Табигать ??рвакыт ?зг?реп тора. Ел фасыллары алмашынган саен табигать т? я?а киемн?рен кия. Мен? х?зерге вакытта да, узене? алтын яфраклары бел?н, к?з килеп ?итте. Бу ел фасылы, башкаларыннан аеруча матур, урманнар, болыннар ?зл?рен? ген? хас бер т?ск? кер?л?р. Каеннар и? беренче булып яфракларын коя башлыйлар, ? инде аннан со? калган агачлар да, киемн?рен алыштыралар. Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш,бодай ?ирл?ре бушап кала. Комбайнчылар басуларда к?нн?р буена,ялны белмич? эшлил?р.Ч?нки бер эш к?не ел буена туендырачак. Тизд?н кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошларда ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. Тизд?н алар да ?ылы якларга китеп, кыш бетк?нен к?т?ч?кл?р. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар саубуллашып, ерак юлга кузгала. Бакчаларда да к?пт?нн?н инде эшл?р башланды, ??мм?се д? ,салкын к?нн?р башланганчы тырышып-тырмашып у?ышларын ?ыялар. Б?р??гел?рне, суганнарны ,кишерл?рне алып бетерг?нн?н со?, бакчаларга тракторлар кереп, б?тен ?ирл?рне с?реп чыгалар. Бу ?ле авылларда эшл?р бетк?нне а?латмый, ч?нки бер эш к?не ел буена тукландырырга с?л?тле. К?з, аеруча мо?су ел фасылы. К?бесенч? , ул мо?сулыкны, табигатьк? т?сл?р ?сти. Кызыл, алтынсу – бу т?сл?р к?зне? аеруча бер ?зенч?леге булып торалар. Урманнарда агачлар, болыннарда ?л?нн?р ?зл?рен? хас булган бер т?с алалар. Тизд?н салкын к?нн?р башланып, я?гырлар яварга тотыначак. ? инде аннан со?, урманнарда, каенлыкларда г?мб?л?р баш калкытачаклар, кешел?рг? тагын бер эш ?ст?л?ч?к кен?. К?з турында бик к?п шигырьл?р, ?ырлар язылган. Бу ел фасылы шагыйрьл?рг? ил?ам ?ст?п тора. Минем фикеремч?, к?з к?не, барлык н?рс? д?: кешел?р д?, тереклек т?, кошлар да ?анланалар. Кешел?р бакчаларда эшл?с?л?р, тереклек-??нлекл?р кышка ?зерл?н?л?р, ?зл?рен? азыклар табып, аларны яшереп куялар. ?ле к?з килг?нн?н со? да, салкын к?нн?р булмаячак, ч?нки тизд?н ?бил?р чуагы башлана. Мен? шул вакытта инде кешел?р ?ылы к?нн?р бел?н р?х?тл?неп кала алачаклар. ? болай, к?з бик матур ел фасылы, ?ле кайчан без шундый матурлык к?р? алыр идек? Д?нья шундый т?сл?рг? к?мелг?н чакта,елмаймыйча булмый. Алтынсу т?сл?р ??рвакыт к??елл?рне ген? к?т?реп тора.
«Туган ягыма алтын к?з килде» (сочинение) Сары тос-к?з т?се. Сары т?с – сагыш т?се, дил?р. Сагышы шул к?з. Кояшлы к?нн?р бакча, парк, урманнар алтынга манчылгандай була. Юкка гына к?зне алтын димил?р. Алтын к?зг? багышлап к?пме шигырьл?р, ?ырлар, картиннар и?ат ителг?н. Алтын к?з диюг? без табигатьт?ге тышкы буяу – биз?кл?рне ген? к?зд? тотмыйбыз, ?лб?тт?. К?зне? алтынлыгы, аны? кадерле, барыннан да бигр?к, к?зге муллык бел?н билгел?н?. К?з башлану бел?н к?нн?р кыскалана. Сизелертек салкынайта. К?к йозен авыр болытлар каплап ала. Мен? ирт?д?н я?гыр сиб?л?рг? тотына. Кайбер к?нне иренеп кен? сиб?л?г?н я?гыр кичк? кад?р туктамый. Салкын ?ил ис?, к?н кара?гылана. ? ирт?н ялт итеп кояш чыга. К?к й?зе шундый з?нг?р, саф! ?ир ?стен?, ак ??йм?д?й булып ап – ак томан сузылып яткан. Салкын. ??йге т?сен ?уйган ?л?нн?рд? нечк? боз кис?кл?ре к?рен?. Кырау т?шк?н. Ак томаннар арасыннан, кызыл т?г?р?к булып, кояш к?т?рел?. Ул ?зене? тансык нурлары бел?н ?ирне ?ылытырга тырыша. Акрын гына томан тарала. К?з к?не яктылык та, ?ылылык та шактый ук кими. Шу?а к?р? яфракларны? яшеллеге сары, кызгылт- сары, к?гел?ем т?слерг? алмашына. Агачлардан усак, мил?ш, ?р?нгене? ген? к?зге яфраклары кызыл. Калган агачларны? яфраклары саргая, л?кин бар да ?зенч?: каен яфраклары ачык сары т?ск?, караманыкы – кара?гы сары, им?ннеке – саргылт сары, юк?неке – алтынсу сары т?ск? кер?. Читт?н караганда, агачны? яфраклары бар да бер т?сле к?рен?. ? кулы?а алып караса? – нинди ген? т?сл?р юк монда! Яшел буй – буй сызыклар, к?р?н таплар, соры биз?кл?р. Бар агачлар h?м куаклар, и? матур киемн?рен киеп, к?зге б?йр?мг? ?зерл?нг?н сыман. Усал, ачы к?зге ?ил, яфракларны ботакларыннан ?зеп алып, ?лл? кайларга очырып алып кит?. Сары, кызыл, к?р?н, ш?мах? яфраклар, hавада бераз тирб?леп очканнан со?, ?ай гына ?ирг? яталар. ?йтерсе? л? ?ир ?стен? сары юрган т?ш?лг?н. Тизд?н агачлар ялангач кала. К?з башында ук к?п кен? кошлар т?ркемн?рг? ?ыела башлыйлар. Аларны? к?зге с?ях?тл?рен? вакыт ?ит?. Бер?мл?п т?, т?ркемл?п т?, кошлар туган якларыннан, кыш ?тк?р? ?чен, ерак ?ирлерг? очып кит?. Кайберл?ре бик ерак та китми, ? кайберл?ре ме?н?г?нч? километр юл узалар. К?зне? аяз к?ннеренд?, кыйгач ?епк? тезелешеп, торналар очып уза. Сиск?ндергеч таныш тавышлары бик якында, колак т?бенд? ген? я?гырый кебек, ? ?зл?ре ?н? нинди биект?, ак болытларга орынып ук очып баралар. Канатны канатка туры китереп, тигез р?т булып, чел?нн?р оча. ? кыр ?рд?кл?ре ерак очышлар вакытында бер – бер артлы тезел?л?р, кайчакта аларны? сафлары дуга формасында була. Сыерчык, мил?ш чыпчыгы кебек ваграк кошлар, т?ртипсез р?вешт?, к?т? булып очалар. М?ст?кыйль булып, аерым очкан кошлар да бар. 7 сыйниф укучысы Батдалов Илнур эше 2014 ел
Казан ш???ре Совет районы 175 нче гомуми урта белем м?кт?бене? 5А сыйныфы укучысы Ахтямова Адил? Инша. Алтын к?з. Быел туган ягыма к?з бик ирт? килде. Инде августта ук ул ?зене? ?илл?ре-я?гырлары, салкыннары бел?н зур-зур адымнар атлап, к?з килеп т? ?итте. Мин авылымдагы к?з турында язасым кил?. Ш???рд? д? алтын к?з матур. Л?кин авылдагысы, тагын да матуррак. ??р ялдагыча-без авылда.Яктырып кояш елмайды да, “?бил?р чуагы” ик?нен белдереп, битне п?р?вез ?епл?ре ирк?л?де. Бакча эшл?рен тиз ген? т?г?лл?п, урманга юл тотам. З??г?р к?кт? зур ак пароходлар кебек болытлар, узыша-узыша каядыр чабалар. ?крен ген? тир?н тынлыкны ты?лап, урман т?рен? ?т?м. ?ирг? т?ш?лг?н йомшак алтын яфраклар, ?йтерсе?, т?рек кел?мн?рен х?терл?т?. ? агачлар!? Берсен-берсе уздыра-уздыра ??йге киемн?рен к?згег? алмаштырганнар. ??рберсе к?з явын алырлык. Урталыктагы мил?ш агачыны? кып-кызыл ?имешл?ре, ялкындай яфракларына соклану м?мкин т?гел. Зифа каеннар, н?зек усаклар купшы алтынсу ш?л ябынып, ба?адир им?н агачын кунакка к?т?л?рдер кебек. Ара-тир? чыпчык, карга тавышлары тир?н тынлыкка ?ан ?рг?нд?й була. Т?з нарат агачлары гына, башларын югары к?т?реп, яшеллекк? к?мелеп басып торалар кебек.”-Безг? к?з куркыныч т?гел”- ди алар. Ч?! Кин?т к?н д? бозыла бугай. ?ил битне чеметеп-чеметеп алды. Шул арада куркыныч болытлар да хасил булды. Мин тизр?к ?йг? ашыктым. Кайтып ?иттем диг?нд? ген?, болытлар каядыр юкка чыктылар. Тир?н итеп ?ава сулыйм. К?з ?авасы-нинди дымлы да, салкын да син! К?з- бик матур ел фасылы. Л?кин аны? матурлыгын к?р? белерг? ген? кир?к.
Сочинение. К?з. Табигать ??рвакыт ?зг?решт?. Шуларны? и? зурысы ? ел фасыллары алмашыну. К?з?тк?негез бармы ик?н? Шулар арасында к?з ? и? матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди ген? т?сл?р юк анда?! К?з билгел?ре август ахырында ук сизел? башлый инде. Кайбер ч?ч?кл?рне? ??й уртасындагы матурлыгы югала, алар инде кил?се ел ?чен орлык бир?. Агачлар яфракларын коя, ?ир ?стен? сары юрган т?ш?л?. ??йге киемн?рен беренчел?рд?н булып каеннар сала. Им?нн?рд? яфраклар озаграк саклана. ? мен? чиял?р кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетер?л?р. Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш, бодай ?ирл?ре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошлар да ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. ? сентябрь аенда кырлар ??м бакчаларда б?р??ге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: б?р??ге ташыйлар. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп б?р??ге ч?пл?г?н ?ире?н?н тураеп, аларга кул болгыйсы?: “Х?ерле юл сезг?! Ис?н-сау ?йл?неп кайтыгыз”. Аларны ерак юллар к?т?, туган ?ир бел?н вакытлыча аерылышу сагышы бил?п ала. Аларны? бер ?епк? тезелг?н кебек очулары кешел?рд? мо?сулык уята. Мине и? дулкындырганы ? к?зне? мен? шул чоры. Мо?су да, шул ук вакытта шатлыклы да ул к?з башы. ??й т?мамлану мо?сулык тудырса, мул у?ыш шатлык китер?.
Туган ягыма алтын к?з килде. ?ле кич? ген? ??йне к?теп алган идек. Матур, кызу, к??елле к?нн?ре бел?н ??йне? ?теп китк?нен сизми д? калдык. ? б?ген инде к?з! Бакчадагы тулып бешк?н ?имешл?ре, кырдагы мул у?ышлы игенн?ре бел?н кешел?рне с?ендереп, ?ирг? алтын к?з аяк басты. Минемч?, к?зне сары т?се ?чен ген? т?гел, ? к?зге байлык, муллык ?чен д? алтын к?з дип атыйлар. К?з ?итк?ч, к?нн?р кыскара, т?нн?р озыная башлый. Укучылар белем алырга дип м?кт?пл?рг? юл тоталар. Табигать ?зенч? матурая башлый. Тир?-яктагы яшеллек, к?зг? к?ренеп, т?сен сарыга ?зг?рт?. Бакчаларга к?з салса?, кып-кызыл, алсу, сары алмаларны, кызарып пешк?н мил?ш, баланнарны к?реп х?йран каласы?. Иген кырларына караса?, ?йтерсе? аларны алтын т?сен? буяп куйганнар, сап-сары булып, кояшта к?зл?рне камаштырып утыралар. Нинди матурлык ??м байлык! К?з ?итк?ч, к?к й?зе д? ?зг?р?. ?ле ген? кояш балкыган булса, к?п т? ?тми болытлар барлыкка кил?, я?гыр ява башлый. Я?гырсыз к?нн?рд? к?ндезл?рен бик салкын булмаган ?ава торышы к?з?тел?, ? кичл?рен суыта. Ирт?н тышка чыкса?, ?ирд?ге ?л?нн?рг? матур итеп чык т?шк?н була. ? ?бил?р чуагы дип аталган к?нн?рд? бигр?к т? ?ылы ?ава торышы саклана. Минем ?чен бу к?нн?р ямьле ??й айлары бел?н саубуллашу к?нн?ре. К?зге урман ?зене? чиста, саф ?авасы бел?н ?зен? тартып тора. Урманга килеп керс??, матурлык та, мо?сулык та тоясы?. Монда инде ??й к?не кебек матур итеп кошлар сайрамый, т?рле т?ст?ге к?б?л?кл?р очып уйнамый. ?зл?рене? хуш исл?ре бел?н башны ?йл?ндерг?н аллы-г?лле урман ч?ч?кл?ре со?гы та?ларын коеп утыралар. Агачларга к?з салса?, сары, яшел, кызыл, алтынсу т?сл?рне к?р?се?. Каен агачлары ?зл?рен? бер т?рле матур. Ап-ак каеннар сап-сары ш?л ябынганнар. Ара-тир? матур, куе яшел т?сл?ре бел?н ??йне х?терл?теп, озын нарат агачлары к?рен?. Урманда да к?зге у?ыш бик к?п була. Г?мб?, чикл?век, балан, алма, мил?шл?рне кышка ?ит?рлек итеп ?ыярга була. К?з к?не ??йге яллар т?мамланса да, мин к?зне яратам. Ч?нки к?з ?итк?ч, без ??й буена к?рм?г?н сыйныфташлар бел?н очрашабыз. Озак к?решми торгач, инде сагынырга да ?лгерг?н дуслар бел?н т?рле х?лл?р турында с?йл?ш?без, серл?ш?без. Шулай ук мин к?з к?не ?авада кыр казларыны?, торналарны? ?ылы якка очып китк?нн?рен к?з?терг? яратам. Шундый матур, тигез итеп тезелеп очалар алар, ?йтерсе?, бер-берсен? ?еп бел?н б?йл?п куйганнар. Табигатт? бар да бик тиз ?зг?р?ч?н шул. К?п т? ?тм?с, бераз вакыт ?тк?ч, агачлардан яфраклар коелып бет?р, иген басулары буш булып калыр, бертуктаусыз я?гырлар ява башлар. Кояш сир?к кен? безг? якты нурлларын б?л?к ит?р. Беренче кар да явып ?т?р. Елга-к?лл?р ялтырап торган, матур боз бел?н капланыр. ?ир ?зене? ап-ак, йомшак юрганын ябынып, татлы йокыга кит?р.
К?з. Табигать ??рвакыт ?зг?решт?. Шуларны? и? зурысы ? ел фасыллары алмашыну. К?з?тк?негез бармы ик?н? Шулар арасында к?з ? и? матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди ген? т?сл?р юк анда?! К?з билгел?ре август ахырында ук сизел? башлый инде. Кайбер ч?ч?кл?рне? ??й уртасындагы матурлыгы югала, алар инде кил?се ел ?чен орлык бир?. Агачлар яфракларын коя, ?ир ?стен? сары юрган т?ш?л?. ??йге киемн?рен беренчел?рд?н булып каеннар сала. Им?нн?рд? яфраклар озаграк саклана. ? мен? чиял?р кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетер?л?р. К?нн?р салкынайтты. Мил?шл?р кып-кызыл булып балкыйлар. Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш, бодай ?ирл?ре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошлар да ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. ? сентябрь аенда кырлар ??м бакчаларда б?р??ге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: б?р??ге ташыйлар. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп б?р??ге ч?пл?г?н ?ире?н?н тураеп, аларга кул болгыйсы?: \”Х?ерле юл сезг?! Ис?н-сау ?йл?неп кайтыгыз\”. Аларны ерак юллар к?т?, туган ?ир бел?н вакытлыча аерылышу сагышы бил?п ала. Аларны? бер ?епк? тезелг?н кебек очулары кешел?рд? мо?сулык уята. Мине и? дулкындырганы ? к?зне? мен? шул чоры. Мо?су да, шул ук вакытта шатлыклы да ул к?з башы. ??й т?мамлану мо?сулык тудырса, мул у?ыш шатлык китер?.
Мария Табигать ??рвакыт ?зг?решт?. Шуларны? и? зурысы ? ел фасыллары алмашыну. К?з?тк?негез бармы ик?н? Шулар арасында к?з ? и? матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди ген? т?сл?р юк анда? ! К?з билгел?ре август ахырында ук сизел? башлый инде. Кайбер ч?ч?кл?рне? ??й уртасындагы матурлыгы югала, алар инде кил?се ел ?чен орлык бир?. Агачлар яфракларын коя, ?ир ?стен? сары юрган т?ш?л?. ??йге киемн?рен беренчел?рд?н булып каеннар сала. Им?нн?рд? яфраклар озаграк саклана. ? мен? чиял?р кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетер?л?р. Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш, бодай ?ирл?ре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошлар да ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. ? сентябрь аенда кырлар ??м бакчаларда б?р??ге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: б?р??ге ташыйлар. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп б?р??ге ч?пл?г?н ?ире?н?н тураеп, аларга кул болгыйсы?: “Х?ерле юл сезг?! Ис?н-сау ?йл?неп кайтыгыз”. Аларны ерак юллар к?т?, туган ?ир бел?н вакытлыча аерылышу сагышы бил?п ала. Аларны? бер ?епк? тезелг?н кебек очулары кешел?рд? мо?сулык уята. Мине и? дулкындырганы ? к?зне? мен? шул чоры. Мо?су да, шул ук вакытта шатлыклы да ул к?з башы. ??й т?мамлану мо?сулык тудырса, мул у?ыш шатлык китер?.Ак к?зТабигатьт? ?зг?решл?р бер?злексез булып тора. Мен? беренче кар да яуды. Ул бик матур иде. Кар агачларга ак тун кидерде. Кар ?ле ирт?р?к яуган. Агачларда нинди ген? т?с юк: яшел, сары, кызыл, к?р?н ??м ак. Алар ак кар арасыннан тагын да матур к?рен?л?р. ?ир ?сте ап-ак. ?лл? инде кыш та ?иттеме? Юк, бу ? ак к?з. Карлы к?з. Бу кардан ?ле ча?гыда да шуып булмый. ?мма кар йомарлап атышып уйнап була. Бик тел?с??, кар бабай да ясап була. Чын кышка ераграк ?ле. Борынгылар чын кышны, беренче кар яугач 40 к?нн?н со? гына кил?, дил?р. Килсен ген?, к?т?рбез. Ноябрьд? урманда да бик матур. Агачлар кышкы йокыга ?зерл?н?. Аларны? ботакларына кар ш?лл?ре ябылган. Урман ??нлекл?ре д? кышка ?зл?ренч? ?айлашалар, туннарын алмаштыралар, азык эзли башлыйлар. Урман эченд?ге сазлыкларга, чишм?л?рг? сукмаклар сузыла, кайбер ??нлекл?р анда су эч?рг? т?ш?л?р. Ул сукмаклар т?рле яктан килеп бер ноктада кисеш?л?р. Андагы симметрия га??пл?ндер? мине. Табигать мог?изалар тудырырга с?л?тле. Яратам мин елны? шушы фасылын. Источник: http://www.insha.ru/text/410
Табигать ??рвакыт ?зг?реп тора. Ел фасыллары алмашынган саен табигать т? я?а киемн?рен кия. Мен? х?зерге вакытта да, узене? алтын яфраклары бел?н, к?з килеп ?итте. Бу ел фасылы, башкаларыннан аеруча матур, урманнар, болыннар ?зл?рен? ген? хас бер т?ск? кер?л?р. Каеннар и? беренче булып яфракларын коя башлыйлар, ? инде аннан со? калган агачлар да, киемн?рен алыштыралар.
Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш,бодай ?ирл?ре бушап кала. Комбайнчылар басуларда к?нн?р буена,ялны белмич? эшлил?р.Ч?нки бер эш к?не ел буена туендырачак. Тизд?н кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошларда ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. Тизд?н алар да ?ылы якларга китеп, кыш бетк?нен к?т?ч?кл?р. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар саубуллашып, ерак юлга кузгала.
Бакчаларда да к?пт?нн?н инде эшл?р башланды, ??мм?се д? ,салкын к?нн?р башланганчы тырышып-тырмашып у?ышларын ?ыялар. Б?р??гел?рне, суганнарны ,кишерл?рне алып бетерг?нн?н со?, бакчаларга тракторлар кереп, б?тен ?ирл?рне с?реп чыгалар. Бу ?ле авылларда эшл?р бетк?нне а?латмый, ч?нки бер эш к?не ел буена тукландырырга с?л?тле.
К?з, аеруча мо?су ел фасылы. К?бесенч? , ул мо?сулыкны, табигатьк? т?сл?р ?сти. Кызыл, алтынсу – бу т?сл?р к?зне? аеруча бер ?зенч?леге булып торалар. Урманнарда агачлар, болыннарда ?л?нн?р ?зл?рен? хас булган бер т?с алалар. Тизд?н салкын к?нн?р башланып, я?гырлар яварга тотыначак. ? инде аннан со?, урманнарда, каенлыкларда г?мб?л?р баш калкытачаклар, кешел?рг? тагын бер эш ?ст?л?ч?к кен?.
К?з турында бик к?п шигырьл?р, ?ырлар язылган. Бу ел фасылы шагыйрьл?рг? ил?ам ?ст?п тора. Минем фикеремч?, к?з к?не, барлык н?рс? д?: кешел?р д?, тереклек т?, кошлар да ?анланалар. Кешел?р бакчаларда эшл?с?л?р, тереклек-??нлекл?р кышка ?зерл?н?л?р, ?зл?рен? азыклар табып, аларны яшереп куялар. ?ле к?з килг?нн?н со? да, салкын к?нн?р булмаячак, ч?нки тизд?н ?бил?р чуагы башлана. Мен? шул вакытта инде кешел?р ?ылы к?нн?р бел?н р?х?тл?неп кала алачаклар.
? болай, к?з бик матур ел фасылы, ?ле кайчан без шундый матурлык к?р? алыр идек? Д?нья шундый т?сл?рг? к?мелг?н чакта,елмаймыйча булмый. Алтынсу т?сл?р ??рвакыт к??елл?рне ген? к?т?реп тора.
«Туган ягыма алтын к?з килде»
(сочинение)
Сары тос-к?з т?се. Сары т?с – сагыш т?се, дил?р. Сагышы шул к?з.
Кояшлы к?нн?р бакча, парк, урманнар алтынга манчылгандай була. Юкка гына к?зне алтын димил?р. Алтын к?зг? багышлап к?пме шигырьл?р, ?ырлар, картиннар и?ат ителг?н. Алтын к?з диюг? без табигатьт?ге тышкы буяу – биз?кл?рне ген? к?зд? тотмыйбыз, ?лб?тт?. К?зне? алтынлыгы, аны? кадерле, барыннан да бигр?к, к?зге муллык бел?н билгел?н?.
К?з башлану бел?н к?нн?р кыскалана. Сизелертек салкынайта. К?к йозен авыр болытлар каплап ала. Мен? ирт?д?н я?гыр сиб?л?рг? тотына. Кайбер к?нне иренеп кен? сиб?л?г?н я?гыр кичк? кад?р туктамый. Салкын ?ил ис?, к?н кара?гылана. ? ирт?н ялт итеп кояш чыга. К?к й?зе шундый з?нг?р, саф! ?ир ?стен?, ак ??йм?д?й булып ап – ак томан сузылып яткан. Салкын. ??йге т?сен ?уйган ?л?нн?рд? нечк? боз кис?кл?ре к?рен?. Кырау т?шк?н. Ак томаннар арасыннан, кызыл т?г?р?к булып, кояш к?т?рел?. Ул ?зене? тансык нурлары бел?н ?ирне ?ылытырга тырыша. Акрын гына томан тарала.
К?з к?не яктылык та, ?ылылык та шактый ук кими. Шу?а к?р? яфракларны? яшеллеге сары, кызгылт- сары, к?гел?ем т?слерг? алмашына.
Агачлардан усак, мил?ш, ?р?нгене? ген? к?зге яфраклары кызыл. Калган агачларны? яфраклары саргая, л?кин бар да ?зенч?: каен яфраклары ачык сары т?ск?, караманыкы – кара?гы сары, им?ннеке – саргылт сары, юк?неке – алтынсу сары т?ск? кер?. Читт?н караганда, агачны? яфраклары бар да бер т?сле к?рен?. ? кулы?а алып караса? – нинди ген? т?сл?р юк монда! Яшел буй – буй сызыклар, к?р?н таплар, соры биз?кл?р. Бар агачлар h?м куаклар, и? матур киемн?рен киеп, к?зге б?йр?мг? ?зерл?нг?н сыман. Усал, ачы к?зге ?ил, яфракларны ботакларыннан ?зеп алып, ?лл? кайларга очырып алып кит?. Сары, кызыл, к?р?н, ш?мах? яфраклар, hавада бераз тирб?леп очканнан со?, ?ай гына ?ирг? яталар. ?йтерсе? л? ?ир ?стен? сары юрган т?ш?лг?н. Тизд?н агачлар ялангач кала.
К?з башында ук к?п кен? кошлар т?ркемн?рг? ?ыела башлыйлар. Аларны? к?зге с?ях?тл?рен? вакыт ?ит?. Бер?мл?п т?, т?ркемл?п т?, кошлар туган якларыннан, кыш ?тк?р? ?чен, ерак ?ирлерг? очып кит?. Кайберл?ре бик ерак та китми, ? кайберл?ре ме?н?г?нч? километр юл узалар.
К?зне? аяз к?ннеренд?, кыйгач ?епк? тезелешеп, торналар очып уза. Сиск?ндергеч таныш тавышлары бик якында, колак т?бенд? ген? я?гырый кебек, ? ?зл?ре ?н? нинди биект?, ак болытларга орынып ук очып баралар. Канатны канатка туры китереп, тигез р?т булып, чел?нн?р оча. ? кыр ?рд?кл?ре ерак очышлар вакытында бер – бер артлы тезел?л?р, кайчакта аларны? сафлары дуга формасында була. Сыерчык, мил?ш чыпчыгы кебек ваграк кошлар, т?ртипсез р?вешт?, к?т? булып очалар. М?ст?кыйль булып, аерым очкан кошлар да бар.
7 сыйниф укучысы Батдалов Илнур эше
2014 ел
Казан ш???ре Совет районы 175 нче гомуми урта белем м?кт?бене? 5А
сыйныфы укучысы Ахтямова Адил?
Инша.
Алтын к?з.
Быел туган ягыма к?з бик ирт? килде. Инде августта ук ул ?зене? ?илл?ре-я?гырлары, салкыннары бел?н зур-зур адымнар атлап, к?з килеп т? ?итте.
Мин авылымдагы к?з турында язасым кил?. Ш???рд? д? алтын к?з матур. Л?кин авылдагысы, тагын да матуррак.
??р ялдагыча-без авылда.Яктырып кояш елмайды да, “?бил?р чуагы” ик?нен белдереп, битне п?р?вез ?епл?ре ирк?л?де. Бакча эшл?рен тиз ген? т?г?лл?п, урманга юл тотам. З??г?р к?кт? зур ак пароходлар кебек болытлар, узыша-узыша каядыр чабалар. ?крен ген? тир?н тынлыкны ты?лап, урман т?рен? ?т?м. ?ирг? т?ш?лг?н йомшак алтын яфраклар, ?йтерсе?, т?рек кел?мн?рен х?терл?т?. ? агачлар!? Берсен-берсе уздыра-уздыра ??йге киемн?рен к?згег? алмаштырганнар. ??рберсе к?з явын алырлык. Урталыктагы мил?ш агачыны? кып-кызыл ?имешл?ре, ялкындай яфракларына соклану м?мкин т?гел. Зифа каеннар, н?зек усаклар купшы алтынсу ш?л ябынып, ба?адир им?н агачын кунакка к?т?л?рдер кебек.
Ара-тир? чыпчык, карга тавышлары тир?н тынлыкка ?ан ?рг?нд?й була. Т?з нарат агачлары гына, башларын югары к?т?реп, яшеллекк? к?мелеп басып торалар кебек.”-Безг? к?з куркыныч т?гел”- ди алар.
Ч?! Кин?т к?н д? бозыла бугай. ?ил битне чеметеп-чеметеп алды. Шул арада куркыныч болытлар да хасил булды. Мин тизр?к ?йг? ашыктым. Кайтып ?иттем диг?нд? ген?, болытлар каядыр юкка чыктылар. Тир?н итеп ?ава сулыйм. К?з ?авасы-нинди дымлы да, салкын да син! К?з- бик матур ел фасылы. Л?кин аны? матурлыгын к?р? белерг? ген? кир?к.
Сочинение.
К?з.
Табигать ??рвакыт ?зг?решт?. Шуларны? и? зурысы ? ел фасыллары алмашыну. К?з?тк?негез бармы ик?н? Шулар арасында к?з ? и? матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди ген? т?сл?р юк анда?! К?з билгел?ре август ахырында ук сизел? башлый инде. Кайбер ч?ч?кл?рне? ??й уртасындагы матурлыгы югала, алар инде кил?се ел ?чен орлык бир?. Агачлар яфракларын коя, ?ир ?стен? сары юрган т?ш?л?. ??йге киемн?рен беренчел?рд?н булып каеннар сала. Им?нн?рд? яфраклар озаграк саклана. ? мен? чиял?р кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетер?л?р.
Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш, бодай ?ирл?ре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар.
Башка кошлар да ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. ? сентябрь аенда кырлар ??м бакчаларда б?р??ге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: б?р??ге ташыйлар. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп б?р??ге ч?пл?г?н ?ире?н?н тураеп, аларга кул болгыйсы?: “Х?ерле юл сезг?! Ис?н-сау ?йл?неп кайтыгыз”. Аларны ерак юллар к?т?, туган ?ир бел?н вакытлыча аерылышу сагышы бил?п ала. Аларны? бер ?епк? тезелг?н кебек очулары кешел?рд? мо?сулык уята. Мине и? дулкындырганы ? к?зне? мен? шул чоры.
Мо?су да, шул ук вакытта шатлыклы да ул к?з башы. ??й т?мамлану мо?сулык тудырса, мул у?ыш шатлык китер?.
Туган ягыма алтын к?з килде.
?ле кич? ген? ??йне к?теп алган идек. Матур, кызу, к??елле к?нн?ре бел?н ??йне? ?теп китк?нен сизми д? калдык. ? б?ген инде к?з! Бакчадагы тулып бешк?н ?имешл?ре, кырдагы мул у?ышлы игенн?ре бел?н кешел?рне с?ендереп, ?ирг? алтын к?з аяк басты. Минемч?, к?зне сары т?се ?чен ген? т?гел, ? к?зге байлык, муллык ?чен д? алтын к?з дип атыйлар. К?з ?итк?ч, к?нн?р кыскара, т?нн?р озыная башлый. Укучылар белем алырга дип м?кт?пл?рг? юл тоталар.
Табигать ?зенч? матурая башлый. Тир?-яктагы яшеллек, к?зг? к?ренеп, т?сен сарыга ?зг?рт?. Бакчаларга к?з салса?, кып-кызыл, алсу, сары алмаларны, кызарып пешк?н мил?ш, баланнарны к?реп х?йран каласы?. Иген кырларына караса?, ?йтерсе? аларны алтын т?сен? буяп куйганнар, сап-сары булып, кояшта к?зл?рне камаштырып утыралар. Нинди матурлык ??м байлык!
К?з ?итк?ч, к?к й?зе д? ?зг?р?. ?ле ген? кояш балкыган булса, к?п т? ?тми болытлар барлыкка кил?, я?гыр ява башлый. Я?гырсыз к?нн?рд? к?ндезл?рен бик салкын булмаган ?ава торышы к?з?тел?, ? кичл?рен суыта. Ирт?н тышка чыкса?, ?ирд?ге ?л?нн?рг? матур итеп чык т?шк?н була. ? ?бил?р чуагы дип аталган к?нн?рд? бигр?к т? ?ылы ?ава торышы саклана. Минем ?чен бу к?нн?р ямьле ??й айлары бел?н саубуллашу к?нн?ре.
К?зге урман ?зене? чиста, саф ?авасы бел?н ?зен? тартып тора. Урманга килеп керс??, матурлык та, мо?сулык та тоясы?. Монда инде ??й к?не кебек матур итеп кошлар сайрамый, т?рле т?ст?ге к?б?л?кл?р очып уйнамый. ?зл?рене? хуш исл?ре бел?н башны ?йл?ндерг?н аллы-г?лле урман ч?ч?кл?ре со?гы та?ларын коеп утыралар. Агачларга к?з салса?, сары, яшел, кызыл, алтынсу т?сл?рне к?р?се?. Каен агачлары ?зл?рен? бер т?рле матур. Ап-ак каеннар сап-сары ш?л ябынганнар. Ара-тир? матур, куе яшел т?сл?ре бел?н ??йне х?терл?теп, озын нарат агачлары к?рен?. Урманда да к?зге у?ыш бик к?п була. Г?мб?, чикл?век, балан, алма, мил?шл?рне кышка ?ит?рлек итеп ?ыярга була.
К?з к?не ??йге яллар т?мамланса да, мин к?зне яратам. Ч?нки к?з ?итк?ч, без ??й буена к?рм?г?н сыйныфташлар бел?н очрашабыз. Озак к?решми торгач, инде сагынырга да ?лгерг?н дуслар бел?н т?рле х?лл?р турында с?йл?ш?без, серл?ш?без.
Шулай ук мин к?з к?не ?авада кыр казларыны?, торналарны? ?ылы якка очып китк?нн?рен к?з?терг? яратам. Шундый матур, тигез итеп тезелеп очалар алар, ?йтерсе?, бер-берсен? ?еп бел?н б?йл?п куйганнар.
Табигатт? бар да бик тиз ?зг?р?ч?н шул. К?п т? ?тм?с, бераз вакыт ?тк?ч, агачлардан яфраклар коелып бет?р, иген басулары буш булып калыр, бертуктаусыз я?гырлар ява башлар. Кояш сир?к кен? безг? якты нурлларын б?л?к ит?р. Беренче кар да явып ?т?р. Елга-к?лл?р ялтырап торган, матур боз бел?н капланыр. ?ир ?зене? ап-ак, йомшак юрганын ябынып, татлы йокыга кит?р.
К?з. Табигать ??рвакыт ?зг?решт?. Шуларны? и? зурысы ? ел фасыллары алмашыну. К?з?тк?негез бармы ик?н? Шулар арасында к?з ? и? матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди ген? т?сл?р юк анда?! К?з билгел?ре август ахырында ук сизел? башлый инде. Кайбер ч?ч?кл?рне? ??й уртасындагы матурлыгы югала, алар инде кил?се ел ?чен орлык бир?. Агачлар яфракларын коя, ?ир ?стен? сары юрган т?ш?л?. ??йге киемн?рен беренчел?рд?н булып каеннар сала. Им?нн?рд? яфраклар озаграк саклана. ? мен? чиял?р кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетер?л?р. К?нн?р салкынайтты. Мил?шл?р кып-кызыл булып балкыйлар.
Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш, бодай ?ирл?ре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар.
Башка кошлар да ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. ? сентябрь аенда кырлар ??м бакчаларда б?р??ге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: б?р??ге ташыйлар. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп б?р??ге ч?пл?г?н ?ире?н?н тураеп, аларга кул болгыйсы?: \”Х?ерле юл сезг?! Ис?н-сау ?йл?неп кайтыгыз\”. Аларны ерак юллар к?т?, туган ?ир бел?н вакытлыча аерылышу сагышы бил?п ала. Аларны? бер ?епк? тезелг?н кебек очулары кешел?рд? мо?сулык уята. Мине и? дулкындырганы ? к?зне? мен? шул чоры.
Мо?су да, шул ук вакытта шатлыклы да ул к?з башы. ??й т?мамлану мо?сулык тудырса, мул у?ыш шатлык китер?.
Мария
Табигать ??рвакыт ?зг?решт?. Шуларны? и? зурысы ? ел фасыллары алмашыну. К?з?тк?негез бармы ик?н? Шулар арасында к?з ? и? матуры. Бу айларда урманнар бик матур. Нинди ген? т?сл?р юк анда? ! К?з билгел?ре август ахырында ук сизел? башлый инде. Кайбер ч?ч?кл?рне? ??й уртасындагы матурлыгы югала, алар инде кил?се ел ?чен орлык бир?. Агачлар яфракларын коя, ?ир ?стен? сары юрган т?ш?л?. ??йге киемн?рен беренчел?рд?н булып каеннар сала. Им?нн?рд? яфраклар озаграк саклана. ? мен? чиял?р кар ныклап ятар алдыннан гына яфрак коеп бетер?л?р. Кырларда комбайннар г?релтесе ишетел?. Арыш, бодай ?ирл?ре бушап кала. Ул кырларны кара каргалар яулап ала. Аларны? ерак юлга кит?р ?чен х?л ?ыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган б?ртекл?рне р?х?тл?неп ч?плил?р, аннары, канатларын ныгытыр ?чен, т?ркем-т?ркем булып очып алалар. Башка кошлар да ??й аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. ? сентябрь аенда кырлар ??м бакчаларда б?р??ге алалар. Машиналар тыз да быз чабып тора: б?р??ге ташыйлар. З?п-з??г?р к?кт? ?епк? тезелеп кыр ?рд?кл?ре, торналар, саубуллашып, ерак юлга кузгала. Иелеп б?р??ге ч?пл?г?н ?ире?н?н тураеп, аларга кул болгыйсы?: “Х?ерле юл сезг?! Ис?н-сау ?йл?неп кайтыгыз”. Аларны ерак юллар к?т?, туган ?ир бел?н вакытлыча аерылышу сагышы бил?п ала. Аларны? бер ?епк? тезелг?н кебек очулары кешел?рд? мо?сулык уята. Мине и? дулкындырганы ? к?зне? мен? шул чоры. Мо?су да, шул ук вакытта шатлыклы да ул к?з башы. ??й т?мамлану мо?сулык тудырса, мул у?ыш шатлык китер?.Ак к?зТабигатьт? ?зг?решл?р бер?злексез булып тора. Мен? беренче кар да яуды. Ул бик матур иде. Кар агачларга ак тун кидерде. Кар ?ле ирт?р?к яуган. Агачларда нинди ген? т?с юк: яшел, сары, кызыл, к?р?н ??м ак. Алар ак кар арасыннан тагын да матур к?рен?л?р. ?ир ?сте ап-ак. ?лл? инде кыш та ?иттеме? Юк, бу ? ак к?з. Карлы к?з. Бу кардан ?ле ча?гыда да шуып булмый. ?мма кар йомарлап атышып уйнап була. Бик тел?с??, кар бабай да ясап була. Чын кышка ераграк ?ле. Борынгылар чын кышны, беренче кар яугач 40 к?нн?н со? гына кил?, дил?р. Килсен ген?, к?т?рбез. Ноябрьд? урманда да бик матур. Агачлар кышкы йокыга ?зерл?н?. Аларны? ботакларына кар ш?лл?ре ябылган. Урман ??нлекл?ре д? кышка ?зл?ренч? ?айлашалар, туннарын алмаштыралар, азык эзли башлыйлар. Урман эченд?ге сазлыкларга, чишм?л?рг? сукмаклар сузыла, кайбер ??нлекл?р анда су эч?рг? т?ш?л?р. Ул сукмаклар т?рле яктан килеп бер ноктада кисеш?л?р. Андагы симметрия га??пл?ндер? мине. Табигать мог?изалар тудырырга с?л?тле. Яратам мин елны? шушы фасылын.
Источник: http://www.insha.ru/text/410