Сочинение на тему туган як табигате

6 вариантов

  1. Онытма, туган ?ир бер ген?,
    Кадерл?рен аны? бел ген?…
    Д?вала аны? ??р ярасын,
    Син бит со? табигать баласы!
    ( Р. В?лиева)
    Табигать ул – безне? ?йл?н? –тир?без,туган ?иребез,туган ягыбыз…
    К?ренекле язучы М. Пришвин табигать турында болай диг?н: “ Ул- безне? ?чен б?ек тормыш байлыклары туплаган кояш х?зин?се”.Суларын эчеп туймаслык чишм?л?ребез, су коенган инешл?ребез, ?ил?кле аланнарыбыз, урман – кырларыбыз. ??нлекл?р,?семлекл?р, кошлар д?ньясы.
    Без шул табигатьт? яшибез,барыбыз да табигать балалары. Яшел урманнарны? шавы,чишм?л?рне? челтер?п агышы, елга – к?лл?рне? сихри з??г?рлеге к??елл?рг? сих?т бир?. Табигать безне туендыра, яш?? ?чен безг? д?рт – д?рман биреп тора, к?ч – ку?т ?сти, матурлата, сафландыра, ил?амландыра. Табигать – ?ир анабызга аз гына саксыз кагылса? да, ул ?имерелерг?, уалырга гына тора. Шу?а к?р? ул безне? ярд?мебезг? мохта?. Без аны к?з карасы кебек якларга, усаллардан сакларга тиешбез. Туган йортын, туган ягын чын к??елд?н яраткан  кеше ген?  кир?к вакытта ?з–?зен аямыйча к?р?шк? к?т?рел?. Кызганычка каршы, саклап бетер? ген? алмыйбыз шул.
    Б?ген Казан ?чен  экология м?сь?л?се беренче урында. ?ава – кеше тормышында и? кир?кле ?йбер. Заводлар, автомашиналар агулы газлар бел?н безне? сулар ?авабызны пычрата. ?лб?тт?, безг? парклар, яшел зоналар ?итми.Без ш???ребезне? и? матур ш???р булуын телибез. Безне? ??рберебез ?з ?лешен кертерг?, агачлар утыртырга тиеш.Ч?нки агач утырту-савап кына т?гел, буыннар тарихын ныгыту да.Утыртып кына калмаска, ? сакларга да тиешбез.
    Су –?ирд?ге тереклек ?чен и? кир?к матд?. Халкыбыз элек-элект?н чишм? к?лл?рне чистартып, карап торган. Л?кин акча ??м табыш аркасында  чисталык, матурлык чыганагы булган сулыкларга в?хшил?рч? м?н?с?б?т д?вам ит?.Сулыкларга килг?нд?, эре ширк?тл?р ген? т?гел, ? гади халыкны? к?пчелеге аларны? язмышына битараф. Казан кунаклары да, ш???рд? яш??чел?р д? Камал театры янындагы фонтанга манзара кылырга кил?. Кабан к?ле кырыенда х?йран гына ташландык ч?п: пластик шеш?л?р, чипсы ??м башка ризык к?газьл?рен к?рерг? була.
    Казансу елгасы ??й ?итте ис? ч?плек оясына ?йл?н?. Яр буенда ял ит?чел?р ?зл?ре китк?нд?  сыра шеш?л?ре, ч?п ?емн?ре калдыра. Шулай итеп, Казан табигатене? бер почмагы тагын ч?плек оясына ?йл?н?. Шуларны к?реп к??ел сыкрана.
    Без – табигать балалары, ? табигать – безне? ху?абыз! Моны беркайчан да ист?н чыгармыйк ??м табигатьне? кануннарына каршы килмич?, а?а булышыйк.

  2. ТР ?лм?т ш???ре Муниципаль бюджет белем бир? учреждениесе  «6 нчы гомуми урта белем бир? м?кт?бе»
    Инша
    Табигать- туган йортыбыз
    Иншаны язды:
    6Б сыйныф  укучысы
    ?хм?дуллина Алия З.
    Тикшерде:
    татар теле ??м
    ?д?бияты укытучысы
    ?хм?дуллина А.Г.
