?зіні? ерлігі мен тікмінез ?айсарлы?ын к?рсете білді. Тіпті, оны? тегіні? ?зі Момышев емес Момыш?лы болатын.
    ?азіргі кезде батыр ?лыны? ??рметіне елімізді? ?лкенді-кішілі ?скери ж?не ???ы? ?ор?ау органдарыны? о?у орындары, ауылдары мен к?шелері батырды? атымен аталады. Тек ?аза?станда ?ана емес Ресейде де батырды? есімімен аталатын мектеп пен к?ше бар.
    2010 жылды? а?пан айында М?скеу ?аласында Бауыржан Момыш?лыны? 100 жылды?ына арнал?ан «А?ыз?а айнал?ан батыр» кітабыны? т?саукесері ?ткізілді. Кітапта Бауыржан батырды? М?скеу м?ра?аттарында са?тал?ан, б?рындары жарияланба?ан жазбалары ж?не жауынгерлер ?ріптестері М?лік ?абдуллинні?, Дмитрий Снегинні? естеліктері жариялан?ан.
    Б.Момыш?лыны?, ?міріне арнал?ан ?.Н?ршайы?овты? «А?и?ат пен а?ыз» (1976) роман-диалогиясы жары? к?рді, «?аза?фильм» киностудиясы, «Ел басына к?н туса» (1967) к?ркемфильмін т?сірді. Москва академиялы? драма теарты Момыш?лы туралы «Волоколамск тас жолы» спектаклін ?ойды.

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *