Д?ньялар тыныч булсын Башкарды: 10А сыйныфы укучысы Ха?и?хм?това З?лия Б?шир кызы (укытучы: Платонова Дамира Даниял кызы) Бабайлар к?р?шеп безг? Тынычлык яулап алган. ? к?пл?ре кайталмыйча, Сугыш кырында калган. Тизд?н ?и?? б?йр?ме, Б?йр?м ит?р бар халык. Кайберл?ре сагышланып, Кайберл?ре шатланып. ?ни с?йли, бабаемны? Яу кырында калганын. ??р ел саен бу б?йр?мне, Елап каршы ала ул. К?кл?ребез аяз булсын, Сугыш уты янмасын. ?би-бабайлар язмышын Без к?рерг? язмасын. Г?лфия Гыйниятуллина. Сугыш… Нинди д??ш?тле, куркыныч с?з. Бу х?б?р барлык гаил?не д? тетр?ндерде. Б?ек Ватан сугышы т?мамланганга 66 ел вакыт ?тс? д?, аны? х?тир?л?ре к??елл?рг? тир?н се?еп калган. Язлар ?ит? бел?н ?и?? б?йр?мен билгел?п ?тк?нд? бу вакыйгалар кабат иск? т?ш?. Минем бабам Бариев ?х?т М?х?мм?тдин улы сугыш ветераны булган. Бабам 1926 елны? 13 маенда Иске Пен?г?р авылында туган. Бабаемны? ?тисе Барый бабай сугыш кырларында ?леп калган, ?ч малай ?нил?ре бел?н ятим ?ск?нн?р. ? бабаем ?х?т 1943 елда сугышка алынганда а?а нибары 17 яшь булган. Ул Япон сугышында катнашкан. Кышкы суыкларда сугышчылар Кукмара итекл?ре киг?нн?р! Сугышны? т?рле авырлыкларын ?и?еп, сугыш т?мамланганнан со? Армия хезм?тен? калган. Бары 1949 елда гына туган авылына ?йл?неп кайту б?хетен? иреш? ул. ?и??! Бу –яу кырында илне саклаган солдатлар ??м аларны? дошманны ?и?еп кайтуын к?тк?н аналар, апалар, се?елл?р, ул ??м кызлар ?чен и? зур б?хет. ? без бабаемны? калган медальл?рен аны? т?се итеп саклыйбыз. 1950 елда ?бием Асияг? ?йл?неп бик матур тормыш итк?н. Калган гомерен, 60 яшьк? – пенсияг? кад?р колхозда т?з?че булып эшл?г?н, 6 бала т?рбиял?п ?стерг?нн?р. И? кечкен?се – минем ?нием Г?лфия. Бабаем 1992 елда вафат булды. Бабаема декабрьда г?р иясе булганына 16 ел тулса да, батырлыгын, ти?д?шсез хезм?тен балалары, оныклары онытмый. Тар кабере? ки?, авыр туфрагы? ?и?ел, безне? ?чен к??еле? тыныч булсын, бабаем. ?бием Бариева Асия Ху?и?хм?т кызы 1926 елны? 24 апреленд? Кукмара бист?сене? Березняк авылында туып ?ск?н. ?бием? 2 яшь чакта ?тисе вафат булган, ??м алар 3 бала ?нил?ре бел?н ятим калганнар. “Тормышны? ачысын да, т?чесен д? к?рдек, – дип иск? ала ?бием. – Аннан Б?ек Ватан сугышы башланды. ?йл?рд? суык, ягарга утын юк. ?ст?вен? д??л?тк? ел саен 400 кг ит, 200 л с?т, 3 ц б?р??ге, 200 дан? йомырка тапшырырга кир?к иде. Сугыш чорында безне – хатын-кызларны ?ыеп Апас районына окоп казырга ?иб?рдел?р. Ямбухта диг?н авылда 2 ай буе бер ?бид? яш?дек. С?нд?р?д? йокладык. Салкын, без торган йорт ху?аларыны? ягарына юк, каян н?рс? таба алабыз, шуны яктык. Тагын тау башына менеп точка диг?н н?рс? казыттылар. Суык кыш к?нн?ре балчыкны авыр лом бел?н ватабыз. Окопны? ки?леге д?, тир?нлеге д? алтышар метр, озынлыгы хисапсыз. Ашарга к?нг? 400 г икм?к бир?л?р иде, анысы да каткан – балта бел?н чабып ашадык.” ? ?биемне? апасы Сания ??м аны? ипт?ш кызы авырлыкка т?змич? бер айдан качып кайтып китк?нн?р. ? юлда алар к?пме авырлыкларны ?и?еп, ?йл?рен? ?йл?неп кайтканнар. ?г?р д? качкан вакытта тотсалар, т?рм?г? утыртырга м?мкинн?р. Сания апаларны, юлда атлы кеше очрап, салам астына качырып алып кайткан. Авылда ис? “ник кайттыгыз, т?рм?г? ?иб?р?без”, – дип каршылаганнар. Сугыш вакытында солдатларга оекбаш б?йл?п, б?р??ге киптереп кич утыруларын х?теренд? я?арта ?бием. Ул елларны? авырлыгы турында язып кына бетерерлек т?гел. “К?пме авырлыклар к?рдек без. Инде минем кебекл?р сир?к калгандыр. Ш?кер, яшьлегебезд? авырлыклар кичерс?к т?, картлыгыбыз р?х?т тормышта уза. Яшьл?р бу тормышны? кадерен белсенн?р иде”, – дип ?нди ?бием Асия. Сугышлар булмый корбансыз. Ансыз – юк ?и?? туе. ? без ?лг?нн?р алдында Бурычлы гомер буе. Еллар ?тк?н саен сугыш ветераннары саны кими бара. Без алар алдында т?л?п бетерм?слек бурычлы. Кил?ч?кт? к?кл?ребез гел д? аяз, тормышыбыз тыныч булсын иде!
Б?ек Ватан сугышыны? тынганына алтмыш елдан артык вакыт ?тте. Мин ?зем д?, ?ти-?нием д? сугыш чорын к?рм?дек. Бу канкойгыч сугыш турында ишетеп кен? бел?без. Сугыш дип ?йт?г?, минем к?з алдыма ?имерелг?н йортлар, актарылып бетк?н болыннар, ятим балалар килеп баса. ?йе, р?химсез сугыш илебез халкына ?йтеп бетергесез кайгы-х?ср?т китер?. Япь-яшь егетл?р, кызлар, туган ?ирл?рен саклау ?чен, фронтка кит?л?р. Тылда калганнар да солдатлар ?чен ?ылы оекбашлар, биял?йл?р б?йлил?р. ?и?? ?чен дип, бар тырышлыкларын куялар. Сугыш бик к?п гаил?л?рг? кайгы, ачы к?з яшьл?ре китер?. Я ире, я уллары, я ?тил?ре Ватан ?чен яу кырларында м??гег? ятып кала. Ачлыктан тилмереп ?л?чел?р д? к?п була сугыш елларында. Шулай ук фашист концлагерьларында ??лак булучыларны? саны да ис?псез. Бу сугышта бик к?п якташларыбыз корбан булган. Нинди зур югалтулар! Л?кин халыкны? тырышлыгы бушка китми: к?пт?н к?телг?н ?и?? к?не кил?. Бу к?н халкыбыз к??еленд? м??ге онытылмас к?н булып уелып кала. Х?зерге вакытта да 9 нчы Май ?и?? к?не буларак билгел?п ?тел?. Тик шулай да, к?пме еллар узса да, халык х?теренд? Б?ек Ватан сугышы и? авыр, и? д??ш?тле сугыш буларак сакланыр, ??м халкыбызны? кылган батырлыклары ??рвакыт х?рм?т ??м соклану бел?н иск? алыныр. Без ел саен 9 нчы Май к?ненд? Б?ек ?и??г? багышланган б?йр?м парадын карарга барабыз. Анда к?кр?кл?рен? орден-медальл?р таккан чал ч?чле ветераннарны к?рг?ч, безг? тыныч тормыш б?л?к итк?н ?чен р?хм?т хисе уяна. Чал ч?чл?ренн?н сыйпыйсы, д?ньядагы и? матур с?зл?р бел?н юатасы, ме? р?хм?т ?йт?се кил? аларга!
9 Май б?йр?менд? ??йк?л янында чыгыш ясау ?чен сценарий а.б. Х?ерле к?н, х?рм?тле авылдашларыбыз, сугыш ??м хезм?т ветераннары! Сезне? барыгызны да олы тантана- Б?ек ?и?? к?не бел?н котлыйбыз. а.б. Сугышны? барлык авырлыкларын ?з ?илк?л?ренд? татыган, олы тормыш юлы ?тк?н х?рм?тле кешел?ребез б?ген биред?, безне? арада. Б?ген без, сезг? дан ??м м?дхия ?ырларга, сезне? т?землегегез ??м сабырлыгыгыз алдында баш иярг? ?ыелдык. Х?рм?тле сугыш ??м тыл ветераннары! Б?генге б?йр?м ?чен оештырылган чарабызны сезг? багышлыйбыз. 1. Ветераннар, ветераннар Сезг? х?рм?т, ихтирамнар, Сез булганда матур булып, Алсу булып ата та?нар. Сугышта булып арыслан, Ватанга ?и?? яулаган, Тыныч хезм?тт? дан алган, ??р ветеран – чын ка?арман. 1 а.б. 1941нче елны? 22 нче июнь ирт?се. Явыз ??м к?чле Гитлер Германиясе сугыш игълан итмич? илебез чикл?рен бозып керде. Тыныч ш???рл?р ??м авыллар ?стен? ме?л?г?н бомбаларын яудырды. Сугыш башланды! Илебез халкы 1418 к?нг? сузылган д??ш?тле Б?ек Ватан сугышына к?т?релде. (“Священная война” к?е я?гырый). Шушы к?нне илебезне? к?ген кара болыт каплый. Бу аф?т бер ген? гаил?г? д? кагылмыйча калмый. Газиз аналар улларын, с?йг?н ярлар – парларын, балалар- аталарын изге яуга, изге к?р?шк? озаталар. Яулык чите бел?н авыз читл?рен каплап елаучы аналар, хатыннар ?зл?рене? газизл?рен со?гы тапкыр к?р?л?рен а?ламыйча да калалар. (“Герман к?е” башкарыла) 2. Явыз дошман кил? ил ?стен?, Ил байлыгын талап ?ыярга. Алып кил? канлы палачларын, Халкыбызны? канын коярга. 3.Ерткыч фашист кил? ил ?стен? Кол ит?рг? илем кешесен! Тез ч?кк?нче- басып ?ан бирербез. Туган ил ??м азатлык ?чен! 4. Юлбасарлар таптый илебезне, Ватан сугышына мин кит?м. Мен? – балам. Син ?нк?се аны? , Балабызны тотып ант ит?м. Сине? ?чен, шушы балам ?чен, Н?селем ?чен, Туган ил ?чен, Мылтык тотып баскан ?иремн?н Бер адым да артка чигенм?м. 2а.б. Сугыш… нинди авыр, ка??рле, шомлы с?з бу! Ул миллионлаган кешене? гомерен ?зг?н, к?пме баланы ятим итк?н, аналарны тол калдырган. 5. Ул кабатлап, лачын й?р?гене? Изге антын с?йг?н халкына, Автоматын асты аркасына ??м атланды акб?з атына. 6. Егет ?тк?н юлда сафлар сынды, Туплар ауды, танклар ватылды. Кайдан алды егет мондый к?чне, Кайдан алды мондый ялкынны? 7. Байрак итеп илг? тугрылыкны, Утны- суны кичте бу егет, Автоматы т?гел, аты т?гел, Анты бел?н к?чле бу егет. 1 а.б. Д?рт ел буе сугыш безне? ?иребезне яндырды, туганнарыбызны ??м якыннарыбызны арабыздан тартып алды, к?пл?рне туган туфрагыннан аерды, язмышларны ?имерде. 2а.б. Б?ек Ватан сугышы вакыйгалары торган саен ерагая бара. Тик ул вакыйгалар халык х?теренн?н беркайчан да ?уелмаячак. Ч?нки сугыш илебезне? бер ген? почмагына да, бер ген? йортына да ?зене? кайгылы кулы бел?н кагылмыйча калмаган. 8.Авылдан бик ерак иде, дил?р, Фронт сызыгын, Комсыз сугышны… Алай ик?н, ник со? ул сугышны Уйласа? да кыса сулышны? 9. Й?зд?н артык солдат ?йл?рен? Ни с?б?пле кайтмый калган со?? Яшь хатыннар- ирсез, ? малайлар Ник ?тисез калган аннан со?? 10. Ниг? со? ул сугыш Авылдагы ??рбер йортны ме? кат тетер?тк?н? Хирурглар Ярчыкларны ?аман Ч?пл?п бетер? алмый к?кр?кт?н? 11. Яудан со? да Ник солдатлар т?гел, ?лем к?газьл?ре агылган? Й?, кем ?йт? ала Ул сугышны Узмаган дип безне? авылдан?! 1 а.б. Безне? ………авылыннан да ……. кеше Б?ек Ватан сугышына кит?. 12. Й?р?кл?рд?н м??ге китм?с инде. Утлы еллар, поход юллары. Туган якка кире кайтмадылар, ??р авылны? к?пме уллары. Япь-яшь килеш алар м?хр?м калды, Бу тормышны? барлык назыннан. Исемн?ре ??йк?л к?кр?ген?, Авыл саен тезеп язылган. 13. Бер кайтырбыз, диеп китк?н юлдан К?пл?р илг? кире кайтмады. Алар ?чен бары ?илл?р ген? Ачып-ябып й?рде капканы. Югалтулар алып килде сугыш, К?пме дуслар кайтмый калдылар. Шул дусларны? йокыларын саклап, Ак каеннар мо?су шаулыйлар. 2 а.б. “Бер кайтмасак, бер кайтырбыз”,-дип китс?л?р д?, …….авылдашыбыз яу кырында м??гелекк? ятып калды, к?бесе кайткач вафат булды. Б?генге к?нг? авылыбызда Б?ек Ватан сугышында катнашкан …. кеше ис?н. Туган ?ирл?ре ?чен башын салган бу батырларны онытырга безне? хакыбыз юк. Алар безне? бел?н, безне? арада. 14. Кабере? кайдадыр, билгесез, Туфрагы? к?мг?ндер ?л?нн?р. Китмил?р к??елд?н беркайчан Ил ?чен к?р?шеп ?лг?нн?р. 15.Кайтмаганнар Уйда сакланалар, ?ырда ятланалар Кайтмаганнар… Исемн?ре данга т?релг?нг? ??йк?л булып басты Кайтмаганнар! Баш иябез сезг?, ка?арманнар! 16. Карагыз да уйланыгыз, М??гелек ут каршында. Илен яраткан батырлар Яши м?рм?р ташында! ?ыр. “??йк?лл?рг? ч?ч?к куябыз”. 1 а.б. Х?рм?тле кунаклар, ветераннар! Якты кил?ч?гебез, сабыйларны? тыныч йокысы ?чен гомерен бирг?н авылдашларыбызны олы ихтирам бел?н иск? алыйк. Бер минутка тынлык. 2 а.б. Сугыш инде к?пт?н бетте… Окоплар инде ?ир бел?н тигезл?ндел?р, аларны яшел чир?м каплап китте, фронт юллары урынында я?а ш???рл?р ??м авыллар барлыкка килде, блиндажлар ч?ч?кл?р бел?н капланды. Тик сугыш хатир?л?ре онытылмыйлар. 17. Сугыш тавышлары к?пт?н тынды, Т?з?лдел?р ?ирне? яралары, ?тил?рне? окопларын с?реп, Иген ч?ч? х?зер балалары. Сугыш тавышлары тынды, л?кин К??елл?рд? шомы яши ?аман. Сугыш агачларын аударсак та, Кайлардадыр ?ле тамыры калган. 1 а.б. ?и?? б?йр?менд? без ??рвакыт халкыбызны? дошманны ?и??г? эт?ргеч бирг?н г?з?л сыйфатларын исебезг? т?шер?без. Ул – сабырлык, кыюлык, батырлык, ныклык, Ватанга булган м?х?бб?т ??м тугрылык. 18.. Онытмыйк ?и?? батырларын, Алар ?чен ?лем юк ?ирд?! 19. Буыннардан буыннарга к?ч? Батырларны? гомере, ?ыр булып. Илне яратудан ?стен хис юк, Чын батырлык -илг? тугрылык. 2 а.б. ?и?? к?не! Бу с?з ??ркайсыбыз ?чен д? чиксез кадерле. ?и??! Ул кешелекк? ?ирд?ге тормышны саклау ?чен кир?к иде. Шу?а да 45 нче ел ист?леге- тормышны? ?зе кебек м??гелек. 1 а.б. Б?ек ?и??г? 64 ел узды, тагын бик к?п дист? еллар ?т?р, буын арты буын алмашыныр, л?кин Б?ек ?и?? ??м шушы ?и??не яулаган какшамас фронт ??м тыл ка?арманнарыны? якты ист?леге халык к??еленд? м??ге яш?р. “?и??” к?е я?гырый. 20.Р?с?й б?ген б?йр?м ит?, Карап булмый тыныч кына, Чал ветеран л?гън?т укый! “Тик булмасын сугыш кына!” Сугыш кичк?н карт солдатны? Бер с?з каба сулышына Кабатлый ул дога итеп “Тик булмасын сугыш кына!” 21. Кир?кми безг? кан кою, Кир?кми безг? сугыш. Безне? тел?к якты, матур, Тыныч хезм?т ??м тормыш! 22. ?и?? килде ?ирне нурга к?меп, Шатлык бел?н к?зне чылатып; Килде ул к?н горур к?кр?кл?рд? Орден, медальл?рне чы?латып. 23. ?и?? к?не -Халык тантанасы, Яз т?ренг?н янар комачка. ?ир ч?ч?кл?р тезг?н к?кр?ген?, Й?з балкытып карый кояшка. ?ыр “??рвакыт булсын кояш”. 2 а.б. Данлы к?нн?р, вакыйгалар ?аман артта кала бара. Килер бер к?н, бу сугыш тарих битл?ренд? ген? калыр. Шу?а к?р?: Ис?н чакта, кадерл?рен белеп, Ты?лыйк ?ле, ты?лыйк с?зл?рен Эшл?р, с?зл?р калыр, Саклап булмас Музейларда м??ге ?зл?рен. 1 а.б. Х?рм?тле ветераннарыбыз! Сезне? д? безг? ?йт?се с?зл?регез бардыр. Р?хим итегез. (Кич? ветераннар чыгышы бел?н д?вам ит?)
C?мбел? б?йр?ме (зурлар т?ркеме ?чен) Катнашалар: алып баручы, С?мбел?, ?т?ч,Т?лке,Куян Максат.Балаларны ел фасыллары бел?н таныштыруны д?вам ит?. К?з билгел?рен иск? т?шер?, аларны с?йл?мд? куллану. Б?йл?нешле с?йл?м к?некм?л?ре булдыру. “С?мбел?” б?йр?мене? к?з к?не ген? ?тк?рел?ен, аны? к?зге у?ыш б?йр?ме ик?нен табигать к?ренешл?рен?, к?зге байлыкка б?йл?п а?лату. Балаларда с?нгатьлелек, артистлык с?л?те т?рбиял??. Кулланылган ?д?бият: Г.З.Гар?фиева “С?мбел?не кем бел??”, К. В. Закирова “К??ел ачыйк берг?л?п”, З.Зарипова “Балачак б?йр?мн?ре” Музыка астында балалар залга кер?л?р. Т?г?р?кл?п басалар. Алып баручы. Ни арада ??й ?тте, Матур к?з килеп ?итте. Шатлык тулы бу б?йр?мне Балалар к?пт?н к?тте. -Карагыз ?ле балалар, б?ген безне? залда ничек матур. Б?тен ?ирд? т?рле т?ст?ге яфраклар. Безг? нинди б?йр?м килде мик?н? Балалар. К?з б?йр?ме – С?мбел? б?йр?ме Алып баручы. -?йе , балалар, д?рес, б?ген безд? к?з б?йр?ме. Ул С?мбел? дип атала. С?мбел? б?йр?ме к?зге байлыкны ?ыеп алгач уздырыла. ?йд?гез б?йр?мне матур шигырьл?р бел?н башлыйбыз. ?тте, китте матур ??йл?р, К?зл?р килеп ?иттел?р. Ак каенны? яфраклары Саргаешып киптел?р. К?з килде д?, б?тен ?ирне Сары т?ск? буяды. Яшелг? д? буяр иде … Юктыр, ахыры буявы. 3. К?з ?аман р?сем ясый Т?рле т?сл?ре бел?н. С?ендер?, куандыра Мул у?ышлары бел?н. 4. К?з килде, у?ыш булды, Табын сый бел?н тулды. Р?хим итегез, дуслар, К?зге б?йр?мг?. 5. ?илд? назланып оча Алтын , сары яфраклар. Сокланмый м?мкин т?гел, Бигр?к матур шул чаклар. 6. Я?гыры явып торсын, К?нн?ре суык булсын, Мин барыбер яратам, Мин к?зл?рне яратам. Алып баручы.Р?хм?т, балалар, тылсымлы к?з турында матур шигырьл?регез ?чен. ? х?зер , ?йд?гез, зонтикларбел?н бер матур бию биеп алыйк. Зонтиклар бел?н бию. ?ыр “Осень золотая” 1.Ни арада ??й ?тк?н, 2. Яшел куаклар буялды Алтын к?з килеп ?итк?н. Ак, кызыл, сары т?ск?. ?имешл?р ?лгерг?н бакча, К?з к?не я?гыр артыннан Бигр?к т? матур ик?н. Яфраклар ява ?ск?. 3. К?з ашыкты агачларга ?з биз?ген салырга Урманнарны, болыннарны Буяп китте сарыга. Жыр “Яфрак б?йр?ме” Яфраклар биюе Алып баручы. Балалар безне? б?йр?мг? кемдер кил? бугай, сез ишет?сезме? Х?зер сезг? бер табышмак ?йт?м, ?авабын табыгыз ?ле. Башы тарак, койрыгы урак, Кычкыртып быргысын, уята барысын. Балалар. ?т?ч. (Аудиоязмада “?т?ч” ?ыры я?гырый. (М.??лил, ?.Ф?зи) (?т?ч тавышы ишетел?. “Кикри-кук!)Залга ?т?ч кер?. ?т?ч. Ис?нмесез, балалар.Ай-ай-ай, сез б?ген нинди матурлар. Мин д? матур бит, ?йеме?! (?зен-?зе мактый). Алып баручы. Без б?ген С?мбел? б?йр?мен? ?ыелдык. Матур ?ырлар ?ырлыйбыз, шигырьл?р с?йлибез. ?т?чк?й , ? безне? балалар сине? турында шигырь бел?. 1 бала. ?т?ч менг?н кирт?г?, 2 бала. ?т?ч ?йт?: “Бармыйм”,- ди. Кик-ри-к?к ?йтерг?. Тавык ?йт?: “Калмыйм”- ди, ?т?чк? повестка килг?н Кит? калса?, армияг?, Армияг? кит?рг?. Бер к?к?й д? салмыйм”,- ди. 3 бала ?т?ч китте армияг? Чабатага утырып, Тавык мескен карап калды Ике к?зен тутырып. ?т?ч. Бигр?к к??елле шигырь бит бу. Р?хм?т сезг?. Р?х?тл?неп к?лдем ичмасам. К?з яшьл?рем я?гыр булып акты. Я?гыр диг?нн?н, балалар, сезне? я?гыр яуганын к?рг?негез бармы? Була шундый я?гырлар, ?крен ген? ява (?крен ген? кулы бел?н ч?б?кли), к?чле я?гыр (катырак чаба), бик к?чле коеп ява торган я?гыр (бик каты итеп чаба). ?йд?гез шундый уен уйнап алабыз, “Нинди я?гыр?” дип атала. Уен “Нинди я?гыр?” Уенны ?т?ч алып бара, т?рле командалар бир?.“?крен ген? ява”, “К?чле я?гыр”, “Бик к?чле я?гыр”. Балалар командаларга туры китереп кул чабалар. Алып баручы.?т?чк?ем, без бит я?гырбел?н уйнаган арада болыт килг?н (экранда болыт к?рен?) ??м чынлап я?гыр башланырга тора, нишл?рг? инде безг?? ?т?ч. ?йд?гез ?илне чакырабыз, ул бик к?чле бит, болытны куып ?иб?рер. (Балалар болытка таба ?р?л?р, болыт урынына кояш чыга) Алып баручы. Мен? кояш чыкты, к??елл?р к?т?релеп китте, ?ырлыйсы кил? башлады. ?ырлап к?рс?тикме? ?т?ч. К?рс?тегез, ?лб?тт?, мин бик р?х?тл?неп ты?лыйм. ?ыр “Листик желтый” ?ыр бетк?ч, ?т?ч тамагын тотып, й?ткер? башлый. Алып баручы. Н?рс? булды си?а,?т?чк?й? ?т?ч. Я?гыр астында й?рг?н идем, ?стем? д?, аягыма да ким?г?н идем, салкын тиде бугай. Алып баручы. Шулай ярыймы инде,?т?чк?й, ?йд? бер уен уйнап алабыз, син д? ?ылынырсы?, терелеп т? кит?рсе?. ?т?ч. Ярар инде уйнасак уйнарбыз. Алып баручы. Мен? резин галошлар, шуларны киеп, кулга зонтик тотып, ?н? теге баштан ?йл?неп килерг? кир?к, ике кеше ярыша, кем беренче кил?? Уен “Галош киеп й?гер?” (1 галош ?т?чк?, икенчесе – балага) ?т?ч.Ай-ай-ай бигр?к к??елле сезне? бел?н, терелеп т? киттем. Китим ?ле мин, дусларыма с?йлим ?ле, шундый матур, к??елле балалар бар ик?нен. Б?йр?мн?регез к??елле ?тсен! (кит?) Алып баручы. Мен? ?т?ч т? китте, безне? янга тагын кемдер кил?… Нечк? билле, к?лт? койрыклы. ?д?пле ген? кодача, тавыкларны ярата. Балалар. Т?лке. Музыка астында Т?лке кер?. Т?лке. ?йе, мин ?ле бу, Т?лкебик? апагыз. Якыннан гына ?теп бара идем, сезне? матур итеп к??ел ачканыгызны ишетеп кердем. Минем д? бит биисем, ?ырлыйсым кил?. Алып баручы. Бик р?х?тл?неп, Т?лкебик?. Т?лке. Мен? минем тикшереп карыйсым кил?, сез балалар бакчасында н?рс?л?рг? ?йр?ндегез мик?н. (Балалар т?г?р?кк? басалар) ?ырлы уен “Куш кулым” Т?лке. Булдыралар ик?н, бик матур уйнадыгыз. Ашыга-ашыга Куян кер? ??м ?в?л?неп егыла, к?рзиненд?ге кишерл?р ид?нг? коела. Куян. Ой-ой-ой, аягым, аягым минем. Т?лке. Кая ашыгасы? болай, Озын колак? Куян. Мен? ?нием? к?чт?н?чк? кишерл?р ?ыйган идем, сезне? тавышны ишетеп й?гереп кер? идем, мен? егылдым, х?зер аягым авырта инде, ничек ?ыйыйм инде бу кишерл?рне? Алып баручы. Кайгырма, Куянкай, х?зер балалар ?ыеп бирерл?р. Уен “К?з йомып, кишер ?ыю” Куян. Р?хм?т сезг?, балалар. Аякларым да т?з?лде, мин х?зер тагы р?х?тл?неп сикер?, й?гер? алам. Т?лке. Куянкай, нишл?п сине барысы да Озын колак, Тиз аяк дип й?рт?л?р? Син чыннан да тиз й?гер?се?ме? ?лл? инде мактанасы? гынамы? Куян. Хи, Т?лкебик?, ?йд? узышабыз. Т?лке. ?йд?. Й?гереп кит?л?р, Т?лке Куянны тота алмый. Т?лке. Чыннан да бик тиз й?гер?се? ик?н. Балалар, сез д? шулай тиз й?гер? аласызмы? Куян. ?йд?гез Т?лке бел?н уйнап алабыз.Бу уен тылсымлы уен, без х?зер барыбыз да куяннар булабыз (маскалар-колаклар киял?р). О-о-о, ничек к?п куяннар. Т?лке ?зене? ?ненд? йоклый, без барабыз да аны уятабыз, ул безне тотарга тиеш, ? без тизр?к ?йл?ребезг? й?гер?без. Килештекме?! ?ырлы уен “Т?лке ??м куяннар” Т?лке. Юк булмады бу, берсен д? тотып булмады, бигр?к ?итез ик?н сез. Ярар, балалар, безг? кайтырга кир?к, сау булыгыз. (Куян бел?н Т?лке кит?л?р.) Алып баручы. Балалар безне? б?йр?мг? ?т?ч т? килде, Т?лке бел?н Куян да килде, нишл?п С?мбел? килми со?? Безне таба алмый мик?н. Ягез ?ле С?мбел?не чакырып, шигырьл?р с?йл?п к?рс?тик, б?лки ишетер… 1 бала С?мбел? дип матур исем Кушты ик?н кем ген?? С?мбел г?лд?н ?зелеп т?шк?н Ч?ч?к кебек С?мбел?. 2 бала С?мбел?не? кил?ен Бик нык сагынып к?ттек. Ул килешк? к?п шигырьл?р Бик к?п ?ырлар ?йр?ндек. Музыка астында С?мбел? кер?. С?мбел?. Ис?нмесез, дусларым! Бер?зем мо?аеп, агачларда калган со?гы яфракларны санап й?ри идем, колакка сезне? шат авазларыгыз ишетелде д?, сезне? янга й?гердем. Алып баручы. Ис?нме,С?мбел?, без сине инде к?пт?н к?т?без. С?мбел?. С?мбел? мин, С?мбел?, Мине ??ркем д? бел?. Илг? байлык китер?м, ?ирг? муллык китер?м. – ? балалар ничек ?ск?нн?р, ?ле былтыр гына кечкен? ген? идел?р, ? быел шундый зурлар. Алып баручы. ?йе, алар бит ??й буе кояшта кызынып, витаминлы яшелч?л?р ашап, чыныгып килдел?р. Алып баручы. С?мбел?, без си?а шигырьл?р ?йр?ндек. С?мбел?. Дуслар, б?йр?мг? килг?нсез, Г?лд?й матур киенг?нсез. Нил?р китердегез к?зг? С?йл?п бирегезче безг?. К?бест?. Безне? бакча балалары Яшелч?л?р ?стер?. Бакчадагы туптан да зур М?с?л?н, мин к?бест?. Кабак: Мин булам—кабак, ?йтмим кабат- кабат. Бик файдалы зат мин, Тик мин ??я? кайтмыйм. Суган: Минем исемем –суган, Мин ?индстанда туган. Мине бик т? мактыйлар, Шифалы дип атыйлар. Салатка да турыйлар, Тураганда елыйлар. Кишер: Минем исемем—кишер, Тел?с?? болай пешер, Тел?с?? ашка тура. Мине яраткан бала Озын гомерле була. Ч?гендер: Ч?гендер булам мин мен?, Мине бар халык бел?. Т?сем матур, ?зем т?мле, Ашым була бик ямьле. Б?р??ге. ? б?р??ге, б?р??ге, Б?р??гене к?р ?ле. Сап-сары б?р??ге бел?н Тир?н базыбыз тулды. Шалкан: Мин бик таныш ?киятт?н. Мине таныйсызмы сез? Балалар. Таныйбыз. “Шалкан” ?киятенн?н. Алып баручы. -Балалар, сез ?кият яратасызмы? Алайса ?айлабрак утырыгыз ?ле. ?кият ты?лыйбыз! (?киятне с?хн?л?штер?) ?киятче: Шалкан ч?чк?н безне? бабай Майны? н?къ унбишенд?. У?ыш алырга уйлаган К?зге к?нне? берсенд?. (Бабай чыга, шалкан тир?ли ?йл?н?, аркан алып чыга). Бабай: -Них?л итим, к?чем ?итми, ?лл? картлык килг?нме? ?лл? инде шалканым со?, ?лгереп ?итм?г?нме? Чыкмады шул шалканым, Актарсам да балчыкны. Чыгарырбыз б?лки ик??- Чакырыймчы карчыкны. (?би чыга) -Тот шушыннан арканны Ик?? тартыйк шалканны. ?би: -Каты тартсам арканны, Авырттырыр аркамны. Бабай: -Карчык, х?йл? тапма ?ле, Тот ??тер?к арканны. ?би: -?ыелышка барасым бар, Кайткач сыер савасым бар. Аннан мичк? ягасым бар, Ит б?леше саласым бар. (Уйланып) Тартсам тартырмын, ярар, Сине?ч? булсын, давай! ?киятче: -?й тарталар, тарталар, шабыр тирг? баталар. Бабай: -Юк шул, карчык к?ч ?итми, Бигр?к х?лсез булдыкмы, ?лл? шалкан бик ныкмы? Чакырыйк со? оныкны. (Онык ?ырлап чыга) Онык: -?й, тала, тала, тала, Тала ике бел?гем. ?би: -Тот шушыннан арканны, Ик?? тартыйк шалканны. ?киятче: -?й тарталар, тарталар, шабыр тирг? баталар. Бик нык булса да аркан ?аман чыкмый шул шалкан. (Арып туктыйлар) Онык: -Б?лки Акбай булышыр, С?як бирс?? тырышыр. Акбай, Акбай, кил ?ле, Безне? х?лне к?р ?ле! Акбай кер?: -Нич? ел ?й саклыймын, Отпускы да бирмисез. Инде яшем д? шактый Пенсия т?л?мисез. Кит?рмен берк?н качып, Калырсыз авыз ачып. Тартырмын-бер сарык суйса?, Алга майлы кал?а куйса?! Бабай: -Ярар инде суярбыз, Алды?а ук куярбыз. Булма ул кад?р ???т. Тот шушыннан арканны, Д?рт?? тартыйк шалканны. ?киятче: -?й тарталар, тарталар, манма тирг? баталар. Бик нык булса да аркан, ?аман чыкмый шул шалкан. Акбай: -?лл? килсен мик?н песи, Барыбер тотмый ?йд? к?се. Тамак тук, ?сте б?тен Йоклый ул к?нен-т?нен. (Песи чыга, киерел?, исн?н?) Песи: -Ниг? шулкад?р шаулыйсыз, Йокларга ирек бирмисез, Мин тавышта йоклый алмыйм, ?лл? инде белмисез? Бабай: -Тот шушыннан арканны, Ик?? тартыйк шалканны. ?киятче: -?й тарталар, тарталар, шабыр тирг? баталар. Песи: -Сарай ид?н астында Яши таныш тычканым. ?лл? ?йтеп карыйм мик?н, Шушы тычкан дуска мин. Тычкан кер?: -Х?легез бик м?шкелме, Ми?а ялыныч т?штеме? Минем ?чен шалкан тарту Ярты минутлык уен. Тычкан халкы арасында Мин беренче чемпион. ?киятче: -?й тарталар, тарталар, манма тирг? баталар. ?зелде шунда аркан, ни?аять, чыкты шалкан. (Шалкан тир?ли ?йл?н?л?р). Барысы берг?: -Тарттык, тарттык арканны, чыгардык бит шалканны. С?мбел?. Р?хм?т сезг?, балалар. К?зге бакчада й?рг?нд?, мин бик матур яулык таптым бит ?ле, мен? х?зер шул яулык бел?н бер уен уйнап алыйк, сез ризамы? Уен “Тылсымлы яулык” К??елле музыка уйный, балалар зал буйлап, биеп й?рил?р. Музыка салмаклана, балалар ч?г?л?п утыралар да учлары бел?н к?зл?рен каплыйлар.К?з балалар арасыннан й?реп, бер баланы яулык бел?н каплый.Балалар кем ик?нен танырга тиеш. С?мбел?. Бер, ике, ?ч к?зл?рне ачтык Яулыкта кем ик?нен бик тиз ген? таптык. Балалар белс?л?р, яулыкны ачалар, яулык эченд?ге балага кул чабалар, к??елле музыка уйный. Бернич? тапкыр уйнала .Со?ыннан к?рзин тулы алмалар алып кереп, шуны каплыйлар. Яулыкны ачсалар, анда алмалар. К?з балаларга алмалар ?л?ш?. К?з. Бик к??елле сезне? бел?н, тик шулай да кит?рг? вакыт. Р?хм?т сезг? , балалар, кил?се очрашуларга кад?р. Музыка астында С?мбел? чыгып кит?. Алып баручы. -Мен?, балалар, безне? С?мбел? б?йр?мебез т?г?лл?нде. Б?йр?м сезг? ошадымы? Еллар тыныч, у?ышлар мул булсын! Ис?н-имин яш?рг? язсын!
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №2 с.Киргиз-Мияки муниципального района Миякинский район Республики Башкортостан Конкурс «Пою мою республику» Сочинение на тему: «Мин б?хетле туган ?иремд?» Выполнила: ученица 6б класса Ахметшина Алсу Руководитель: Рахматуллина З.Х. Киргиз-Мияки – 2014 Мин б?хетле туган ?иремд? …Шул туфракта туып-?с? ?зе бер б?хет инде. (Мостай К?рим) ??ркемне? й?р?ген? якын, к??елен? тынычлык бир? торган урыннары буладыр. Минем ?чен ул – г?з?л Башкортстаныбызны? и? ямьле районнарыны? берсе – Мияк? районы. Районыбыздан нинди ген? к?ренекле ш?хесл?р чыкмаган! «Мияк? ?ире – ?дипл?р иле» диг?нне ишетк?негез бардыр ?ле сезне?. Бу чыннан да шулай, минем туган районым – ?ч милл?тне? яраткан шагыйре Мифтахетдин Акмулланы? туган ?ире. Тагын да бик к?п язучылар, шагыйрьл?рне бирг?н безне? туган ягыбыз: Гариф Гом?р, Т?хв?т Ян?би, Сафуан Яхшыголов, Гали Рафиков, Азат Магазов, Марс ?хм?тшин, Х?ким?ан Зарипов ??м башкалар. Шулай ук с?нгать ?лк?сенд? дан алган якташларыбыз да байтак: РСФСР-ны? атказанган артисткасы Нурия Ирсаева, Башкортстанны? ??м Татарстанны? халык артисты Айдар Галимов, Башкортстанны? атказанган артисты Равил? М?с?лимова, Башкортстанны? халык артисты Венер Камалов. Шундый ??ркемг? диярлек таныш якташлары? бел?н ничек инде горурланмыйсы?? Горурланам, бик урынлы горурланам мин! Туган ягымны? табигате д? искиткеч г?з?л. Районыбызда яшел урманнар бел?н биз?лг?н таулар да, алтын иген ?с? торган ки? басулар да бар. Монда к?меш сулы чылтырап аккан чишм?л?рг? кушылып, кошлар мо?лы ?ырларын суза. Х?тф? болыннарында, урман акланнарында ?ир ?ил?кл?ре кызарып пеш?. Дим буендагы тугайлыкларда ?ск?н баллы шомыртлар ?имешл?ре бел?н сыйлый. К?зен кып-кызыл баланнар, мил?шл?р, г?л?имешл?р ?лгер?. Туган ?иремне? ?авалары да шифалы, ?илл?ре д? йомшак. Монда кояш та ягымлы елмая, ныграк ?ылыта, ирк?ли, с?я. ?ырларда да бит болай дип ?ырлана: 2 Исем китми читт? ?ск?н Кипариска, бананга, ?че булса да, гашыйк мин Мил?ш бел?н баланга. ?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?г?н, имеш. Ышанам, туган якны? табигате авыру т?нг? андый шифа бирерг? д? с?л?тледер ул. Районыбызны? ?з?ге Кыргыз-Мияк? авылы – минем туган авылым. Авылыбыз к?нн?н-к?н ?с?, матурлана. Урамнар чиста, таза. Я?адан-я?а йортлар, биналар т?зел?. ?ле я?а гына т?зелг?н Мияк? спорт комплексы бел?н мактанмый булдыралмыйм. Бу комплекс ш???рнекенн?н бер д? ким т?гел: зур бассейны, тренажер залы, фитнес залы, зур спорт залы бар, кышын хоккей тартмачыгы булдырылды. Яше д?, карты да шатланып шунда й?ри. Тир?-як авыллар да кил?. Авылыбызда ике зур м?кт?п, алар икесе д? заманча ?и?азландырылган, безг? – балаларга барлык унайлыклар да булдырылган. Тыныч тормышта, ягымлы, ихлас кешел?р яш?г?н, искиткеч г?з?л табигате булган туган ?иремд? яш?? б?хет т?гелмени инде? Минемч?, бу – и? зур б?хет. К??елем? ?ыр юллары кил?: Туган ягым-Дим буйлары, Туган ягым – Мияк?, Мияк?не? ал та?нары М??ге балкыр й?р?кт?! Туган ?ирем, якташларым, мин яратам сезне! Туган ?иремд?, сезне? арагызда яш?г?нг? к?р?, мин чиксез б?хетле! 3
Казан ш???ре 175 гомуми урта белем м?кт?бене? 5а сыйныфы укучысы Зарипова Руфия Рамил кызы, 12 яшь. ?ит?кче:Ахтямова Г?лназ Мингали кызы Минем ?тием! Жир й?зенд? и? якын кешелер ?ти-?нидер.?ни ?зене? назын бирс?,?ти ??р яктан тер?к булып тора. ?тил?рне? канат астында ?зе?не к?чле ??м иркен хис ит?се?.Минем ?тием д? бик яхшы ,олы ?анлы, ?йб?т ?ти. Ул югары уку йортын т?мамлап, ?з профессиясе буенча т?зелешк? эшк? кер?. ?тием ?з эшен яратып эшли.?тием 18 ел буе инде халык ?чен ?ылы, иркен, матур ??м зур йортлар сала.?тиемне? кул астында бик к?п кеше эшли. Ул к?ннер буе эшт?н арып кайтса да, безнен бел?н уйнарга ,безг? булышырга к?ч ??м вакыт таба.Энием белен 15 ел берг? яшил?р.Этием ?ниемне д? гел яратып матур с?зл?р бел?н ген? энд?ш?.”Сез минем 2 кечкен? йолдызларым, ? эниегез 3чесе “ дип ?йт? ?тием.Минем ?тием кебек ?тил?р юк кебек ми?а. ?сеп житк?ч, минд? ярымны ?тием? охшаганын табырмын, алла боерса.?тием беркайчан да авырмасын иде, гел шундый ?йб?т игътибарлы, ягымлы ?ти булып калырга язсын а?а, ходаем.Мин ?тиемне бик яратам Спасибо милый папочка Что ты достался мне!! Люблю улыбку ясную Она как свет в окне!! Хочу чтоб ты счастлив был Успешен и здоров!! Ты самый замечательный И лучший из отцов !!!
?и?? к?не — бу д?ньяны? я?адан туган к?не ?и?? м?йданында патриотик ??м сугыш тематикасын чагылдырган ?ырлар агыла. М?йдан б?йр?м ?тк?р? ?чен барлык реквизитлар бел?н биз?лг?н. Халык м?йданга ?ыела. М?йданда ветераннар утырып тору ?чен урындыклар ?зерл?нг?н. С?хн?д? — район ??м ш???р ?ит?кчел?ре, б?йр?мне алып баручылар. Фонограммада ?и?? к?нен? багышланган ?ыр я?гырый. Бер куплеттан со? ?крен?я. Беренче алып баручы. ?и?? к?не! Халык б?йр?м ит?. Яз т?ренг?н янар комачка. ?ир ч?ч?кл?р тезг?н к?кр?ген?, Й?з балкытып карый кояш та. Икенче алып баручы. ?и?? к?не! Халкыбыз ?чен и? зур б?йр?мне быел яз к?не … нче тапкыр б?л?к ит?. Фонограмма к?ч?я. Ярты куплеттан со? ?крен?я. ?н? алар — безне? ветераннар, безг? ?и?? та?ы б?л?к итк?н ка?арманнар, орден-медальл?рен чы?латып, урамнарны тутырып, колонна бел?н бирег? кил?л?р. Икенче алып баручы. Х?терд?н уела к?п н?рс?, Онытыла и? г?з?л яз, кышлар. Онытылмый ?зене? и?енд? Ил данын к?т?рг?н язмышлар. Вакытлар ?т?г? с?релеп С?н?л?р и? якты балкышлар. С?нмил?р, яктылык сиб?л?р К?р?шт? кабынган язмышлар. Беренче алып баручы. Бу ирт? башка ирт?л?рд?н бер н?рс?се бел?н д? аерылып тормый иде. Шул ук сандугач сайрады, кошлар ?ырлады. Ирт?н авыл халкы к?нд?геч? к?т?ен куды. Икенче алып баручы. Татарстанда бу ирт? б?йр?м ирт?се иде. Б?йр?мне? д? ниндие ?ле. Халыкны? ел буе к?теп ала торган, тырыш хезм?тт?н со? ?тк?рел? торган сабан туе иде. Беренче алып баручы. Б?ген авылда — Сабантуй! Фонограммада Сабантуй турында ?ыр я?гырый. Фонограммага кушылып ?ырлап ?зешч?нн?р м?йданны тутыралар. М?йданга атка атланып бер малай кер?. Ул сугыш башланганын ?йт?. Фонограммада Левитан тавышы. «Священная война» к?е я?гырый. Икенче алып баручы. К??ел ачарга дип ?ыелган халык м?йданнан кара кайгы бел?н таралды. Кич буе юлга ?зерл?нде. Кем ипиен салды, кем сохариен киптерде, кем юлга бишт?рен ?зерл?де. К?й д?вам ит?. М?йданда халык ир-атларны сугышка озата. «Герман» к?е я?гырый. Беренче алып баручы. Бу елларны ничек онытасы?, Ил язмышы кылыч й?зенд?. Ир-егетл?р китте яу кырына Алып к?че тоеп ?зенд?. Ирл?р китте, кырлар елап калды, Шаулап калды иген ?лгереп. Басу капкасына чаклы озата барды Яше-карты барсы ?зелеп. Ирл?р китте, кызлар елап калды, Елап калды к?пме хатыннар. Туйда киг?н к?лм?кл?ре калды, К?пме бала калды, ятимн?р. Басу капкасында яшь кен? ир бел?н хатынны? саубуллашуы. Икенче алып баручы. Сез, х?рм?тле ветераннар, тиз ?йл?неп кайтырбыз дидегез д?, ут эчен? барып кердегез. Башта ?з ?ирл?регезне дошманга калдыра-калдыра чиген? ачысын татыдыгыз. М?ск?? яны сугышларында, «Безне? артта — М?ск??» дип, М?ск?? ?чен сугыштыгыз. Сталинградтагы сугышларда, илне дошманга бирм?ск? дип, ??р йорт ?чен к?р?штегез. Ти?д?шсез зур батырлыклар к?рс?ттегез. Нич?м? нич? тапкыр ?лем бел?н к?зг?-к?з очраштыгыз, к?пл?регез ятып калды. Беренче алып баручы. Авылдан бик ерак иде, дил?р, Фронт сызыгын, комсыз сугышны. Алай ик?н, ниг? со? сугышны Уйласа? да, кысыла сулышлар. Сугыш авылдагы ??рбер йортны тетр?тте. Авылда тормыш карт-коры, хатын-кыз, бала-чага кулына к?чте. Ч?челг?н икм?кне ?ыеп алырга кир?к иде. Мондагы тормыш икенче фронтка ?йл?нде. Икенче алып баручы. Тормышны алып барырга кир?к иде. Игенен д? иг?рг?, балаларны да ач-ялангач итм?ск?, сугышка т?рле ?ылы киемн?р д? ?зерл?рг?, гомер буе бетм?с-т?к?нм?с налогын да т?л?рг? кир?к иде. Бу с?зл?рне с?йл?г?нд? халыкны? икм?к озату к?ренеше. Икенче алып баручы. Мен? шулай олаулары-олаулары бел?н икм?к озатты алар. Икм?к озаттылар, ? ?зл?ре алабутадан ипи пешердел?р, б?р??ге к?л?ем?се ашадылар. Ашарга ?итм?? с?б?пле ачлыктан шешенеп интектел?р, ?л?чел?р д? булды. Беренче алып баручы. ? халык барыбер тырышты. Атлар бетк?ч, ?гезл?р ?игеп ?ир тырмаладылар, б?л?к?й арбага ?зл?ре ?игелеп, сим?н? ташыдылар, билд?н кар ерып урман кистел?р, фронтка ?лешебез керсен дип, танк алырга дип акчалата ?леш керттел?р. Районыбыз хезм?т иял?ре бу елларда тынычлык фондына дип … сум акча ?ыеп тапшырдылар. Солдат хатыннары! Аларны? тормышлары михн?тле, тамаклары ачлы-туклы, к??елл?ре тулы сагыну иде. Эшен?, ачлыгына т?з?р иде?, хатыннарны тол, бала-чагаларны ятим итеп авылга туктаусыз кара печатьле к?газьл?р агылды. Мен? шулай авырлыкларны ?и??-?и??, сыгылсалар да сынмыйча ?и?? к?нен якынайттылар алар. Икенче алып баручы. Эх, апалар, сугыш елларында Те?к?гезг? тиде авырлык. Заман авырлыгын к?т?рерг?, Зур кайгылар баштан ?тк?рерг? Кайдан тылсымлы к?ч таптыгыз да Кайдан алдыгыз сез сабырлык? Сезне? сабырлыкка, батырлыкка М??ге-м??ге х?йран калырлык. Лачын кебек ба?адирларыбыз, сугышка китк?н хатын-кызларыбыз бер-бер артлы ш???рл?ребезне азат иттел?р, Европа илл?рен фашистлардан азат ит?-ит?, Берлингача данлы сугыш юлы ?ттел?р. Бик к?пл?ре ти?д?шсез батырлыклар к?рс?теп ятып калдылар. Фонограммада — Левитан. Капитуляция турында М?ск?? радиосы тавышын ишет? бел?н халык м?йданга й?гереп чыга. Кочаклашалар, елашалар. ?ыр ансамбле башкаруында «?и?? к?не» ?ыры я?гырый. ?ыр барганда солдатлар бер?м-бер?м д?, атларга утырып та кайталар. Булыр ик?н кешел?рне? Анадан туган к?не. ?и?? к?не — бу д?ньяны? Я?адан туган к?не. Беренче алып баручы. ?и?? к?не и? зур б?йр?м — Туп тавышы тынган к?н. Сабый бала саф к?зл?рен Кырда т?гел, карда т?гел, Бишегенд? йомган к?н. ?и?? килде ?ирне нурга к?меп, Шатлык бел?н к?зне чылатып. Килде ул к?н — горур к?кр?кл?рд? Орден-медальл?рне чы?латып. Икенче алып баручы. Мен? сез, х?рм?тле ветераннар, к?кр?к тулы орден-медальл?регезне чы?латып, халкыбызны? горурлыгы булып, б?йр?м т?ренд? утырасыз. Чы?лагыз, медальл?р, чы?лагыз, ?ирд?ге башаклар ?ыры бу. «Х?ерле ирт?!» дип уяткан Башкала куранты чы?ы бу. Юлларда булыгыз, медальл?р, Аяклар талса да, тынмагыз. Менд?рг? к?чм?гез, медальл?р, Й?р?кл?р катында чы?лагыз. М?кт?пт?н м?йданга кад?р укучылар тере коридор ясап басып торалар. Ветераннарга колонна булып ?тк?нд?, ч?ч?кл?р бирел?. Ветераннар колоннасы м?йданга керг?нд?, халык кул чабып каршылый. Фонограммада музыка к?ч?я. Ветераннар урнашканчы, музыка уйный. Беренче алып баручы. Х?рм?тле ветераннар! Кылдан нечк? ??м кылычтан ?ткен Сират к?перен кичк?н буын сез. ?зе ?лс? д?, илне ис?н килеш Безг? б?л?к итк?н буын сез. Безг? сезне? буынны? ??р б?ртеге — бер д?нья. Илебезне? тарихыны? Данлы бите сез монда. Фонограммада к?й туктый. Икенче алып баручы. Б?ек Ватан сугышы бетк?нг? н?къ … ел. ? сугыш ?зене? ачлыгы-ялангачлыгы, м?рх?м?тсезлеге ??м ?лем ачысы бел?н 1941 елны? 22 июнен? барып тоташа. Фонограммада кошлар сайраган тавыш. Тантаналы ?леш Икенче алып баручы.? х?зер Б?ек ?и??не? 70 еллык юбилеена багышланган митингыбызны? тантаналы ?лешен башлыйбыз. Беренче алып баручы. Т?брикл?? ?чен с?зне …г? бир?без. Сугыш ветераннары, тыл батырлары исеменн?н котлаулар. Икенче алып баручы. Б?ек Ватан сугышы т?мамлангач, халык я?адан сугыш булмас инде дип с?енг?н иде. Ялгышкан ик?н, ?фганстан, аннан чечен сугышы килеп чыкты. Авылларыбыз ??м ш???рл?ребез зиратларында «?фганстанда, чечен сугышында ??лак булды» диг?н ташлы каберл?р барлыкка килде. Армияг? хезм?т ит?рг? китк?н ?ирд?н егетл?ребезне? кайберл?ре ?з аягы бел?н ?йл?неп кайта алмады. К?пме яшь егетл?рне? гомерл?ре киселде ??м ?ле д? кисел?. Улы солдатта булган аналарны? берсен? суз бирел?. Беренче алып баручы. Ветераннар! Чал ч?чле ветераннар — М?рх?м?тле изге кешел?р. Та?нар кил?, ??рчак кояш туа, Нурлары бит сезне? шикелле. Сез китм?гез та?нар туган чакта, Алсу та?нар — сезне? даныгыз. Шул та?нарны яулап алыр ?чен Коелды бит сезне? каныгыз. Икенче алып баручы. Яшь кешел?р! ?г?р сез ирт? бел?н еф?к яфраклы г?лл?рне? ч?ч?к атуын к?р?сез ик?н, сез шул ирт?д?ге ?й каршындагы тир?кл?рд? кошлар сайравын ишет?сез ик?н, белегез — бу ирт?нге шатлыкта сугышта ?леп калганнарны?, фашизм тоткынлыгында ?леп калган солдатларны? ялкынлы тормышы бар. ?г?р д? сезне? ?биегез, я ?ниегез йомшак куллары бел?н башыгыздан сыйпый ик?н, ?зене? мо?лы к?зл?ре бел?н сезне? к?зл?регезг? тутырып карый ик?н — белегез — ул к?зл?рд? сугыштан кайтмаган бабаларыгыз ??м ?тил?регез турында тир?н сагыш бар. ?г?р сез тыныч ?йд? яшисез, иркен м?кт?пл?рд? укыйсыз, айлы кичт? ?зегезне? дусларыгыз бел?н серл?шеп утырасыз ик?н, белегез — бу ?ирд? сезне? матур яш?вегез ?чен ме?л?г?н солдатларны? каны т?гелг?н. Бу яшьлекне?, бу тормышны? кадерен белегез, яшь кешел?р! Беренче алып баручы. ? х?зер, х?рм?тле ипт?шл?р, х?рм?тле ветераннар, х?рм?тле кунаклар! Сугыш кырында ятып калганнар ?чен, сугыштан со? алган яралардан вафат булганнар ?чен, х?зерге чорда х?рби бурычын ?т?г?нд? ??лак булганнар ?чен, инде олы яшьк? ?итеп г?р иясе булган ветераннар ?чен бер минутлык тынлык. Ч?ч?кл?р, гирляндалар салу. Картаясызмыни инде сез д? Европаны азат итк?н ирл?р? Сагыналар сезне к?пме юллар, Сагыналар сезне к?пме ?ирл?р. Картаймагыз, ?й сез, тынмас ?аннар, Сезг? тиеш ?ле бик к?п назлар, Сезг? тиеш ?ле бик к?п язлар, Картаймагыз ?ле, ветераннар! Тагын бер тапкыр ?и?? к?не бел?н сезне, ипт?шл?р. Сезне т?б?гебезне? популяр артистлары концертын карарга чакырабыз.
Д?ньялар тыныч булсын
Башкарды: 10А сыйныфы укучысы Ха?и?хм?това З?лия Б?шир кызы (укытучы: Платонова Дамира Даниял кызы)
Бабайлар к?р?шеп безг?
Тынычлык яулап алган.
? к?пл?ре кайталмыйча,
Сугыш кырында калган.
Тизд?н ?и?? б?йр?ме,
Б?йр?м ит?р бар халык.
Кайберл?ре сагышланып,
Кайберл?ре шатланып.
?ни с?йли, бабаемны?
Яу кырында калганын.
??р ел саен бу б?йр?мне,
Елап каршы ала ул.
К?кл?ребез аяз булсын,
Сугыш уты янмасын.
?би-бабайлар язмышын
Без к?рерг? язмасын.
Г?лфия Гыйниятуллина.
Сугыш… Нинди д??ш?тле, куркыныч с?з. Бу х?б?р барлык гаил?не д? тетр?ндерде. Б?ек Ватан сугышы т?мамланганга 66 ел вакыт ?тс? д?, аны? х?тир?л?ре к??елл?рг? тир?н се?еп калган. Язлар ?ит? бел?н ?и?? б?йр?мен билгел?п ?тк?нд? бу вакыйгалар кабат иск? т?ш?.
Минем бабам Бариев ?х?т М?х?мм?тдин улы сугыш ветераны булган. Бабам 1926 елны? 13 маенда Иске Пен?г?р авылында туган. Бабаемны? ?тисе Барый бабай сугыш кырларында ?леп калган, ?ч малай ?нил?ре бел?н ятим ?ск?нн?р. ? бабаем ?х?т 1943 елда сугышка алынганда а?а нибары 17 яшь булган. Ул Япон сугышында катнашкан. Кышкы суыкларда сугышчылар Кукмара итекл?ре киг?нн?р! Сугышны? т?рле авырлыкларын ?и?еп, сугыш т?мамланганнан со? Армия хезм?тен? калган. Бары 1949 елда гына туган авылына ?йл?неп кайту б?хетен? иреш? ул. ?и??! Бу –яу кырында илне саклаган солдатлар ??м аларны? дошманны ?и?еп кайтуын к?тк?н аналар, апалар, се?елл?р, ул ??м кызлар ?чен и? зур б?хет. ? без бабаемны? калган медальл?рен аны? т?се итеп саклыйбыз. 1950 елда ?бием Асияг? ?йл?неп бик матур тормыш итк?н. Калган гомерен, 60 яшьк? – пенсияг? кад?р колхозда т?з?че булып эшл?г?н, 6 бала т?рбиял?п ?стерг?нн?р. И? кечкен?се – минем ?нием Г?лфия.
Бабаем 1992 елда вафат булды. Бабаема декабрьда г?р иясе булганына 16 ел тулса да, батырлыгын, ти?д?шсез хезм?тен балалары, оныклары онытмый. Тар кабере? ки?, авыр туфрагы? ?и?ел, безне? ?чен к??еле? тыныч булсын, бабаем.
?бием Бариева Асия Ху?и?хм?т кызы 1926 елны? 24 апреленд? Кукмара бист?сене? Березняк авылында туып ?ск?н. ?бием? 2 яшь чакта ?тисе вафат булган, ??м алар 3 бала ?нил?ре бел?н ятим калганнар.
“Тормышны? ачысын да, т?чесен д? к?рдек, – дип иск? ала ?бием. – Аннан Б?ек Ватан сугышы башланды. ?йл?рд? суык, ягарга утын юк. ?ст?вен? д??л?тк? ел саен 400 кг ит, 200 л с?т, 3 ц б?р??ге, 200 дан? йомырка тапшырырга кир?к иде. Сугыш чорында безне – хатын-кызларны ?ыеп Апас районына окоп казырга ?иб?рдел?р. Ямбухта диг?н авылда 2 ай буе бер ?бид? яш?дек. С?нд?р?д? йокладык. Салкын, без торган йорт ху?аларыны? ягарына юк, каян н?рс? таба алабыз, шуны яктык. Тагын тау башына менеп точка диг?н н?рс? казыттылар. Суык кыш к?нн?ре балчыкны авыр лом бел?н ватабыз. Окопны? ки?леге д?, тир?нлеге д? алтышар метр, озынлыгы хисапсыз. Ашарга к?нг? 400 г икм?к бир?л?р иде, анысы да каткан – балта бел?н чабып ашадык.” ? ?биемне? апасы Сания ??м аны? ипт?ш кызы авырлыкка т?змич? бер айдан качып кайтып китк?нн?р. ? юлда алар к?пме авырлыкларны ?и?еп, ?йл?рен? ?йл?неп кайтканнар. ?г?р д? качкан вакытта тотсалар, т?рм?г? утыртырга м?мкинн?р. Сания апаларны, юлда атлы кеше очрап, салам астына качырып алып кайткан. Авылда ис?
“ник кайттыгыз, т?рм?г? ?иб?р?без”, – дип каршылаганнар. Сугыш вакытында солдатларга оекбаш б?йл?п, б?р??ге киптереп кич утыруларын х?теренд? я?арта ?бием. Ул елларны? авырлыгы турында язып кына бетерерлек т?гел. “К?пме авырлыклар к?рдек без. Инде минем кебекл?р сир?к калгандыр. Ш?кер, яшьлегебезд? авырлыклар кичерс?к т?, картлыгыбыз р?х?т тормышта уза. Яшьл?р бу тормышны? кадерен белсенн?р иде”, – дип ?нди ?бием Асия.
Сугышлар булмый корбансыз.
Ансыз – юк ?и?? туе.
? без ?лг?нн?р алдында
Бурычлы гомер буе.
Еллар ?тк?н саен сугыш ветераннары саны кими бара. Без алар алдында т?л?п бетерм?слек бурычлы. Кил?ч?кт? к?кл?ребез гел д? аяз, тормышыбыз тыныч булсын иде!
Б?ек Ватан сугышыны? тынганына алтмыш елдан артык вакыт ?тте. Мин ?зем д?, ?ти-?нием д? сугыш чорын к?рм?дек. Бу канкойгыч сугыш турында ишетеп кен? бел?без. Сугыш дип ?йт?г?, минем к?з алдыма ?имерелг?н йортлар, актарылып бетк?н болыннар, ятим балалар килеп баса. ?йе, р?химсез сугыш илебез халкына ?йтеп бетергесез кайгы-х?ср?т китер?. Япь-яшь егетл?р, кызлар, туган ?ирл?рен саклау ?чен, фронтка кит?л?р. Тылда калганнар да солдатлар ?чен ?ылы оекбашлар, биял?йл?р б?йлил?р. ?и?? ?чен дип, бар тырышлыкларын куялар. Сугыш бик к?п гаил?л?рг? кайгы, ачы к?з яшьл?ре китер?. Я ире, я уллары, я ?тил?ре Ватан ?чен яу кырларында м??гег? ятып кала. Ачлыктан тилмереп ?л?чел?р д? к?п була сугыш елларында. Шулай ук фашист концлагерьларында ??лак булучыларны? саны да ис?псез. Бу сугышта бик к?п якташларыбыз корбан булган. Нинди зур югалтулар!
Л?кин халыкны? тырышлыгы бушка китми: к?пт?н к?телг?н ?и?? к?не кил?. Бу к?н халкыбыз к??еленд? м??ге онытылмас к?н булып уелып кала. Х?зерге вакытта да 9 нчы Май ?и?? к?не буларак билгел?п ?тел?.
Тик шулай да, к?пме еллар узса да, халык х?теренд? Б?ек Ватан сугышы и? авыр, и? д??ш?тле сугыш буларак сакланыр, ??м халкыбызны? кылган батырлыклары ??рвакыт х?рм?т ??м соклану бел?н иск? алыныр.
Без ел саен 9 нчы Май к?ненд? Б?ек ?и??г? багышланган б?йр?м парадын карарга барабыз. Анда к?кр?кл?рен? орден-медальл?р таккан чал ч?чле ветераннарны к?рг?ч, безг? тыныч тормыш б?л?к итк?н ?чен р?хм?т хисе уяна. Чал ч?чл?ренн?н сыйпыйсы, д?ньядагы и? матур с?зл?р бел?н юатасы, ме? р?хм?т ?йт?се кил? аларга!
9 Май б?йр?менд? ??йк?л янында чыгыш ясау ?чен сценарий
а.б. Х?ерле к?н, х?рм?тле авылдашларыбыз, сугыш ??м хезм?т ветераннары! Сезне? барыгызны да олы тантана- Б?ек ?и?? к?не бел?н котлыйбыз.
а.б. Сугышны? барлык авырлыкларын ?з ?илк?л?ренд? татыган, олы тормыш юлы ?тк?н х?рм?тле кешел?ребез б?ген биред?, безне? арада. Б?ген без, сезг? дан ??м м?дхия ?ырларга, сезне? т?землегегез ??м сабырлыгыгыз алдында баш иярг? ?ыелдык.
Х?рм?тле сугыш ??м тыл ветераннары! Б?генге б?йр?м ?чен оештырылган чарабызны сезг? багышлыйбыз.
1. Ветераннар, ветераннар
Сезг? х?рм?т, ихтирамнар,
Сез булганда матур булып,
Алсу булып ата та?нар.
Сугышта булып арыслан,
Ватанга ?и?? яулаган,
Тыныч хезм?тт? дан алган,
??р ветеран – чын ка?арман.
1 а.б. 1941нче елны? 22 нче июнь ирт?се. Явыз ??м к?чле Гитлер Германиясе сугыш игълан итмич? илебез чикл?рен бозып керде. Тыныч ш???рл?р
??м авыллар ?стен? ме?л?г?н бомбаларын яудырды. Сугыш башланды!
Илебез халкы 1418 к?нг? сузылган
д??ш?тле Б?ек Ватан сугышына
к?т?релде. (“Священная война” к?е я?гырый).
Шушы к?нне илебезне? к?ген кара болыт каплый. Бу аф?т бер ген? гаил?г? д? кагылмыйча калмый. Газиз аналар улларын, с?йг?н ярлар – парларын, балалар- аталарын изге яуга, изге к?р?шк? озаталар. Яулык чите бел?н авыз читл?рен каплап елаучы аналар, хатыннар ?зл?рене? газизл?рен со?гы тапкыр к?р?л?рен а?ламыйча да калалар.
(“Герман к?е” башкарыла)
2. Явыз дошман кил? ил ?стен?,
Ил байлыгын талап ?ыярга.
Алып кил? канлы палачларын,
Халкыбызны? канын коярга.
3.Ерткыч фашист кил? ил ?стен?
Кол ит?рг? илем кешесен!
Тез ч?кк?нче- басып ?ан бирербез.
Туган ил ??м азатлык ?чен!
4. Юлбасарлар таптый илебезне,
Ватан сугышына мин кит?м.
Мен? – балам. Син ?нк?се аны? ,
Балабызны тотып ант ит?м.
Сине? ?чен, шушы балам ?чен,
Н?селем ?чен, Туган ил ?чен,
Мылтык тотып баскан ?иремн?н
Бер адым да артка чигенм?м.
2а.б. Сугыш… нинди авыр, ка??рле, шомлы с?з бу! Ул миллионлаган кешене? гомерен ?зг?н, к?пме баланы ятим итк?н, аналарны тол калдырган.
5. Ул кабатлап, лачын й?р?гене?
Изге антын с?йг?н халкына,
Автоматын асты аркасына
??м атланды акб?з атына.
6. Егет ?тк?н юлда сафлар сынды,
Туплар ауды, танклар ватылды.
Кайдан алды егет мондый к?чне,
Кайдан алды мондый ялкынны?
7. Байрак итеп илг? тугрылыкны,
Утны- суны кичте бу егет,
Автоматы т?гел, аты т?гел,
Анты бел?н к?чле бу егет.
1 а.б. Д?рт ел буе сугыш безне? ?иребезне яндырды, туганнарыбызны ??м якыннарыбызны арабыздан тартып алды, к?пл?рне туган туфрагыннан аерды, язмышларны ?имерде.
2а.б. Б?ек Ватан сугышы вакыйгалары торган саен ерагая бара. Тик ул вакыйгалар халык х?теренн?н беркайчан да ?уелмаячак. Ч?нки сугыш илебезне? бер ген? почмагына да, бер ген? йортына да ?зене? кайгылы кулы бел?н кагылмыйча калмаган.
8.Авылдан бик ерак иде, дил?р,
Фронт сызыгын,
Комсыз сугышны…
Алай ик?н, ник со? ул сугышны
Уйласа? да кыса сулышны?
9. Й?зд?н артык солдат
?йл?рен?
Ни с?б?пле кайтмый калган со??
Яшь хатыннар- ирсез,
? малайлар
Ник ?тисез калган аннан со??
10. Ниг? со? ул сугыш
Авылдагы
??рбер йортны ме? кат тетер?тк?н?
Хирурглар
Ярчыкларны ?аман
Ч?пл?п бетер? алмый к?кр?кт?н?
11. Яудан со? да
Ник солдатлар т?гел,
?лем к?газьл?ре агылган?
Й?, кем ?йт? ала
Ул сугышны
Узмаган дип безне? авылдан?!
1 а.б. Безне? ………авылыннан да ……. кеше Б?ек Ватан сугышына кит?.
12. Й?р?кл?рд?н м??ге китм?с инде.
Утлы еллар, поход юллары.
Туган якка кире кайтмадылар,
??р авылны? к?пме уллары.
Япь-яшь килеш алар м?хр?м калды,
Бу тормышны? барлык назыннан.
Исемн?ре ??йк?л к?кр?ген?,
Авыл саен тезеп язылган.
13. Бер кайтырбыз, диеп китк?н юлдан
К?пл?р илг? кире кайтмады.
Алар ?чен бары ?илл?р ген?
Ачып-ябып й?рде капканы.
Югалтулар алып килде сугыш,
К?пме дуслар кайтмый калдылар.
Шул дусларны? йокыларын саклап,
Ак каеннар мо?су шаулыйлар.
2 а.б. “Бер кайтмасак, бер кайтырбыз”,-дип китс?л?р д?, …….авылдашыбыз яу кырында м??гелекк? ятып калды, к?бесе кайткач вафат булды. Б?генге к?нг? авылыбызда Б?ек Ватан сугышында катнашкан …. кеше ис?н. Туган ?ирл?ре ?чен башын салган бу батырларны онытырга безне? хакыбыз юк. Алар безне? бел?н, безне? арада.
14. Кабере? кайдадыр, билгесез,
Туфрагы? к?мг?ндер ?л?нн?р.
Китмил?р к??елд?н беркайчан
Ил ?чен к?р?шеп ?лг?нн?р.
15.Кайтмаганнар
Уйда сакланалар,
?ырда ятланалар
Кайтмаганнар…
Исемн?ре данга т?релг?нг?
??йк?л булып басты
Кайтмаганнар!
Баш иябез сезг?, ка?арманнар!
16. Карагыз да уйланыгыз,
М??гелек ут каршында.
Илен яраткан батырлар
Яши м?рм?р ташында!
?ыр. “??йк?лл?рг? ч?ч?к куябыз”.
1 а.б. Х?рм?тле кунаклар, ветераннар! Якты кил?ч?гебез, сабыйларны? тыныч йокысы ?чен гомерен бирг?н авылдашларыбызны олы ихтирам бел?н иск? алыйк. Бер минутка тынлык.
2 а.б. Сугыш инде к?пт?н бетте… Окоплар инде ?ир бел?н тигезл?ндел?р, аларны яшел чир?м каплап китте, фронт юллары урынында я?а ш???рл?р ??м авыллар барлыкка килде, блиндажлар ч?ч?кл?р бел?н капланды. Тик сугыш хатир?л?ре онытылмыйлар.
17. Сугыш тавышлары к?пт?н тынды,
Т?з?лдел?р ?ирне? яралары,
?тил?рне? окопларын с?реп,
Иген ч?ч? х?зер балалары.
Сугыш тавышлары тынды, л?кин
К??елл?рд? шомы яши ?аман.
Сугыш агачларын аударсак та,
Кайлардадыр ?ле тамыры калган.
1 а.б. ?и?? б?йр?менд? без ??рвакыт халкыбызны? дошманны ?и??г? эт?ргеч бирг?н г?з?л сыйфатларын исебезг? т?шер?без. Ул – сабырлык, кыюлык, батырлык, ныклык, Ватанга булган м?х?бб?т ??м тугрылык.
18.. Онытмыйк ?и?? батырларын,
Алар ?чен ?лем юк ?ирд?!
19. Буыннардан буыннарга к?ч?
Батырларны? гомере, ?ыр булып.
Илне яратудан ?стен хис юк,
Чын батырлык -илг? тугрылык.
2 а.б. ?и?? к?не! Бу с?з ??ркайсыбыз ?чен д? чиксез кадерле. ?и??! Ул кешелекк? ?ирд?ге тормышны саклау ?чен кир?к иде. Шу?а да 45 нче ел ист?леге- тормышны? ?зе кебек м??гелек.
1 а.б. Б?ек ?и??г? 64 ел узды, тагын бик к?п дист? еллар ?т?р, буын арты буын алмашыныр, л?кин Б?ек ?и?? ??м шушы ?и??не яулаган какшамас фронт ??м тыл ка?арманнарыны? якты ист?леге халык к??еленд? м??ге яш?р.
“?и??” к?е я?гырый.
20.Р?с?й б?ген б?йр?м ит?,
Карап булмый тыныч кына,
Чал ветеран л?гън?т укый!
“Тик булмасын сугыш кына!”
Сугыш кичк?н карт солдатны?
Бер с?з каба сулышына
Кабатлый ул дога итеп
“Тик булмасын сугыш кына!”
21. Кир?кми безг? кан кою,
Кир?кми безг? сугыш.
Безне? тел?к якты, матур,
Тыныч хезм?т ??м тормыш!
22. ?и?? килде ?ирне нурга к?меп,
Шатлык бел?н к?зне чылатып;
Килде ул к?н горур к?кр?кл?рд?
Орден, медальл?рне чы?латып.
23. ?и?? к?не -Халык тантанасы,
Яз т?ренг?н янар комачка.
?ир ч?ч?кл?р тезг?н к?кр?ген?,
Й?з балкытып карый кояшка.
?ыр “??рвакыт булсын кояш”.
2 а.б. Данлы к?нн?р, вакыйгалар ?аман артта кала бара. Килер бер к?н, бу сугыш тарих битл?ренд? ген? калыр. Шу?а к?р?: Ис?н чакта, кадерл?рен белеп,
Ты?лыйк ?ле, ты?лыйк с?зл?рен
Эшл?р, с?зл?р калыр,
Саклап булмас
Музейларда м??ге ?зл?рен.
1 а.б. Х?рм?тле ветераннарыбыз! Сезне? д? безг? ?йт?се с?зл?регез бардыр. Р?хим итегез. (Кич? ветераннар чыгышы бел?н д?вам ит?)
C?мбел? б?йр?ме
(зурлар т?ркеме ?чен)
Катнашалар: алып баручы, С?мбел?, ?т?ч,Т?лке,Куян
Максат.Балаларны ел фасыллары бел?н таныштыруны д?вам ит?. К?з билгел?рен иск? т?шер?, аларны с?йл?мд? куллану. Б?йл?нешле с?йл?м к?некм?л?ре булдыру. “С?мбел?” б?йр?мене? к?з к?не ген? ?тк?рел?ен, аны? к?зге у?ыш б?йр?ме ик?нен табигать к?ренешл?рен?, к?зге байлыкка б?йл?п а?лату. Балаларда с?нгатьлелек, артистлык с?л?те т?рбиял??.
Кулланылган ?д?бият:
Г.З.Гар?фиева “С?мбел?не кем бел??”, К. В. Закирова “К??ел ачыйк берг?л?п”, З.Зарипова “Балачак б?йр?мн?ре”
Музыка астында балалар залга кер?л?р. Т?г?р?кл?п басалар.
Алып баручы.
Ни арада ??й ?тте,
Матур к?з килеп ?итте.
Шатлык тулы бу б?йр?мне
Балалар к?пт?н к?тте.
-Карагыз ?ле балалар, б?ген безне? залда ничек матур. Б?тен ?ирд? т?рле т?ст?ге яфраклар. Безг? нинди б?йр?м килде мик?н?
Балалар. К?з б?йр?ме – С?мбел? б?йр?ме
Алып баручы.
-?йе , балалар, д?рес, б?ген безд? к?з б?йр?ме. Ул С?мбел? дип атала. С?мбел? б?йр?ме к?зге байлыкны ?ыеп алгач уздырыла. ?йд?гез б?йр?мне матур шигырьл?р бел?н башлыйбыз.
?тте, китте матур ??йл?р,
К?зл?р килеп ?иттел?р.
Ак каенны? яфраклары
Саргаешып киптел?р.
К?з килде д?, б?тен ?ирне
Сары т?ск? буяды.
Яшелг? д? буяр иде …
Юктыр, ахыры буявы.
3. К?з ?аман р?сем ясый
Т?рле т?сл?ре бел?н.
С?ендер?, куандыра
Мул у?ышлары бел?н.
4. К?з килде, у?ыш булды, Табын сый бел?н тулды. Р?хим итегез, дуслар, К?зге б?йр?мг?.
5. ?илд? назланып оча
Алтын , сары яфраклар.
Сокланмый м?мкин т?гел,
Бигр?к матур шул чаклар.
6. Я?гыры явып торсын,
К?нн?ре суык булсын,
Мин барыбер яратам,
Мин к?зл?рне яратам.
Алып баручы.Р?хм?т, балалар, тылсымлы к?з турында матур шигырьл?регез ?чен. ? х?зер , ?йд?гез, зонтикларбел?н бер матур бию биеп алыйк.
Зонтиклар бел?н бию.
?ыр “Осень золотая”
1.Ни арада ??й ?тк?н, 2. Яшел куаклар буялды
Алтын к?з килеп ?итк?н. Ак, кызыл, сары т?ск?.
?имешл?р ?лгерг?н бакча, К?з к?не я?гыр артыннан
Бигр?к т? матур ик?н. Яфраклар ява ?ск?.
3. К?з ашыкты агачларга
?з биз?ген салырга
Урманнарны, болыннарны
Буяп китте сарыга.
Жыр “Яфрак б?йр?ме”
Яфраклар биюе
Алып баручы. Балалар безне? б?йр?мг? кемдер кил? бугай, сез ишет?сезме? Х?зер сезг? бер табышмак ?йт?м, ?авабын табыгыз ?ле.
Башы тарак, койрыгы урак,
Кычкыртып быргысын, уята барысын.
Балалар. ?т?ч. (Аудиоязмада “?т?ч” ?ыры я?гырый. (М.??лил, ?.Ф?зи)
(?т?ч тавышы ишетел?. “Кикри-кук!)Залга ?т?ч кер?.
?т?ч. Ис?нмесез, балалар.Ай-ай-ай, сез б?ген нинди матурлар. Мин д? матур бит, ?йеме?! (?зен-?зе мактый).
Алып баручы.
Без б?ген С?мбел? б?йр?мен? ?ыелдык. Матур ?ырлар ?ырлыйбыз, шигырьл?р с?йлибез. ?т?чк?й , ? безне? балалар сине? турында шигырь бел?.
1 бала. ?т?ч менг?н кирт?г?, 2 бала. ?т?ч ?йт?: “Бармыйм”,- ди.
Кик-ри-к?к ?йтерг?. Тавык ?йт?: “Калмыйм”- ди,
?т?чк? повестка килг?н Кит? калса?, армияг?,
Армияг? кит?рг?. Бер к?к?й д? салмыйм”,- ди.
3 бала
?т?ч китте армияг?
Чабатага утырып,
Тавык мескен карап калды
Ике к?зен тутырып.
?т?ч. Бигр?к к??елле шигырь бит бу. Р?хм?т сезг?. Р?х?тл?неп к?лдем ичмасам. К?з яшьл?рем я?гыр булып акты. Я?гыр диг?нн?н, балалар, сезне? я?гыр яуганын к?рг?негез бармы? Була шундый я?гырлар, ?крен ген? ява (?крен ген? кулы бел?н ч?б?кли), к?чле я?гыр (катырак чаба), бик к?чле коеп ява торган я?гыр (бик каты итеп чаба). ?йд?гез шундый уен уйнап алабыз, “Нинди я?гыр?” дип атала.
Уен “Нинди я?гыр?”
Уенны ?т?ч алып бара, т?рле командалар бир?.“?крен ген? ява”, “К?чле я?гыр”, “Бик к?чле я?гыр”. Балалар командаларга туры китереп кул чабалар.
Алып баручы.?т?чк?ем, без бит я?гырбел?н уйнаган арада болыт килг?н (экранда болыт к?рен?) ??м чынлап я?гыр башланырга тора, нишл?рг? инде безг??
?т?ч. ?йд?гез ?илне чакырабыз, ул бик к?чле бит, болытны куып ?иб?рер.
(Балалар болытка таба ?р?л?р, болыт урынына кояш чыга)
Алып баручы. Мен? кояш чыкты, к??елл?р к?т?релеп китте, ?ырлыйсы кил? башлады. ?ырлап к?рс?тикме?
?т?ч. К?рс?тегез, ?лб?тт?, мин бик р?х?тл?неп ты?лыйм.
?ыр “Листик желтый”
?ыр бетк?ч, ?т?ч тамагын тотып, й?ткер? башлый.
Алып баручы. Н?рс? булды си?а,?т?чк?й?
?т?ч. Я?гыр астында й?рг?н идем, ?стем? д?, аягыма да ким?г?н идем, салкын тиде бугай.
Алып баручы. Шулай ярыймы инде,?т?чк?й, ?йд? бер уен уйнап алабыз, син д? ?ылынырсы?, терелеп т? кит?рсе?.
?т?ч. Ярар инде уйнасак уйнарбыз.
Алып баручы. Мен? резин галошлар, шуларны киеп, кулга зонтик тотып, ?н? теге баштан ?йл?неп килерг? кир?к, ике кеше ярыша, кем беренче кил??
Уен “Галош киеп й?гер?”
(1 галош ?т?чк?, икенчесе – балага)
?т?ч.Ай-ай-ай бигр?к к??елле сезне? бел?н, терелеп т? киттем. Китим ?ле мин, дусларыма с?йлим ?ле, шундый матур, к??елле балалар бар ик?нен. Б?йр?мн?регез к??елле ?тсен! (кит?)
Алып баручы. Мен? ?т?ч т? китте, безне? янга тагын кемдер кил?…
Нечк? билле, к?лт? койрыклы.
?д?пле ген? кодача, тавыкларны ярата.
Балалар. Т?лке.
Музыка астында Т?лке кер?.
Т?лке. ?йе, мин ?ле бу, Т?лкебик? апагыз. Якыннан гына ?теп бара идем, сезне? матур итеп к??ел ачканыгызны ишетеп кердем. Минем д? бит биисем, ?ырлыйсым кил?.
Алып баручы. Бик р?х?тл?неп, Т?лкебик?.
Т?лке. Мен? минем тикшереп карыйсым кил?, сез балалар бакчасында н?рс?л?рг? ?йр?ндегез мик?н. (Балалар т?г?р?кк? басалар)
?ырлы уен “Куш кулым”
Т?лке. Булдыралар ик?н, бик матур уйнадыгыз.
Ашыга-ашыга Куян кер? ??м ?в?л?неп егыла, к?рзиненд?ге кишерл?р ид?нг? коела.
Куян. Ой-ой-ой, аягым, аягым минем.
Т?лке. Кая ашыгасы? болай, Озын колак?
Куян. Мен? ?нием? к?чт?н?чк? кишерл?р ?ыйган идем, сезне? тавышны ишетеп й?гереп кер? идем, мен? егылдым, х?зер аягым авырта инде, ничек ?ыйыйм инде бу кишерл?рне?
Алып баручы. Кайгырма, Куянкай, х?зер балалар ?ыеп бирерл?р.
Уен “К?з йомып, кишер ?ыю”
Куян. Р?хм?т сезг?, балалар. Аякларым да т?з?лде, мин х?зер тагы р?х?тл?неп сикер?, й?гер? алам.
Т?лке. Куянкай, нишл?п сине барысы да Озын колак, Тиз аяк дип й?рт?л?р? Син чыннан да тиз й?гер?се?ме? ?лл? инде мактанасы? гынамы?
Куян. Хи, Т?лкебик?, ?йд? узышабыз.
Т?лке. ?йд?.
Й?гереп кит?л?р, Т?лке Куянны тота алмый.
Т?лке. Чыннан да бик тиз й?гер?се? ик?н. Балалар, сез д? шулай тиз й?гер? аласызмы?
Куян. ?йд?гез Т?лке бел?н уйнап алабыз.Бу уен тылсымлы уен, без х?зер барыбыз да куяннар булабыз (маскалар-колаклар киял?р). О-о-о, ничек к?п куяннар. Т?лке ?зене? ?ненд? йоклый, без барабыз да аны уятабыз, ул безне тотарга тиеш, ? без тизр?к ?йл?ребезг? й?гер?без. Килештекме?!
?ырлы уен “Т?лке ??м куяннар”
Т?лке. Юк булмады бу, берсен д? тотып булмады, бигр?к ?итез ик?н сез. Ярар, балалар, безг? кайтырга кир?к, сау булыгыз. (Куян бел?н Т?лке кит?л?р.)
Алып баручы. Балалар безне? б?йр?мг? ?т?ч т? килде, Т?лке бел?н Куян да килде, нишл?п С?мбел? килми со?? Безне таба алмый мик?н. Ягез ?ле С?мбел?не чакырып, шигырьл?р с?йл?п к?рс?тик, б?лки ишетер…
1 бала
С?мбел? дип матур исем
Кушты ик?н кем ген??
С?мбел г?лд?н ?зелеп т?шк?н
Ч?ч?к кебек С?мбел?.
2 бала
С?мбел?не? кил?ен
Бик нык сагынып к?ттек.
Ул килешк? к?п шигырьл?р
Бик к?п ?ырлар ?йр?ндек.
Музыка астында С?мбел? кер?.
С?мбел?. Ис?нмесез, дусларым! Бер?зем мо?аеп, агачларда калган со?гы яфракларны санап й?ри идем, колакка сезне? шат авазларыгыз ишетелде д?, сезне? янга й?гердем.
Алып баручы. Ис?нме,С?мбел?, без сине инде к?пт?н к?т?без.
С?мбел?.
С?мбел? мин, С?мбел?,
Мине ??ркем д? бел?.
Илг? байлык китер?м,
?ирг? муллык китер?м.
– ? балалар ничек ?ск?нн?р, ?ле былтыр гына кечкен? ген? идел?р, ? быел шундый зурлар.
Алып баручы. ?йе, алар бит ??й буе кояшта кызынып, витаминлы яшелч?л?р ашап, чыныгып килдел?р.
Алып баручы. С?мбел?, без си?а шигырьл?р ?йр?ндек.
С?мбел?.
Дуслар, б?йр?мг? килг?нсез,
Г?лд?й матур киенг?нсез.
Нил?р китердегез к?зг?
С?йл?п бирегезче безг?.
К?бест?.
Безне? бакча балалары
Яшелч?л?р ?стер?.
Бакчадагы туптан да зур
М?с?л?н, мин к?бест?.
Кабак: Мин булам—кабак,
?йтмим кабат- кабат.
Бик файдалы зат мин,
Тик мин ??я? кайтмыйм.
Суган: Минем исемем –суган,
Мин ?индстанда туган.
Мине бик т? мактыйлар,
Шифалы дип атыйлар.
Салатка да турыйлар,
Тураганда елыйлар.
Кишер:
Минем исемем—кишер,
Тел?с?? болай пешер,
Тел?с?? ашка тура.
Мине яраткан бала
Озын гомерле була.
Ч?гендер:
Ч?гендер булам мин мен?,
Мине бар халык бел?.
Т?сем матур, ?зем т?мле,
Ашым була бик ямьле.
Б?р??ге.
? б?р??ге, б?р??ге,
Б?р??гене к?р ?ле.
Сап-сары б?р??ге бел?н
Тир?н базыбыз тулды.
Шалкан:
Мин бик таныш ?киятт?н.
Мине таныйсызмы сез?
Балалар. Таныйбыз. “Шалкан” ?киятенн?н.
Алып баручы.
-Балалар, сез ?кият яратасызмы? Алайса ?айлабрак утырыгыз ?ле. ?кият ты?лыйбыз! (?киятне с?хн?л?штер?)
?киятче:
Шалкан ч?чк?н безне? бабай
Майны? н?къ унбишенд?.
У?ыш алырга уйлаган
К?зге к?нне? берсенд?.
(Бабай чыга, шалкан тир?ли ?йл?н?, аркан алып чыга).
Бабай:
-Них?л итим, к?чем ?итми,
?лл? картлык килг?нме?
?лл? инде шалканым со?,
?лгереп ?итм?г?нме?
Чыкмады шул шалканым,
Актарсам да балчыкны.
Чыгарырбыз б?лки ик??-
Чакырыймчы карчыкны.
(?би чыга)
-Тот шушыннан арканны
Ик?? тартыйк шалканны.
?би:
-Каты тартсам арканны,
Авырттырыр аркамны.
Бабай:
-Карчык, х?йл? тапма ?ле,
Тот ??тер?к арканны.
?би:
-?ыелышка барасым бар,
Кайткач сыер савасым бар.
Аннан мичк? ягасым бар,
Ит б?леше саласым бар. (Уйланып)
Тартсам тартырмын, ярар,
Сине?ч? булсын, давай!
?киятче:
-?й тарталар, тарталар, шабыр тирг? баталар.
Бабай:
-Юк шул, карчык к?ч ?итми,
Бигр?к х?лсез булдыкмы,
?лл? шалкан бик ныкмы?
Чакырыйк со? оныкны. (Онык ?ырлап чыга)
Онык:
-?й, тала, тала, тала,
Тала ике бел?гем.
?би:
-Тот шушыннан арканны,
Ик?? тартыйк шалканны.
?киятче:
-?й тарталар, тарталар, шабыр тирг? баталар.
Бик нык булса да аркан
?аман чыкмый шул шалкан. (Арып туктыйлар)
Онык:
-Б?лки Акбай булышыр,
С?як бирс?? тырышыр.
Акбай, Акбай, кил ?ле,
Безне? х?лне к?р ?ле!
Акбай кер?:
-Нич? ел ?й саклыймын,
Отпускы да бирмисез.
Инде яшем д? шактый
Пенсия т?л?мисез.
Кит?рмен берк?н качып,
Калырсыз авыз ачып.
Тартырмын-бер сарык суйса?,
Алга майлы кал?а куйса?!
Бабай:
-Ярар инде суярбыз,
Алды?а ук куярбыз.
Булма ул кад?р ???т.
Тот шушыннан арканны,
Д?рт?? тартыйк шалканны.
?киятче:
-?й тарталар, тарталар, манма тирг? баталар.
Бик нык булса да аркан,
?аман чыкмый шул шалкан.
Акбай:
-?лл? килсен мик?н песи,
Барыбер тотмый ?йд? к?се.
Тамак тук, ?сте б?тен
Йоклый ул к?нен-т?нен. (Песи чыга, киерел?, исн?н?)
Песи:
-Ниг? шулкад?р шаулыйсыз,
Йокларга ирек бирмисез,
Мин тавышта йоклый алмыйм,
?лл? инде белмисез?
Бабай:
-Тот шушыннан арканны,
Ик?? тартыйк шалканны.
?киятче:
-?й тарталар, тарталар, шабыр тирг? баталар.
Песи:
-Сарай ид?н астында
Яши таныш тычканым.
?лл? ?йтеп карыйм мик?н,
Шушы тычкан дуска мин.
Тычкан кер?:
-Х?легез бик м?шкелме,
Ми?а ялыныч т?штеме?
Минем ?чен шалкан тарту
Ярты минутлык уен.
Тычкан халкы арасында
Мин беренче чемпион.
?киятче:
-?й тарталар, тарталар, манма тирг? баталар.
?зелде шунда аркан, ни?аять, чыкты шалкан.
(Шалкан тир?ли ?йл?н?л?р).
Барысы берг?:
-Тарттык, тарттык арканны, чыгардык бит шалканны.
С?мбел?. Р?хм?т сезг?, балалар. К?зге бакчада й?рг?нд?, мин бик матур яулык таптым бит ?ле, мен? х?зер шул яулык бел?н бер уен уйнап алыйк, сез ризамы?
Уен “Тылсымлы яулык”
К??елле музыка уйный, балалар зал буйлап, биеп й?рил?р. Музыка салмаклана, балалар ч?г?л?п утыралар да учлары бел?н к?зл?рен каплыйлар.К?з балалар арасыннан й?реп, бер баланы яулык бел?н каплый.Балалар кем ик?нен танырга тиеш.
С?мбел?. Бер, ике, ?ч к?зл?рне ачтык
Яулыкта кем ик?нен бик тиз ген? таптык.
Балалар белс?л?р, яулыкны ачалар, яулык эченд?ге балага кул чабалар, к??елле музыка уйный. Бернич? тапкыр уйнала .Со?ыннан к?рзин тулы алмалар алып кереп, шуны каплыйлар. Яулыкны ачсалар, анда алмалар.
К?з балаларга алмалар ?л?ш?.
К?з. Бик к??елле сезне? бел?н, тик шулай да кит?рг? вакыт. Р?хм?т сезг? , балалар, кил?се очрашуларга кад?р.
Музыка астында С?мбел? чыгып кит?.
Алып баручы.
-Мен?, балалар, безне? С?мбел? б?йр?мебез т?г?лл?нде. Б?йр?м сезг? ошадымы? Еллар тыныч, у?ышлар мул булсын! Ис?н-имин яш?рг? язсын!
Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение «Средняя общеобразовательная школа №2 с.Киргиз-Мияки муниципального района Миякинский район Республики Башкортостан
Конкурс «Пою мою республику»
Сочинение на тему:
«Мин б?хетле туган ?иремд?»
Выполнила: ученица 6б класса
Ахметшина Алсу
Руководитель: Рахматуллина З.Х.
Киргиз-Мияки – 2014
Мин б?хетле туган ?иремд?
…Шул туфракта туып-?с?
?зе бер б?хет инде.
(Мостай К?рим)
??ркемне? й?р?ген? якын, к??елен? тынычлык бир? торган урыннары буладыр. Минем ?чен ул – г?з?л Башкортстаныбызны? и? ямьле районнарыны? берсе – Мияк? районы.
Районыбыздан нинди ген? к?ренекле ш?хесл?р чыкмаган! «Мияк? ?ире – ?дипл?р иле» диг?нне ишетк?негез бардыр ?ле сезне?. Бу чыннан да шулай, минем туган районым – ?ч милл?тне? яраткан шагыйре Мифтахетдин Акмулланы? туган ?ире. Тагын да бик к?п язучылар, шагыйрьл?рне бирг?н безне? туган ягыбыз: Гариф Гом?р, Т?хв?т Ян?би, Сафуан Яхшыголов, Гали Рафиков, Азат Магазов, Марс ?хм?тшин, Х?ким?ан Зарипов ??м башкалар. Шулай ук с?нгать ?лк?сенд? дан алган якташларыбыз да байтак: РСФСР-ны? атказанган артисткасы Нурия Ирсаева, Башкортстанны? ??м Татарстанны? халык артисты Айдар Галимов, Башкортстанны? атказанган артисты Равил? М?с?лимова, Башкортстанны? халык артисты Венер Камалов. Шундый ??ркемг? диярлек таныш якташлары? бел?н ничек инде горурланмыйсы?? Горурланам, бик урынлы горурланам мин!
Туган ягымны? табигате д? искиткеч г?з?л. Районыбызда яшел урманнар бел?н биз?лг?н таулар да, алтын иген ?с? торган ки? басулар да бар. Монда к?меш сулы чылтырап аккан чишм?л?рг? кушылып, кошлар мо?лы ?ырларын суза. Х?тф? болыннарында, урман акланнарында ?ир ?ил?кл?ре кызарып пеш?. Дим буендагы тугайлыкларда ?ск?н баллы шомыртлар ?имешл?ре бел?н сыйлый. К?зен кып-кызыл баланнар, мил?шл?р, г?л?имешл?р ?лгер?. Туган ?иремне? ?авалары да шифалы, ?илл?ре д? йомшак. Монда кояш та ягымлы елмая, ныграк ?ылыта, ирк?ли, с?я. ?ырларда да бит болай дип ?ырлана:
2
Исем китми читт? ?ск?н
Кипариска, бананга,
?че булса да, гашыйк мин
Мил?ш бел?н баланга.
?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?г?н, имеш. Ышанам, туган якны? табигате авыру т?нг? андый шифа бирерг? д? с?л?тледер ул.
Районыбызны? ?з?ге Кыргыз-Мияк? авылы – минем туган авылым. Авылыбыз к?нн?н-к?н ?с?, матурлана. Урамнар чиста, таза. Я?адан-я?а йортлар, биналар т?зел?. ?ле я?а гына т?зелг?н Мияк? спорт комплексы бел?н мактанмый булдыралмыйм. Бу комплекс ш???рнекенн?н бер д? ким т?гел: зур бассейны, тренажер залы, фитнес залы, зур спорт залы бар, кышын хоккей тартмачыгы булдырылды. Яше д?, карты да шатланып шунда й?ри. Тир?-як авыллар да кил?. Авылыбызда ике зур м?кт?п, алар икесе д? заманча ?и?азландырылган, безг? – балаларга барлык унайлыклар да булдырылган. Тыныч тормышта, ягымлы, ихлас кешел?р яш?г?н, искиткеч г?з?л табигате булган туган ?иремд? яш?? б?хет т?гелмени инде? Минемч?, бу – и? зур б?хет. К??елем? ?ыр юллары кил?:
Туган ягым-Дим буйлары,
Туган ягым – Мияк?,
Мияк?не? ал та?нары
М??ге балкыр й?р?кт?!
Туган ?ирем, якташларым, мин яратам сезне! Туган ?иремд?, сезне? арагызда яш?г?нг? к?р?, мин чиксез б?хетле!
3
Казан ш???ре 175 гомуми урта белем м?кт?бене? 5а сыйныфы укучысы Зарипова Руфия Рамил кызы, 12 яшь.
?ит?кче:Ахтямова Г?лназ Мингали кызы
Минем ?тием!
Жир й?зенд? и? якын кешелер ?ти-?нидер.?ни ?зене? назын бирс?,?ти ??р яктан тер?к булып тора. ?тил?рне? канат астында ?зе?не к?чле ??м иркен хис ит?се?.Минем ?тием д? бик яхшы ,олы ?анлы, ?йб?т ?ти. Ул югары уку йортын т?мамлап, ?з профессиясе буенча т?зелешк? эшк? кер?. ?тием ?з эшен яратып эшли.?тием 18 ел буе инде халык ?чен ?ылы, иркен, матур ??м зур йортлар сала.?тиемне? кул астында бик к?п кеше эшли. Ул к?ннер буе эшт?н арып кайтса да, безнен бел?н уйнарга ,безг? булышырга к?ч ??м вакыт таба.Энием белен 15 ел берг? яшил?р.Этием ?ниемне д? гел яратып матур с?зл?р бел?н ген? энд?ш?.”Сез минем 2 кечкен? йолдызларым, ? эниегез 3чесе “ дип ?йт? ?тием.Минем ?тием кебек ?тил?р юк кебек ми?а. ?сеп житк?ч, минд? ярымны ?тием? охшаганын табырмын, алла боерса.?тием беркайчан да авырмасын иде, гел шундый ?йб?т игътибарлы, ягымлы ?ти булып калырга язсын а?а, ходаем.Мин ?тиемне бик яратам
Спасибо милый папочка
Что ты достался мне!!