    ?лм?т, 2013
    Мин ?земне? туган ягым табигатен? ??рвакыт сокланам. Сокланмаслык та т?гел бит: урман дис??, урманнары бар аны?, сулыклар дис??, елга-кулл?ре к?п аны?, таулар, болыннар, тугайлар, ?р?м?лекл?р… Болар барысы да минем туган ягым.
    Елны? д?рт фасылын да к?р?м мин туган ягымда. Мен? х?зер яз килеп ята табигатьк?. Ул б?тен ?ирне яшеллекк? к?м?р. Инде г?рл?векл?рен агызырга да ?лгерде. Тизд?н табигать биз?кл?ре – кошлар, туган ?иребезне сагынып, ?ылы яклардан кайтып ?ит?рл?р.
    Язны? бигр?к т? май айларын яратам. Б?тен тир?-як к?зге муллыкка ?зерл?н? башлый бит ул чакта. Ничек итепме? Б?тен агачлар ч?ч?кк? к?мел?, ? ?имеш агачларны? шау ч?ч?кт? утыруы – ул к?зге мул у?ыш диг?н с?з. Инде бу ч?ч?кл?рне салкын гына коймасын да, бал кортлары аларны серк?л?ндереп торсын.
    Шушы матур вакытны табигатьне? тагын бер и? к??елле чоры – ??й алыштыра. Ул сусыл т?мле ?ил?кл?ре, кызыл б?рлег?нн?ре бел?н кил? д?, хуш исле печ?нн?ре, тук арыш-бодайлары бел?н алтын к?зг? кереп т? кит?.  Сары к?з айлары я?гырлы, ?илле булса да, ?зл?рене? муллыклары бел?н к??елле.
    Мул алтын к?зне тагын бер к??елле ел фасылы – ак кыш алыштыра. Ул ?зене? я?гырлары бел?н К?з бераз пычрата т?шк?н юлларны, сукмакларны эн?ед?й кар б?ртекл?ре бел?н т?ши. Д?нья бу кад?р зинн?тлелект?н бик к?яз булып к?рен? башлый. Кечкен? ген? йолдызлар бик мул булып к?кт?н ява да б?тен агачларга, куакларга тун булып ябыла.
    ?йе, табигать, ?ир-Ана кышкы салкында да ?зе тудырган матурлыкны юкка чыгармас ?чен тырыша. Елгаларны боз бел?н каплый ул, андагы балыклар ту?масын; агачларны, ?ир ?стен калын кар астында калдыра – ?семлекл?рне салкын алмасын ?чен шулай кир?к.
    ? мен? без  шушы матурлыкны саклый бел?безмени? Соклана бел?безме без табигать матурлыгына? М?гаен, юктыр. Ч?нки язга чыккач, кар эри башлауга, кыш буе тел?с? кая ташланган ч?п-чар к?рен? башлый. Бу бит кешел?рне? ?хлаксыз, шапшак булуын к?рс?т?. Ел саен яз ?итк?ч, безне, м?кт?п балаларын, шушы ч?пне ?ыярга чыгаралар. Без авырыксынмыйча башкарабыз бу эшне.  Л?кин бу ч?пне тел?с? кая ташлаган кешел?рг? ?зр?к оят т?гел мик?нни со?? Ник алар ?зр?к кен? булса да табигать турында кайгыртмыйлар ик?н? ?г?р кеше мондый сорауларны ?з-?зен? бир?, бу турыда бераз уйлана ик?н, дим?к,  а?арда ?ле ?мет бар диг?н с?з.
    ?йд?гез, к?бр?к агачлар утыртыйк, ч?нки агачлар алар – кислород чыганагы. Чишм?л?рне чистартыйк, ч?нки чиста сулыклар – алар с?лам?тлек чыганагы. Саклыйк табигать матурлыгын. Шул чакта кил?ч?к буыннар безг? р?хм?т ?йтер!

  3. Туган ягы кир?к кешег?!
    Туган як – яшел бишек. Туган як каян башлана со?? И? беренче булып кайда син туды?, беренче булып аяк баскан ?ире? ул.
    Туган ?ирем – ?ти – ?ни йорты,
    Бик кадерле безг? ул шу?а.
    Туган ?ирне? г?з?ллеген уйлап,
    К??елл?рем шунда омтыла.
    Туган ?ир ул кайда яш?ве?н?н башлана. ? мен? минем туган ягым Иске Роман авылыннан башлана. Бу авыл тигезлект?, табигатьне? и? матур почмагында урнашкан. Авылны икег? б?леп елга ага. Ерак т?гел наратлыгы бар. Анда барып кайтуы? ?зе бер р?х?т. Саф ?ава, озын матур наратлар, т?мле ?ил?кл?р. Монда тормышны? ??р к?н – мизгелен? шулкад?р д? ?аны?-т?не? бел?н бирелеп, куанып, та? аткан саен шатланып яшил?р. ?ирне?, мал – туарны?, эшне? шулкад?р д? олылап, кадерен белеп эшлил?р. Табигать бел?н ис?пл?ш?, х?рм?т ит? бел?-халык ?хлагы. Табигатьне? д? бит ?аны бар дил?р. Сакларга кир?к аны.
    Безне?, ерак т?гел ген? тагын бер матур ?иребез – каенлык бел?н платина бар. Каенлыктагы каеннарны? матурлыгы!.. Сокланып туя алмаслык. Зифа, биек, матурлар! ? мен? суында ??р ??й авыл халкы, бала-чага, кайткан кунаклар коеналар.
    Туган ягы кир?к кешег?. ?ни ??рвакыт ?йт? кил?: “ Кунакта яхшы, ? ?йд? тагы да яхшырак! ”- ди. Кеше туган яксыз – канатсыз кош кебек дил?р. Юкка гына ?йтмил?р бит. Чынлыкта да шулай. Кая гына барма, туган ?ире? сине? ?чен и? беренче урында, ул и? г?з?ле, а?ардан да саф ?авалы, чиста сулы авыл, к?пме ген? эзл?с?? д? юк кебек. Мен? шулай соклану, мо?ланулардан, сагыну – сагышлардан ?релг?н ул туган як бишеге. Без мен? шунда тирб?леп ?с?без.
    Минем фикеремч?, ??рбер кешег? туган ?ире и? якыны ??м кадерлесе. Шу?а да аны яратырга, сакларга кир?к.
    Хамзин Идел. 5 класс.

  4. Татарстан Республикасы Яр Чаллы ш?h?ре Башкарма комитеты м?гариф идар?се муниципаль  бюджет гомуми белем бир? учреждениесе “60 нчы урта гомуми белем бир? м?кт?бе”
    Башкаручы:
    I категорияле татар теле ??м
    ?д?бияты укытучысы
    Попова Г?лниса Гаян кызы
    Сочинение “Туган ягым”
    Минем туган ягым –Татарстан Республикасы. Мин Татарстанны? и? матур ?иренд? – Яр Чаллы ш???ренд? яшим. Яраткан ш???рем Чулман елгасы буенда урнашкан. Туган ягым табигате к??елем? ятышлы. Табигатьне? ??йге вакытын бер с?з бел?н ген? ?йтеп бетереп булмый. Б?тен ?ирд? к?б?л?кл?р оча, кошлар сайрый, кызарып ?ил?к-?имешл?р пеш?, ч?ч?кл?р ата. Аларны? ниндил?ре ген? юк:кызыллары, з??г?рл?ре, ап-аклары, сарылары…Кошларны? сайравы, ?йтерсе?, мо?лы к?й кебек. ? к?б?л?кл?рне? канатларындагы р?семн?рне к?рс??, шаккатырсы?. ?ил?к-?имешл?рне? т?ме ген? ни тора… ?йтеп бетергесез т?мле ??м татлы.
    Шундый бай ??йд?н со? мул к?з ?ит?. Агачлар алтынга киен?, ?ир ?сте сап-сары х?тф? бел?н каплана. Мен? шул вакытта кешел?р ?зл?ре ?стерг?н у?ышларын ?ыя башлыйлар. К?зге урманга керс??, аны? матурлыгына кызыгырсы?. Шуны? х?тле т?с байлыгын беркая да к?р? алмассы?.
    Алтын к?зд?н со? ап-ак кыш ?ит?. Ул ?зене? кил?ен карлы бураннар бел?н белгерт?, ?ир ?стен ап-ак ашъяулык бел?н каплый.Шул вакытка инде агачларда ?зл?рене? к?зге к?лм?кл?рен салган булалар. Кыш аларны ак б?ск? киендер?. Кызганычка каршы, кышын кояш ?ылытмый, ?ил?кл?р д? пешми, кошлар да сайрамый. Алай да, кышны? яхшы яклары да бар. Кыш к?ненд? туйганчы чанада, ча?гыда, тимераякта шуып була. ?г?р д? инде ча?гыда урманга китс??, син д?ньяда и? б?хетле кеше булырсы?. Тынлык… Карда шуа торган ча?гы тавышы гына ишетел?. Шул минутларда шундый р?х?т булып кит?. Шулай к??ел ачканда кышны? узып кит?ен сизми д? каласы?.
    Яз ?итк?ч, карлар эри, челтер?п- челтер?п г?рл?векл?р ага башлый. Табигать кышкы йокыдан уяна. К?зд?н ?ылы якларга китк?н сандугачлар, тургайлар, сыерчыклар, карлыгачлар кайталар. ? и? беренчел?ре булып, кара каргалар килеп ?ит?л?р. Кара каргалар кайтса- яз ?иттк?н диг?н с?з. Яз к?ненд? агачлар я?адан яшел к?лм?кл?рен киял?р, матураеп кит?л?р.
    Нинди ген? туган илем табигате к?рк?м булмасын, кешел?р аны ??лл?мич? зур зыян китер?л?р. Табигатьне бер д? сакламыйлар. ? бит табигать булмаса, без д? булмас идек бит. ?йд?гез, дуслар, аны саклыйк, бер д? аны кыерсытмыйк. Табигать шундый матур булып калсын, ??рвакыт безне? к??елебезне шатландырып торсын. Мин ?ир шарыны? и? и? ямьле урынында яшим, шу?а к?р? туган ?иремне бик яратам.

  5. Сочинение «Яратам сине, туган як»
    Яратам мин туган илемне,
    Яратам мин туган телемне,
    Яратам мин туган ?иремне,
    Яратам мин туган ?емне,
    гаил?мне, ?ниемне, ?тиемне, д?? ?ниемне, д?? ?тиемне ??м н?ни бертуган се?елемне.  Мин, Л?йс?н  Илгиз кызы  Сейдгазова,  Пенза ?лк?сене?  Лопатино районы иске Вершаут  авылында  яшим.  Мин ?ирг? татар кызы булып тууыма  бик горурмын. Мин ?земне?  туган  телемне  яратам, ч?нки  ул ?нием, ?тием, ?би-бабаем теле. Без ?йд? татар теленд? ген? с?йл?ш?без.
    Безне? Вершаут авылында м?кт?п, м?д?ният йорты бар. М?д?ният йорты каршында зур ??йк?л басып тора.Ул   Б?ек  Ватан сугышы кырында ятып калган авыл  батырларына, безне? ирекне саклаучыларга багышлап салынган. Б?ек ?и?? к?ненд? шул ??йк?л янына балалар, укучылар, авыл халкы ?ыелып аларны иск? алалар.
    Безне? яш?г?н ?иребез – авылыбыз  бик матур. Авылыбызны б?тен  ягыннан урманнар уралган. «Урманнарда кура ?ил?к т? ?ир ?ил?к, к?з ачып йомганчы ?ыярсы? бер чил?к». Ул ?ил?кл?р шулкад?р т?мле авызда эреп кит?. Туган ?иремд? ?ск?нг?ме ?лл? ми?а шулай тоела?  Андый  т?мле ?ил?кл?р безд? ген? ?с? кебек,  алардан бер д? туймыйсы? сыман. ? к?з к?не бай урманнар  безне  т?рле-т?рле г?мб?л?р бел?н б?л?кли.
    Авылны? бер почмагында  зур к?л ??елеп ята. Ул балыкка бай. Яз, ??й к?нн?ренд?  к?лг? бик к?п  булып акчарлаклар килеп т?ш?. Нинди к??елле шул акчаларны? к?лг? чумып-чумып балык тотуларын карап торырга!
    Яз ?ит? бел?н яшел чир?мд? б?л?к?й ген? каз,?рд?к б?бк?л?ре шул ?л?нне ашап, й?гереп й?рил?р, ? ??й к?нн?ре к?л ?сте ап-ак булып кит?, ?йтерсе?, к?л ?стен? ак кар яуган. Бу авыл халкыны? казлары, ?рд?кл?ре й?зеп й?рил?р. ? к?з ?итк?ч, ??р ?йд? каз ?м?л?ре оештырыла. Кызлар казларны чил?кк? т?яп, к?янт?л?рг? тагып, чишм?г? казлар юарга т?ш?л?р. ? кичл?рен кызлар, ?м? булган ?йг? ?ыелышып, т?рле уеннар уйный, ?ырлар ?ырлый, егетл?р гармун суза. ?ай, к??елле д? инде шул чаклар! Без,  авыл балалары,  сыйланып, т?мле ризыклар ашап р?х?тл?н?без.
    Б?лки,  ул ми?а гына шулай тоела!? Мин уземне? туган ?иремне бик яратам, ч?нки бик матур, бик с?йкемле минем туган авылым, аны? чылтыр-чылтыр аккан чишм?л?ре, ул чишм?л?рне? сап-салкын сулары. Алар шундый т?мле! Ул суларны эчк?ч, ?аны? р?х?тл?неп кит?, яшисе килеп тора! Ул судан ?ич т? туймысы?, шундый т?мле минем авылымны? чишм? сулары!
    Май аенда безне? авыл ап-ак к?лм?к киг?н т?сле була. Т?рле ?имеш агачлары ч?ч?кк? т?рен?. К?р?се иде шул вакытта, нинди матур безне? яш?г?н ?иребез! Т?нн?р буена сандугачлар сайравын утырып ты?лыйсы кил?. Шул вакытта чикерк?не? кычкыруы да си?а башка т?рле булып тоела. Ул инде к??ел к?т?ренке булуга шулайдыр, минемч?.
    ??й к?не алмаларын, чиял?рен й?зеп кен? ?лгер. Авылда мал-туарга печ?н ?ыйган вакыт килеп ?ит?. Хуш исле печ?н исл?ре яулап ала, син ул исне сулап туймыйсын. ? кырларда ??й к?не ашлыклар к?кр?п ?с?. Алар т?рл? вакытта т?рле т?ск? кер?. Бер карыйсы?, ди?гез кебек яшькелт-з??г?р ул, ? икенчел?п караганда – кояш кебек, ?ылытып сары т?ск? керг?н. К?з ?итк?ч, кырга комбайннар чыга, иген т?ялг?н машиналар кырдан бертуктаусыз авылга я?а ?ыйган урожайны ташыйлар; аннары ул элеваторларга кит?. Безд? ?ск?н ашлыктан ипи-печенье, тортлар, ??м башка т?рле ризыклар пешер?л?р.
    Безне? авылда к?п еллар элек руслар бел?н татарлар яш?г?н.  Авылны? бер почмагы «рус очы» дип аталган. Рус балалары да татар балалары да бер м?кт?пк? й?рг?н. Руслар ??м татарлар берг?л?шеп бик тату яш?г?нн?р, эшт? д?, ялда да берг? булганнар.  Х?зер инде авылыбыз – татар авылы.
    Нинди р?х?т ?зе?не? туган-?ск?н ?ире?д? яш??! Ходай сугышларыннан сакласын, к?гебезне кара кайгылы болытлар капламасын инде.
    ?ади Такташны? “Мокомай”поэмасыннан юллар иск? т?ш?:
    Бер ?ирд? юк андый ак каеннар,
    Бер ?ирд? юк андый урманнар,
    Бкр ?ирд? юк камыш сабаклары-
    мондагыдай шаулый торганнар…

  6. И туган ягым, нинди г?з?л син!
    План.
    I. Баланы туган ?ире назлый.
    1. ?нием с?зл?ре: «Туган ?ире?? м?рх?м?тле бул, ата-баба нигезен онытма!»
    2. Авылым ?янкел?ре.
    3. Ага чишм? чылтыр-чылтыр.
    II. Авылым — г?з?л бакча.
    1. Табигатьне саклыйк!
    2. Тарихтан бер с?хиф?.
    III. ?ырым си?а булсын, туган ягым!
    Китс?м туган яктан,
    Читт? б?хет тапмам —
    Яш?рмен гел ?анны телг?л?п.
    ?ырлыйм туган якта,
    ?ырлыйм сезне? хакта,
    Каеннарым бел?н берг?л?п.
    Р. Ми?нуллин.
    Бала д?ньяга кил?, беренче тапкыр туган нигезенд? ?зене? тавышын я?гырата. Бу вакытта ?ле ул берн?рс? а?ламаса да, ?ни назын тоеп, ата-баба нигезенд? яши башлый. Кызарып чыккан кояшка карап, к?зл?рен ача, ?й т?ренд?ге кошлар сайравына елаудан туктый; я?гыр яуганда, й?зен? с?ерсен? билгел?ре чыгара. Анасы да баласыны? к?л?ч, шат й?зен к?реп, бишек ?ырын к?йли, кытыршы куллары бел?н баласын назлый, чын к??елд?н изге тел?кл?р тели.
    Мин д? кечкен?д?н ук ?ни назын тоеп, аны? с?зл?рен? колак салып ?стем. ?нк?емне?: «Туган-?ск?н ?ире?? м?рх?м?тле бул, аны булдыра алганча ярат. Ата-баба нигезен онытма!» диг?н с?зл?ре х?терем? бик тир?нтен уелып калганнар. Ничек со? инде шундый г?з?л табигатьле, газиз туган ягы?ны яратмаска м?мкин!?
    Мин авылда тудым. Сабый чагымда челтер?п аккан чишм? тавышын да, талларга кунып сайраган сандугач тавышын да ишеттем, йолдызлы к?кне, тулган айны к?реп сокландым. Безне? авылны? табигате искиткеч матур. Мин, капка т?бебезг? чыгу бел?н, ?земне яшел х?тф? ??елг?н ?ирг? баскан кебек хис ит?м. Б?бк? ?л?нн?ре, вак ромашкалар, сары ч?ч?кл?р ?зл?ре ?к мине бер сихри д?ньяга алып кереп кит?л?р. ?зем яшел чир?мн?н атлыйм, к?зл?рем тир?-якны к?з?т?. ?н? якында гына бормаланып инеш ага. ??й к?нн?ренд? анда каз-?рд?к тавышлары ишетел?.
    Инеш буенда ?янкел?р ?с?. Алар яз к?не аксыл-яшел т?ск? кер?л?р, ??й башында яшел яфракларга т?ренеп, авылга ямь бир?л?р, кичл?рен кошларны? матур тавышлары б?тен су буен ?анландыра. Кичке сабантуй да инеш буенда уза. Яшьл?рне? шат ?ырлары, уеннары бел?н су буе г?рл?п тора.
    Бормалы инешл?р, карт ?янкел?р шагыйрьл?рг? ил?ам бирг?н. Сибгат Х?кимне? «Минем таныш ?янкел?р» шигыре туган ягын сагынучыларга атап язылган кебек:
    Сезг? энд?шми, мин кемг?
    Энд?шим, ?янкел?р?
    ?итте минем д?, сезне? к?к,
    Картайдым, дияр к?нн?р, —
    ди шагыйрь.
    Кешене? гомере башланып китк?н кебек ?к, инешне? д? башлангычы бар. Бу — чишм?л?р. Чишм?, тау астыннан к?меш к?зе бел?н ?ирне тишеп, бик зур кыенлыклар бел?н саркып чыга, б?др? дулкыннар ясап, ?крен ген? ага. Аны? к?меш сыман тамчылары кояш нурлары астында эн?е б?ртекл?ре кебек ?емелдил?р.
    Чишм?л?р… Кемне? ген? к??елен? ил?ам салмый да, кемг? ген? канат куеп, хыялларын ?стерми ик?н со? алар?! Шагыйрь Равил Ф?йзуллин туган ягы, туган йорты турында к?п яза. «Туган ягым» диг?н шигыренд? ул болай ди:
    Минем д? бар ?зем ?чен
    шундый як — Туган ягым:
    Дога и?г?н ??р т?шенн?н
    чишм?л?р чыга аны?!
    Авылыбыздагы зират яныннан ага торган чишм?не «Изгел?р чишм?се» дип атыйлар. Бу чишм?не? суын эчс??, т?не?? ниндидер сих?т алган кебек буласы?.
    Авыл башына чыгуга, зифа каеннар яфракларын шаулатып, сары алкаларын селкетеп, безне каршы алалар. Бу каеннарны кайчандыр безне? бабаларыбыз утырткан. Читк? китк?н кешел?р ?з авылы каеннарын сагыналар. Х?с?н Туфанны? 16 ел гомере читт? ?т?. Туган ?ирен? м?х?бб?те, сагыну хисл?ре и?атына к?ч?.
    Ак каеннар азмы далаларда,
    Япандагы олы юлларда…
    Беркайда юк, л?кин сезне? сыман
    Сагындырган каен, — беркайда! —
    дип ?зг?л?н? ул.
    Авылны? матурлыгы, г?з?ллеге турында авылыбыз шагыйре Илсур абый болай дип язды:
    Ераклардан сагынып кайтам,
    Туган авылым сине.
    Ки? кырлары?, басулары?
    Каршы ала мине.
    Авылым урамнарында
    ?с? матур таллар.
    Берсенн?н-берсе яктырак
    Ата безд? та?нар.
    Бу шигырь юллары, х?зер к?йг? салынып, авылны? гимны кебек, б?тен кич?л?рд? я?гырый.
    Зифа каеннардан со? ки? басулар башлана. Бу басуларда игенн?р к?кр?п ?с?. Каерылып ?ск?н тук башакларга карап, кемн?р ген? сокланмаган, кемн?рг? ген? ил?ам килм?г?н! Ирексезд?н ?ырлап ?иб?р?се кил?:
    Игенчене? у?ганлыгы,
    Игенчене? хезм?т яме,
    Игенчене? тырышлыгы
    Кырларыннан к?рен?.
    Авылдан ерак т?гел урманнар бар. Урман яшеллеге, саф ?авасы, ?ырчы кошлары бел?н ?зен? гашыйк ит?. Урманны б?тен кеше д? ярата торгандыр дип уйлыйм мин. Тукайны? «Ш?р?ле» поэмасындагы т?б?нд?ге юллар безне? авыл урманы турында язылган кебек:
    Бик хозур! Р?т-р?т тора гаск?р кеби чыршы, нарат;
    Т?пл?ренд? ятканым бар, х?л ?ыеп, к?кк? карап.
    ??й к?не урман кешел?рне ?зен? тарта. Ял к?нн?ренд? т?ркем-т?ркем д?, ялгыз да кешел?р урманга агылалар. ??й уртасында урман аланнарында чалгы тавышлары ишетел?. ? к?з кешел?рне ?зене? сап-сары чикл?векл?ре бел?н кин?ндер?. Минем туган авылым Биектау районына кер?. Аны халык теленд? «ак каенлы Биектау» дип й?рт?л?р. Районда каен, нарат урманнары шактый. Тик урманнарга керг?ч, киселг?н агач т?пл?рен, ташланган ч?пл?рне к?реп й?р?к ?рни. Сулыклар да бик к?п, л?кин промышленность предприятиел?ренн?н агып чыккан сулар аларны пычрата, г?з?л табигатьне? ямен ?иб?р?.
    Табигатьне пычрату, а?а саксыз карау иманлы кешел?рд? борчылу уята. Табигатьне саклау проблемасы ?. Баяновны? «С?ях?тнам?» поэмасында к?т?рел?. ?с?рне? герое Кама буйлап с?ях?тк? чыга. Кама буендагы авыллар югалган. Яшьл?р булмагач, авылны? кил?ч?ге булмый. Авыл бетс?, табигать т? ярлылана. Кама буенда кыр казлары к?ренми, кыр ?рд?кл?ре кычкырмый. Су буе м?ет чыккан йортны х?терл?т?. Автор ?зене? бала чагын х?терли. Яланаяк й?рг?н болыннарны сагынып иск? ала. Тик бу болыннар аша х?зер торбалар узган. Бик к?п зиратлар аша дамбалар ?тк?релг?н. Милли а? к?нн?н-к?н югала бара. Халык иманыннан яза, телен оныта. Заманга ияреп, к?йл?р д? ?зг?р?. Шул к?йл?р тавышы астында сыкрап, бик к?п урманнар ?ирг? ава.
    ?. Баянов кешелек д?ньясын саклап калырга чакыра. С?ях?тнам?не? ахырын ул болай т?мамлый:
    Ча? кагам мин:
    — Бар халыклар!