Люблю улыбку ясную
Она как свет в окне!!
Хочу чтоб ты счастлив был
Успешен и здоров!!
Ты самый замечательный
И лучший из отцов !!!
?и?? к?не — бу д?ньяны? я?адан туган к?не
?и?? м?йданында патриотик ??м сугыш тематикасын чагылдырган ?ырлар агыла. М?йдан б?йр?м ?тк?р? ?чен барлык реквизитлар бел?н биз?лг?н. Халык м?йданга
?ыела. М?йданда ветераннар утырып тору ?чен урындыклар ?зерл?нг?н. С?хн?д? — район ??м ш???р ?ит?кчел?ре, б?йр?мне алып баручылар.
Фонограммада ?и?? к?нен? багышланган ?ыр я?гырый.
Бер куплеттан со? ?крен?я.
Беренче алып баручы.
?и?? к?не!
Халык б?йр?м ит?.
Яз т?ренг?н янар комачка.
?ир ч?ч?кл?р тезг?н к?кр?ген?,
Й?з балкытып карый кояш та.
Икенче алып баручы. ?и?? к?не! Халкыбыз ?чен и? зур б?йр?мне быел яз к?не … нче тапкыр б?л?к ит?.
Фонограмма к?ч?я. Ярты куплеттан со? ?крен?я.
?н? алар — безне? ветераннар, безг? ?и?? та?ы б?л?к итк?н ка?арманнар, орден-медальл?рен чы?латып, урамнарны тутырып, колонна бел?н бирег? кил?л?р.
Икенче алып баручы.
Х?терд?н уела к?п н?рс?,
Онытыла и? г?з?л яз, кышлар.
Онытылмый ?зене? и?енд?
Ил данын к?т?рг?н язмышлар.
Вакытлар ?т?г? с?релеп
С?н?л?р и? якты балкышлар.
С?нмил?р, яктылык сиб?л?р
К?р?шт? кабынган язмышлар.
Беренче алып баручы. Бу ирт? башка ирт?л?рд?н бер н?рс?се бел?н д? аерылып тормый иде. Шул ук сандугач сайрады, кошлар ?ырлады. Ирт?н авыл халкы к?нд?геч? к?т?ен куды.
Икенче алып баручы. Татарстанда бу ирт? б?йр?м ирт?се иде. Б?йр?мне? д? ниндие ?ле. Халыкны? ел буе к?теп ала торган, тырыш хезм?тт?н со? ?тк?рел? торган сабан туе иде.
Беренче алып баручы. Б?ген авылда — Сабантуй!
Фонограммада Сабантуй турында ?ыр я?гырый. Фонограммага кушылып ?ырлап ?зешч?нн?р м?йданны тутыралар. М?йданга атка атланып бер малай кер?. Ул сугыш башланганын ?йт?. Фонограммада Левитан тавышы. «Священная война» к?е я?гырый.
Икенче алып баручы. К??ел ачарга дип ?ыелган халык м?йданнан кара кайгы бел?н таралды. Кич буе юлга ?зерл?нде. Кем ипиен салды, кем сохариен киптерде, кем юлга бишт?рен ?зерл?де.
К?й д?вам ит?. М?йданда халык ир-атларны сугышка озата. «Герман» к?е я?гырый.
Беренче алып баручы.
Бу елларны ничек онытасы?,
Ил язмышы кылыч й?зенд?.
Ир-егетл?р китте яу кырына
Алып к?че тоеп ?зенд?.
Ирл?р китте, кырлар елап калды,
Шаулап калды иген ?лгереп.
Басу капкасына чаклы озата барды
Яше-карты барсы ?зелеп.
Ирл?р китте, кызлар елап калды,
Елап калды к?пме хатыннар.
Туйда киг?н к?лм?кл?ре калды,
К?пме бала калды, ятимн?р.
Басу капкасында яшь кен? ир бел?н хатынны? саубуллашуы.
Икенче алып баручы. Сез, х?рм?тле ветераннар, тиз ?йл?неп кайтырбыз дидегез д?, ут эчен? барып кердегез. Башта ?з ?ирл?регезне дошманга калдыра-калдыра чиген? ачысын татыдыгыз. М?ск?? яны сугышларында, «Безне? артта — М?ск??» дип, М?ск?? ?чен сугыштыгыз. Сталинградтагы сугышларда, илне дошманга бирм?ск? дип, ??р йорт ?чен к?р?штегез. Ти?д?шсез зур батырлыклар к?рс?ттегез. Нич?м? нич? тапкыр ?лем бел?н к?зг?-к?з очраштыгыз, к?пл?регез ятып калды.
Беренче алып баручы.
Авылдан бик ерак иде, дил?р,
Фронт сызыгын, комсыз сугышны.
Алай ик?н, ниг? со? сугышны
Уйласа? да, кысыла сулышлар.
Сугыш авылдагы ??рбер йортны тетр?тте. Авылда тормыш карт-коры, хатын-кыз, бала-чага кулына к?чте. Ч?челг?н икм?кне ?ыеп алырга кир?к иде.
Мондагы тормыш икенче фронтка ?йл?нде.
Икенче алып баручы. Тормышны алып барырга кир?к иде. Игенен д? иг?рг?, балаларны да ач-ялангач итм?ск?, сугышка т?рле ?ылы киемн?р д? ?зерл?рг?, гомер буе бетм?с-т?к?нм?с налогын да т?л?рг? кир?к иде.
Бу с?зл?рне с?йл?г?нд? халыкны? икм?к озату к?ренеше.
Икенче алып баручы. Мен? шулай олаулары-олаулары бел?н икм?к озатты алар. Икм?к озаттылар, ? ?зл?ре алабутадан ипи пешердел?р, б?р??ге к?л?ем?се ашадылар. Ашарга ?итм?? с?б?пле ачлыктан шешенеп интектел?р, ?л?чел?р д? булды.
Беренче алып баручы. ? халык барыбер тырышты. Атлар бетк?ч, ?гезл?р ?игеп ?ир тырмаладылар, б?л?к?й арбага ?зл?ре ?игелеп, сим?н? ташыдылар, билд?н кар ерып урман кистел?р, фронтка ?лешебез керсен дип, танк алырга дип акчалата ?леш керттел?р. Районыбыз хезм?т иял?ре бу елларда тынычлык фондына дип … сум акча ?ыеп тапшырдылар.
Солдат хатыннары! Аларны? тормышлары михн?тле, тамаклары ачлы-туклы, к??елл?ре тулы сагыну иде. Эшен?, ачлыгына т?з?р иде?, хатыннарны тол, бала-чагаларны ятим итеп авылга туктаусыз кара печатьле к?газьл?р агылды.
Мен? шулай авырлыкларны ?и??-?и??, сыгылсалар да сынмыйча ?и?? к?нен якынайттылар алар.
Икенче алып баручы.
Эх, апалар, сугыш елларында
Те?к?гезг? тиде авырлык.
Заман авырлыгын к?т?рерг?,
Зур кайгылар баштан ?тк?рерг?
Кайдан тылсымлы к?ч таптыгыз да
Кайдан алдыгыз сез сабырлык?
Сезне? сабырлыкка, батырлыкка
М??ге-м??ге х?йран калырлык.
Лачын кебек ба?адирларыбыз, сугышка китк?н хатын-кызларыбыз бер-бер артлы ш???рл?ребезне азат иттел?р, Европа илл?рен фашистлардан азат ит?-ит?, Берлингача данлы сугыш юлы ?ттел?р. Бик к?пл?ре ти?д?шсез батырлыклар к?рс?теп ятып калдылар.
Фонограммада — Левитан. Капитуляция турында М?ск?? радиосы тавышын ишет? бел?н халык м?йданга й?гереп чыга.
Кочаклашалар, елашалар.
?ыр ансамбле башкаруында «?и?? к?не» ?ыры я?гырый. ?ыр барганда солдатлар бер?м-бер?м д?, атларга утырып та кайталар.
Булыр ик?н кешел?рне?
Анадан туган к?не.
?и?? к?не — бу д?ньяны?
Я?адан туган к?не.
Беренче алып баручы.
?и?? к?не и? зур б?йр?м —
Туп тавышы тынган к?н.
Сабый бала саф к?зл?рен
Кырда т?гел, карда т?гел,
Бишегенд? йомган к?н.
?и?? килде ?ирне нурга к?меп,
Шатлык бел?н к?зне чылатып.
Килде ул к?н — горур к?кр?кл?рд?
Орден-медальл?рне чы?латып.
Икенче алып баручы. Мен? сез, х?рм?тле ветераннар, к?кр?к тулы орден-медальл?регезне чы?латып, халкыбызны? горурлыгы булып, б?йр?м т?ренд? утырасыз.
Чы?лагыз, медальл?р, чы?лагыз,
?ирд?ге башаклар ?ыры бу.
«Х?ерле ирт?!» дип уяткан
Башкала куранты чы?ы бу.
Юлларда булыгыз, медальл?р,
Аяклар талса да, тынмагыз.
Менд?рг? к?чм?гез, медальл?р,
Й?р?кл?р катында чы?лагыз.
М?кт?пт?н м?йданга кад?р укучылар тере коридор ясап басып торалар. Ветераннарга колонна булып ?тк?нд?, ч?ч?кл?р бирел?. Ветераннар колоннасы м?йданга керг?нд?, халык кул чабып каршылый. Фонограммада музыка к?ч?я. Ветераннар урнашканчы, музыка уйный.
Беренче алып баручы.
Х?рм?тле ветераннар!
Кылдан нечк? ??м кылычтан ?ткен
Сират к?перен кичк?н буын сез.
?зе ?лс? д?, илне ис?н килеш
Безг? б?л?к итк?н буын сез.
Безг? сезне? буынны?
??р б?ртеге — бер д?нья.
Илебезне? тарихыны?
Данлы бите сез монда.
Фонограммада к?й туктый.
Икенче алып баручы. Б?ек Ватан сугышы бетк?нг? н?къ … ел. ? сугыш ?зене? ачлыгы-ялангачлыгы, м?рх?м?тсезлеге ??м ?лем ачысы бел?н 1941 елны? 22 июнен? барып тоташа.
Фонограммада кошлар сайраган тавыш.
Тантаналы ?леш
Икенче алып баручы.? х?зер Б?ек ?и??не? 70 еллык юбилеена багышланган митингыбызны? тантаналы ?лешен башлыйбыз.
Беренче алып баручы. Т?брикл?? ?чен с?зне …г? бир?без.
Сугыш ветераннары, тыл батырлары исеменн?н котлаулар.
Икенче алып баручы. Б?ек Ватан сугышы т?мамлангач, халык я?адан сугыш булмас инде дип с?енг?н иде. Ялгышкан ик?н, ?фганстан, аннан чечен сугышы килеп чыкты. Авылларыбыз ??м ш???рл?ребез зиратларында «?фганстанда, чечен сугышында ??лак булды» диг?н ташлы каберл?р барлыкка килде. Армияг? хезм?т ит?рг? китк?н ?ирд?н егетл?ребезне? кайберл?ре ?з аягы бел?н ?йл?неп кайта алмады.
К?пме яшь егетл?рне? гомерл?ре киселде ??м ?ле д? кисел?.
Улы солдатта булган аналарны? берсен? суз бирел?.
Беренче алып баручы.
Ветераннар! Чал ч?чле ветераннар —
М?рх?м?тле изге кешел?р.
Та?нар кил?, ??рчак кояш туа,
Нурлары бит сезне? шикелле.
Сез китм?гез та?нар туган чакта,
Алсу та?нар — сезне? даныгыз.
Шул та?нарны яулап алыр ?чен
Коелды бит сезне? каныгыз.
Икенче алып баручы. Яшь кешел?р! ?г?р сез ирт? бел?н еф?к яфраклы г?лл?рне? ч?ч?к атуын к?р?сез ик?н, сез шул ирт?д?ге ?й каршындагы тир?кл?рд? кошлар сайравын ишет?сез ик?н, белегез — бу ирт?нге шатлыкта сугышта ?леп калганнарны?, фашизм тоткынлыгында ?леп калган солдатларны? ялкынлы тормышы бар. ?г?р д? сезне? ?биегез, я ?ниегез йомшак куллары бел?н башыгыздан сыйпый ик?н, ?зене? мо?лы к?зл?ре бел?н сезне? к?зл?регезг? тутырып карый ик?н — белегез — ул к?зл?рд? сугыштан кайтмаган бабаларыгыз ??м ?тил?регез турында тир?н сагыш бар. ?г?р сез тыныч ?йд? яшисез, иркен м?кт?пл?рд? укыйсыз, айлы кичт? ?зегезне? дусларыгыз бел?н серл?шеп утырасыз ик?н, белегез — бу ?ирд? сезне? матур яш?вегез ?чен ме?л?г?н солдатларны? каны т?гелг?н. Бу яшьлекне?, бу тормышны? кадерен белегез, яшь кешел?р!
Беренче алып баручы. ? х?зер, х?рм?тле ипт?шл?р, х?рм?тле ветераннар, х?рм?тле кунаклар!
Сугыш кырында ятып калганнар ?чен, сугыштан со? алган яралардан вафат булганнар ?чен, х?зерге чорда х?рби бурычын ?т?г?нд? ??лак булганнар ?чен, инде олы яшьк? ?итеп г?р иясе булган ветераннар ?чен бер минутлык тынлык.
Ч?ч?кл?р, гирляндалар салу.
Картаясызмыни инде сез д?
Европаны азат итк?н ирл?р?
Сагыналар сезне к?пме юллар,
Сагыналар сезне к?пме ?ирл?р.
Картаймагыз, ?й сез, тынмас ?аннар,
Сезг? тиеш ?ле бик к?п назлар,
Сезг? тиеш ?ле бик к?п язлар,
Картаймагыз ?ле, ветераннар!
Тагын бер тапкыр ?и?? к?не бел?н сезне, ипт?шл?р. Сезне т?б?гебезне? популяр артистлары концертын карарга чакырабыз.