    Барлык тел?к-гад?тл?рне
    Буйсындырып бары акылга,
    Кул бирегез бер-берегезг?
    ?ир хакына, яш?? хакына!
    М?ск??д?ге татар галиме Вил Мирзаянов атом-т?ш коралын законсыз файдалануны фаш итте. Шуны? ?чен ул кулга алынды. Халык соравы буенча аны азат иттел?р.
    Кешел?р! ?йд?гез ?ле, табигатьк? карата бераз м?рх?м?тлер?к булыйк! Аны саклап калу ?чен бар к?чебезне кызганмыйк! Табигать ??м б?тен гал?м ки?леген саклап калу — безне? бурыч.
    Туган ягымны? г?з?л кешел?ре, гыйбр?тле тарихы да бар.
    Шамил Р?кыйповны? «Та?нар ?аман матурмы?» ?с?ренд? сур?тл?нг?н Гыйльфан Батыршин — безне? авылныкы. А?а ?тк?н ел авылда ??йк?л куелды.
    Халкыбызны? милли горурлыгы булган композитор Салих С?йд?шев т? безне? районнан. Аны? туган авылы ?бр?д? музей ачылды.
    Авылыбыздан ерак т?гел Камай авылы бар. Бу авылны? к?нчыгыш ?лешенд? тарихчы, археолог Равил Ф?хретдинов казу эшл?ре алып барды. Монда к?п кен? борынгы эш кораллары, биз?н? ?йберл?ре табылды. Табылган ?йберл?р Камаево авылында ачылган тарихи музейга куелган. Без бу музейда май аенда булдык. Экспонатлар арасында кабер ташы бар. Бу таш XIII гасырлар тир?сенд? бер д?рвишне? хатынына куелган таш булып чыкты.
    Бу тир?д? Иске Казан ш???ре урнашкан булган. Вакытлар узу бел?н, ш???рне? нигезен Казансу елгасы ашап бетерг?н. Бу елга ?зе д? бик к?пне к?рг?н. Г?лшат З?йнашеваны? «Казансу» шигыре шул турыда.
    Казан суы ?сл?ренд? акчарлаклар уйныйдыр.
    Акчарлаклар ел да кайта,
    ?тк?н гомер кайтмыйдыр.
    ?й, Казансу, Казансу!
    Гомерл?ре ямансу.
    Азатлык ?чен халкымны?
    Кан-яшьл?ре тамган су, —
    диг?н юллар Иван Грозный яулары вакытында т?гелг?н яшьл?р, каннар хакында с?йли.
    Туган ягым г?з?л д?, аны? кешел?ре д? минем к??елг? якын тоела, ??р кеше д? шулай уйлыйдыр. Туган як ?ырларга к?чк?н. Туган як турында язучылар зур к?л?мле ?с?рл?р язалар. Г. Б?шировны? «Туган ягым — яшел бишек» диг?н ?с?рене? исеме ген? ни тора! М. М??диевне? «Торналар т?шк?н ?ирд?» ?с?ре туган ягы ??м аны? кешел?рен? багышлап язылган. Гадел Кутуй «Сагыну» н?серенд? чит илд? й?рг?н солдатны? сагыну хисл?рен сур?тли. «Аны? ?реме д? б?ген ми?а шифа булыр иде», — ди. Б?ген ?ле мин авылда яшим. М?кт?п бел?н хушлашу к?нн?ре ?ит?. Тел?гем — укуымны д?вам ит?. Кая гына барсам да, туган ягым, ?ти-?ни йорты ми?а якын да, газиз д? булыр.
    ?земне? туган ягыма булган хисл?ремне шигырем бел?н белдер?м:
    Туган ягыма
    Офык читл?ренн?н ?крен ген?,
    Матур булып синд? та? ата.
    Урамнардан узган к?т?л?ре?
    Хезм?т к?нен синд? уята.
    Ирт?к торып, ?г?р кырга чыкса?,
    Ишет?се? тургай мо?нарын.
    Ишет?се? бодай, арышларны?
    Ирт?нге саф ?илд? шаулавын.
    ?н? кара! Барлык игенн?р д?
    Елмаялар кояш ягына.
    Кем сокланмас шушы матурлыкка
    Ия булган туган ягыма!

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *